Na polu chwaly.pdf

Aby rozpocząć lekturę,

kliknij na taki przycisk ,

który da ci pełny dostęp do spisu treści książki.

Jeśli chcesz połączyć się z Portem Wydawniczym

LITERATURA.NET.PL

kliknij na logo poniżej.

Henryk Sienkiewicz

Na polu chwały

Tower Press 2000

Rozdział pierwszy

Zima z roku 1682 na 1683 była tak mroźna, że nawet bardzo starzy ludzie nie pamiętali

podobnej. Jesienią padały długie deszcze, a w połowie listopada przyszedł pierwszy mróz, który

spętał wody i powlókł drzewa jakby szklanną skorupą. W borach złódź osiadła na sosnach i

poczęła łamać gałęzie. W pierwszych dniach grudnia ptactwo po ponownych mrozach jęło się

zlatywać do wsi i miasteczek, a nawet leśny zwierz wychylał się z gęstwiny i zbliżał do mieszkań

ludzkich. Jednakże koło św. Damazego niebo zaciągnęło się chmurami, a następnie śnieg walił

przez dziesięć dni nieustannie. Pokrył krainę na parę łokci grubo, pozasypywał drogi leśne i

opłotki, a nawet okna w chałupach. Ludzie rozgarniali łopatami zaspy, aby z domu dostać się do

stajen i obór, a gdy wreszcie śnieg ustał, chwycił znów trzaskający mróz, od którego drzewa

strzelały w lesie jak rusznice.

Wówczas to chłopi, skoro im wypadło jechać do puszczy po drzewo, jeździli dla

bezpieczeństwa nie inaczej jak gromadnie, a i to bacząc, by noc ich nie zaskoczyła z dala ode

wsi. Po zachodzie słońca żaden nie śmiał wyjść na własne podwórze bez wideł lub siekiery, a psy

poszczekiwały do rana krótkim i przerażonym szczekaniem, jak zwykle na wilki.

Jednakże w taką to noc i mróz okrutny sunął puszczańskim gościńcem wielki brożek na

saniach, zaprzężony w cztery konie i otoczony ludźmi. Przed końmi jechał na krępej szkapie

czeladnik z kafarkiem, to jest z żelaznym koszykiem osadzonym na długiej tyczce, w którym

płonęło smolne łuczywo – nie dla rozświecenia drogi, bo widno było od księżyca, ale dla

straszenia wilków. Na koźle siedział woźnica, na siodłowym koniu foryś, a po bokach karocy

cłapało na podjezdkach dwóch pachołków zbrojnych w garłacze i kiścienie.

Cały ten orszak posuwał się bardzo wolno z powodu mało przetartej drogi i zasp śnieżnych,

które gdzieniegdzie, zwłaszcza na zakrętach, wznosiły się na kształt wałów w poprzek drogi.

Powolność ta niecierpliwiła, a zarazem niepokoiła Gedeona Pągowskiego, który dufając w

liczbę i dobre uzbrojenie czeladzi, postanowił był puścić się w drogę, chociaż w Radomiu

ostrzegano go o niebezpieczeństwie, a to tym bardziej, że do Bełczączki trzeba było jechać przez

Puszczę Kozienicką.

Ogromne te bory rozpoczynały się w owych czasach znacznie jeszcze przed Jedlnią, a szły

daleko aż za Kozienice, do Wisły, w stronę leżącej na tamtym brzegu Stężycy, a na północ aż do

Ryczywoła.

Zdawało się panu Gedeonowi, że wyjechawszy przed południem z Radomia, stanie jak nic na

zachód słońca w domu. Tymczasem w kilku miejscach trzeba było rozkopywać drogę w

opłotkach, na czym schodziło po kilka godzin, tak że Jedlnię przejechali już o zorzy wieczornej.

Tam ostrzegano ich jeszcze raz, że lepiej zostać na nocleg, ale że u kowala znalazło się łuczywo,

którym można było sobie świecić w drodze, kazał pan Pągowski ruszać dalej.

I oto noc zaskoczyła ich w puszczy.

Trudno było jechać prędzej z przyczyny zasp coraz większych, więc pan Gedeon niepokoił się

coraz bardziej, a wreszcie począł kląć, ale po łacinie, aby nie przestraszyć swej krewnej, pani

Winnickiej, i swej przybranej córki, panny Sienińskiej, które jechały z nim razem.

Panna Sienińska była młoda, niefrasobliwa, więc nie bardzo się bała. Owszem, odsunąwszy

skórzaną firankę w oknie karocy i rozkazawszy jadącemu w pobok pachołkowi, by nie

przesłaniał widoku, wesoło patrzyła na zaspy i na pnie sosen pokrytych długimi rzutami śniegu,

po których pełgały czerwone blaski łuczywa czyniąc wraz z zielonym światłem księżyca miłą dla

oczu igraszkę. Wyciągnąwszy następnie usta na kształt dzióbka, poczęła chuchać i bawiło ją to,

że oddech jej był widzialny i od ognia różowy.

Lecz bojaźliwa i wiekowa pani Winnicka poczęła biadać:

– Dlaczego było wyjeżdżać z Radomia albo przynajmniej nie zanocować w Jedlni, gdzie

ostrzegano ich o niebezpieczeństwie? Wszystko przez czyjś upór. Do Bełczączki jeszcze kawał

drogi i samym borem, więc wilcy zastąpią im niezawodnie, chybaby archanioł Rafał, patron

podróżnych, zmiłował się nad zbłąkanymi, czego na nieszczęście nie są wcale godni.

Słysząc to pan Pągowski zniecierpliwił się do ostatka. Tego tylko brakło, by o zbłąkaniu

gadać.

Gościniec przecie jak strzelił, a co do wilków, zastąpią albo i nie zastąpią. Pachołków jest

kilku dobrych, a przy tym wilk nierad zastępuje żołnierzowi – i nie tylko dlatego, że się go boi

więcej od pospolitego człeka, ale i z jakowegoś afektu, i jako bestia mająca bystry dowcip.

Rozumie wilk dobrze, że ni mieszczanin, ni chłop nic mu darmo nie da i tylko żołnierz nieraz

godnie go pożywi, albowiem wojnę nie na próżno ludzie wilczym żniwem nazywają.

Jednakże pan Pągowski mówiąc tak, a zarazem schlebiając po trochu wilkom, niezupełnie był

ich afektów pewny; zamyślił się więc, czyby nie kazać jednemu z czeladników zleźć z konia i

usiąść koło panienki. W takim razie on sam broniłby jednych drzwiczek karocy, a pachoł

drugich, nie mówiąc o tym, że pozostawiony koń pomknąłby prawdopodobnie w tył lub naprzód

i mógłby pociągnąć za sobą wilki.

Ale zdawało się panu Gedeonowi, że na to jeszcze czas.

Tymczasem położył na przednim siedzieniu, koło panny Sienińskiej, parę krócic i nóż, które

chciał mieć na podorędziu, albowiem nie mając lewej ręki, mógł się posługiwać tylko prawą.

Przejechali wszelako spokojnie kilka stajań.

Gościniec począł się rozszerzać.

Pągowski, który znał tę drogę doskonale, odetchnął jakby z poczuciem ulgi i rzekł:

– Niedaleko Malikowa polana.

Spodziewał się bowiem, że na otwartym miejscu bądź co bądź bezpieczniej jest niż w borze.

Ale właśnie w tej chwili pachołek jadący na przedzie z kafarkiem zawrócił nagle konia,

poskoczył ku karocy i począł mówić coś szybko do woźnicy i do czeladników, którzy

odpowiadali mu urywanymi słowy, jak się mówi w chwilach, w których nie ma czasu do

stracenia.

– Co tam? – zapytał pan Pągowski.

– Cości słychać, panie, od polany.

– Wilki?

– Jakowyś hałas. Bóg wie co!

Pan Pągowski już miał dać rozkaz, aby czeladnik jadący z kafarkiem skoczył naprzód i

zobaczył, co się dzieje, ale pomyślał, że w takich razach lepiej nie zostawać bez ognia i trzymać

się kupy, a dalej, że na widnej polanie obrona łatwiejsza niż wśród boru, więc kazał jechać dalej.

Po chwili jednak pachołek znów pojawił się przy oknie karocy.

– Dziki, panie – rzekł.

– Dziki?

– Słychać okrutne rechtanie na prawo od drogi.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: