1
INSTALACJA SPALIN WYLOTOWYCH
Instalacja spalin wylotowych ma za zadanie odprowadzić spaliny z siłowni poza statek i zabezpieczyć załogę przed możliwością przypadkowych oparzeń, czy też zatrucia spalinami wskutek nieszczelności przewodów. Musi też zapewniać bezpieczeństwo przeciw pożarowe statku i dawać gwarancję, że woda zaburtowa nie przedostanie się do instalacji do silników.
Objętość spalin jest średnio (2.5¸3) razy większa niż objętość doprowadzonego powietrza - głównie z powodu ich wysokiej temperatury. Mimo że w rurociągach spalin odlotowych stosuje się dość duże prędkości przepływu, 25¸50 m/s. Niewłaściwie zaprojektowana i niestarannie wykonana instalacja spalin odlotowych może prowadzić do dużych oporów przepływu spalin, co obniża radykalnie sprawność i moc silników. Przewody spalin powinny być możliwie krótkie i proste - z jak najmniejszą liczbą łuków i zagięć. Dopuszczalne sumaryczne za turbosprężarkami powietrza doładowującego opory przepływu spalin, według wymagań producentów silników okrętowych napędu głównego powinny wynosić do ok. 25¸4,0 kPa. Są to wartości bardzo niewielkie i nie jest łatwo spełnić te wymogi. Warto pamiętać, że każde 10 kPa wzrostu oporów na odlocie spalin obniża bezwzględnie ogólną sprawność tłokowego silnika spalinowego o około 2,5%. Znaczy to, że w przypadku wzrostu przeciwciśnienia spalin do ok. 0,2 MPa moc efektywna będzie równa zeru.
Na statkach rurociągi spalin wylotowych prowadzone są do komina, gdzie umieszczone są tłumiki i łapacze iskier. Z zasady każdy z silników ma oddzielny tłumik. Można także stosować wspólny tłumik dla wszystkich silników pomocniczych, np. niezależnych zespołów prądotwórczych siłowni, ale pod warunkiem, że silniki niepracujące będą zabezpieczone przed dostawaniem się do nich spalin z silników aktualnie pracujących. Tłumiki mają za zadanie obniżenie poziomu hałasu wylotu pulsującego ciśnienia spalin, a działaj na zasadzie nagłych zmian przekrojów oraz kierunków przepływu, a także pochłaniania. Firmy produkujące silniki przeważnie oferuje gotowe, najbardziej odpowiednie dla ich silników, sprawdzone w działaniu, dające stosunkowo małe opory przepływu i poważny efekt tłumienia. Tłumiki spalin, ze względu na zasadę ich działania, dzielimy na dwa rodzaje:
· absorbcyjne (akcyjne - A), efektywne w tłumieniu hałasu wysokich częstości, a ich działanie polega na aktywnym pochłanianiu dźwięków przez materiały dźwiękochłonne. Zrozumiałe, że stosowane materiały dźwiękochłonne muszy być odporne na wysokie temperatury i działanie chemiczne składników spalin.
· rezonansowe (reakcyjne – B, refleksyjne), są bardziej efektywne w przypadku hałasu o niskich częstościach. Ich istotą są komory rozprężeniowe, które działaj jak filtry wąskopasmowe.
· absprbcyjno-reflksyjne.
Rys: Rodzaje stosowanych tłumików spalin
Tłumiki rezonansowe, schematycznie przedstawione na rysunku składają się z dwóch komór połączonych ze sobą jednym lub kilkoma przewodami łączącymi, które posiadają na całym obwodzie i całej długości otwory o określonej średnicy (rysunek a) lub też wzdłużne wycięcia zastępujące otwory (rysunek b). Takie rozwiązanie stosuje się w zakresie wysokich częstotliwości, co jest szczególnie istotne dla silników współpracujących z turbosprężarkami doładowującymi.
Rys. Schematy tłumików refleksyjnych typu rezonansowego
a) z otworami,
b) z wycięciami wzdłużnymi.
Standardowy tłumik rezonansowy przedstawia rysunek.
Rys. Standardowy tłumik rezonansowy
1 – pokrywa górna,
2 – izolacja cieplna,
3 – właz wyczystkowy,
4 – gaszenie CO2,
5 – gaszenie parą wodną.
Tłumiki absorpcyjne pracują na zasadzie tłumienia hałasu przez pochłanianie dźwięku przez materiały dźwiękochłonne (wióry stalowe, wełna mineralna), umieszczone w tłumiku. Materiał absorbujący fale akustyczne powinien dodatkowo zachować odporność na działanie wysokich temperatur, działania chemiczne składników spalin i ich zanieczyszczeń stałych oraz mieć odpowiednie własności wytrzymałościowe (odporność na drgania).
Tłumiki typu mieszanego (refleksyjno-absorpcyjne) są najczęściej spotykanym rozwiązaniem stosowanym w okrętownictwie. Najlepsze efekty uzyskuje się przez połączenie w jedną konstrukcję tłumika refleksyjnego rezonansowego z tłumikiem absorpcyjnym lub odpowiednie połączenie tłumika komorowego, rezonansowego i absorpcyjnego. Tłumik rezonansowo-absorpcyjny przedstawia rysunek. W rozwiązaniu tym zastosowano dodatkową bocznikową komorę rezonansową, odpowiednio dostrojoną do tłumienia hałasów o określonych częstotliwościach.
Rys. Tłumik rezonansowo-absorbcyjny
1 – część absorbcyjna,
2 – część rezonansowa.
Z reguły spektrum hałasu spalin jest szerokopasmowe i dlatego praktycznie stosowane są tłumiki konstrukcji mieszanej, o przewadze jednego czy drugiego czynnika, tłumiącego. Na rysunku przedstawiono przykład takiego tłumika.
Rys. Przykład konstrukcji tłumika akcyjno-reakcyjnego
1,2 - komory rezonansowe tłumienia różnych częstości (reakcyjne);
3 - część absorbcyjna (akcyjna).
Tłumiki powinny być wyposażone w otwory wyczystkowe, króćce odwadniające przestrzeń wewnętrzni i powinny mieć doprowadzenie pary wodnej albo CO2 dla gaszenia pożaru w razie zapalenia się sadzy w tłumiku. Strata ciśnienia w tłumiku nie powinna przekraczać 6 kPa dla silników 4-suwowych i 3 kPa dla 2-suwowych. W przypadku, gdy na odlocie spalin zastosowany jest kocioł utylizacyjny, może on spełniać rolę tłumika, ale zazwyczaj wymaga to zastosowania dodatkowych rezonansowych komór tłumiących.
Innym urządzeniem jakie jest instalowane na rurociągach wylotu spalin są łapacze iskier. Służą one do gaszenia iskier (cząstek niedopalonego paliwa) oraz usuwają popiół i sadze niesione przez spaliny. Rozróżniamy dwa zasadnicze rozwiązania konstrukcyjne łapaczy iskier:
· Mokre - zasadą suchych łapaczy jest kierowanie strumienia spalin na zewnętrzne ścianki łapacza, które są stosunkowo chłodne, co powoduje, że padające na nie iskry gasną. Bywa, że iskry są wytracane na zasadzie siły odśrodkowej.
Rys. Łapacz iskier typu mokrego z kurtynami wodnymi
1 - dolot spalin;
2 - wylot spalin;
3 - rozpylacz wody zaburtowej;
4 - odprowadzenie wody;
5 - okap;
6 - korpus zewnętrzny;
7 - odprowadzenie cząstek stałych
· Suche - spaliny przepływaj przez kurtynę wodną lub parową, gdzie są gaszone. Oddzielone ze spalin zgaszone iskry i inne cząstki stałe gromadzą się w komorach łapaczy, skąd okresowo są usuwane.
Rys. Schematy łapaczy iskier typu suchego
Rys. Schemat kombinowanego tłumika wraz z łapaczem iskier;
1 - komory rezonansowe tłumika;
2 - odśrodkowy łapacz iskier;
3 - zbiornik popiołu.
Tłumik i łapacz iskier mogą tworzyć jedną zintegrowaną konstrukcję, co daje w efekcie zmniejszenia ciężaru i gabarytów w stosunku do dwóch niezależnych od siebie elementów.
Jeszcze jednym przykładem takiej konstrukcji może być rozwiązanie przedstawione na rysunku poniżej. Rury rezonansowe tłumika w swej górnej części- przechodzą w odpowiednio ukształtowane kolana, dzięki czemu strumień spalin jest wprawiany w ruch wirowy. Pod działaniem sił odśrodkowych cząstki stałe znajdujące się w spalinach są odrzucane na pobocznicę górnego walca, która ma na całej długości szczelinę zaopatrzoną w łopatkę skierowującą zanieczyszczenia do bocznej komory. Komora ta jest połączona króćcem ze zbiornikiem części stałych.
Tłumiki wyposażone są w otwory wyczystkowe pozwalające na okresowe czyszczenie i kontrolę stanu wewnętrznego przestrzeni tłumika oraz króćce służące do odwodnienia przestrzeni wewnętrznej, oraz do doprowadzenia CO2 i pary wodnej w przypadku zapalenia się części stałych zawartych w spalinach.
Rys. 7.7. Tłumik z łapaczem iskier
1 - zbiornik części stałych.
Ogólny schemat okrętowej instalacji przewodów spalin wylotowych siłowni przedstawia rysunek.
Rys. Ogólny schemat instalacji spalin wylotowych siłowni spalinowej
1 - silnik główny;
2 - silniki zespołów prądotwórczych;
3 - kocioł opalany paliwem płynnym;
4 - awaryjny zespół prądotwórczy;
5 - kocioł utylizacyjny;
6 - łapacz iskier;
7 – tłumik.
Instalacja spalin wylotowych musi mieć możliwość kompensacji długości - jako że temperatura w czasie pracy jest bardzo wysoka, w stosunku do temperatury instalacji nie pracującej. Stosowane są kompensatory typu dławnicowego lub odcinki rur typu falistego z wewnętrznymi wstawkami wygłuszającymi przepływ. Nie stosuje się łuków kompensacyjnych ze względu na duże opory przepływu spalin.
W celu zapobiegania przenikaniu hałasów spalin wylotowych na konstrukcję kadłuba, mocowanie przewodów spalinowych powinno być elastyczne. Przykład takiego mocowania przedstawia rysunek.
Rys. Przykład konstrukcji elastycznego mocowania przewodu spalin
1 - usztywnienie przewodu (obejma);
2 - wspornik;
3 - podkładka;
4 - poduszka termoizolacyjna;
5 - amortyzator gumowy;
6 - podkładka;
7 - konsola (związana z konstrukcji kadłuba);
8 - izolacja cieplna przewodu spalin.
Estimating brake specific exhaust gas flow (BSEF)
How to obtain the BSEF:
Draw the rating point Rx into the engine layout field as shown in Fig. 1. The layout field is divided into two sectors by a broken line. Each sector has its own approach for obtaining the `BSEF position' which is required to be determined before finding out the actual BSEF. The BSEF position is indicated at the top (1-7) and at the right (7-12-7) of figure 1. Two Rx points are shown. To receive the BSEF position for Rx1 which is located in the upper sector, draw a line between the two nearest guide lines (keeping the distance of both lines in the same proportion) from point Rx1 to the top or to the right scale as shown in example and read the BSEF position. It is 7.9 for our example Rxl.
For all Rx points located in the lower sector, a horizontal line to the right indicates the BSEF position.
Table 1 `Estimation of BSEF' provides data for ISO condition and engines which incorporate an Efficiency-Booster System. If the engine is not equipped with an Efficiency-Booster System, add 0.4 kg/kWh to the data in table 1.
Example: 7RTA52U without Efficiency-Booster System
CMCR specified
Rx: Power: 7972 kW - 73 %, Speed: 118 rpm - 87.4%
Estimation of BSEF for CMCR
Draw into Fig. 1 point Rx at 73 per cent power and 87.4 per cent speed. In our example Rx corresponds to Rxl. Then draw a line from Rx1 in between the guide lines to the border R1-R2 of the layout field and then horizontally over to the scale on the right. The BSEF position is 7.9.
Now go into table 1 and read the BSEF in the column titled `BSEF at CMCR (Rx)' at the right of the column of the BSEF position, this column provides the BSEF data for CMCR (Rx) or 100 per cent load and with Efficiency-Booster System. Points in between may be linearly interpolated as shown below. Add 0.4 kg/kWh if the engine is not equipped with an EBS:
BSEF position (Rx1 ) = 7.9
BSEF at BSEF position 7 = 7.80 kg/kWh
BSEF at BSEF position 8 = 7.75 kg/kWh
BSEF at BSEF position 7.9:
= (7.75 - 7.80) × (7.9 - 7) + 7.80 + 0.4
= -0.045 +7.80+0.4
BSEF (Rx) = 8.20 kg/kWh (ISO condition)
Estimation of BSEF for 85 % part load
Go into the column for 85 % of Rx and read BSEF at the BSEF position.
For our example:
BSEF at BSEF position 7 = 8.17 kg/kWh
BSEF at BSEF position 8 = 8.12 kg/kWh
= (8.12-8.17) × (7.9-7) +8.17+0.4
= -0.045 +8.17+0.4
BSEF (85 % Rx) = 8.53 kg/kWh (ISO condition)
For tropical condition subtract 0.4 kglkWh from the calculated values.
The estimated brake specific exhaust gas flows are within a tolerance of ± 5 per cent.
An increase of BSEF by 5 per cent corresponds to a decrease of the tEaT by 15 °C.
Fig. 1. Estimation of BSEF
Table 1. Estimation of BSEF
Estimating temperature of exhaust gas after turbocharger (tEaT)
Consult Fig. 2 `Estimation of tEaT' and tables 2 and 3 `Estimation of tEaT'. Draw the rating point Rx into the layout field as shown in Fig. 2. The layout field is divided into two parts by a broken line. All Rx points located in the upper part find their corresponding `tEaT position' at the horizontal scale above the layout field and Rx points located in the lower part find their corresponding tEaT position at the vertical scale on the right side of the layout field.
Once tEaT position has been found, tables 2 and 3 allows the exhaust gas temperatures after turbocharger for CMCR as well as for part load to be determined.
Rx: Power: 7972 kW - 73 %, Speed: 118 rpm - 87.4 %
1. Estimation of tEaT for CMCR
Draw into Fig. 2 point Rx at 73 per cent power and 87.4 per cent speed. In our example Rx corresponds to Rxl. Since Rx1 is above the broken line, draw from Rx1 a vertical line to the scale above the layout field and read the tEaT position.
For our example the tEaT position is 4.4. Now go into table 3 and find the proper tEaT for the tEaT position 4.4 by linear interpolation as follows:
tEaT position (Rx1 ): 4.4
tEaT at tEaT position 4 = 263
tEaT at tEaT position 5 = 267
tEaT at tEaT position 4.4:
= (267 - 263) × (4.4 - 4) + 263
= 1.6 + 263
tEaT (Rx) .- 265 °C (ISO condition)
2. Estimation of tEaT for 85 % part load
Go into the column for 85 per cent of Rx and read tEaT at the tEaT position. For our example:
tEaT position: 4.4 = X
tEaT at tEaT position 4 = 259
tEaT at tEaT position 5 = 263
X = (263 - 259) × (4.4 - 4) + 259
= 1.6 + 259
tEaT (85% Rx) -- 261 °C (ISO condition)
...
marcin0732