Leksykologia i leksykografia - notatki.doc

LEKSYKOLOGIA I LEKSYKOGRAFIA

Leksykografia (słowo, piszę) zajmuje się oprac. Słowników konwencjami (konwencja – sposób, norma), które są wynikiem umowy społecznej. Sytuuje się ją w lingwistyce stosowanej, w dziale językoznastwa. Metaleksykografia zajmuje się teorią i metodą leksykograii. Opis leksykograficzny jest „ukoronowaniem” leksykografii.

Żmigrodzki użył dwóch pojęć dot. Budowy słownika :

1.       makrostruktura -  układ artykułów hasłowych

2.       mikrostruktura - zasady opisu

Leksykologia jest nauką o słownictwie, bada znaczenie wyrazów i ich uzycie. Zajmuje się też kwalifikatorami, pragmatyką, podziałem frekwencją.

Żmigrodzki wyodrębnia dwa odcienie tego słowa :

1.       czynność, lub sztukę układania słowników

2.       ogół dostępnych składników danego języka

Słownik językowy a encyklopedia. Słownik językowy to zbiór wyrazów ułozonych i oprac. wg. Pewnej zasady i najbardziej objaśnionych pod względem znaczeniowym, ilustrowanych przykładami. Zawiera znaczenia językowe, niespecjalistyczne, a przedmiotem opisu jest język naturalny. Encyklopedia natomiast jest także zbiorem wyrazów (...) różni się jednak tym, że podaje informacje o desygnacie.

Typologia słowników

I.        ze wzgędu na język opisu

1.       jednojęzykowe

2.       przekładowe

-         jednojęzyczne

-         wielojęzyczne

II.     ze wzgędu na układ artykułów hasłowych

1.       alfabetyczne

-         atergo

-         afronte

2.       niealfabetyczne

-         gniazdowe

-         pojęciowe

III.   ze wzgędu na zawartość

1.       ogólne in. ogólno - definicyjne

2.       specjalistyczne

-         frazeologiczne

-         etymologiczne

-         fleksyjne

-         składniowe

-         historyczne

-         słownik wyrazów obcych

-         poprawnościowe

·          zapisu – ortograficzne

·          sprawności dźwiękowej – ortofoniczne

·          poprawnej polszczyzny – ortoepiczne

-         auto -, homo -, synonimów

-         gwarowe

-         odmian językowych

-         rymów

-         frekwencyjne

-         skrótów

-         onomastyczne (nazwy własne)

IV.   ze wzgędu na przeznaczenie słownika

1.       popularne – skierowane są do odbiorcy o przeciętnej kompetencji językowej

2.       naukowe – skierowane są do odniorców zajmujących się profesjonalnie daną dziedziną

V.      ze wzgędu na adresata

1.       dla rodowitych uzytkowników

2.       dla uczących się języka obcego

VI.   ze wzgędu na podejście do materiału językowego

1.       opisowe (deskryptywne) – charakterystyka jednostki językowej pod względem uzywalności

2.       normatywne (preskryptywne) – rejestracja słowa zgodnie z normą językową

VII. ze wzgędu na zakres czasowy

1.       synchroniczne

2.       diachroniczne

VIII.                      ze wzgędu na formę utrwalenia słownika

1.       tradycyjne

2.       online, offline

3.       multimedialne

Sekwencja czynności przy opracowaniu słownika

1.       zebranie materiału

2.       ustanowienie korpusu tekstu

3.       upewnienie się że korpus jest reprezentatywny

4.       ustalenie siatki haseł

5.       ustalenie zbioru haseł

6.       zasady opisu

7.       budowa pojedynczego hasła

-         informacja gramatyczna

-         kwalifikatorami

-         definicja w łapkach

-         znaczenia pochodne

Fiszka – kartka z jednym hasłem

Ekscerpcja – wypisywanie cytatów i przykładów

Leksem – słowoforma

Wyraz tekstowy – reprezentacja leksemu

Lematyzacja – sprowadzenie słowoformy do formy podstawowej

Konkorelacje – zestawienia cytatów

Kwalifikatory

niosą ze sobą informację pragmatyczną

1.       terminologiczne (specjalistyczne)

biol. 

chem. 

fiz. 

mat. 

2.       społecno – środowiskowe (słownictwo nieoficjalne, grupy społecznej)

dzien.

stud.

ucz.

przest.

biur.

urz.

3.       geograficzne (związane z terytorialnym podziałem)

a. gwarowe

b. regionalne

c. dialektalne

d. środowiskowe

4.       chronologiczne (charakteryzują słownictwo ze względu na zakres uzywania)

a. dawne (150 – 200 lat)

b. przestarzałe

c. archaizmy

5.       ekspresywne (nacechowane emocjonalnie, nienaturalne, stosunek do desygnatu)

6.       frekwencyjne (badają częstotliwość)

7.       wg. Żmigrodzkiego : religii, mitologii, sportu (można je włączyć do społecno - środowiskowych)

Skróty