rok akad. 2005/2006, semestr zimowy
Imię i nazwisko.........................................................................................
Prowadząca/y zajęcia................................................................................
Zestaw 1.
1. Proszę podać krótką charakterystykę (może być w punktach) wybranego zabytku staropolskiego (autor, miejsce i czas powstania, najważniejsze zjawiska językowe). (3 pkt.).
2. Proszę omówić formy fleksyjne rzeczowników, przymiotników, zaimków, imiesłowów (przypadek, liczbę, rodzaj, dawny typ odmiany) oraz czasowników (osobę, liczbę, rodzaj, dawny typ koniugacji i czas, w którym występuje) zaznaczonych w poniższym tekście, a następnie przedstawić zmiany, jakie zaszły w tych wyrazach w języku polskim (12 pkt.).
(WZÓR: przed laty – rzecz., N. lmn., r. n., psł. dekl. -o- tematowa, dawna końcówka -y została zastąpiona w jęz. pol. przez -ami przeniesioną z dekl. -a-//-ja- tematowej, co związane było z procesem demorfologizacji rodzaju,
on czyta – 3 os., lp., r. m., czas teraźn. czasownika czytać, dawna kon. -jo-//-je- tematowa, polska kon. -am//-asz).
Ta to słowa teć to (lub może: tet to) ociec święty Sy<meon powiada na ji>mię Bogu Oćcu Wszemogącemu, iż jeść sesłał Syna swego na <zbawienie po>kolenia człowieczego. I powiada nan dwoje w tych słowiech święty Symeon (Kazania Świętokrzyskie, Kazanie VI: Na dzień oczyszczenia N. P. M.).
Pitagoras mędrzec Samicki (…), Domorata/ kupca bogatego syn był, a wszakoż/ wżdy ojca swego daleko imienim// przewyższył, bo kupiectwo ojcowo tego przenieść nie mogło co on miał z rozumu swego./ Bowiem wielką iście mądrością obdarzon był (M. Bielski, Żywoty filozofów, O Pitagorze).
3. Proszę zrekonstruować wyrazy ojciec (por. ociec), powiada, Bóg, obdarzon i omówić procesy fonetyczne, które w nich zaszły (8 pkt.).
4. Na podstawie poniższego zdania, proszę przedstawić ewolucję fonetyczną i semantyczną wyrazu stolec (2 pkt.):
…na stolcu nagłego spadnienia nie siedział jest.
5. Proszę wyjaśnić, na czym polega nieregularność formy syny izraelskie w poniższym zdaniu. Z jakim ważnym procesem fleksyjnym jest ona związana? Proszę objaśnić, na czym polegał ten proces i kiedy ostatecznie został zakończony (2 pkt.).
I ścigał jest syny izraelskie, ale oni byli wyszli w ręce wysokiej.
6. Proszę wyjaśnić oboczności samogłoskowe i spółgłoskowe w wyrazach (8 pkt.):
krąg : kręgi
sługa : słudze : sługi : służyć : służę
gołąb : gołębia
7. Proszę wskazać dawne samogłoski długie i wyjaśnić ich pochodzenie (3 pkt.):
twego
sad
znasz
8. Proszę wyjaśnić pochodzenie samogłosek i spółgłosek zaznaczonych w poniższych wyrazach (WZÓR: biały; a<ě; przegłos lechicki) (3 pkt.):
pies
miedza
ufać
10. Proszę wyjaśnić, o jakich zmianach fonetycznych zachodzących w polszczyźnie świadczy znak graficzny: rz [ž] (2 pkt).
11. Proszę opisać konsekwencje zaniku iloczasu w języku polskim (2 pkt.).
Zestaw 2.
1. Proszę podać krótką charakterystykę (może być w punktach) wybranego zabytku staropolskiego (autor, miejsce i czas powstania, najważniejsze zjawiska językowe (3 pkt.).
I wywiodł Pan Bog z prochu wszelkie drzewo krasne, a chcąc widzieć owoce jego chętne ku pożywaniu, a teże drzewo żywota w pośrzod raja, a drzewo wzwiedzenia dobrego i złego (…). A gdyż był usnął, tegdy wyjął jedno żebro jego i napełnił to miasto mięsa. I udziałał Pan Bog z tej kości, jeż to z Adamowa boku wyjął, żonę i przywiodł ją przed Adama (Biblia Królowej Zofii, Geneses II).
Oskarżon był Socrates przed pospolstwem/ Attenskim, jakoby sie naśmiewał z Dębu, ze/psa i z kozła ktore oni za bogi chwalili, przetoż/ był jęt odnich a wsadzon do łańcucha, gdzie/ trzydzieści dni siedział (M. Bielski, Żywoty filozofów, O Sokratesie).
3. Proszę zrekonstruować wyrazy Grójec (por. stpl. grodziec), kozioł, bogi, wsadzon i omówić procesy fonetyczne, które w nich zaszły (8 pkt.).
4. Na podstawie poniższego zdania, proszę przedstawić ewolucję fonetyczną i semantyczną wyrazu miasto (2 pkt.).
A gdyż był usnął, tegdy wyjął jedno żebro jego i napełnił to miasto mięsa.
5. Proszę wyjaśnić na czym polega nieregularność formy koń w poniższym zdaniu. Z jakim ważnym procesem fleksyjnym jest ona związana? Proszę objaśnić, na czym polegał ten proces i kiedy ostatecznie został zakończony (2 pkt.).
Jako mi Wawrzyniec wziął koń, co stał za dwie kopie.
ząb : zęba
waga : ważyć : o wadze : ważę : wagi
krew : krwi
mego
koń
czytasz
wieś
sadza
miejski
10. Proszę wyjaśnić, o jakich zmianach fonetycznych zachodzących w polszczyźnie świadczy znak graficzny: ą (2 pkt.).
11. Proszę opisać konsekwencje palatalizacji polskich (2 pkt.).
sunka