Maria Konopnicka-Panna Florentyna.pdf

Maria Konopnicka

Panna Florentyna

Padam do nóżek pani...

- O, panna Florentyna!

- Ciii... proszę pani, ciii!... Bo to właśnie stróż z naszej kamienicy tam

stoi...

- Więc cóż!...

- Co tam, proszę pani, ma kto wiedzieć, że ja panna!

- A cóż to szkodzi?

- Ee... Zawsze jakoś! Co tam ludziom po tym!

- No, ale stróż i tak najlepiej wie z meldunku.

- A nie, nie wie! Właśnie, że nie wie!

Zniżyła trochę głos:

- Ja się tu za wdowę podałam.

- W imię Ojca i Syna! A to po co?

- Zawsze jakoś, proszę pani, porządniej! Panna, to tam sobie taka hołota różnie

tłumaczy, tak i tak, a wdowa, no, to wdowa! Dużo porządniej, dużo! Mam sobie

czepeczek świeżutki, bielutki; wyprasuję, wyrurkuję, od rana włożę i jest. Co

tam ma kto wiedzieć!

Patrzyłam na nią zdumiona.

Stała przede mną prosta, chuda, trochę sztywna, w czarnej, wełnianej, bardzo

czystej, wytartej i gęsto wycerowanej sukni, w czarnej okrywce, którą widocznie

sama sobie uszyła, w wyrudziałym kapeluszu i w nicianych rękawiczkach. Jej

energiczna, śniada, srodze wymizerowana twarz świeciła gorączkowym spojrzeniem

ciemnych, głęboko zapadłych, podkrążonych oczu i czerwonością warg drobnych,

spieczonych. Gładko zaczesane na wklęsłych skroniach włosy czyniły ją znacznie

starszą niż była, a podłużna rysa na niskim, szerokim czole całej fizjonomii

nadawała jakiś bolesny i dumny wyraz.Widząc, że ją obserwuję, uśmiechnęła się,

żeby rysę ową rozpędzić, ale daremnie.

- Czy może, proszę pani, jest robota jaka? Mam teraz właśnie trochę wolnego

czasu...

- Owszem, będzie. Na jaki tydzień będzie.

- Ach, jak to dobrze! Tylko - zamyśliła się i nagle urwała - tylko że ja bym to

może wolała do domu wziąć... Zawsze porządniej w domu szyć, niż na dnie

chodzić... Jak w domu szyję, no, to dla siebie mogę szyć. Co ma kto wiedzieć? Do

meldunku podałam: wdowa po urzędniku. Przecie i ojciec nieboszczyk urzędnikiem w

magistracie był... Tylko znów w domu zimno wielkie, nie pali się jak raz dnia,

wilgoć straszna...

Spuściła głowę, niepewna, jak się zdecydować. Gruba rysa na czole pogłębiła się

jeszcze.

- Ja myślę, że lepiej do nas. Jakoś panna Florentyna mizernie wygląda.

Każę zrobić dobry rosół, posilny...

- Ja to wiem, wiem! - rzekła trzęsąc głową. - Tylko... tak bym właśnie teraz

jakoś chciała... Dopiero co się tu sprowadziłam z Lipowej...

- Jak to z Lipowej? Wszak panna Florentyna mieszkała, zdaje się, na Złotej?

- O, to już dawno, proszę pani, dawno! To jeszcze w tamtym kwartale! A jakże, na

Złotej. Tam było ciepło!... W pralni palili cały dzień, aż przez ścianę buchało.

Bardzo tam dobrze było... Wszędzie blisko. Cóż, kiedy nie mogłam!

Nagle podniosła głowę.

- To już tak zrobię. Powiem w domu, że lekcje na mieście mam, i przyjdę. Dobrze,

proszę pani? Zawsze porządniej niż szycie...

- Dobrze, jeśli pannie Florentynie na tym zależy...

- Bardzo, bardzo mi zależy, proszę pani! Co ma kto wiedzieć!...

- No, to może panna Florentyna zaraz ze mną pójdzie? Obejrzymy, jaka to tam

robota. Obiad też niedługo podadzą...

Zamigotała parę razy pociemniałymi powiekami i westchnęła z cicha.

- Dobrze, proszę pani. Pójdę... Dziękuję!...

Podniosła głowę, zwróciła ją przez ramię za siebie i zmrużywszy oczy rzekła dość

głośno do stojącego przed bramą stróża:

- Walenty! Proszę powiedzieć w domu, jakby list przyszedł albo co, że jestem

proszona na obiad do Frascati i że dopiero wieczorem wrócę!

Stróż obojętnie słuchał tego wyjaśnienia stojąc w bramie w rozpiętym kożuchu i

paląc papierosa. Nie spojrzał nawet w tę stronę.Panna Florentyna za to patrzała

na niego ciągle zmrużonymi oczyma i nie odwracała wysoko podniesionej głowy. Po

twarzy jej, która nagle jakby skamieniała w maskę nieugiętej dumy, latały

płomienie tryumfu i nozdrza jej prostego nosa rozdęły się szeroko, drobne usta

drżały nieco, zwłaszcza górna warga, wzgardliwym rysem ściągnięta i odchylona

nad białymi, bardzo równymi zębami.

- Walenty słyszy? - dodała głośniej, doczekać się nie mogąc odpowiedzi stróża.

- Toć słyszę! - odrzekł leniwie. - A kto by się ta pytał! - I rzucając

niedopałek, szeroko przed siebie plunął. Te wielkie miny nie imponowały mu

jakoś.

- No! - rzuciła przez ramię panna Florentyna ucinając tym sposobem wątpliwości

stróża, po czym majestatycznie odwróciwszy ciągle jeszcze wysoko podniesioną

głowę szła obok mnie czas jakiś sztywna, wyprostowana, milcząca. Na zakręcie

ulicy dopiero westchnęła i spuściła oczy.

- To, proszę pani, dla panienek robota?

Pytanie to tak proste, wypowiedziane było z widocznym niepokojem. Nie była

sztuki swej pewną. Właściwie mówiąc szyć nie umiała prawie.

- Tak, dla dzieci. Bieliznę trzeba przejrzeć, posprzątać... Panna Florentyna

wie, jak to tam...

- O, to - podchwyciła z zapałem - to już ja porządnie zrobię. W nocy przysiędze,

a zrobię!

- Nic pilnego. I tak jakoś panna Florentyna nieosobliwie wygląda... Jakże tam ze

zdrowiem?

- Nie tak źle, proszę pani, nie tak źle. Teraz się jakoś trzymam...

Wyprostowała się jak struna i zacięła usta. Energiczne rysy jej wynędzniałej

twarzy miały w sobie wyraz niemal męskiej siły.

- A matka?

- Ach, to pani, proszę pani, jeszcze nie wie o niczym?

Postać jej nagle schyliła się, zmalała, twarz zgasła, głos załamał się i drżeć

zaczął.

- Nie wiem...

- Prawda, żem to ja już dawno nie szyła u pani!

Umarła matka...

- Umarła? O... biedna! biedna!...

Panna Florentyna wyprostowała się znowu. Oczy jej błysnęły.

- O, proszę pani! Toć to szczęście od Boga, że umarła!

- Może... może i tak! Może jej i lepiej...

- Ale i mnie, proszę pani, i mnie! - zawołała załamując ręce z dziwnie namiętnym

gestem.

- I jej lepiej i mnie lepiej!

Usta jej zbladły, twarz pociemniała aż do zarostu szerokiego czoła. Szła chwilę

tak ze splecionymi kurczowo palcami i ze wzrokiem w ziemię wbitym, a jęk głuchy

podnosił od czasu do czasu jej zapadłe piersi.

Czułam ogromną przykrość z tego obrotu rzeczy. Po co było mi wspominać o matce?

- Moja panno Florentyno - rzekłam serdecznie, ale mi do słowa przyjść nie dała.

- Wszystko powiem, proszę pani! Przed panią jak na świętej spowiedzi, nie mam co

się kryć! Wszystko, proszę pani, powiem!

Zatrzymała się zwrócona ku mnie i podniosła oczy. Gorzały posępnie ciemnym

ogniem niezgłębionej troski. Jak trzymała załamane ręce, tak je podniosła i do

piersi przycisnęła gwałtownie. Około ust drgały jej muskuły jakimś bolesnym

wysiłkiem. Niewymowny wyraz udręczenia przebijał w całej postaci.Dotknęłam jej

splecionych palców.

- No, proszę, panno Florentyno, proszę się uspokoić! Nie mówmy na ulicy o tych

smutnych rzeczach! Chodźmy!...

Poruszyła się posłusznie z miejsca, ręce jej wzdłuż sukni opadły i szła tak

przez chwilę w milczeniu.

Ale kiedy się znalazła poza ogrodową bramą, w głębokiej perspektywie długiej i

pustej alei, nad którą szumiał wiatr górny wierzchołkami bezlistnych drzew

lecący, stanęła znowu i wpatrzyła się we mnie z jakąś chciwością, z jakąś żądzą

niemal wypowiedzenia wszystkiego.Jej drobna, szczupła postać jeszcze

drobniejszą, jeszcze bardziej zmizerowaną zdawała się w tym bladym, czystym

świetle, jakie ją tu zewsząd objęło. Lata głodu zwalczanego nieugiętą dumą,

nędza odzieży osłaniana skrzętnie przed oczyma ludzi, cała ta smutna walka

podjęta z losem, aby tylko utrzymać się ponad "hołotą", wszystko to wystąpiło

teraz z jakąś bezlitosną, szyderczą jasnością. Może to i sama spostrzegła, gdyż

z nagłą determinacją zaczęła sucho i bezdźwięcznie:

- Z matką źle było, proszę pani!

Po czym zaraz spuściła głowę i cicho szła przy mnie, łamiąc się z tym

wzruszeniem, które ją za gardło chwyciło.

- Pić nie piła - odezwała się po długiej chwili łagodniej już nieco - ale że

podupadła strasznie na honorze! Ze wszystkim podupadła!Obejrzała się prędko po

stronach i zaczęła szeptem:

- Com to mówiła, proszę pani, że w Dobroczynności jest, jakem leżała na tyfus w

szpitalu, to nieprawda! Nie tak było!

Zaczerpnęła powietrza głęboko i po kilka razy, jak to czyni nurek, nim się rzuci

w wodę.

- W kruchcie, proszę pani, w kruchcie u Bernardynów, z babami, z dziadówkami

siadywała! W kruchcie!...

Głos jej się podniósł z szeptu do głuchego krzyku. Zbiegły się brwi na szerokim

czole. Jasne, rzęsiste łzy trysnęły z pałających oczu. Ściągnęła rękawiczkę i

prędko je starła dłonią, ale już został po nich ślad ciemny, wypalony jakby.

Zadawszy usta milczała chwilę, przełykając z trudem falę łkania, która się

tłukła po jej wąskiej, zapadłej piersi, ale której nie puściła na świat. Cała

jej postać zresztą, prócz krótkich spazmatycznych wstrząśnień w ramionach,

spokojną była i cichą. Najbardziej może uderzała bezwładność rąk, które jakby z

ołowiu ciążyły ku ziemi w prostych fałdach biednej, czarnej sukni. Szeroko

otwarte źrenice trzymała wbite przed siebie w drogę usłaną zeschłymi liśćmi,

które się od chwili do chwili porywały za jakimś niewidzialnym podmuchem, drżąc,

ulatując i napełniając długą, pustą aleję dziwnymi szeptem.

Po chwili mówiła dalej:

- To, proszę pani, wracam ja ze szpitala do domu, a na drzwiach kartka i stancja

zamknięta. Idę do stróżki. Gdzie matka? Nie ma matki! Jeszcze mi ubliżyła ta

niegodziwa, ordynarna kobieta! "A co by tu matka robiła - powiada. - Czego by tu

pilnowała? Tych pustych kątów? - powiada. - Co było, za komorne poszło". To,

proszę pani, myślałam, że we mnie żółć pęknie! Ale nic po sobie nie okazuję...

Co tam ma kto wiedzieć! "Ach tak, mówię, zapomniałam, że matka miała wyjechać na

prowincję do familii, bo tam mamy krewnych obywateli w Lubelskiem. Tak, prawda!"

- mówię. A tu się tylko wszystko przede mną kołuje, ażem się o stół oparła. Tak

mi ta dopiero fartuchem stołek ściera, siedzieć prosi. Alem nie siadła!

"Dziękuję ci, moja kobieto" - mówię do niej, kiwnęłam głową z góry i wyszłam.

Wyszłam i myślę: co teraz? Bo gdzie my tam, proszę pani, jaką familię na

prowincji mamy?... Może tam kiedyś, dawniej...

Podniosła nieco głowę. Jakiś mały atak dumy powracał jej znowu. Ale wprędce się

zatopiła w bolesnych wspomnieniach.

- To jeszcze tego samego dnia, proszę pani, obeszłam po znajomych, gdziem tylko

miarkować mogła, że się czego dowiem, i nic! Oczywiście, nie wprost, tylko tak z

boku przepytywałam nieznacznie. Kamień w wodę! A szły u Bernardynów nieszpory

wtedy z wystawieniem. Tak myślę, zajdę na błogosławieństwa. Poszłam. Wchodzę ja,

proszę pani, w kruchtę, spojrzę jakoś z nagła w bok, właśnie jakby mnie kto w tę

stronę za włosy pociągnął, patrzę, siedzi matka między dziadówkami! Żem ja tam

wtedy trupem nie padła, to nie wiem! To mi te nogi, proszę pani, tak

skamieniały, tak w ziemię wrosły, że ani w tę stronę, ani w tę. Jak słup. Całe

szczęście od Boga, że ludzie gęsto szli i jakoś mnie za sobą do kościoła

wepchnęli. To mnie tak ta fala przez kościół niosła jak woda... Tu organ huczy,

tu światło jak na rezurekcji, a ja tylko oczy przymykam, a we mnie krzyk: "Góry,

pagórki, nakryjcie mnie! Góry, pagórki, nakryjcie!..." Jak w tej pieśni, proszę

pani, o sądzie ostatecznym... Dopiero się jakoś w kaplicy o mur oparłam, stoję.

"Aby nie paść! - myślę - aby nie paść! - Aby ludziom widowiska z siebie nie

zrobić!"A tu się nogi pode mną trzęsą i poty biją na mnie raz zimne, raz gorące,

żem to dopiero po tyfusie wstała...

No, zwyciężyłam jakoś te słabości, nic! Ani nie wiem, jak błogosławieństwo

przeszło, bom już i nie wiedziała, co się koło mnie dzieje. Jedno mi tylko w

głowie: jak wyjść, co począć? Ludzi już sporo ubyło, co się ku drzwiom obrócę,

to widzę, droga przez kościół do samego ołtarza pusta. Podniosłam chusteczkę do

twarzy raz, że to niby na zęby; podniosłam drugi raz, aż nią zupełnie twarz do

oczu prawie zakryłam, idę. A nic jeszcze nie wiem, co zrobię. Przede mną kilkoro

ludzi się ruszyło, tak ja między nich. Już nawet nie przyklękłam, nie

przeżegnałam się, tylko idę. To żebym, proszę pani, na stracenie szła, jeszcze

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: