OŚWIATA W OKRESIE CESARSTWA:
Szkoła elementarna:Do nauki elementarnej państwo się nie mieszało, zostawiając rodzicom swobodę: u bogatszych niewolnik wprowadzał dzieci w czytanie i pisanie – dla spoufalenia dawano im do rąk litery rzeźbione w drewnie lub kości słoniowej – w używanie języka ojczystego i greckiego; ubożsi uczęszczali do szkółki. Los nauczycieli elementarnych utrzymujących się ze szkółek był mizerny, państwo traktowało ich jak rzemieślników. W okresie cesarstwa bardzo dużo ludzi umiało pisać i czytać; w wojsku rzymskim rozkazy wydawane były na piśmie.Szkoła gramatykalna:Publiczną opieką cieszyło się dopiero kształcenie dalsze, rozdzielone między gramatyka i retora. Kosztowność tej nauki szybko uniemożliwiła nabywanie jej prywatnie w domu. Nauczyciele z chęci zarobku woleli skupiać większe ilości uczniów, otwierali więc szkoły. Już w I wieku po Chrystusie zwyciężyło kształcenie publiczne, a cesarze to popierali i najpierw zwolnili gramatyków i retorów od uciążliwych świadczeń na rzecz państwa, od służby wojskowej, sądowej, od kwaterunku, od wszelkich danin i kosztownych funkcji publicznych, potem starali się poddać naukę pod bezpośredni wpływ państwa. -Marek Aureliusz ufundował szereg tzw. cesarskich katedr filozofii i retoryki w Atenach oraz prawdopodobnie w rzymskim Ateneum. Większość szkół średnich i wyższych, pozostających pod opieką cesarzy, utrzymywała się z budżetu miejskiego. Dopiero pod koniec cesarstwa zaczęto tworzyć szkolnictwo państwowe.Początkowo gramatyka i retoryka stanowiły jedną szkołę, potem zaczęły się rozdzielać, ąz retoryka zajęła wobec gramatyki, jako stopnia średniego, stanowisko stopnia wyższego.Gramatykę przechodził chłopiec między 12 a 15 rokiem życia, zarówno gramatykę grecką jak i łacińską. Kształcenie językowo – literackie u gramatyka zajmowało od 3 do 4 lat. Szkoła rzymska prawie nie uczyła realiów, nie było na nie czasu. Z autorów czytano u gramatyka jedynie poetów, proza nie należała do tego stopnia..Szkoła retoryczna:Czas nauki w szkole retorycznej nie był ściśle określony, najmniej wynosił 2 do 3 lat, a wielu młodzieńców pozostawało u swych mistrzów długie lata.Pozornie wydawałoby się, że wyuczenie się reguł dobrego przemawiania nie powinno zajmować tyle czasu. Ale sposób nauki był drobiazgowy i subtelny, że wymagał wieloletnich wysiłków.Profesorowie zaczynali od lektury historyków – rozbierano podręczniki krasomówczych prawideł. Uczeń miał opowiedzieć odczytany pięknie ustęp, napisać jego treść, a kiedy już nabrał biegłości w wyrażaniu się, przystępowano do układania mów.Obmyślało się jak najdoskonalszy rozkład treści, dobór argumentów, olśniewające wstępy i zakończenia.Powstanie i rozwój uniwersytetów.Szkoły szczebla wyższego kształtują się w XII wieku. Najstarszą z nich jest Wszechnica Bolońska. Uniwersytety powstają także we Włoszech, Francji (Uniwersytet Paryski XII w.). Bujny rozkwit uniwersytetów przypada na XIII i XIV wiek. W Polsce pierwszy uniwersytet powstaje w Krakowie – 1364 r.Organizacja uniwersytetów:Były zorganizowane na wzór cechów rzemieślniczych. Były trzy stopnie: najwyższy – magister, średni – bakałarz, najniższy – żak. Wpisywano żaka do księgi, odbywała się immatrykulacja; student musiał przejść otrzęsiny, czyli inaczej depozycje lub beanie (bean – żółtodziób).Uniwersytety miały autonomiczność, prawo do nadawania tytułów naukowych, prawo do strajków. Nad zachowaniem praw i obowiązków uniwersytetu czuwał konserwator.Uniwersytet był złożony z 4 wydziałów: 1.Artystyczny (filozoficzny, 7 sztuk wyzwolonych) 2.Prawa 3.Medycyny 4.Teologii. Początkowo student wstępował na wydział artystyczny (w wieku 14-20 lat); potem mógł studiować na pozostałych wydziałach. Po 3-4 latach studiów odbywał się pierwszy egzamin i jeśli go zdał otrzymywał tytuł bakałarza – mógł pracować w szkole parafialnej. Nadaniu tytułu magistra towarzyszyła uroczystość wyzwolenia – inceptio, student wygłaszał swój pierwszy wykład. Od tej pory mógł już wykładać na uniwersytecie.Na czele uniwersytetu stał REKTOR – wybierany spośród profesorów lub studentów, na czele każdego wydziału stał DZIEKAN. Sprawował on władzę sądowniczą nad studentami, nadawał stopnie naukowe. Brać studencką dzielono na nacje – ze względu na narodowość. Na czele każdej nacji stał PROKURATOR.Formy nauczania na uniwersytetach:Wykłady;Ćwiczenia;Dysputacje.Tryb zajęć: rozpoczynano zajęcia o 5-6 rano, wakacji nie było, bo ponad 100 dni w roku było wolnych ze względu na święta kościelne, były 2 półrocza.Z czasem powstały kolegia i bursy. W kolegiach mieszkali profesorowie. Na czele każdego kolegium stał propozyt. W bursach mieszkali studenci. Obowiązywały zasady: nie można było wychodzić po 20-tej, narzucona pobudka, modlitwa, zajęcia, posiłek. Z pobyt w bursie studenci musieli płacić pieniędzmi lub produktami. Na czele bursy stał prowizor. UNIWERSYTET PARYSKI:Powstał ok. 1170, miał charakter duchowny rektor był wybierany spośród profesorów. W 1184 roku otrzymał przywilej autonomiczności od papieża, w 1215 nadano statut, w 1231 zyskał całkowitą autonomię. Robert de Sorbon założył kolegium z wydziałem teologii, od końca XIII wieku pod nazwą Sorbona – najsłynniejszy uniwersytet głównie w dziedzinie teologii i filozofii. Studenci nosili strój klerycki.UNIWERSYTET BOLOŃSKI:Miał charakter uczelni świeckiej, powstał w 1158 roku na skutek rozwinięcia szkoły prawa. Oprócz prawa są też inne wydziały. W 1158 roku otrzymała przywilej autonomiczności od Fryderyka Barbarossy – datę tą przyjmuje się za początek uniwersytetu. Można tu było otrzymać tytuł doktora po ukończeniu wydziału prawa. Studenci mogli chodzić w dowolnym stroju, rektorem mógł zostać student – był w wieku ok.25 lat, na V roku (wybierany do XIII wieku).AKADEMIA KRAKOWSKA:Założona przez Kazimierza Wielkiego 12 maja 1364 roku. Rok wcześniej król otrzymał zgodę od papieża na jego utworzenie. Miał charakter świecki na wzór boloński, papież nie zezwolił na wydział teologii, gdy dowiedział się, że uniwersytet ma charakter świecki. Głównym przedmiotem było prawo rzymskie; rektor wybierany był przez studentów spośród studentów. Posiadał 3 wydziały; 11 katedr, w tym: prawo – 8, siedem sztuk wyzwolonych – 1, medycyna – 2. Obowiązywał strój dowolny.Kazimierz Wielki chciał rozbudować administrację, dlatego też na tym uniwersytecie kształcą się głównie urzędnicy. Po śmierci króla uniwersytet podupada. Kiedy panuje Jadwiga, dochodzi do odbudowy uniwersytetu. Ślub Jadwigi z Władysławem Jagiełło skutkuje otwarciem wydziału teologii – kształcenie kleryków w celu chrystianizacji Litwy. W 1387 otrzymują pozwolenie od papieża na otwarcie wydziału teologii. Władysław Jagiełło 26 lipca 1400 roku reaktywuje uniwersytet. Zmienia się jego charakter na wzór paryski; króluje teologia; rektor wybierany spośród profesorów. Wydział teologiczny liczy 11 katedr, jest 8 katedr prawa kościelnego. Studenci noszą strój klerycki. Jagiełło wznosi gmach uniwersytetu – Collegium Maius, funduje bursy dla studentów, m. in. Jeruzalem.Wychowanie humanistyczne w epoce odrodzenia.Odrodzenie – początek na obszarze Włoch (XIII – XVI wiek); w Europie: od XV do końca XVI wieku; w Polsce: od XV do I połowy XVII wieku.Odrodzenie zrywa ze średniowiecznymi poglądami, następuje duchowe odrodzenie człowieka; zwraca uwagę na indywidualizm, na jednostkę; kształtuje się idea UNIWERSALIZMU – aby nie występowały żadne podziały polityczne i religijne.Kształtuje się idea HUMANIZMU – zwraca uwagę na człowieka. W XV wieku upada ustrój feudalny, następuje rozwój miast, rzemiosła, nowych nauk i handlu; wzrasta status mieszczaństwa, spada prestiż rycerstwa.HUMANIZM: Umartwienie ciała, samozaparcie się, asceza, pokora – przeciwstawia on szacunek dla dążeń i potrzeb naturalnych człowieka. Rozpoczął się szeroki rozwój indywidualizmu, odsuwając w cień średniowieczne ideały ślepej wiary w to, co uznane w religii i filozofii; głoszone w polityce i nauce. Człowiek odrodzenia żąda, by mu pozwolono myśleć krytycznie, tak jak dyktuje mu jego własny umysł, głosić swoje poglądy i żyć zgodnie z nimi. Następuje rozwój wielu nauk, m. in. Geografii, biologii, a także wielu języków klasycznych (łacina, greka, j. hebrajski) Wynalazek druku przez Gutenberga – większy, powszechny dostęp do książek, a tym samym do wiedzy Zainteresowanie nauką i sztuką antyczną występowało głównie wśród warstw arystokratycznych.Wpływ humanizmu na praktykę pedagogiczną:-Dostrzeżenie dziecka, że nie jest on miniaturą dorosłego człowieka-Odrzucenie kar fizycznych -Metodą wychowawczą były pochwały i nagrody-Humaniści rezygnują z metody nauczania werbalnego, werbalnego polecają model nauczania poglądowego -Szkoły prowadzone przez duchowieństwo tracą na znaczeniu, chętniej zamożni wynajmują prywatnych nauczycieli -Uniwersytety zreformowały swój program studiów i stały się szalenie modne, zwłaszcza: Sorbona, Wiedeń, Kolonia, Kraków. Te, które nadal opierały się wpływom humanistycznym zaczęły podupadać. -Szkoły niższe dużo chętniej przyjęły nurt humanistyczny, były lubiane przez młodzież, nazywane KOLEGIAMI lub szkołami łacińskimi, z których niedługo potem rozwinęło się prawdziwe szkolnictwo średnie. -Humanizm pociągnął całe otoczenie świeckie do studiów -Uwolnił naukę z jej teologicznego charakteru i opracował program wychowania i wykształcenia dla użytku społeczeństwa świeckiego,Młodzież działa czerpać nie tylko wiedzę, ale też ogładę umysłową, Nastąpił rozwój szkół, zaczęto szukać nowych dróg, rozprawiać o lepszym sposobie wychowania i nauczania,Zaczęła powstawać literatura dydaktyczna i pedagogiczna
migotka1313