TEMAT I: ETYMOLOGIA,GENEZA I ZAKRES TREŚCIOWY ANDRAGOGIKI

(ander)andros- mężczyzna, mąż, człowiek dorosły

(agein) ago – prowadzę

Stąd pochodzi nazwa ped.dorosłych, a zatem andrag. oznacza naukę „o prowadzeniu  dorosłych”.

Andrag. to jedna z nauk, która wyodrębniła się z pedag. ogólnej i filozofii wychow., jako samodzielna dyscyplina  mająca ściśle określony przedmiot, problematykę i metody badań.

Po raz pierwszy terminu andrag. użył  w 1833 r. niem. ped. Aleksander Kapp. Wyodrębnienie nastąpiło dopiero w II poł. XIX w. W Polsce termin ten pojawił się po raz

pierwszy w Roku 1935 w pracy Andrzeja Niesiołowskiego i Hekeny Radlińskiej „Stosunek wychowawcy do środowiska społecznego”. Autorzy traktowali  ten temat zamiennie z terminem pedag.społ.. Do dzisiaj andrag.jest dla wielu osób zagadką, ponieważ jedni utożsamiają ją z pedag., inni z filozofią.

Przyczyny powstania Andragogiki?

Przeobrażenia w sferze: warunków pracy, życia, odkrycia i wynalazki spowodowały, że w XIX  w nastąpił intensywny rozwój upowszechniania kultury  w formach pozaszkolnych.

Doskonalenie masowej produkcji, powstają: nowe technologie, nowe zawody, wzrasta zapotrzebowanie na wykwalifikowaną kadrę (na specjalistów).

Powstają kursy, wykładu powszechne, uniwersytety ludowe oraz uniwersytety powszechne.

Nowe formy kształcenia uzupełniają i rozszerzają  system kształcenia szkolnego (zinstytucjonalizowanego) Był to jakby odzew na narastającą potrzebę do przygotowania człowieka w dynamicznie zmieniającej się rzeczywistości: zawodowej, technologicznej, społecznej, kulturowej, cywilizacyjnej poprzez:

·         permanentne aktualizowanie wiedzy i umiejętności

·         umiejętności efektywnego działania

Współcześnie andragogikę traktuje się jako: Jedną z nauk pedagogicznych zajmujących się kształceniem, samokształceniem, wychowaniem i  samowychowaniem dorosłych Stawia ona w centrum zainteresowania młodzież pracującą i dorosłych. Ustala uniwersalne prawidłowości rządzące procesami ich kształcenia i wychowania, samokształcenia, doskonalenia i samodoskonalenia.

Propozycja Mieczysława Marczuka

Andragogikę należy potraktować jako „ogólną teorię procesów edukacyjnych ludzi dorosłych, procesów przebiegających w różnych formach aktywności oświatowej i kulturalnej – w edukacji szkolnej dorosłych na różnych jej szczeblach, od szkoły  podstawowej do szkoły wyższej dla pracujących, w pozaszkolnej edukacji zawodowej dorosłych, mającej na celu głównie doskonalenie i modernizacje kwalifikacji, w pozaszkolnej ogólnokształcącej edukacji dorosłych, związanej przeważnie z osobistymi, indywidualnymi potrzebami i zainteresowaniami, a także w różnych edukacyjnych przejawach uczestnictwa w kulturze”.

Andrag .określa zatem cele tych procesów. Warunki optymalizujące  ich przebiegi i skutki, jak również  rozwiązania w zakresie: doboru treści, kształcenia, form organizacyjnych, metod i środków.

Resime:Andragogika to nauka o kształceniu, samokształceniu, wychowaniu i samowychowa:niu młodzieży pracującej i dorosłych. Jest to system poprawnie uzasadnionych twierdzeń i Hipotez dotyczących zjawisk, zależności, prawidłowości kształcenia, samokształcenia, wychowania i samowychowania, doskonalenia i samodoskonalenia oraz przekształceniach przez człowieka.

Przedmiot, funkcje i zadania andragogiki
Przedmiot Andragogiki
Po pierwsze: edukacja młodzieży pracującej dorosłych, rozumiana jako ogół procesów oświatowo-wychowawczych obejmujących kształcenie i samokształcenie, wychowanie i samowychowanie oraz wielostronnie pojmowana działalność oświatową.
Po drugie: wszelakie zjawiska wychowawcze odnoszące się do młodzieży pracującej i dorosłych (procesy)  planowania i celowego wychowania człowieka, wpływy wychowawcze zamierzone i niezamierzone.
Po trzecie: celowe wychowanie, dobór treści kształcenia i wychowania dorosłych, formy organizacyjne, metody i środki ogólne i szczegółowe w odniesieniu do różnego typu instytucji i placówek kulturalno-oświatowych.
Po czwarte: analiza funkcjonowania systemów oświaty dorosłych w kontekście rozwoju społeczno-oświatowych.

(BERGER, LUCKMAN) Internalizacji, eksternalizacji  

Obiektywizacji zasadnicze znaczenie dla istoty Rozumienia wychowania socjalizacja pierwotna  i wtórna.

Socjalizacja pierwotna (to zaznajamianie się człowieka z uzgodnioną w jego środowisku społecznym koncepcją świata i jej stopniowa Internalizacja – uwewnętrznianie).

Socjalizacja wtórna (to podtrzymanie efektów socjalizacji pierwotnej oraz  nabywanie wiedzy, umiejętności i postaw niezbędnych do pełnienia rozlicznych ról społ.)

Na rzeczywistość wychowawczą - internalizacja, ekstenalizacja składa się całość wydarzeń, w których uczestniczył wychowanek wychowawca organizuje tylko część jego doświadczeń musi zdobyć decydujący wpływ na kierunek tego rozwoju, interweniuje w dialektyczny związek człowieka i świata wpływając na ich wzajemne stosunki.

W wyniku procesów oświatowych powinien postępować  rozwój człowieka czyli: Układanie Stosunków Człowieka Ze Światem oraz Regulacja Ich Wzajemnych Związków.

… zakres wiedzy i umiejętności przyswojonej przez nas w okresie dzieciństwa, młodości jest funkcją naszego bytu w strukturze społecznej.

Socjoekonomiczny cykl życia człowieka (Duncan)

Środowisko    >      Szanse

Rodzinne        >       życiowe

Kształcenie     >       Poziom życia

Zawód            >       Zdrowie, zamożność

Dochód           >       Status społeczny

Konsumpcja    >      Satysfakcja, morale

FUNKCJE ANDRAGOGIKI
POZNAWCZA (teoretyczna) – Wszechstronnie ustala i odkrywa fakty pośrednio lub bezpośrednio związane z przedmiotem swoich badań. Uogólnia je, systematyzuje, tłumaczy, ustala ilościowe i jakościowe zależności między nimi.
PRAKTYCZNA (utylitarna) – Dostarcza określonej wiedzy o pewnych prawidłowościach, normach, środkach warunkach  realizacji celów, które uwzględnione w  pracy andragoga podnoszą efektywność jego działań tzn. procesu wychowania i kształcenia, itd. Funkcja zastępcza, właściwa, integracyjna, adaptacyjna, ideologiczna, konstruktywna Andrag. nie tylko opisuje fakty z kształcenia i wychowania , ale także wyjaśnia je i poszukuje odpowiedzi na pytanie
Jak  powinny być organizowane procesy oświatowo-wychowawcze , aby uzyskać  harmonijny, fizyczny i duchowy rozwój jednostki, znajdującej sens  życia w więzi z innymi ludźmi , dorównującej kroku rozwojowi współczesnej cywilizacji.

Zadania Andragogiki

·         opracowanie innych rozwiązań, doboru treści, metod, zasad, środków, form organizacyjnych, kształcących i wychowawczych dorosłych.

·         wykorzystanie środków masowego przekazu (TV, radio, prasa)

·         ustalanie racjonalnych odstępów między  okresami  bardziej intensywnego kształcenia (kursy, studia) w zależności od rodzaju pracy zawodowej.

MIEJSCE PEDAGOGIKI WŚRÓD INNYCH NAUK PEDAGOG.

a) Pedagogika ogólna

·         metodologia pedagogiki

·         aksjologia pedagogiczna

b) Teoria nauczania

·         dydaktyka ogólna

·         dydaktyka szczegółowa

·         dydaktyka szkoły wyższej

·         dydaktyka zawodowa

·         dydaktyka wojskowa

·         technologia dydaktyczna

c) Teoria wychowania

·         t. w.  umysłowego

·         t. w. moralnego

·         t. w . estetycznego, muzycznego

·         t. w . fizycznego

·         t. w . religijnego

·         t. w .obywatelskiego

·         wychowanie przedszkolne

·         wychowanie szkolne

·         wychowanie w domu dziecka

·         wych. równoległe

·         wych. zdrowotne

·         wych. w organizacjach młodzieżowych

·         wych. przez pracę

·         wych. seksualne

d) Historia wychowania

·         historia oświaty i szkolnictwa

·         historia myśli pedagogicznej

e) Pedagogika społeczna

·         pedagogika opiekuńcza

f) Pedagogika dorosłych

·         andragogika ogólna

·         teoria wychowania dorosłych

·         teoria upowszechniania kultury

·         historia praktyki i teorii oświaty dorosłych

g) Pedagogika specjalna:

·         pedagogika resocjalizacyjna

·         pedagogika rewalidacyjna

·         pedagogika lecznicza

·         logopedia

h) Pedagogika porównawcza

i) Pedagogika pracy

j) Pedeutologia

DZIAŁY ANDRAGOGIKI:

Andragogika ogólna, Teoria wychowania dorosłych, Teoria upowszechniania kultury, Teoria porównań systemów Oświaty dorosłych, Teoria kształcenia formalnego i nieformalnego, Historia praktyki  teorii oświaty dorosłych.

CHARAKTERYSTYKA ZWIĄZKÓW ANDRAG. Z INNYMI NAUKAMI

Socjologia: kultury i wychowania

·         umożliwia orientację w zagadnieniach celu i społecznej funkcji kształcenia,

·         bada proces kształcenia dorosłych

·         wyjaśnia fakty zachodzące w zespołach ludzi uczących się

·         wyjaśnia powstawanie nieformalnych grup społ. i ich przebieg i wyniki procesów kształcenia

Filozofia: antropologia

·         formułuje ogólne cele życiowe

·         określa ideał wychowawczy

·         określa wartośc procesów kształcenia, wychow.

·         bada warunki prawidłowego poznania

·         ustala stopień ważności naszej wiedzy

·         ma wpływ na dobór treści kształcenia

Psychologia człowieka dorosłego:

·    bada niektóre aspekty psychiczne procesów nauczania i uczenia się ludzi dorosłych

·    bada psychologiczne aspekty funkcjonowania  ludzi dorosłych i starszych

·    wyjaśnia zjawiska psychiczne powstające w  trakcie rozmaitych sytuacji kształceniowych

Logika:

·    dostarcza sprawdzianów przebiegu myślenia

·    umożliwia budowę twierdzeń

·    pozwala ustalić zasady rozumowania dostępne na różnych szczeblach rozwoju

PODSTAWOWE POJĘCIA ANDRAGOGIKI

Definicja OŚWIATY DOROSŁYCH – To cykl kształcenia dorosłych w celu wyposażenia ich w odpowiednią wiedzę. Definicja ta przetrwała do lat 70. Rozszerzenie zadania oświaty dorosłych doprowadziła do sformułowania  w latach 70 nowego pojęcia Edukacja Ustawiczna albo Edukacja Permanentna. Jedną z nich sformułowały media, a drugą UNESCO.

EDUKACJA USTAWICZNA to proces ciągłej adaptacji intelektualnej, zawodowej i psychicznej, które ma dotrzymać kroku zmianom jakie dokonują się w kulturze, społeczeństwie, nauce i technice, stąd konieczne jest: ciągłe doskonalenie wykształcenia, ciągłe doskonalenia kwalifikacji, ciągłe doskonalenie samego siebie do  zmieniających  się realiów życia społecznego i kulturalnego.

UNESCO NAIROBI 1976 ROK

Oświata dorosłych to całokształt procesów stanowiących przedłużenie lub uzupełnienie wykształcenia nabytego w szkołach jak również kształcenie praktyczne, któremu dorośli zawdzięczają rozwój umiejętności, wzbogacenie wiedzy, doskonalenie kwalifikacji zawodowych czy nabycie nowych kwalifikacji oraz wzbogacenie życia osobistego, a zarazem możliwość uczestnictwa w socjalnym, ekonomicznym i kulturalnym rozwoju społeczeństwa.

Oświata dorosłych:

·         to wszelka działalność mająca na celu kompensację zaniżonego poziomu wykształcenia

·         to wszelka działalność zmierzająca do rozwijania twórczej osobowości

·         to działalność, która ma pobudzić do aktywnego  uczestnictwa w życiu zbiorowości:

·         społecznych, lokalnych, regionalnych

Kształcenie ustawiczne: to działalność, która podkreśla potrzeby i zakresy kształcenia, które wynikają z przyśpieszonych zmian w kulturze, społeczeństwie, wiedzy i technice

odnosimy nie tylko do generacji ludzi dorosłych. Ma ono obejmować całe życie człowieka, a więc wszystkie Formy jego rozwoju i wszystkie szczeble kształcenia.

UTYLITARYZM ANDRAGOGIKI

Praktyczną wartością andragog. można sprowadzić do:

- umożliwienia rozwijania oświaty i wychowania dorosłych i zapewnienia im warunków umożliwiających  bardziej skuteczne realizowanie programów kształcenia i przygotowania dorosłych do rozwiązywania problemów zawodowych, społ., państwowych i osobistych,

- badania i kształtowania celów wychowania w taki sposób, aby były one zgodne z potrzebami dorosłych oraz odpowiadały ich możliwościom.

Wymienia się tu podstawowe kryterium ich kształtowania  wynikające z zaleceń sprawnościowych odnoszących się do tzw. ”dobrej roboty”. Należą do nich:

dokładność, ścisłość, poprawność, bezbłędność, wzorcowość, prostota, niezawodność, dokładność, operatywność, solidność,  wydajność, pracowitość.

KRYTERIA:

naukowej prawdziwości i aktualności idei i 

twierdzeń  naukowych,

użyteczność wiedzy

dostosowania wiedzy do możliwości umysłowych

spójności wiedzy naukowej

stymulacji rozwoju osobowości

intelektualnej atrakcyjności  treści

związku treści między życiem i pracą dorosłych

TematII:GENEZA I PRAWIDŁOWOŚCI ROZWOJU OŚWIATY DOROSŁYCH

1. Geneza edukacji ustawicznej w świecie i w Polsce

2. Tendencje rozwojowe oświaty dorosłych

3. Hamburska deklaracja edukacji dorosłych

4. Prawidłowości współczesnych przemian w oświacie dorosłych

OD.1. GENEZA EDUKACJI USTAWICZEJ W ŚWIECIE I W POLSCE

Edukacja ustawiczna kształcenie ustawiczne jest pojęciem, które rozpowszechniało się w latach 60-70 i spowodowało powszechne odczucie, że jest wytworem współczesnej myśli pedagogicznej. Kształcenie ustawiczne jest ideą tak starą jak historia rodzaju ludzkiego. Oto prekursorzy koncepcji ustawicznej: SOLO, KOFUCJUSZ, HIPOKRATES, SOKRATES, PLATO.

Uważali edukację za proces cało życiowy. Mimo, że pojęcie jest aż tak stare nigdy przedtem nie było używane i nie miało wpływu dla systemów tak ja to ma miejsce dziś.

R. Kidd

Rok 1960. II Światowa Konferencja Oświaty Dorosłych

UESCO - MOTREAL

Idee edukacji ustawicznej sformułowano podczas drugiej Konferencji Oświaty Dorosłych-Montreal 1960:

·  kształcenie przez całe życie nie jest dalszym kształcenie, lecz ciągłym

·  zgodnie z tą ideą wszystkie aspekty edukacji powinny ulec procesowi pełnowartościowania

Wniosek - Edukacja to proces trwający przez całe życie, i nie jest to tylko przygotowanie do życia.

...