Historia wychowania
Ćw - Iwona Czarnecka, aktywność, 7 ćw, 2 nieobecności, dyżur p.3422 pon 0840-0940, śr 1200-1300, od grudnia zamiast pon to czw., na 4 ćw test na zal, 30pkt, 16 zalicza.
iczar@onet.pl
Stanisław Kot – Materiały do ćwiczeń z historii wychowania, Wydawnictwo ŻAK, Warszawa 1994
Stanisław Kot – Historia wychowania, Wydawnictwo ŻAK, Warszawa 1994
Łukasz Kurdybacha – Historia wychowania, PWN, Warszawa 1967
Hanna Markiewicz – Wybrane zagadnienia z historii wychowania, Wydawnictwo APS, Warszawa 2001
Karol Poznański - Wybrane zagadnienia z historii wychowania, Wydawnictwo APS, Warszawa 2006
Stefan Możdżeń – Historia wychowania, Wydawnictwo Pedagogiczne ZNP, Kielce 1998
Kalina Bartnicka, Irena Szybiak – Zarys historii wychowania, Wydawnictwo ŻAK, Warszawa 2001
Józef Krasuski – Historia wychowania, SIP, Warszawa 1985
Ryszard Wroczyński – Dzieje oświaty polskiej do roku 1795, Wydawnictwo ŻAK, Warszawa 1998
Ryszard Wroczyński – Dzieje oświaty polskiej lata 1975-1945, Wydawnictwo ŻAK, Warszawa 1998
Jan Hellwig – Historia wychowania, Wydawnictwo Eruditus, Poznań 1994
Stefan Wołoszyn – Źródła do dziejów wychowania i myśli pedagogicznej w zarysie, Wydawnictwo Strzelec, Kielce 1998
10.X.2011 ćw
Sokrates: cnota jest dobrem bezwzględnym i najwyższym, dobro i wiedza są tożsame, wiara w nieśmiertelność duszy i to, że jej los po śmierci człowieka jest uzależniony od tego jak moralne życie wiódł. Dialektyka (rozmowa, metoda dochodzenia do prawdy). Metoda elenktyczna (sprawdzanie i zbijanie twierdzeń rozmówcy poprzez wyprowadzanie z nich konsekwencji doprowadzających w końcu do tezy absurdalnej lub sprzecznej z twierdzeniem pierwotnym (aporii)), metoda majeutyczna (położnicza, polega na dopomożeniu uczniowi w uświadomieniu sobie prawdy, którą już posiada, poprzez umiejętne stawianie pytań, wg Sokratesa tylko ludzie brzemienni posiadali wrodzone intuicje o wiedzy).
Platon: „Prawa”, „Państwo”, 387r pne Akademia w gaju Akademosa, społeczeństwo podzielone na mędrców (odznaczających się wykształceniem), strażników (odważnych i silnych) i żywicieli (posłusznych i pracowitych). Państwo świeckie, wszystko jest wspólne, liczy się zbiorowość. Kobiety miały przechodzić szkolenie wojskowe, by mogły bronić państwa, gdy mężczyźni są na wojnie. Mogły wstąpić do wojska dopiero wtedy, gdy nie mogły już rodzić dzieci (ok. 40rż). Kobieta ma rodzić 20-40, mężczyzna 30-50. Dzieci oddawane są do państwowego domu dziecka, a matki karmią za każdym razem inne dziecko, by się nie przyzwyczajać Brak wytwarzania więzi, bo to może być źródłem buntu. W 3 rż przy świątyniach zaczyna się wychowanie przedszkolne. Najważniejsza wtedy jest zabawa, by nauczyć dzieci współpracy, a obserwujący je wychowawca może stwierdzić do jakiej grupy społecznej będzie należało. Chłopcy i dziewczęta wychowywani są wspólnie do 6 rż. W 10rż zaczyna się nauka w szkole państwowej – czytanie, pisanie i liczenie. Ok. 13 rż kształcenie literackie, wychowanie muzyczne i plastyczne. Efebia (szkolenie wojskowe) 18-20rż. Mędrcy kształcą się dalej: 10 lat studiów matematycznych, 5 lat studiów filozoficznych, 15 lat praktyki. Najwięcej uwagi powinno poświęcać się dzieciom uzdolnionym. Bić można tylko za zniewagę osoby starszej lub złamanie prawa.
Arystoteles: nauczyciel Aleksandra Macedońskiego, uczeń Platona. „Polityka” W 335r pne utworzył liceum/szkołę perypatetyczna (perypaton-krużganek, wędrowano z uczniami po krużgankach). Tylko synowie wolnych obywateli mają prawo do nauki. Człowiek jest istotą społeczną, ale rozwój jednostki także jest ważny. Kobieta powinna zostać matką ok. 18rż, a mężczyzna ojcem ok. 37rż. Dzieci powinny wychowywać się w domy rodzinnym, w atmosferze miłości, która jest ważna dla dziecka. Rodzice mają zadbać o bezpieczeństwo, ubiór i wyżywienie dziecka. Pedonom zwraca uwagę na to jak rodzice wychowują swoje dzieci, ma prawo ukarać rodziców za mówienie w obecności dziecka rzeczy niedostosowanych do jego wieku lub za to, że w pobliżu dziecka znajdują się niewolnicy. Od 7rż dzieci idą do szkoły, gdzie uczą się czytania i pisania. Potem wychowanie muzyczne i plastyczne, dalej literatura, matematyka, polityka, astronomia. Nie można łączyć wysiłku intelektualnego z fizycznym. Kary fizyczne zabronione. Szkoła powinna uczyć sposobów spędzania wolnego czasu. 3 rodzaje dusz: dusza roślinna (wychowanie fizyczne), zwierzęca (wychowanie moralne) i intelekt (wychowanie umysłowe).
Siedem sztuk wyzwolonych: trivium (gramatyka, dialektyka, retoryka), quadrivium (geometria, arytmetyka, astronomia, muzyka.
Do domu: Stanisław Kot – Materiały do ćwiczeń z historii wychowania, Wydawnictwo ŻAK, Warszawa 1994, Pedagogika Kwintyliana s34-50, Założenie Uniwersytetu Krakowskiego s63-73.
Pentathlon: pięciobój, bieg 192m, skok w dal, rzut dyskiem, rzut oszczepem, zapasy
Paideia: wychowanie, kształcenie ogólne zgodnie z ideałem kalokagatii
Palestra: szkoła zapasów i boksu, wchodzi w skład gimnazjonu, członkami wolni chłopcy
Gimnazjon: zespół budowli do ćwiczeń fizycznych
okres helleński: starogrecki,
okres hellenistyczny: 323-30 r. p.n.e. od śmierci Aleksandra Wielkiego do zajęcia Egiptu, wymieszanie kultury greckiej z innymi.
metoda maieutyczna: (sztuka akuszeryjna) metoda nauczania Sokratesa w odniesieniu do tych, o których sądził, że wiedzy nie posiadają, tylko wiedzę pozorną biorą za wiedzę. Była ona oparta o zadawanie pytań, które miały doprowadzić do wykazania absurdu wywodu odpowiadającego, np.: pytał on swego interlokutora czym jest sprawiedliwość? - wysłuchiwał odpowiedzi i traktował ją poważnie - taki sposób nazywany jest ironią sokrateńską - zadawał następne pytania, aż do momentu, kiedy sam rozmówca dochodził do stwierdzenia sprzecznego ze swoim twierdzeniem początkowym.
metoda elenktyczna: również metoda pytań, stosował ją w odniesieniu do swoich uczniów. Były to pytania, które wymagały odpowiedzi tak albo nie, co jest możliwe, ponieważ każdy człowiek ma w swym umyśle wiedzę wrodzoną i przez odpowiednie pytania można ją z niego wydobyć. Uczniowie więc męczyli się podobnie jak rodząca kobieta. Porównywał myśl do niemowlęcia a siebie do położnej, w oparciu o tę alegorię, twierdził, że tak jak potrafi rozpoznać kobietę w ciąży - potrafi rozpoznać, który mężczyzna nosi myśli w sobie - pomaga przy porodzie - pomaga rodzić innym myśli.
12.X.2011 wykład
Niepokoje, wędrówki ludów itp. Powodują zmniejszenie zainteresowania nauką, bo ludzie bardziej dbają o swoje bezpieczeństwo i podstawowe potrzeby. Brak rzymskiej opieki nad szkołami powoduje, że część szkół się zamyka, część prywatyzuje. Uczono rzeczy świeckich – literatury, medycyny, retoryki itp. Szkoły galickie uratowały od zapomnienia dzieła rzymskie. W Irlandii szkoły prowadzone były przez druidów. Św. Paweł chrystianizując Irlandię obiecał, że nie zabroni druidom prowadzenia działalności edukacyjnej jeżeli przejdą na chrześcijaństwo. Druidzi uczyli wszystkich (bez podziałów) czytania, pisania, kultury irlandzkiej oraz nauki starożytne – geometria, muzyki, arytmetyki, astronomii, retoryki itp. Benedyktyni (powstali w 529r, klasztor na Monte Cassino) chrystianizowali wyspy brytyjskie, lecz druidzi ulegli im dopiero w XIIw.
Szkolnictwo w państwie Karola Wielkiego: Karol Wielki był związany z papiestwem, duchowieństwo jednak stało na bardzo niskim poziomie, który Karol podnosił (m.in. wprowadził we wszystkich klasztorach regułę benedyktyńską). Alkwin (mnich benedyktyński) założył szkołę pałacową na dworze Karola. Do kościołów wprowadzono muzykę, a wszyscy mieli nauczyć się modlić w języku ojczystym. Zaczęto tworzyć szkoły przy kościołach, które przygotowały do duszpasterstwa. Oblaci – chłopcy przeznaczeni do służby w zakonie. 2 rodzaje szkół: za klauzurą dla kandydatów na zakonników oraz szkoła zewnętrzna dla świeckich. Cała nauka odbywała się po łacinie, a dzieci były bite, bo uważano, że to zaprowadzi je do nieba. Retoryka obejmowała umiejętność pisania listów, dokumentów itp. Uwzględniano także elementy prawa. W wiekach XI-XIII życiem politycznym kierował monarcha, ale kościół był depozytariuszem wykształcenia. Duchowieństwo opierało się na własnym prawie, podlegało papieżowi. Rycerstwo miało liczne przywileje, obyczaje itp. Mieszczaństwo wytworzyło swoją własną organizację i prawo. Religia i wartości umysłowo kulturalne łączyło te 3 stany nad czym pieczę miał kościół. Do połowy XIIw ideałem rycerza był Roland (źródłem ideału były potrzeby wojenne, życie dworskie oraz religia). Później staje się modna galanteria dworska, odejście od prostoty. „Bogu duszę, życie królowi, serce damom, a sławę dla siebie”. Siedem cnót: jazda konna, pływanie, strzelanie z łuku, szermierka, łowy, gra w szachy, poezja – odżycie ideałów antycznych harmonijnego połączenia przymiotów ciała i ducha. 3 etapy szkolenia rycerskiego: paziowanie (uczenie się władania bronią i reguł dworskich pod okiem pani dworu), giermkowanie (od 14rż, przejście pod opiekę pana, etykieta), pasowanie na rycerza (ok. 20rż, przysięga, obdarzenie majątkiem). Mieszczaństwo wysyłało dzieci do prywatnych szkół do Włoch. Rzemieślnicy kształcili dzieci w ramach edukacji cechowej (od terminatora, przez czeladnika, do mistrza). Po nauczeniu i wyzwoleniu na czeladnika można było zostać w pracy u majstra lub zdać egzamin cechowy i zostać majstrem.
Uniwersytet w Paryżu: najważniejszy wydział teologiczny. Piotr Abelard uważał, że każdy powinien mieć wolność myślenia, był mistrzem dialektyki, nigdy nie narzucał własnych poglądów, kazał wątpić i być krytycznym gdyż to jest cecha uczonych i klucz do wiedzy. „Sic et non” (tak i nie) – zestawienie 150 sprzecznych ze sobą cytatów z pism kościelnych. Korespondencja Abelarda z Heloizą zabytkiem literatury. Bernard z Clairvoux – przeciwnik Abelarda. Zaczęły powstawać cechy profesorskie. Uczniowie wyzwoleni nazywali się bakałarzami. Po inceptio (początek) zapraszano profesora do łaźni i na obiad, po czym następnego dnia świeżo mianowany mógł już wykładać. Na uniwersytecie paryskim był zawsze wybierany z pośród profesorów. Wydział 7 sztuk wyzwolonych (po ukończeniu tytuł magistra, pierwszy stopień studiów wymagany do następnych), wydział prawniczy, medyczny i teologiczny (po tych wydziałach stopień doktora). Robert Sorbona ufundował jedno z największych kolegiów mieszkalnych. Zwierzchnictwo władz kościelnych.
Uniwersytet w Bolonii: najważniejszy wydział prawa. Irneriusz. Rektorem był zawsze student, który musiał mieć 25 lat i być zasobny finansowo, w czasie kadencji zawieszał studia, kawaler, świecki, decydował o wszystkim, jemu składali przysięgę profesorowie. Profesorowie mogli tylko uczyć i wymagać. Studenci sami wybierali sobie nauczyciela. Zwierzchnictwo władz świeckich.
17.X.2011 ćw
Marek Fabiusz Kwintylian: pierwszy nauczyciel mówców, „O wychowaniu i kształceniu mówcy”. Doskonały mówca ma być prawy, sprawiedliwy, odważny, wykształcony, kierować się moralnością. Mówców kształci się wśród chłopców od momentu, gdy zaczną mówić. Przy dziecku należy posługiwać się poprawnym słownictwem, bez błędów, co wymaga żeby otoczenie dziecka było wykształcone. Dzieci powinny uczyć się poprzez zabawę, zacząć od języka greckiego. Priorytetem jest pisanie ładne i szybkie, znajomość trudnych słów. Przeciwnik edukacji domowej, mimo że inni podkreślali zły wpływ szkoły na dzieci. Kwintylian uważał, że szkoła uczy kontaktów, dziecko uczy się też od innych dzieci, sposób nauki jest urozmaicony, zdrowa rywalizacja między dziećmi jest motywująca, dziecko wyzbywa się wstydu, koledzy są krytycznym audytorium. Nauczyciel jest jak słońce, które trafia do wszystkich uczniów, a nie jest jak obiad, bo nie jest skończony, jego wiedzę można rozmnażać. Idealny nauczyciel powinien być uprzejmy, sumienny, przyjacielski, życzliwy, cierpliwy, sprawiedliwy, złoty środek między surowością a pobłażliwością, musi umieć dostrzegać talenty, gdy uczniowie nie rozumieją nauczyciel zadaje pytania uczniom i wyjaśnia wątpliwości, nie popełnia błędów, zastępuje ojca. W szkole u gramatysty mówcy czytają i interpretują utwory poetyckie, uczą zasad poprawnego wyrażania się, gimnastyki, muzykę, naukę gry u aktora. U retora uczy się czytania i interpretacji prozy, elementów prawa, technicznych zasad mówienia, konstruowania wypowiedzi.
Uniwersytet Krakowski (Jagielloński): 1364r Kazimierz Wielki. Studenci mieli wiele przywilejów nadanych przez króla. Kampsor (Żyd) udziela niskoprocentowych pożyczek studentom. Remont mieszkania na koszt właściciela, jeżeli napadnie go polak to wypłaca się mu odszkodowanie. System Boloński, rektor ma władzę sądowniczą. Od wyroku można było się odwołać do konsyliarza, który sprawdzał czy wyrok jest zgodny z prawem. Kanclerz zatwierdzał wyniki egzaminów. Pieniądze na wynagrodzenie dla wykładowców pochodziły z dochodów kopalni w Wieliczce. Jagiełło odnowił uczelnię i w 1397 stworzył wydział teologii kształcący misjonarzy prowadzących chrystianizację Litwy. Zniósł odszkodowania za skradzione rzeczy, rektorem zostawał profesor (system paryski), dużą władzę zyskuje biskup krakowski, wynagrodzenie z podatków, jeden budynek przeznaczony na użytek uczelni.
Do domu:
Stanisław Kot – Materiały do ćwiczeń z historii wychowania, Wydawnictwo ŻAK, Warszawa 1994, Andrzej Frycz Modrzewski – O wychowaniu dworskim s134-139,
Stefan Wołoszyn – Źródła do dziejów wychowania i myśli pedagogicznej – Urządzenie szkół jezuickich s321-329.
Sebastiany Petrycy i jego poglądy na wychowanie.
19.X.2011 wykład
Odrodzenie: mieszczaństwo wysuwa się na czoło drabiny społecznej, bogaci się. Humanizm poszukuje źródeł wiedzy o człowieku. Ponowne rozpoczęcie studiów nad literaturą antyczną jako odrębnej dyscypliny. Sceptyczne odnoszenie się do ideałów średniowiecza, akceptacja świeckiego sposobu życia, dążenie do osiągnięcia stanu szczęśliwości i powodzenia materialnego, nie odwracają się jednak od Boga, wiara w niezależność myśli ludzkiej. Humanizm przeciwstawiał się ascezie, żąda myślenia na własny rachunek i życia w zgodzie ze swoimi poglądami. Jeden nurt to studiowanie w językach klasycznych, drugi promuje języki ojczyste. Zarzuty w stosunku do szkoły średniowiecznej (ograniczenie, jednostronność), niechęć, szczególnie objawiane na dworach. Vittorino (szkoła mantuiska) - powrót do wychowania fizycznego, zaniedbanego w średniowieczu. W szkole przedmioty z trivium i quadrivium. Harmonijne współżycie ze zbiorowością, nauka moralności i równości. Kryterium przyjęcia do szkoły były zdolności, a nie majątek. Uniwersytet w Paryżu (College de France) odrzucił humanizm. W 1517r po wystąpieniu Lutra Uniwersytet Krakowski również odrzuca humanizm.
Szkoły w Holandii uczyły języka ojczystego i francuskiego oraz arytmetyki z dużą domieszką handlowości (umiejętności praktyczne). Szkoły we wszystkich miastach, a nawet w większych wsiach. Erazm z Rotterdamu działał na niwie dydaktyki i filozofii, postulował powrót do ideałów literatury klasycznej i biblii (religia polega na rozumie, a nie mistycyzmie). Napisał „Pochwałę głupoty”, uważał, że należy stworzyć wspólnotę opartą na dawnych wartościach. Propagował równość i równouprawnienie.
Studenci polscy wyjeżdżali do Włoch na studia po wiedzę i ogładę pod opieką pedagoga. Panicz wracał z dyplomem, a pedagog z wiedzą. Mikołąj Rej uważał cnotę i moralność za priorytet, trzeba być uczciwym. Szlachcic powinien być dobrym obywatelem, żyjącym w zgodzie z sąsiadami, gotowym do obrony ojczyzny, skromnym, wykształconym, uczciwym. Nauka musi przyczyniać się umoralnianiu umysłu. Zbudował model wychowawczy oparty o tradycję skierowany do Polaków.
Reformacja: w 1517r Luter wywiesza 95 tez na drzwiach kościoła w Wittenberdze. Postulaty zmian w nauce i nauce kościoła. Zwolennikiem był Jan Kalwin. Przez Lutra wierni zaczęli odchodzić od kościoła rzymskokatolickiego. Szkoły prowadzone przez kościół zaczęły upadać. Nie jest potrzebne pośrednictwo kościoła, wystarczy znać Pismo Święte. Luter uważał stan nauczycielski za najbardziej szlachetny. W szkołach powinno się kształcić wszystkich. Chciał szkoły w każdym mieście, łagodnego traktowania uczniach, podniesienia rangi nauczyciela nad pastora. Filip Melanghton. Jan Szturm stworzył 10letnie gimnazjum w Strasburgu, opracował program ograniczony do łaciny, greki, retoryki, religii i lektur. Luterańskie gimnazjum w Toruniu się na nim wzorowało.
Kontrreformacja (reformacja kościoła): Jezuici założeni przez Ignacego Loyolę na początku XVIw. czyli w chwili największego odpływu wiernych. Najwybitniejsi intelektualiści kościelni, tuż za nimi dominikanie. Jezuici ślubują absolutne posłuszeństwo papieżowi. Ad majorem Dei gloriam. Zarabiali sami na siebie, zatrudniali się m.in. na dworach, zakładali humanistyczne kolegia. Korektor – osoba od kar fizycznych dla uczniów, Jezuita tego nie robił. Szkoły jezuickie były bezpłatne, wszystko było dopięte na ostatni guzik, plan wypełniony po brzegi. Jezuitów sprowadził do Braniewa biskup Hozjusz. Piotr Skarga pierwszym rektorem Uniwersytetu Wileńskiego wyrosłego z kolegium jezuickiego. Jezuici wprowadzili popisy publiczne (współzawodnictwo Kwintyliańskie). Klaudiusz Aquaviva.
24.X.2011 ćw
Odrodzenie: koniec średniowiecza to odkrycie Ameryki 1492, Jan Gutenberg 1455, wystąpienie Lutra 1517, upadek Bizancjum 1453. Średniowiecze/Odrodzenie: rycerz/zdobywca, łacina/języki narodowe, teocentryzm/antropocentryzm, anonimowość twórców/kult sławy, żywoty świętych/żywoty artystów, krucjaty/odkrycia geograficzne, asceza/wychowanie fizyczne.
Andrzej Frycz Modrzewski: „O naprawie Rzeczypospolitej”. Krytyka wychowania dworskiego za rozpieszczanie, brak rozwoju zalet moralnych i cnót, wpajanie dzieciom na dworze tego, że są najlepsi, próżność i lenistwo. Szlachta ma być wykształcona i cnotliwa oraz nauczyć się jakiegoś rzemiosła, by w razie utraty majątku móc utrzymać rodzinę. Na dworach jednak z uczących się szydzi, a przyjaźnie tam zawierane są fałszywe i ukierunkowane na zysk. Pan dworu powinien sam dawać przykład swoją postawą uczącym się, a oni powinni przebywać w towarzystwie osób wykształconych i korzystać z ich wiedzy. Trzeba ich przygotować do służby ojczyźnie oraz jej obrony, pomocy innym obywatelom oraz stanowienia prawa, a także sprawowania władzy sądowniczej.
Sebastian Petrycy: przetłumaczył „Politykę” Arystotelesa, napisał „Przydatki”. Poleca dbać o dzieci, ich higienę, odpowiednie żywienie, wychowanie fizyczne, odpowiedni strój. Chce wychować patriotę, rycerza, dobrego obywatela, wykształconego człowieka, gospodarza. Szkoła od 7rż do 14rż na poziomie elementarnym: czytanie, pisanie, dialektyka, gramatyka, retoryka, ćwiczenia fizyczne – wszystko w formie zabawy. Od 15 do 18rż nauka na poziomie średnim: retoryka, poetyka, historia, prawo, filozofia moralna, język włoski (bo jeździli do Włoch an studia) i hiszpański (bo Hiszpanie byli mocarstwem) oraz łacina (bo dużo osób w Europie mówiło po łacinie). Od 19 do końca studiów poziom wyższy. Można było studiować medycynę, prawo, teologię i filozofię.
Reformacja: 1517 Marcin Luter, luteranizm, kalwinizm i anglikanizm. Dążenie do zmian w kościele. Kontrreformacja: 1543r powstaje trybunał inkwizycyjny, 1545-63r sobór w Trydencie (tworzenie seminariów by kształcić kler, biskupi kontrolują podległych księży), 1559r indeks ksiąg zakazanych. Jezuici powstają w 1534 stworzeni przez Ignacego Loyolę, w 1540 zatwierdzeni przez papieża Pawła III, 1599r Klaudiusz Aquaviva „Ratio studiorum”. Szkoła Jezuicka: codzienne sprawdzanie prac uczniów, spowiedź co tydzień, każda lekcja zaczyna się od modlitwy, dekurion (dziesiętnik) odpytywał uczniów z przygotowania do lekcji, nacisk na wiedzę religijną, uczenie pamięciowe, obowiązuje łacina, emulacja (współzawodnictwo, konkursy między uczniami), kary za nieobecności, sobota dniem na powtarzanie materiału, sprawiedliwość i równe traktowanie, szkoła bezpłatna (opłaty za konwikt – internat), rozmowa z uczniem tylko przy świadkach i oficjalnie (bez spoufalania), regulowany sposób wychodzenia z klasy, dobór podręczników za zgodą rektora. W klasach jezuickich byli szpiedzy (w czterech rogach klasy, obserwowali i donosili).
Do domu: kolokwium 7.XI.2011, 20pytan testowych, 2 otwarte. Poglądy Johna Locke’a. Kot – J.J. Rousseau „Emil” s25-42
26.X.2011 wykład
Nowożytność: wiara w ogólny postęp i potęgę ludzkości, rozkwit absolutyzmu we Francji (Ludwik XIV). Duchowieństwo traci niezależność, miasta zależne od szlachty składającej się także z dworzan, urzędników i oficerów królewskich.
John Locke stworzył ideał kawalera świeckiego, dżentelmena. Przekonał polityków, że państwo nie powinno mieszać się do religii swoich poddanych. Koncepcja tabula rasa, źródłem wiedzy jest odbiór świata zewnętrznego przez zmysły oraz refleksja. Zadaniem wychowawców jest dostarczanie obrazów świata zewnętrznego. „Myśli o wychowaniu”. Locke zajmował się wychowaniem dzieci arystokratów. Hierarchia wychowania: zdrowie (nacisk na hartowanie), charakter (wychowanie moralne na zasadzie honoru, odpowiedzialność za własne czyny, wprowadzenie systemu kar naturalnych), wiedza. Młodemu człowiekowi potrzebna jest cnota, roztropność, grzeczność i wiedza. Propagowanie uczciwości, nie tępić ruchliwości dzieci, bić można tylko za kłamstwo. Kara naturalna to okazanie przez wszystkie osoby, które mają kontakt z dzieckiem niezadowolenia z powodu jego czynu, stworzyć jednolity front. Uczyć należy francuskiego i łaciny, inne języki tylko w rozmowie, sztuki pisania listów, prowadzenia ksiąg gospodarczych, fechtunku.
Jan Amos Komeński: ojciec metody poglądowości. „Drzwi języków otworzone” („Janua”) czytanka łacińska ułatwiająca uczniom naukę języka. 1000 zdań łacińskich, 100 fragmentów, zespolenie wiedzy rzeczowej z wiedzą językową. „Orbis sensuarium pictus” – „Świat zmysłowy w obrazach” udoskonalona wersja Januy, dodane obrazki, opis rzeczy na obrazie. „Wielka dydaktyka” – 0-6rż szkoła macierzyńska, 6-12 szkoła języka ojczystego, 12-18 szkoła łacińska, 18-24 studia wyższe. Szkoła macierzyńska: dzieci są darem, trzeba troszczyć się nie tylko o ciało dziecka, ale również o ich duszę i umysł. Wychowawcą jest matka, trzeba zapewnić dziecku rozwój. Zajmować je czynnościami manualnymi, poprawiać wymowę, przyzwyczajać do czystości, umiarkowania, posłuszeństwa, grzeczności. Przygotowanie do pójścia do szkoły. Szkoła języka ojczystego: rachunki, zarys historii powszechnej, geografia, religia, brak nauk przyrodniczych. Szkoła elementarna powinna być w każdej gminie i wsi. Szkoła łacińska: normalne gimnazjum, nacisk na przedmioty językowe, powinna być w każdym mieście. Mowa, ręka i rozum powinny być równomiernie rozwijane. Nauczyciel musi uczyć całą klasę jednocześnie, być życzliwy, uczeń nie może się go bać, powinien postępować naturalnie,
Jan Jakub Rousseau: cywilizacja wnosi zakłamanie, szczęście i cnota przetrwały tylko tam gdzie nie ma zepsucia ani zbytku, prywatyzacja jest zła. Ojciec wychowania naturalnego, książka „Emil”. Tylko niewiedza, prostota i ubóstwo może uszczęśliwić człowieka, antagonizm moralności i cywilizacji (wszelkie zło z niej pochodzi). Dobro można znaleźć tylko w naturze. Otępienie ustroju społecznego, gdyż ogranicza on ludzi i wytwarza nierówności. Serce oświeca nasz rozum. Wychowanie musi być negatywne (pozwolić na swobodny rozwój natury ludzkiej, nic nie narzucać) i progresywne (dostosowane do naturalnego, swobodnego rozwoju dziecka). Żyć to korzystać ze wszystkich organów i zdolności. Każdy okres życia dziecka ma swoje właściwości. 4 okresy młodości: niemowlęctwo (aż zacznie mówić, karmić piersią matki), dzieciństwo (do 12 rż, zostawić swobodę działania, hartować, rozwijać fizycznie, niczego nie zabraniać ani nakazywać, dziecko samo koryguje swoje błędy, brak regularnej nauki, uczenie przez obserwację), chłopięctwo (do 15rż, dobór nauk w zależności od przydatności), młodzieńczość (do 20rż, wychowanie moralne, miłość do siebie, sympatia do innych). Zadaniem kobiety jest być żoną i matką, do tego się je wychowuje. Kobieta ma podobać się mężczyźnie, spełniać swoje obowiązki, wychowana na łonie rodziny w duchu religijnym, kształcona praktycznie, powinna poznać światowe życie, salony, teatr, być biegła w zadaniach domowych. Niektóre rzeczy są aktualne do dziś: wychowanie od urodzenia, dziecko ma prawo do swobody, wychowawca powinien znać jego naturę, wspierać samodzielność, odrzucić warunki cieplarniane.
7.XI.2011 ćw
John Locke: tabula rasa, źródłem wiedzy zmysły i doświadczenia, przeciwnik kar fizycznych, nieograniczone możliwości wychowania. Wychowanie moralne (honor), fizyczne (hartowanie), umysłowe (użyteczność). Chce kształcić gentelmana w domu, prywatnie, by nie ulegał demoralizacji. 1693 „Myśli o wychowaniu”.
J.J.Rousseau: 1762 „Emil, czyli o wychowaniu”. 4 okresy życia: niemowlęctwo (dopóki nie zacznie mówić, wychowanie fizyczne, dbałość o zmysły), dzieciństwo (do 12rż, dziecko musi znosić ból, wychowanie naturalne na wsi, samodzielność, przygotowanie do bycia człowiekiem, który potrafi radzić sobie z życiem, nie przyspieszać dojrzewania), chłopięctwo (12-15rż, wychowanie umysłowe, bez podręczników, jedyna książka to Przypadki Robinsona Crusoe), młodzieńczość (do 20rż, wychowanie moralne. Wychowanie negatywne (swoboda, dziecko samo wyciąga wnioski z otaczającej go rzeczywistości), progresywne (nauczanie adekwatne do poziomu dziecka). Zofia: pełna wdzięku, ozdoba mężczyzny, powinna poznać świat żeby zobaczyła że jest zły, ma się wyszumieć, żeby potem była spokojna. Przeciwnik kar fizycznych.
Stefan Wołoszyn „Źródła do dziejów…” à Stanisław Konarski „Mowa jak od wczesnej młodości wychować uczciwego człowieka i dobrego obywatela”, s. 558-613. Grzegorz Piramowicz „O powinnościach nauczyciela…” s 684-692.
9.XI.2011 wykład
XVIIIw: wśród magnatów i bogatej szlachty 28% analfabetów, wśród średniej ok. 40%, wśród biednej 92%, mieszczanie ok. 50%.
Piotr Szulc: profesor berlińskiej akademii rycerskiej, reformował program gimnazjum Toruniu
Collegium Varsoviensis: lata 30 XVIIw. Wychowanie oparte o etykę moralną, poszanowanie honoru, ambicję, Teatyni. Zorganizowane na zasadach zachodnioeuropejskich, bardzo wysokie czesne. Program godził wiedzę językową z matematyką. Łacina, włoski i niemiecki. Historia nowożytna miała przygotować młodych magnatów do działalności politycznej. Przedmioty realne: geometria, astronomia, fizyka, trygonometria itp. Nauczano metodą poglądową. Nie cieszyło się poparciem polaków.
Szkoła Rycerska w Lotaryngii: Luneville, fundatorem był Stanisław Leszczyński. Szkolenie na oficerów. Połowa z 42osób to musieli być Polacy o potwierdzonym szlachectwie i ukończonym 15rż. Nauka przez 3 lata, przygotowanie do wojskowej lub publicznej służby krajowi. Atmosfera oświecenia, typowo wojskowa organizacja. Obowiązkowa codzienna lektura czasopism, nawyk sięgania po prasę i bycie na bieżąco. Absolwenci wysyłani na dalszą naukę do Paryża. Tam byli witani z otwartymi ramionami. Akademia działała do 1776 i wychowała 177 polaków (m.in. Feliksa Oraczewskiego).
Stanisław August Poniatowski: słabe poparcie polaków, starał się wprowadzać reformy, budować manufaktury. Pacta conwenta nakazywało królowi założyć lub utrzymywać szkołę rycerską. Akademia Szlachecka Korpusu Kawalerów w Warszawie (Szkoła Rycerska) otwarta przez Poniatowskiego prowadzona była przez Adama Czartoryskiego dla młodego pokolenia szlachty. Szkoła była darmowa i formowała ciemną i biedną szlachtę na dobrych obywateli. Program dzielił się na część przygotowawczą, ogólną i zawodową (podzieloną na kierunek publiczny i wojskowy). Harmonijny rozwój umysłowy i fizyczny, ważne samodzielne myślenie. Dobrze wyposażona biblioteka – pomoce naukowe, książki, podręczniki. Towarzystwo Literatów, które wydawało najlepsze i najpotrzebniejsze krajowi książki opracowało podręczniki dla Akademii. Katechizm Kadecki: 26 punktów o etyce społecznej i indywidualnej w duchu oświecenia. Dekuria: czwórka kadecka z najlepszym na czele dbająca o przestrzeganie wszystkich zasad. Każdy kadet jest odpowiedzialny za wizerunek szkoły. Dbałość o rozwój fizyczny. Tadeusz Kościuszko, Julian Ursyn Niemcewicz, Jakub Jasiński. Siedziba na kampusie UW.
Collegium Nobilium: założyciel ks. Stanisław Konarski (Pijar), na Miodowej. Dla dzieci bogatych (bardzo wysokie czesne), wysoki standard mieszkalny i wykształcona obsługa. Przedmioty służyły umacnianiu patriotyzmu, uczciwość i prawdomówność, ograniczenie kar fizycznych, wprowadzenie higieny i wychowania. 5klas, klasa 2,4 i 5 to klasy dwuletnie, szkoła 8 lat. Wprowadzenie przedmiotów mało znanych w Polsce – fizykę, filozofię oświeceniową itp. Medal od Stanisława Augusta Poniatowskiego - Sapere Auso (ten, który odważył się być mądry)
14.XI.2011 ćw
...
Dodek15