Sufizm - Sufi, Fakir, Derwisz.pdf - Dokumenty - MARRYied

Sufizm - Sufi, Fakir, Derwisz

Sufizm (arab. ta?awwuf ???? ) to zbiorcze określenia dla różnorakich nurtów

filozoficznych i mistycznych w islamie. Pochodzi wedle badaczy naukowych od słowa suf

??? (wełna), co jednak nie jest w żaden sposób potwierdzone, bowiem czerpiąc wzór z

chrześcijańskich mnichów sufi ubierali się we włosiennice. Wedle sufich, słowo sufi

oznacza mądrość i czystość od arabskiego "safa". Sami Arabowie zwali sufich często

fakirami (faqir ????), co znaczy ubogi (duchem), albo derwiszami (darwiš ?????), co z

kolei pochodzi od perskiego słowa ubogi (duchem).

W powszechnym ujęciu sufizm jako szkoła duchowa jest związana z islamem 'liberalnym',

'ekumenicznym' i 'postępowym', który jest przeciwstawiany islamowi 'sekciarskiemu',

'integrystycznemu' i 'wstecznemu' fundamentalizmowi. Sufi zawsze byli orędownikami

postępu i współpracy oraz przyjaźni z innymi religiami i kulturami.

SUFIZM - DROGA SUFI - ZAKON SUFI

Sufizm jest próbą osiągnięcia jedności z boskim Absolutem, Allah. W najpowszechniejszej

formie polega na regularnych modlitwach, recytacji formuł religijnych i boskich imion,

(wasifat) grupowych śpiewach, studiowaniu świętych pism islamu, a przede wszystkim na

rozpuszczeniu własnego ego w Bogu, w Allah. Jednymi z najznaczniejszych sufi byli

Rabia Al-Basri, Dżunajd, Al-Halladż, Al-Ghazali i Ibn ?Arabi.

Pierwsi sufi pojawili się już w VII wieku w Basrze, jako spontaniczna próba szukania przez

wiernych nowej religii kontaktu z Bogiem i poznania go, choć czasami usiłuje się też

wytłumaczyć powstanie sufizmu względami czysto socjologicznymi - reakcją na przepych i

dekadencję dworu kalifów z dynastii Umajjadów. W następnych stuleciach głównym

ośrodkiem sufizmu stał się Bagdad.

Sufizm, będąc mistyczno-ascetyczną ścieżką do poznania Boga, nie posiada żadnej

doktryny dogmatycznej. Nie znaczy to, że sufi lekceważyli teologię, jednak to nie teologia

była przedmiotem ich studiów, a mistyka. Dlatego sufizm rozwinął się w jednakowym

stopniu wśród sunnitów i szyitów, czerpiąc wiele inspiracji z monastycyzmu

chrześcijańskiego i buddyjskiego. Częścią światopoglądu sufickiego jest też wiara w

wahdat al-wudżud (jedność rzeczywistości), utożsamiana nieraz z panteizmem.

Z czasem w obrębie sufizmu wykształciło się wiele różnych szkół tradycji (tarika) inicjacji i

drogi mistycznej. Najstarszą i najpopularniejszą czy raczej najszerzej znaną szkołą suficką

była i jest linia Ćiśti (Chishty, Cziszti) z siedzibą w Ajmer. Do XV wieku popularną była

także rifa'iyya, której twórca, Ibn ar-Rif (1106-1182) mieszkał na błotach w południowej

Mezopotamii. W okresie późniejszym jej miejsce w Mezopotamii zajęła droga zwana

kadirijja. W muzułmańskich Indiach szczególne znaczenie zdobyła także suhrawardijja,

która czerpała również od hinduskich joginów. Wśród plemion berberyjskich w Afryce

Północnej rozwinęła się sadilijja, natomiast w Imperium Osmańskim - bektaszijja. Wiele

bractw sufickich osiągnęło duże znaczenie polityczne, niektóre z nich tworzyły własne

struktury państwowe (np. w Sudanie i Azji Środkowej).

Strona 1

Sufizm - Sufi, Fakir, Derwisz

Cztery główne zakony sufickie to: Chishtiyya, Naqshbandiyya, Qadiriyya (Quaddiri) i

Mujaddiyya. Inne zakony to np. Mevlevi, Bektashi, Halveti, Jerrahi, Nimatalahi, Rufi i

Noori. Najbardziej rozpoznawani na Zachodzie są Mawlawi, czyli wirujący derwisze, znani

ze swojego tańca rytualnego, muzyki i poezji. Trzy zakony mają znaczącą pozycję:

Naqshbandiya (Bokhara), Qadiriya (Bagdad) i Chishtiya (Herat). Wielu sunnitów w Iraku

przynależy do zakonów sufickich, np. Qadiri i Naqshbandi, zresztą oba te zakony są

popularne na Bliskim Wschodzie oraz w centralnej i południowej Azji. Suficka świątynia

Qadiri w Bagdadzie każdego roku przyciąga wielu pielgrzymów. Chociaż sufi mają

akceptację w społeczeństwie irackim, to często sufizm był traktowany z podejrzliwością

przez muzułmańskich ortdodoksów ze względu na jego mistyczne i wolnościowe aspekty.

Szyici zawsze byli wrogo nastawieni do sufi i upierali się, że jest to ruch heretycki, chociaż

pierwsze zakony sufi wywodzą się z szia.

Sufizm w Polsce

W Polsce najliczniejsze są grupy sufich tradycji Chishty (Ćiśti'). Zakon Sufi Chishty w

Polsce posiada także najliczniejszą kadrę nauczycieli i mistrzów wykształconych przez

ośrodek Khwaja Moinuddin w Ajmer (www.sufizm.pun.pl).

SŁOWNICZEK SUFIZMU

BARAKA

Baraka (arab. ??????) - z arabskiego błogosławieństwo. Dar jakim obdarzył Proroka

Muhammada (Mahometa) Allah. Muzułmanie wierzą, że każdy prorok od Adama do

Muhammada obdarzony jest podobną opieką, a ponadto nieomylnością w sprawach

wiary. Dlatego też Muhammada nazywa się często al-insan al-kamil (arab. ???????

??????) (człowiek doskonały). Baraka to starodawne słowo sufich. Oznacza

błogosławieństwo, esencje życia, od której rozpoczyna się ewolucja.

BAYAT - Inicjacja

Sufi stosują bayat, rodzaj inicjacji, który jest opisany w Koranie 48:10 "Zaprawdę, ci,

którzy składają tobie przysięgę wierności, przysięgają Bogu! Ręka Boga jest położona na

ich rękach. A ten, kto złamie przysięgę, złamie ją przeciw sobie samemu. A ten, kto

wypełnił zobowiązanie wobec Boga, ten otrzyma od Niego nagrodę ogromną". Prorok

Muhammad stworzył tą ceremonię kiedy pozwalał swoim kompanom brać swoją rękę i

przysięgać wierność i miłość wobec Allah i jego Posłańca. Składanie przysięgi jest więc

inicjacją w większości zakonów sufi. Nowi derwisze otrzymują błogosławieństwa i

obietnice duchowej ochrony na całej ścieżce życia. Bayat jest także akceptacją danego

szejka jako swojego przewodnika. Porzucenie mistrza przewodnika jest równoznaczne z

duchowym i moralnym upadkiem, z porzuceniem Boga i Proroka.

DERWISZ

Derwisz (pers. ????? darwisz) - członek sufickiego bractwa religijnego o charakterze

mistycznym; także żebrzący, ascetyczny, wędrowny mnich muzułmański (fakir). Bractwa

derwiszów zaczęły powstawać w XI wieku i opierały się na doktrynie sufizmu. Derwisze

służyli Mahdiemu w powstaniu sudańskim, co zostało opisane w książce Henryka

Sienkiewicza pt. "W pustyni i w puszczy".

Strona 2

Sufizm - Sufi, Fakir, Derwisz

Charakterystyczną cechą rytuału zakonnego derwiszów jest wspólna modlitwa, podczas

której wymienia się chóralnie i recytuje rytmicznie "najpiękniejsze imiona Allah". Jest to

rodzaj litanii. Różaniec, zwany tu subha lub tasbih, składa się ze stu ziarn (paciorków) i

przypomina różańce katolickie. Po wypowiedzeniu każdego imienia Allah Boga trzeba

przesunąć jeden z paciorków różańca. Bractwem zakonnym kieruje jak gdyby wielki

mistrz, który kultywuje tradycję i cześć żywioną dla założyciela danego zakonu derwiszów.

Założyciel ten to święty. Właśnie kult świętych jest sprzeczny z doktryną rygorystycznego

jedynobóstwa (monoteizmu) wyłożoną w Koranie. Było to jedną z głównych przyczyn

konfliktów derwiszów z teologami ortodoksyjnymi.

DHIKR

Dhikr (arab. l. poj. ???, l. mn. ?????; pers. zikr; tur. i malaj. zikir; urdu zakr; beng. jikir),

dosłownie wspominanie - w islamie oznacza rozmyślanie o Allah, Bogu, Absolucie. Może

też oznaczać inne czynności mające na celu utrzymanie świadomości jego istnienia. W

sufizmie jest to specyficzna, podstawowa forma modlitwy. Dość często stosowaną pomocą

w dhikr jest subha - odpowiednik katolickiego różańca.

Dhikr może być ukryty w sercu (per zikr-e chaffi), lub odbywać się jawnie, za pomocą

głośnej mowy (per zikr-e dżalli). W sufizmie , podobnie jak w innych kierunkach w islamie

ma ona dwie podstawowe formy:

* głośną (zikr dżali) - będącą rytmiczną inwokacją do Boga, opierająca się głównie na

recytacji boskich imion;

* cichą (zikr chafi) - odmawianą w myśli, w głębi serca.

Modlitwa dhikr może mieć charakter indywidulany, lub rytualny, zbiorowy. Modlitwom

sufich często towarzyszy ekstatyczny taniec (bractwo maulawiatów, tzw. taniec derwiszów

), swoisty trans, w który wprowadzają się modlący. Poza tym w skład ceremonii sama

wchodzą śpiewy i medytacje, ćwiczenia w oddychaniu, a także wykrzykiwanie wersetów z

Koranu, a czasem po prostu wyrazów "Allah!" lub "On!" - HU. Najistotniejszym elementem

zikru jest osiągnięcie poczucia jedności z istotą boskości. Rytuały sufi pojawiły się już w

VIII w

INAYAT KHAN

Hazrat Inayat Khan - ur. 5 lipca 1882 w Baroda w Indiach, zm. 5 lutego 1927 - mistyk,

muzyk, założyciel Międzynarodowego Zakonu Sufi znanego wcześniej jako Zachodni

Zakon Sufi.

KUTUB (Qutub)

Kutub (arab. oś, biegun, także qutb, kutb) - w sufizmie termin odnoszący się do

najwyższego w hierarchii mistrza duchowego. Według niektórych doktryn sufickich (np.

Ibn Arabiego) w mistycznej hierarchii Kutub jest głową zarówno proroków jak i świętych

(aulija). Jest on ucieleśniony w "Człowieku doskonałym", który jest indywidualną ekspresją

boskiego "Słowa". Jako "biegun", "oś świata", Kutb jest dla niego źródłem życia i energii,

tak jak Słońce jest nim dla układu słonecznego. To właśnie poprzez każdorazowego Kutba

Bóg jest obecny w świecie, pozostawiając w nim kogoś kto będzie prowadził do niego i

pośredniczył pomiędzy nim a ludźmi. Obecność Kutba jest konieczna dla istnienia świata.

W pewnym sensie każdy mistrz suficki, a nawet każdy muzułmanin postępujący na

duchowej ścieżce jest swoistym regionalnym kutbem, który jest centrum życia danego

Strona 3

Sufizm - Sufi, Fakir, Derwisz

regionu. Według niektórych autorów szyickich, np. Hajdara al-Amuliego, przez kutba

należy rozumieć imama. Stan bycia kutbem nazywa się Kutubijjat. Meher Baba

wykorzystywał termin kutub w odniesieniu do pięciu hinduistycznych i sufickich świętych:

Shirdi Sai Baba, Upasni Maharadża, Hazrat Babadżan, Tadźuddin Baby i Ganadżan

Maharadża. Ostatnim Qutub zyjącym w Ajmer był Czishty Pir Sadique Baba.

QALBI

Qalb, Qalbi - serce, ośrodek sercowy. W relacji pomiędzy ciałem i umysłem serce to

element, który jest tradycyjnie uważany za wyłączny ośrodek naszego rozumienia i

intelektu. Zgodnie z naukami sufickimi w relacji ciało-umysł istnieje głębszy ośrodek

świadomości, który nazywa się kalb (qalb), lub po prostu serce. Jest to miejsce naszego

rozumienia wewnętrznych wymiarów ludzkiej egzystencji i twórczości Boskiej (Boskiego

stworzenia). I to jest właściwie najważniejszy ośrodek w człowieku, ośrodek głębszy niż

umysł, łączący ciało i umysł, ale będący też ponad umysłem. Tak jak umysł rozwija się w

edukacji formalnej, podobnie serce (kalb) kształtuje się za pomocą duchowych praktyk,

przewodnictwa i pomocy płynących od duchowego Nauczyciela. W miarę rozwoju serca

rosną również jego możliwości intuicyjne, jak i jakość uczuć miłości czy współczucia. Jest

to proces oświecenia, kiedy serce zawsze pamięta o Allah, Bogu, a zapomina o wszystkim

innym niż Bóg Allah, wówczas można powiedzieć, że jest ono 'otwarte.' Umysł opisywany

jest jako fale oceanu na powierzchni serca. A serce jest siedzibą boskiej duszy.

RUMI

Rumi (arabski i perski: ???? ????? ?????? , Dżalal ad-Din ar-Rumi, Dżalaluddin Rumi,

Dżalal ad-Din Balchi, Maulana Rumi, Mevlana; język turecki: Calaleddin Rumi) ur. 30

września 1207r. - zm. 17 grudnia 1273 najwybitniejszy poeta suficki, mistyk perski, teolog

islamski. Twórca zakonu wirujących derwiszy. Urodził się w Balchu (na terenie

dzisiejszego Afganistanu). Parktykował w zakonie czy bractwie Sufi Chishty. Uciekając

przed najazdem mongolskim 1221 wędrował na zachód i ostatecznie większość życia

spędził w Konyi (Anatolia) gdzie też znajduje się jego mauzoleum. Najbardziej znanym

jego dziełem poetyckim jest Masnawi i Manawi (Masnavi-e Maanavi), sześcioczęściowy,

złożony z dwuwierszy poemat uważany przez sufich za drugą co do ważności świętą

księgę po Koranie. Mauzoleum Rumiego w Konya jest celem corocznych pielgrzymek.

Rok 2007 został ogłoszony przez UNESCO rokiem Rumiego.

SARMAD

Hazrat Sayed Sarmad - suficki mistyk i poeta z linii Chishty, twórcą licznych, często

kontrowersyjnych rubajatów. W Indiach gorliwym wyznawcą sufizmu był książę Dara

Szikoh, syn cesarza Szahdżahana, a jego mistrzem był właśnie Sarmad, który urodził się

w Armenii, w rodzinie żydowskich kupców. W 1631 przybył do Indii, gdzie zakochał się w

hinduskim chłopcu, który później został jego uczniem. Sarmad był przez cesarza

Aurangzeba oskarżony o apostazję i skazany na karę śmierci. Jednym z aktów oskarżenia

go było to, że jakoby wypowiadając kalimę recytował tylko jej pierwszą część tj. „Nie ma

Boga”, zamiast „Nie ma Boga prócz Allah”.

SILSILA

Silsila (arab. ????? ) - w języku arabskim dosł. "łańcuch". W świecie arabskim oznacza on

m.in. łączność mistrza, murszida, z uczniem, muridem. W sufizmie termin oznaczający

"duchowy łańcuch" sukcesorów danej doktryny lub drogi (tariki). Zgodnie z doktrynami

sufickimi Silsila wszystkich bractw i dróg rozpoczyna się od Proroka Muhammada, aścislej

Strona 4

Sufizm - Sufi, Fakir, Derwisz

od archanioła Gabriela (arab. Jibrail), który przyniósł Objawienie Muhammadowi. W

szyizmie termin idiomatyczny oznaczający wywodzenie się (pochodzenie rodowe) od

duchowego mistrza.

SUFI

Pojęcie "sufi" wywodzi się z trzech arabskich liter: sa, wa, fa. Istnieje wiele opinii na temat

pochodzenia od tych liter jednak najczęściej zachodnie słowniki sugerują arabskie słowo

"suf" oznaczające "wełnę" w sensie "okrycie", w nawiązaniu do prostych okryć pierwszych

sufi. Niektórzy sufi noszą specjalnie skrojone okrycia z kolorowej wełny, mające

symbolizować ubogie ubrania starożytnych derwiszy oraz miłość derwiszy do służenia

światu. Sufi używają liter słów do wyrażania ukrytych znaczeń, dlatego słowo sufi można

odczytywać także jako "oświecenie". W oparciu o inne teorie słowo sufi może pochodzić

od słowa "safa" (czystość, świętość). Jeszcze inna teoria mówi o wywodzeniu się od

słowa "safwe" - "ci którzy są wybrani". Jest to słowo, które często pojawia się w literaturze

samych sufich.

Sufizm rozpoczął swoją historię jako ruch szyicki, jednakże po upływie setek lat

wyewoluował w ruch sunnicki. Sufizm jest ruchem zorganizowanym w "braterstwach",

które powstają wokół konkretnych duchowych przywódców lub szejków. Sufizm

charakteryzuje szacunek wobec lokalnych świętych oraz indywidualne rytuały

praktykowane w bractwach. Sufi organizują się w "zakonach" (order) lub grupach zwanych

"tariqas". Grupy te prowadzone są przez liderów nazywanych szejkami, są to osoby

mające najlepsze przymioty duchowe spośród danej grupy.

Sufi pragneli dla swoich zwolenników osobistej relacji z Bogiem, Allah, uzyskiwanej za

pomocą specjalnych duchowych nauk. Ćwiczenia (dhikr) zawierały recytacje modlitw,

fragmentów Koranu, powtarzanie imion lub atrybutów Allah w czasie fizycznych rytuałów

sama zgodnych z formułą zaakceptowaną przez założyciela danego zakonu. Śpiewanie i

tańczenie nie było niczym niezwykłym. Ostatecznie więc spotkania te - znacznie dłuższe

niż zwyczajowe modlitwy - często kończyły się stanami ekstatycznymi.

TARIKA - Droga Duchowego Rozwoju

Tarika (arab. ?????, dosłownie: droga, ścieżka) - nazwa używana w islamie pierwotnie (w

IX, X wieku) na określenie sposobu postępowania jednostki mającej skłonności mistyczne,

duchowe i religijne, następnie zaś w stosunku do reguły bractwa sufickiego lub samego

bractwa. W odniesieniu do tego ostatniego używa się także nazwy "tarikat". Początki

ruchu mistycznego w świecie islamu związane są z samotnymi jednostkami

poszukującymi Boga na własną rękę, jednak stosunkowo szybko zaczęły one

współpracować ze sobą i gromadzić się w celu dzielenia się swoimi doświadczeniami i

wspólnego dążenia do celu.

Prawdziwa instytucjonalizacja ruchu sufickiego nastąpiła jednak dopiero w wieku XI, i

wtedy też nazwa tarika, która dotychczas była odnoszona do sposobu postępowania

praktykowanego lub zalecanego przez pojedynczego sufiego zaczęła oznaczać regułę

sufickiego bractwa lub samo to bractwo. Każde bractwo proponowało drogę prowadzącą

do poznania Boga, Allah. Każda szkoła suficka jest po prostu drogą Bożą, jej adept to

salik, czyli ten który drogę przemierza, jej etapy to makam, czyli stacje, stadia rozwoju

duchowego. Dochodząc do nich początkujący adepci (muridzi) osiągali stany duchowe

zwane hal. Liczba i rodzaj etapów zależały od poszczególnych bractw i mistrzów, zwanych

Strona 5

Sufizm - Sufi, Fakir, Derwisz.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: