EDUKACJA ALTERNATYWNA-REFERAT.docx

EDUKACJA ALTERNATYWNA

PLAN PRACY:

1.    Pojęcie i charakterystyka edukacji alternatywnej

2.    Zasady Szkoły Waldorfskiej

3.    Nauczyciel w Szkole Waldorfskiej

4.    Szkoła Waldorfska w naszym środowisku

1.     POJĘCIE I CHARAKTERYSTYKA EDYKACJI ALTERNATYWNEJ

Aby zając się tematem edukacji alternatywnej, należało na wstępie wyjaśnić samo jej pojęcie. A więc Edukacja Alternatywna to swoistego rodzaju forma opozycji wobec państwowego i sformalizowanego systemu szkolnego. Cechą omawianej edukacji jest odrzucenie niektórych elementów, które występują w szkole tradycyjnej. Istotne tutaj jest  odejście od demokratyzacji państwowego systemu szkolnego na rzecz autentycznej humanizacji edukacji. W takiej szkole wspiera się wielokierunkowy rozwój aktywności dzieci zamiast tradycyjnego modelu opartego na „sumie przedmiotów szkolnych”. W tej edukacji ważne jest  zastąpienie tradycyjnej funkcji programu, czyli funkcji realizacyjnej funkcją interpretacyjną.

W tego typu szkołach, uczniowie mają możliwość na bezpośredni kontakt z rzeczywistością przyrodniczą, techniczną, społeczną i kulturową. Szereg koncepcji teoretycznych i praktycznych, które kompleksowo, bądź tez fragmentarycznie realizują ideę szkoły alternatywnej pojawiło się w Niemczech. Najwcześniej powstały tam szkoły typu „WALDORF”, noszące nazwę „szkół wolnych” lub szkół steinerowskich. Jej rozwój sięga 1919 r. wtedy z inicjatywy Emila Molta została stworzona szkoła przeznaczona dla dzieci pracowników zakładów tytoniowych Waldorf- Astoria w Stuttgardzie. Stąd jej nazwa: waldorfska. Na całym świecie jest ponad 700 szkół steinerowskich, od Europy, przez obie Ameryki  (w USA pierwsza szkoła została założona w 1928 r.) po Azję, Australię i Afrykę. W każdym miejscu szkoły waldorfskie odnoszą ogromne sukcesy w nauczaniu jak też w wychowaniu uczniów [1].Dla R. Steinera istotne było to, aby dziecko mogło się wszechstronnie rozwijać, w szczególności chodziło mu o samodzielne myślenie, działanie. Miał również nadzieję, że dostosowując treści i metod pracy dydaktyczno – wychowawczej do sił i możliwości każdego ucznia przyczyni się w istotny sposób do zapewnienia takiego właśnie rozwoju [2].

2.     ZASADY SZKOŁY WALDORFSKIEJ

Szkoła waldorfska stanowi samorządną placówkę oświatową, rządzi się samodzielnie, zwłaszcza na drodze kolegialnej samorządności rady pedagogicznej. Istotnie i różniące te szkołe od innych jest to, że nie ma w niej dyrektora, a wśród nauczycieli etatowych nie ma hierarchii ważności, oprócz tej, która wynika z zaangażowania i wkładu pracy. Każdy nauczyciel, wychowawca bierze pełną odpowiedzialność za swoją klasę, a dzięki temu ze zna swoich wychowanków swobodnie nawiązuje kontakty z rodzicami. Każdy nauczyciel( tak jak i wychowawca ), wyspecjalizowany w konkretnym przedmiocie bierze odpowiedzialność za przedmiot który uczy. Rodzice mają możliwość kontaktowania się i konsultowania z każdym nauczycielem. Szkoła waldorfska opiera się na współpracy rodziców, nauczycieli i uczniów, jest organizacją swobodnie zrzeszających się ludzi. Wszyscy nauczyciele, każdy o innym zakresie odpowiedzialności, tworzą razem kolegium nauczycielskie. Wszyscy nauczyciele są odpowiedzialni za ostateczny kształt szkoły[3]. W tej szkole szczególnie zwraca się uwagę na

rozwój uczniów tj. wychowanie intelektualne, społeczno – moralne, fizyczne, estetyczne. Szkoła ta, stara się wychowanie ukierunkować antropologicznie, tzn. dostosowuje treść kształcenia, plan lekcji do potrzeb i możliwości uczniów. Treści na lekcji są przekazywane nie tylko dlatego, aby młody człowiek czegoś się nauczył, ale również po to, by za ich pośrednictwem wspierać rozwój ucznia i uwrażliwiać spostrzeganie.

Istotne w szkolnictwie antropofizycznym jest rytm dnia, ponieważ wiadomo, że jest on ważny dla dziecka. W szkole Steinera za sprawą dobowego i rocznego cyklu nauczania można przekazać ważne cechy tej pedagogiki. Dziecko najłatwiej koncentruje się rano, w związku z tym lekcje rozpoczynają się lekcją główną, trwa ona 1,5 godziny. W czasie tej lekcji wykładane są przedmioty, które dotyczą wiedzy tj.: matematyka, języki narodowe, biologia, historia. Wszystkie te przedmioty realizuje się przez kilka tygodni. Jest to forma „ekonomii nauczania, która umożliwia koncentrację i intensywny kontakt z materiałem”[4], Zajęcia podstawowe rozpoczyna część rytmiczna, która u młodszych dzieci trwa do 20 minut. Ta część jest bardzo ważna, ponieważ za jej pośrednictwem dzieci scalają się w grupie[5] .

W szkole wardorfskiej kładzie się nacisk na przedmioty artystyczne,. Dzieje się tak, ponieważ dzięki temu w przyszłości młody człowiek nie będzie wąsko wyspecjalizowany w jednej dziedzinie, kształci się uczniów tak, aby mogli w sposób pełny rozwijać swoją osobowość. W czasie zajęć artystycznych uczeń ma możliwość mieć kontakt ze sztuką  i z materiałami, które go otaczają. Takie zajęcia pozwalają na wyrażenie siebie i pokazanie swoich uczuć i emocji.

W omawianej szkole nie ma zjawiska drugoroczności, a nauczyciel ma umożliwić realizacje zadań zgodnie z tempem dziecka. Cechą która wyróżnia tę szkołę od innym jest również zniesienie tradycyjnego oceniania- nie ma stopni, stosuje się jedynie oceny opisowe, dzięki którym uczeń wie co robi dobrze, a nad czym jeszcze powinien popracować. Nie ma także podręczników.

Szkoła waldorfska jest jednolitą szkołą podstawową i średnią. Nie dzieli się wg wyników, prowadzi się grupy w których uczy się cała młodzież. Dopiero później, na szczeblu szkół średnich można dokonywać podziału np. ze względu na znajomość języków obcych, ale należy pamiętać o tym, aby więzi jakie zostały zawarte w grupie nie uległy zniszczeniu.

3.     NAUCZYCIEL W SZKOLE WALDORFSKIEJ

W szkole waldorfskiej nauczyciele spotykają się na cotygodniowych spotkaniach. Na których zawsze na początku jest część artystyczna (śpiewają, grają na instrumentach). Następnie jest realizowana część studyjna, organizacyjna, a na końcu część pedagogiczna, na której omawia się dzieci. W tej szkole zatrudnia się 5 nauczycieli, ale najpierw specjalnie się ich selekcjonuje, muszą oni być dla ucznia wzorem w różnych specjalnościach. Nauczyciel ma za zadanie wspierać dzieci w rozwoju ich zdolności oraz pomagać w pokonywaniu ich słabości. Każdy nauczyciel tej szkoły pracuje 24 godziny tygodniowo, jedynie nauczyciel eurytmii (sztuka dobrego poruszania się) pracuje 18 godzin.

W czasie lekcji, nauczyciel nie korzysta z gotowych podręczników, a posługuje się różnymi pomocami i tekstami. Nauczanie powinno mieć więc charakter obrazkowy. Ważne jest też tutaj to, że nauczyciel nie zmusza dzieci do uczestnictwa z zajęciach jeśli dziecko jest niezainteresowane. Nauczyciele w przeciwieństwie do nauczycieli szkół tradycyjnych mają wiele innych obowiązków np. przygotowują posiłki, robią zakupy.

Aby móc zostać nauczycielem szkoły waldorfskiej w Polsce, należy skończyć 3- letnie Podyplomowe Studium Edukacji Niezależnej przy Uniwersytecie Warszawskim. Podstawą sukcesów pedagogicznych jest „praca nad sobą, wierność prawdzie, szacunek dla indywidualności ucznia, naturalna forma ujmowania zagadnień, a nade wszystko miłość do ludzi”[6]. Dlatego istotne jest, aby nauczyciel, który chce pracować w takiej szkole był naprawdę z powołania, bo stoi przed nim o wiele więcej wyzwań niż przed nauczycielem innej szkoły.

4.     SZKOŁA WALDORFSKA W NASZYM ŚRODOWISKU

Aby przedstawić bliżej jak funkcjonuje Szkoła Waldorfska, chciałybyśmy opisać nasze refleksje po udziale w zajęciach w formie obserwatora w szkole podstawowej imienia Cypriana Kamila Norwida w Bielsku- Białej, która powstała w 1995 roku.

BIBLIOGRAFIA:

1.Edmunds F., „Pedagogika Rudolfa Steinera. Szkoły waldorfskie na świecie i w Polsce, Wyd. Spektrum, Warszawa 1996,

2. Wasiukiewicz J., Pedagogika waldorfska w teorii i praktyce, Wyd. Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2002,

3.Czasopismo: Kultura fizyczna, nr 11-12, 2000 rok,

4. Własne doświadczenie