UKŁAD TRAWIENNY
Budowa przewodu pokarmowego:- mięśnie gładkie trzewne (warstwy podłużna i okrężna – tworząca także zwieracze, blaszka mięśniowa podśluzowa; w żołądku dodatkowo warstwa skośna)- mięśnie poprzecznie prążkowane: gardło, górna 1/3 część przełyku oraz zwieracz zewnętrzny odbytu- błona śluzowa
Do krezki przyłączają się tętnice, żyły, nerwy, naczynia chłonne.
Motoryka przewodu pokarmowego:1. Skurcze toniczne – charakterystyczne dla zwieraczy2. Skurcze rytmiczne – przełyk, żołądek, jelito ▪ perystaltyczne (propulsywne) ▪ nieperystaltyczne (niepropulsywne)
MMC (migrating mioelectric complex) – wędrujący kompleks mioelektryczny (uruchamiany co 90 -110 min).Powstaje w okresie między trawiennym, blokada MMC - po przyjęciu pokarmu, mechanizm zegarowy zlokalizowany w środściennych splotach nerwowych żołądka i jelit.
Podstawowy rytm elektryczny –BERŹródłem są komórki rozrusznikowe Cajala. Powolna depolaryzacja spoczynkowa. BER indukuje prąd w wewnętrznej warstwie okrężnej. Cykliczne wahania potencjału błonowego miocytów.Częstość BER:- żołądek 3 cykle/min (prędkość rozchodzenia się – 1 cm/s)- XII-ca 12 cykli/min (prędkość rozchodzenia się – 20 cm/s)- jelito kręte 7-8 cykli/minBER – nie wywołuje skurczów, ale wyznacza częstość potencjałów czynnościowych.Czynniki wywołujące potencjały czynnościowe:- mechaniczne rozciąganie- transmitery uwalniane z autonomicznych nerwów zewnętrznych oraz z układu nerwowego jelitowego- hormony żołądkowo – jelitowe (np. CCK, gastryna)-czynniki humoralne (histamina, serotonina)
Część jelitowa układu autonomicznego ENS – „mózg trzewny”
Rodzaje neuronów: czuciowe, interneurony i efektorowe (motoryczne i wydzielnicze)1) splot podśluzówkowy (Meissnera) – reguluje czynność wydzielniczą i resorpcję2) splot śródmięśniowy (Auerbacha) – reguluje motorykę przewodu pokarmowegoSploty pozostające pod wpływem nerwów błędnych i trzewnych.Nerwy błędne:- wzmacniają aktywność splotów jelitowych- zwiększają częstotliwość wyładowań komórek Cajala (BER, MMC)
Fala perystaltyczna- powyższa budowa układu pokarmowego, aktywność elektryczna i skurczowa jego komórek mięśniowych oraz wpływ unerwienia autonomicznego, a także niektórych hormonów
Fazy połykania:- ustna – faza dowolna- gardłowa – faza odruchowa- Przełykowa – faza odruchowa
Motoryka przełyku:- perystaltyka pierwotna – kontynuacja fali perystaltycznej gardła; okrężna fala skurczu przesuwająca kęs pokarmu przed sobą- perystaltyka wtórna – rozpoczyna się w dowolnym miejscu przełyku; wynika z drażnienia receptorów przełyku przez resztki pokarmowe.
Motoryka żołądka:- warstwa podłużna, okrężna i skośna- wpust, dno, trzon, okolicę przedodźwiernikową (antrum) i odźwiernik- dwa zwieracze: wpust od strony przełyku i odźwiernika od strony dwunastnicy- początkowa (proksymalna) część żołądka – rezerwuar- część dalsza (dystalna)- pompa odźwiernikowa – bariera ciśnieniowa ułatwiająca lub utrudniająca dotarcie do żołądka
Opróżnienie żołądka:▪ zależy od: - właściwości fizycznych, chemicznych i mechanicznych pokarmu - gradientu ciśnień między żołądkiem a dwunastnicą - stanu czynnościowego zwieracza odźwiernika▪ przyspiesza opróżnianie: - rozciąganie, zakwaszenie części przedodźwiernikowej żołądka - płyny przechodzą najszybciej▪ opróżnianie żołądka hamuje (od strony dwunastnicy): - rozciąganie, zakwaszanie, nieperystaltyczność - cukry proste, 8-10 węglowe kwasy tłuszczowe
Jelito cienkie- błona mięśniowa: warstwa podłużna i okrężna, blaszka mięśniowa podśluzowa- regulacje motoryki: zewnętrzne, wewnętrzne, hormony żołądkowo- jelitowe, odruch żołądkowo-krętniczy- motoryka jelit:
- rodzaje skurczów jelita cienkiego: ▪ niepropulsywne – odcinkowe, segmentowe, wahadłowe: mają charakter miogenny, mieszające, jednoczesne ze skurczem ▪ propulsywne
Czynność zwieracza krętniczo – kątniczego:Utrzymywany w stanie zamknięcia dzięki tonicznemu skurczowi warstwy okrężnej końćowego odcinka jelita krętego. Zapobiega zarzucaniu treści z jelita grubego do jelita cienkiego.
Rodzaje skurczów:- niepropulsywne – odcinkowe- propulsywne – w całym jelicie- masowe – kilka razy dziennie, zwłaszcza po rannym posiłku.
Pasaż treści pokarmowych prze przewód pokarmowy:- treść pokarmowa jest przesuwana z różną prędkością przez kolejne odcinki przewodu pokarmowego, dociera do odbytnicy w ciągu 24h- żołądek – opróżniony 3-3,5h po przyjęciu pokarmu- jelito cienkie – opróżniane po 5-6h- odbytnica wypełnia się po 24h
ŚLINA
Skład śliny:
- związki mineralne (0,2%)
- związki organiczne (0,5%) – enzymy, np. ptialina- woda
Rola śliny:- utrzymuje wilgoć
- umożliwia żucie- wstępne trawienie węglowodanów
- wpływa na wydzielanie soku
- właściwości obronne
- buforowanie drażniących resztek pokarmu
Regulacja wydzielania śliny zachodzi głównie na drodze nerwowej:- odruchy warunkowe- odruchy bezwarunkowe
Wydzielanie żołądkowe:
- komórki okładzinowe- komórki główne- komórki śluzowe- komórki dokrewne i niezróżnicowaneGruczoły:
- wpustowe
- właściwe
-odźwiernikowe
Bariera żołądkowa:
- zdolność do zapobiegania przenikaniu jonów wodorowych ze światła do krwi
- barierę stanowi warstwa śluzowa
Fazy popokarmowego wydzielania żołądkowego:
- głowowa – widok, zapach…
- żołądkowa – gdy pokarm dostaje się do żołądka
- jelitowa – gdy pokarm przechodzi do dwunastnicy
Enzymy soku trzustkowego:
- proteolityczne (trypsyna, chymotrypsyna, egzopeptydazy)
- lipolityczne (lipaza, fosfolipazy)
- glikolityczne
- inne
Żółć jest izotoniczna z osoczem (wydzielana w ilości 250-1100 ml/dobę).
Wchłanianie wody jest procesem biernym.
Funkcje wątroby:
1. metabolizm węglowodanów;
2. magazynowanie glikogenu (glikogeneza - kondensowanie cząsteczek glukozy);
3. zachowywanie we krwi odpowiedniego poziomu cukru;
4. β-oksydacja kwasów tłuszczowych;
5. zamiana nadmiaru cukrów na tłuszcze lub kwasy tłuszczowe;
6. synteza cholesterolu i fosfolipidów;
7. przerabianie cholesterolu na kw. żółciowe;
8. wychwytywanie z krwioobiegu szkodliwych zw. azotowych oraz ich dezaminacja;
9. syntetyzowanie białek osocza;
10. produkcja żółci;
11.neutralizowanie i usuwanie trucizn;
12.magazynowanie witamin (A, B12,D);
13.granulocyty (występujące w obrębie łącznotkankowego zrębu wątroby) wytwarzają mukopolisacharyd heparynę, przeciwdziałającą krzepnięciu krwi;
14.generowanie ciepła
Jelito cienkie wydziela sok jelitowy (1500 ml/dobę)
Gastryna
▪ wytwarzanie – komórki G części odźwiernikowej żołądka i początkowego odcinka dwunastnicy
▪ działanie:
- silnie pobudza działanie HCl i pepsynogenu w żoładku
- ↑ wydzielania elektrolitów i wody → ↑ objętości żółci, soku trzustkowego, jelitowego
- troficzny wpływ na poliferację komórek błony śluzowej żołądka i jelit - ↑ motoryki zoładka, jelita cienkiego, okrężnicy, pęcherzyka żółciowego
- ↑ napięcia dolnego zwieracza przełyku i zwieracza odźwiernika
- ↓ napięcia zwieracza krętniczo-kątniczego i mięśnia zwieracza bańki wątrobowo-trzustkowej
- stymuluje komórki tuczne do uwalniania histaminy
wampirzyca24