Skoliozy idiopatyczne - Karski.T.pdf - Pnf - tomeczekf16

Nr 5–6

WIADOMOŚCI LEKARSKIE 2006, LIX, 5–6

437

Tomasz Karski

SKOLIOZY IDIOPATYCZNE – ETIOPATOGENEZA, WPŁYWY

BIOMECHANICZNE, NOWA KLASYFIKACJA, TRZY GRUPY

ETIOPATOGENETYCZNE, NOWE LECZENIE REHABILITACYJNE;

NEOPROFILAKTYKA

Z Katedry i Kliniki Ortopedii i Rehabilitacji Dziecięcej Akademii Medycznej w Lublinie

Ogólne wyjaśnienie rozwoju skolioz

Wszystkie poprzednie (stare) koncepcje etiologii skolioz upadły. Boczne skrzywienie kręgosłupa powstaje

wskutek działania czynników biomechanicznych, związanych z chodzeniem i staniem na prawej kończynie dolnej

(PKD). Oto skrótowe wyjaśnienie rozwoju skoliozy o kształcie litery „S” z garbem żebrowym po stronie prawej:

A – asymetria ruchów bioder prawego i lewego w czasie chodzenia (wykrywa ją specjalny sposób badania i potwier-

dza komputerowa analiza chodu), B – asymetria obciążeń prawej i lewej strony, C – asymetria rośnięcia i rozwoju

w rejonie miednicy i kręgosłupa, D – rozwój skoliozy tzw. idiopatycznej jako deformacji 3D (w 3 płaszczyznach:

osiowej – rotacyjnej, strzałkowej i czołowej).

Przyczyny przykurczu odwiedzeniowego prawego biodra

Asymetria ruchów bioder i przykurcz związane są z „zespołem siedmiu przykurczów” (Siebener Syndrom) opi-

sanym przez wielu autorów, a najdokładniej przez prof. Hansa Mau z Tybingi. Zespół ten obejmuje: plagiocefalię,

kręcz szyi, przykurcz przywodzicieli lewego biodra (w następstwie często dysplazję stawu biodrowego), skoliozę

niemowlęcą (nie ma nic wspólnego ze skoliozą idiopatyczną (!), a przez wielu ortopedów w Polsce i za granicą

traktowana jest jako idiopatyczna), przykurcz odwodzicieli biodra prawego ( Karski ), który prof. Mau opisuje jako

Haltungsschwäche, skośne ustawienie miednicy oraz deformacje stóp.

Pierwsza grupa etiopatogenetyczna skolioz

Przykurcz abdukcyjny biodra prawego 5–10° lub ruch addukcji 0°, addukcja biodra lewego od 35 do 45–50°

powoduje wczesny rozwój skolioz, tj. od momentu rozpoczęcia chodzenia. Deformacja u dzieci małych w wieku

4–6 lat jest mało widoczna lub zupełnie ukryta i polega na usztywnianiu się kręgosłupa (wykrywają to jedynie

nowe testy skriningowe). Rozwój skoliozy, jak już wspomniano, związany jest z chodzeniem i staniem wyłącznie

lub prawie wyłącznie na PKD. Najpierw dochodzi do deformacji rotacyjnej (klinicznie 3 stopnie rozwoju). Część

piersiowa traci ﬁzjologicznązdolnośćdokifozylubpojawiasiędeformacjalordotycznakręgosłupapiersiowego,

w części lędźwiowej zanika ﬁzjologicznalordoza.Kręgosłupulegausztywnieniu,obserwujemy„płaskieplecy”

w skłonie. Pojawia się uniesienie okolicy lędźwiowej po stronie lewej i garb po stronie prawej. W RTG widoczny jest

shifting L5 w lewo. Ten typ skoliozy cechuje duża progresja. W naszym materiale dotyczy około 40–50% dzieci.

Druga grupa etiopatogenetyczna skolioz

Addukcja biodra prawego 15–25°, addukcja biodra lewego 35–45–50°. Dzieci z tej grupy, począwszy od pierw-

szych lat życia, stoją wyłącznie lub prawie wyłącznie na PKD. Pierwotnie ﬁzjologiczneodchyleniekręgosłupa

lędźwiowego w lewo zamienia się po latach w skrzywienie, widoczne wyraźnie w wieku 10–12–14 lat (RTG). Ob-

serwuje się skrzywienie lędźwiowe, lędźwiowo-piersiowe lub krzyżowo-lędźwiowe lewostronne (ten typ skoliozy

polscy ortopedzi mylnie określali jako skoliozę porażenną, a ortopedzi np. w USA jako skoliozę degeneracyjną

dorosłych). Kompensacyjna skolioza piersiowa prawostronna występuje bardzo rzadko. W tym typie skoliozy brak

istotnej progresji. Deformacja ta występuje u około 35–45% dzieci w naszym materiale.

Trzecia grupa etiopatogenetyczna skolioz

Początkowo rozwój skoliozy odbywa się jak w pierwszej grupie etiopatogenetycznej. Najpierw dochodzi do

deformacji rotacyjnej (patrz pierwsza grupa etiopatogenetyczna), która prowadzi do usztywnienia kręgosłupa, za-

niku lordozy lędźwiowej i kifozy piersiowej, pojawiają się „płaskie plecy”. Jednak wskutek zmiany sposobu życia,

rozpoczęcia uprawiania sportu, zmiany sposobu stania na „spocznij” oraz innych badanych i ocenianych czynników

Nowotworowa niedrożność jelita grubego

M. Szydełko i wsp.

G. Gajer i wsp.

Wpływ penicyliny na procesy enzymatyczne

Choroba Gravesa i Basedowa

A. Warchala i wsp.

Biopsja wątroby

T. Wróbel i wsp.

438

T. Karski

Nr 5–6

następuje zatrzymanie progresji. Skrzywienia lędźwiowe lewostronne i piersiowe prawostronne są śladowe, brak

garbu lub jest on również śladowy. Klinicznie ten typ wady objawia się u dzieci i młodzieży trudnościami podczas

ćwiczeń WF; m.in. dzieci nie są w stanie wykonać przewrotów lub półprzewrotów i nie są świadome przyczyny

tego stanu. U osób w wieku średnim lub późniejszym pojawiają się intensywne bóle pleców ( back pain ), co bywa

przyczyną szukania pomocy u neurologów, internistów, reumatologów, ginekologów i innych lekarzy. Klinicznie

obserwuje się „sztywność kręgosłupa” w skłonie; jest to „bolesny sztywny kręgosłup” z różnorodnymi objawami

i nieraz trudnościami diagnostycznymi (serce, krążenie, choroba gośćcowa, nowotworowa, psychiatryczna – bóle

uciążliwe, a klinicznie w dotychczasowych badaniach brak przyczyny!). Wada dotyczy około 5% pacjentów (mło-

dzież, osoby dorosłe); być może grupa ta będzie większa (jednostka chorobowa określona w 2004 r.).

Zasady nowego skriningu w neoproﬁlaktyce:

a) wykrycie asymetrii ruchów bioder, szczególnie addukcji; badanie w pozycji wyprostnej stawu,

b) wykrycie przykurczów zgięciowych bioder, zwłaszcza prawego (test Elly-Dunkan, Thom lub Staheli),

c) ocena osi kręgosłupa w zgięciu (w teście Adamsa/Meyera bending test for scholiosis ),

d) ocena osi kręgosłupa oraz rejonów przykręgosłupowych lędźwiowych i piersiowych w testach ﬂeksjikręgosłupa

ze skręceniem – side bending test for scoliosis (Karski/Lublin),

e) ocena nawyku stania na „spocznij” na prawej lub lewej nodze,

f) ocena nawyku spania, np. na brzuchu, w pozycji płodowej, inne,

g) ogólna budowa ciała (asteniczna, pikniczna, atletyczna),

h) anomalie towarzyszące, np. spina biﬁda ,

i) choroby towarzyszące, np. krzywica, minimal brain damage ,

j) sport (tak, nie).

Zasady nowego programu ćwiczeń rehabilitacyjnych oraz redresji w leczeniu skrzywień początkowych

i w ramach proﬁlaktykiprzyczynowej:

a) usunięcie przykurczów rejonu prawego biodra,

b) usunięcie przykurczów zgięciowych obu bioder/prawego biodra,

c) usunięcie przykurczów po stronie wklęsłej każdego ze skrzywień,

d) usunięcie przykurczu wyprostnego w przypadku sztywnego kręgosłupa ( stiff spine ) w części piersiowej lub

całego kręgosłupa,

e) uprawianie sportu w szkołach każdego dnia (zwłaszcza ćwiczenia rozciągowe, takie jak w: takewondo, karate,

aikido, tai chi, jodze),

f) siedzenie „swobodne” nie „prosto” (!) w szkole i w domu,

g) spanie na boku w pozycji płodowej,

h) stanie na obu nogach (bez wpływu), stanie na „spocznij” na lewej nodze (korzystny wpływ na oś i rozwój krę-

gosłupa).

Podsumowanie

Skrzywienia u dzieci pierwszej grupy etiopatogenetycznej są deformacjami progresującymi i do czasu wykry-

cia etiologii były „krzyżem ortopedii”, stanowiły problem społeczny, diagnostyczny i leczniczy. Pogłębianie się

tego typu skrzywień (skolioza „S” z garbem żebrowym po stronie prawej) było również wyjątkowo niekorzystnie

związane z ćwiczeniami wyprostnymi (wzmacniającymi) i wadliwymi zaleceniami dotyczącymi codziennego ży-

cia dziecka. Ogromnym błędem starej terapii skolioz było też zwalnianie dzieci ze skoliozą z zajęć WF. W dużej

grupie polskich dzieci skoliozy były deformacjami jatrogennymi, wynikającymi jednak nie z błędów leczenia, ale

z nieświadomości etiologii skolioz i złej koncepcji leczniczej.

Znajomość etiologii skolioz tzw. idiopatycznych umożliwia nowe skuteczne leczenie według zasad rehabilita-

cji ortopedycznej, a także proﬁlaktykęprzyczynową,cojestpodstawowymzadaniemkażdegolekarza,nietylko

ortopedy, ale również pediatrów, internistów, lekarzy rodzinnych oraz magistrów i techników rehabilitacji.

Nr 5–6

Skoliozy idiopatyczne

439

Piśmiennictwo

[1] Mau H . Ätiopathogenese von Skoliose, Hüftdysplasie und Schiefhals im Säuglinsalter. Zeitschrift f Orthop 1979; 5: 601–605. [2] Mau H . Die Atiopa-

togenese der Skoliose, Bücherei des Orthopäden, Band 33, Enke Verlag Stuttgart 1982, 1–110. [3] Robinson CM, McMaster MJ . Juvenile idiopathic scoliosis.

Curve patterns and prognosis in one hundred and nine patients. J Bone Joint Surg Am 1996; 78: 1140–1148. [4] McMaster MJ . Infantile idiopathic scoliosis: can

it be prevented? J Bone Joint Surg Br 1983; 65: 612–617. [5] Hensinger RN . Congenital dislocation of the hip. Clin Symp 1979; 31(1): 1–31. [6] Barlow TG .

Early diagnosis and treatment of congenital dislication of the hip. J Bone Joint Surg Br 1962; 44(2): 292–301. [7] Howorth B . The etiology of the congenital

dislocation of the hip. Clin Orthop 1977; 29: 164–179. [8] Green NE, GrifﬁnPP . Hip dysplasia associated with abduction contracture of the contralateral hip.

J Bone Joint Surg Am 1982; 63: 1273–1281. [9] DangerﬁeldPH,DorganJC,ScuttD,GikasG,TaylorJF . Stature in Adolescent Idiopathic Scoliosis (AIS).

14 Meeting EPOS, Brussels, 5-April 1995, Papers and Abstracts, Page 210. [10] Karski T . Kontrakturen und Wachstumsstörungen im Hüft- und Beckenbereich

in der Ätiologie der sogenannten „Idiopathischen Skoliosen” – biomechanische Überlegungen. Orthop Praxis 3/1996; 32: 155–160.

[11] Karski T . Skoliozy tzw. idiopatyczne – przyczyny, rozwój i utrwalanie się wady. Proﬁlaktykaizasadynowejrehabilitacji.The etiology of the so-called

idiopathic scoliosis. Progress and ﬁxationofthespinedisorders.Theprophylaxisandprinciplesofthenewrehabilitationtreatment.KGM.Lublin2000,1–143.

[12] Karski T . Skoliozy tzw. idiopatyczne – etiologia, rozpoznawanie zagrożeń, nowe leczenie rehabilitacyjne, proﬁlaktyka.Theetiologyoftheso-calledidio-

pathic scoliosis. The new rehabilitation treatment. Prophylaxis. Kontrakture in der Atiologie des sogenannten „idiopathischen Skoliosen”. Prinzipien der neuen

Ubungstherapie. Moglichkeiten der Prophylaxe. FOLIUM. Lublin 2003, 1–233. [13] Karski T, Karski J, Madej J, Latalski M . Persönliche Überlegungen zur

Ätiologie der idiopathischen Skoliosen. Praktische Hinweise zur Entdeckung beginnender Skoliosen. Prinzipien der neuen Übungstherapie. Möglichkeiten der

Prophylaxe. Orthop Praxis 2/2002; 38: 75–83. [14] Tarczyńska M, Karski T, Frelek-Karska M . Prenatal conditions for the development of the hip dysplasia in the

material of 223 pregnant women, followed-up study of the newborn children. EPOS 2000, XIX Meeting of the European Pediatric Orthopaedic Society, Congress

Book, Milan, April 5-8.2000, page P8. [15] Heikkilä E . Congenital dislocation of the hip in Finland. An epidemiologic analysis of 1035 cases. Acta Orthop

Scandinavica 1984; B.55: 125–129. [16] Karski T, Makai F, Rehak L, Karski J, Madej J, Kałakucki J . The new rehabilitation treatment of so-called idiopathic

scoliosis. The dependence of results on the age of children and the stage of deformity. Locomotor System 2001; 8(2): 66–71. [17] Karski T . Biomechanical

inﬂuenceontothedevelopmentoftheso-called„idiopathicscoliosis”–clinicalandradiologicalsymptomsofthedisorder.ActaOrthopYugoslavica1997;28(1):

9–15. [18] Karski T . Hip abductor contracture as a biomechanical factor in the development of the so-called „idiopathic scoliosis”. Explanation of the etiology.

Magyar Traumatologia, Ortopedia, Kezsebeszet, Plasztikai Sebeszet 1998; 3: 239–246. [19] Karski T . The rehabilitation exercises in the therapy and prophylaxis

of the so-called „idiopathic scoliosis”. Acta Orthop Yugoslavica 1998; 29(1): 5–9. [20] Karski T . W: Spine. Etiology of Adolescent Idiopathic Scoliosis: Current

Trends and Relevance to New Treatment Approaches. Red. Burwell G, DangerﬁeldPH,LoweT,MarguliesJ.Volume14/Number2,Hanley&Belfus,Inc,May

2000., Philadelphia, 324.

[21] Karski T . Etiology of the so-called „idiopathic scoliosis”. Biomechanical explanation of spine deformity. Two groups of development of scoliosis. New

rehabilitation treatment. Possibility of prophylactics, Studies in Technology and Informatics, Research into Spinal Deformities 4, Vol. 91., IOS Press 2002, Am-

sterdam, Berlin, Oxford, Tokyo, Washington DC, 37–46. [22] Karski T . Biomechanical explanation of etiology of the so-called idiopathic scoliosis, SICOT/SIROT

Second Annual International Conference Cairo (Egypt) 10 th –13 th September 2003. [23] Malawski S . Własne zasady leczenia skolioz niskostopniowych w świetle

współczesnych poglądów na etiologię i patogenezę powstawania skolioz. Chir Narz Ruchu Ortop Pol 1994; 59(3): 189–197. [24] Gruca A . W: Patomechanika

bocznych skrzywień kręgosłupa. Red. Tylman D. Wydawnictwo Severus. Warszawa 1995, Seiten 167. [25] Tylman D . Patomechanika bocznych skrzywień kręgo-

słupa. Wydawnictwo Severus. Warszawa 1995, Seiten 167. [26] Gardner A . W: Skoliozy tzw. idiopatyczne – przyczyny, rozwój i utrwalanie się wady. Proﬁlaktyka

i zasady nowej rehabilitacji. The etiology of the so-called idiopathic scoliosis. Progress and ﬁxationofthespinedisorders.Theprophylaxisandprinciplesof

the new rehabilitation treatment. Red. Karski T. KGM. Lublin 2000, 1–143. [27] Burwell G, DangerﬁeldPH,LoweT,MarguliesJ . Spine. Etiology of Adoles-

cent Idiopathic Scoliosis: Current Trends and Relevance to New Treatment Approaches. Volume 14/Number 2, Hanley&Belfus, Inc, May 2000., Philadelphia,

str 324. [28] Stokes IAF . Studies in Technology and Informatics, Research into Spinal Deformities 2, Vol. 59, IOS Press 1999, Amsterdam, Berlin, Oxford, Tokyo,

Washington DC, 1–385. [29] Saji M, Leong JCY . Increased femoral neck-shaft angles in adolescent idiopathic scoliosis. Spine 1995; 20: 303–311. [30] Willner

(1972). W: Asymmetric rib growth as an aetiological factor in idiopathic scoliosis in adolescent girls. Red. Normelly H. Stockholm 1985, 1–103.

[31] Wynne-Davies (1975). W: Asymmetric rib growth as an aetiological factor in idiopathic scoliosis in adolescent girls. Red. Normelly H. Stockholm 1985,

1–103. [32] Magoun (1974). W: Asymmetric rib growth as an aetiological factor in idiopathic scoliosis in adolescent girls. Red. Normelly H. Stockholm 1985,

1–103. [33] Tomaschewski R, Popp B . Die Funktionelle Behandlung der beginnenden idiopathischen Skoliose. Johann Ambrosius Barth, Leipzig Heidelberg

1992, 1–96. [34] Roaf R . W: Tomaschewski R, Popp B. Die Funktionelle Behandlung der beginnenden idiopathischen Skoliose. Johann Ambrosius Barth, Leip-

zig Heidelberg 1992, 1–96. [35] Skogland LB, James A, Miller A . Growth related hormones in idiopathic scoliosis. An endocrine basis for accelerated growth.

Acta Orthop Scandinavica 1980; 51: 779–789. [36] Lowe TG, Lawellin D, Smith DAB i wsp. Platelet calmodulin levels in adolescent idiopathic scoliosis. Spine

2002; 27: 768–775. [37] Zarzycki D, Skwarcz A, Tylman D, Pucher A . Naturalna historia bocznych skrzywień kręgosłupa. Chir Narz Ruchu Ortop Pol 1992;

57(supl. 1): 9–15. [38] Żuk T, Dziak A . Ortopedia z traumatologią narządów ruchu. Wydawnictwo Lekarskie PZWL. Warszawa 1993, 161–173. [39] Sevastic J,

Diab K . Studies in Technology and Informatics, Research into Spinal Deformities 1, Vol. 37, IOS Press 1997, Amsterdam, Berlin, Oxford, Tokyo, Washington

DC, 1–509. [40] Karski T . W: Studies in Technology and Informatics, Research into Spinal Deformities 4, Vol. 91, IOS Press 2002, Amsterdam, Berlin, Oxford,

Tokyo, Washington DC, 37–46.

[41] Bialik V . W: Skoliozy tzw. idiopatyczne – przyczyny, rozwój i utrwalanie się wady. Proﬁlaktykaizasadynowejrehabilitacji.The etiology of the so-called

idiopathic scoliosis. The new rehabilitation treatment. Prophylaxis, FOLIUM. Red. Karski T. Lublin 2003, 1–233.

Skoliozy idiopatyczne - Karski.T.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: