Diagnostyka psychpedagog 1.docx

Diagnostyka psychologiczno-pedagogiczna                                                         WYK 1 29.09.12

1. Co to jest diagnoza?

·         Diagnozis – osądzanie, rozróżnianie, rozpoznanie

·         Początkowo pojęcie używane w medycynie, żeby określić stan patologiczny, co pacjentowi jest?

·         Diagnoza – podstawa do przeprowadzenia terapii

·         W pedagogice/psychologii – rozpoznanie konkretnego stanu rzeczy, tendencji rozwojowej -> na podstawie objawów – określam je, odnajduje i przystępuję do działania

·         J. Korczak – medyczny model diagnozy; metody poznawcze; analiza problemu; obserwacja podstawą diagnozy

·         H. Radlińska – diagnoza społeczna – sprawdzenie, w jakich warunkach żyje dziecko; warunki mają wpływ na funkcjonowanie dziecka

·         A. Kamiński – diagnoza istotna w procesie wychowawczym, w nauczaniu

2. Diagnoza (etapy)

1)      Sformułowanie problemu badawczego – co jest mojemu dziecku?

2)      Postawienie hipotezy – co ja zakładam, co chcę osiągnąć?

3)      Skonstruowanie planu badawczego – co zrobić, żeby dziecku pomóc, co będę badać?

4)      Pomiar – konstruowanie kwestionariusza; jaki sposób: ilościowy/jakościowy?

5)      Przeprowadzenie badań – ściśle określone narzędzia, kwestionariusze

6)      Analiza i interpretacja materiału badawczego

7)      Uogólnianie i wyciąganie wniosków

3. Model diagnozy szeroki

·         Wnioskowanie o jakimś stanie – co jest dziecku?

·         Rozumowanie, wyciąganie wniosków, uzasadnianie

4. Model diagnozy wąski

1)      Co wiemy na temat dziecka? Zbieramy wszystkie informacje.

2)      Ocena – czy bierzemy dane zachowanie dziecka pod uwagę?

3)      Konkluzja – badać, czy nie badać?

4)      Tłumaczenie – jaka jest przyczyna danej rzeczy – dlaczego dane zachowanie występuje/dlaczego nie?

5)      Postulowanie – które problemy mają być zmienione?

6)      Hipoteza – jakie działania praktyczne podejmuje, jakie konkretnie czynności podejmujemy?

5. Rodzaje diagnozy

1)      Diagnoza typologiczna, identyfikacyjna, klasyfikacyjna, przyporządkowująca – określamy czym jest badane zjawisko w oparciu o literaturę

2)      Diagnoza genetyczna, kauzalna (przebieg ciąży itp.)

3)      Diagnoza znaczenia/celowościowa (sprawdzenie, na ile badane zjawisko/zachowanie/cecha wpływa na daną osobę)

4)      Diagnoza fazy (diagnoza umiejętności dziecka, co potrafi, czego nie)

5)      Diagnoza prognostyczna/rozwojowa (na ile dane podejście, metody, dają pozytywny rezultat lub jaki kierunek działań trzeba podjąć, żeby wynik był pozytywny)

6)      Diagnoza negatywna – czego dziecko nie umie

7)      Diagnoza pozytywna – co dziecko potrafi

8)      Diagnoza psychologiczna – diagnosta bada poziom funkcji intelektualnych, orientacyjnych, umiejętności wykonawcze w tym wszelkie procesy poznawcze, poziom umiejętności społeczno-emocjonalnych, poziom motywacji

9)      Diagnoza pedagogiczna – określenie poziomu czytania i pisania, poziomu opanowania pewnych wiadomości, czy dziecko potrafi liczyć, określenie trudności szkolnych

5. Zasady diagnozy

·         Holistyczna – patrzenie całościowe

·         Dążenie do realizowania diagnozy pełnej, np. pomoc innych specjalistów

·         Oceniający charakter diagnozy (co jest naszemu dziecku, na podstawie metod, narzędzi i technik)

·         Realizowanie diagnozy w wymiarze pozytywnym (chwalenie dziecka)

·         Dążenie do autodiagnozy osoby, systemu czy środowiska (każdy sam wyciąga pewne informacje)

·         Łączenie poznania pośredniego z bezpośrednim (łączenie informacji własnych obserwacji i otoczenia)

·         Realizowanie diagnozy środowiskowej (poznanie rodziny czy środowiska)

·         Zasada odpowiedzialności etycznej (nie stwarzać plotek, nie przekazywać informacji)

·         Nie traktować rezultatu diagnozy jako absolutnie obiektywnego i trafnego obrazu badanej rzeczywistości

6. Profesjonalna diagnoza powinna być:

·         Trafna (cel)

·         Rzetelna

·         Dokładna i wyczerpująca

·         Obiektywna

·         Bezstronna

·         Duża liczba informacji z różnych źródeł

·         Odpowiedni czas trwania

·         Uwzględnienie wpływu wielu źródeł

·         Historia życia badanego

·         Maksymalna ilość faktów przy minimalnym zastosowaniu hipotez

7. Dyspozycje podstawowe diagnosty, niezbędne do przeprowadzenia diagnozy:

·         Wiedza merytoryczna

·         Zdolność do wykorzystywania tej wiedzy, czyli umiejętność logicznego myślenia

·         Umiejętność obserwacji i prowadzenia rozmowy

·         Sprawności techniczne

8. Atmosfera podczas oraz błędy i problemy przy przeprowadzaniu diagnozy

·         Kontakt diagnostyczny – sytuacja, w której spełnione są warunki pozwalające na otwarte i szczerze wyrażanie uczuć i eksploatację treści ważnych dla rozpoznania diagnostycznego

·         Opór – to świadome/nieświadome unikanie przez badanego penetracji pewnego obszaru treściowego, które może wynikać z uświadomionego/nieuświadomionego poczucia zagrożenia

·         Sygnały oporu:

o        Przedłużające się milczenie – boimy się odezwać

o        Zmiana tematu rozmowy

o        Intelektualizacja

o        Racjonalizacja – usprawiedliwianie siebie

o        Bezosobowa forma przedstawienia emocji – mówienie w 3 os, bezosobowo

o        Zmniejszanie głębokości i konkretności wypowiedzi

o        Zmiana sposobu wypowiedzi

o        Zmiana sposobu mówienia

o        Zapominanie pytania

o        Pustka w głowie

o        Objawy somatyczne – zaczerwienienie, pot, itp.

o        Czynny atak – odpowiedź na pytanie w formie ataku

o        Świadome kłamstwo

o        Otwarta odmowa

WYK 2 13.10.12

·         Skąd się bierze opór?

o        Wewnętrzne – tkwi w nas

§         Lęk

§         Wstyd

§         Poczucie winy

o        Zewnętrzne – tkwią w kimś innym, nie mamy na nie wpływu

§         Postępowanie diagnosty, jego zachowanie; np. bardzo szybkie przejście od pytań ogólnych do zagrażających

§         Formalizm traktowania – podmiot diagnozy traktowany jako osoba nic nie wiedząca

§         Brak poczucia bezpieczeństwa ze strony osoby badanej

§         Wyłapywanie sprzeczności

§         Naukowy i specjalistyczny język

9. Techniki radzenia sobie z oporem (dla diagnosty)

1)      Milczenie

2)      Zmiana/przeformułowanie pytania

3)      Parafraza – powtórzenie informacji własnymi słowami

4)      Prośba o konkretyzację wypowiedzi – prosimy rozmówcę o szczegóły, krok po kroku

5)      Rozmowa tu i teraz

6)      Problem anonimowości diagnosty – diagnosta zaangażowany w coś całkowicie; osoba diagnozowana musi mieć pewność, że rozmowa nie „ujrzy” światła dziennego

7)      Udzielanie dodatkowych informacji – pokazanie osobie badanej, że jej emocje są normalne

10. Umiejętności, kompetencje itp. Diagnosty

1)      Zdolności potrzebne do prowadzenia rozmowy

1. 1. Podążanie za klientem – łączenie informacji ze sobą i dlaczego os. tak postępuje
   2. Empatyczne reagowanie – informowanie osoby, że rozumiemy jej stan emocjonalny
   3. Otwartość – nie tylko przyjęcie informacji, ale łączenie informacji i rozmowa
   4. Konkretność – umiejętność dopytywania o wszelkie konkrety
   5. Koncentracja na tym co tu i teraz

2)      Błędy popełniane podczas rozmowy

1. 1. Błąd postawy – nie bierzemy pod uwagę naszego rozmówcy, brak zrozumienia tej osoby
   2. Błąd maski – nie patrzymy empatycznie na rozmówcę
   3. Błąd sędziego – przypisujemy cechy, np. na podstawie wyglądu; sztywne ramy w których funkcjonujemy, stereotypowe kryteria myślenia, rozumowania itp., skupianie się jedynie na negatywnych skutkach oddziaływania danej osoby
   4. Błąd redukcji źródeł wiedzy – nie analizujemy i łączymy ze sobą informacji na bieżąco, tylko skupiamy się na jednym punkcie (np. tylko na własnym doświadczeniu)

3)      Postawy negatywne diagnostów

1. 1. Nawyk oceniania
   2. Brak podejścia do osoby
   3. Nadmierne poczucie odpowiedzialności
   4. Tendencja do dominacji
   5. Nastawienie lękowe
   6. Postawa zimnego naukowca
   7. Postawa sztywnego dydaktyka
   8. Postawa obojętnego usługowca
   9. Postawa psychoterapeuty – traktowanie rozmówcy jako przedmiotu, a nie podmiotu
   10. Postawa indywidualnego społecznika – wypalenie zawodowe
   11. Postawa moralisty – dana osoba będzie podejmowała pracę przy dużych kampaniach, nie liczy się życie indywidualnych osób

·         Diagnosta powinien pozostać anonimowy

11. Metody, narzędzia, techniki

1)      Metoda – ogólny sposób badań

1. 1. Monografia
   2. Studium przypadku
   3. Sondaż diagnostyczny

2)      Techniki – środki, za którymi możemy badać problem, konkretne czynności wyk. przez diagnostę

1. 1. Ankieta – technika polegająca na zadawaniu pytań drogą pisemną

§         Stosujemy w badaniach masowych (badania dużego fragmentu populacji)

§         Dobrze zrobiona ankieta daje gwarancję prawdomówności

§         Podział ze względu na jawność:

·         Anonimowe

·         Imienne

§         Kryterium organizacji badań:

·         Audytoryjna – osoby w jednej sali i udzielają odpowiedzi/wypełniają arkusze

·         Wysyłkowa – wysyłanie ankiet do respondentów

§         Sposób rozprowadzania:

·         Środowiskowe (ankieter idzie do środowiska respondentów)

·         Prasowe (zamieszczenie ankiety na łamach prasy)

·         Pocztowa

·         Internetowa

§         Należy odpowiednio zmotywować respondentów do wypełnienia ankiety

§         Ankieta anonimowa daje większą pewność dobrych odpowiedzi

§         Do kogo idziemy przeprowadzić ankiety/jakie warunki? – wszystko musi być dostosowane

2. 2. Wywiad – diagnosta ma na celu zdobycie ściśle określonych informacji, np. dotyczących danego zagadnienia

§         Bezpośredni kontakt, istotne informacje – czynniki oporu

§         Materiał jakościowy – dokładna analiza wszystkich wypowiedzi, odpowiednia waga informacji

§         Podziały występujące w pedagogice – dot. wywiadu swobodnego

·         Char. eksploracji – luźna rozmowa dostosowana do rozmówcy

·         Osoba badana odgrywa ważną rolę

·         Wywiady pogłębione – ściśle ustalony schemat, tematyka; jak największa ilość informacji

§         Wywiady skategoryzowane/standaryzowane

·         Wywiad nieskategoryzowany – luźna rola badacza, brak ustalonego schematu

·         Wywiad częściowo skategoryzowany – badacz ma konkretne pytania, które musi zadać (np. 1. Spotkanie diagnostyczne)

·         ...