FIZJOTERAPIA CHORYCH PO UDARZE MÓZGU
Fizjoterapia jest sprawdzoną i skuteczną formą leczenia pacjentów po udarze mózgu. Obejmuje ona przede wszystkim leczenie ruchem (kinezyterapię), zabiegi fizykalne (fizykoterapię) i masaż. Deficyty ruchowe są niwelowane bezpośrednio przez leczenie ruchem przy czynnym udziale pacjenta, jeśli jest to możliwe. Bierne oddziaływania ruchowe i fizykalne mają istotne znaczenie dla zapobiegania i leczenia potencjalnych powikłań.
Dotychczasowy stan wiedzy medycznej pozwala przyjąć następujące uzasadnienie dla fizjoterapii pacjentów po udarze mózgu.
1. Fizjoterapia prowadzona w ramach zespołu rehabilitacyjnego, zapewniającego wszechstronne i skoordynowane działanie, prowadzi do obniżenia wczesnej i późnej śmiertelności po udarze mózgu.
2. Wczesna fizjoterapia prowadzona w oddziale udarowym jest bardziej efektywna od terapii w oddziałach internistycznych. Kompleksowa praca zespołu w ramach oddziału udarowego sprawia, że śmiertelność po trzech miesiącach i w pierwszym roku wśród pacjentów tam leczonych jest mniejsza w porównaniu z chorymi leczonymi w oddziałach wewnętrznych. Różnice te dotyczą także samodzielności życia po udarze nawet 5 lat po incydencie naczyniowym.
3. Unieruchomienie pacjentów w łóżku, fizjoterapia prowadzona w niepełnym zakresie lub jej brak zwiększają ryzyko wtórnych powikłań (przede wszystkim zakrzepowo-zatorowych, zapalnych i innych powikłań w narządzie ruchu).
4. Fizjoterapia jest jednym z czynników zmniejszających ryzyko wystąpienia powtórnego udaru.
Cele fizjoterapii
A. maksymalne odtworzenie lub kompensacja utraconych zdolności ruchowych, przy uwzględnieniu możliwości pacjenta,
B. ukierunkowanie na zmniejszenie wszystkich zaistniałych u pacjentów deficytów ruchowych, w tym:
· zaburzeń podstawowych czynności życiowych (tj. żucia i połykania, oddychania, czynności zwieraczy),
· zaburzeń podstawowych funkcji ruchowych (tj. zmian pozycji w leżeniu, siadania, ruchów w pozycji siedzącej, wstawania, utrzymywania pozycji stojącej, aktywności w pozycji stojącej i tzw. funkcjonalności chodu),
· zaburzeń samoobsługi (tj. korzystania z toalety i łazienki, ubierania się, jedzenia),
· zaburzeń złożonych czynności ruchowych (tj. precyzyjnych ruchów ręki i innych czynności, których brak ogranicza pacjentowi pracę zawodową, kontakty z otoczeniem, korzystanie ze środków komunikacji, aktywne spędzanie czasu wolnego itp.),
C. zmniejszanie bólu,
D. zapobieganie i leczenie powikłań wynikających z unieruchomienia 9tj. odleżyn, patologicznego napięcia mięśniowego, przykurczy).
Zalecenia
1. Każdy pacjent powinien być objęty indywidualną fizjoterapią już w pierwszej dobie hospitalizacji.
2. Wszyscy pacjenci powinni być traktowani (w początkowym okresie fizjoterapii) tak, jakby mieli w pełni odzyskać utracone funkcje.
3. Chorzy nieprzytomni muszą mieć zapewnioną fizjoterapię obejmującą:
- zmiany pozycji w łóżku (minimum co 2-3 godziny, z poprawnym ułożeniem wszystkich części ciała);
- bierne obracanie na boki, brzuch, bierne sadzanie i stawanie; - ruchy bierne we wszystkich stawach.
4. Chorzy przejawiający minimalną zdolność do współpracy, nawet przy bardzo dużych- deficytach ruchowych, powinni być stymulowani do samodzielnej i prawidłowej aktywności ruchowej.
5. Pacjent nie może być unieruchomiony w łóżku chyba, że jest to uzasadnione istotnymi wskazaniami medycznymi.
6. Reedukacja ruchowa pacjenta powinna odbywać się głównie w pozycjach wysokich, tj. w pozycji siedzącej i stojącej. Należy unikać ćwiczeń w pozycji leżącej.
7. Zintegrowana stymulacja czuciowo-ruchowa pacjenta powinna być wykonywana bezpośrednio przez terapeutę. Wykorzystanie specjalistycznej aparatury może stanowić tylko jej uzupełnienie.
8. Prowadzenie fizjoterapii powinno odbywać się bez wywoływania dodatkowego bólu u pacjenta.
9. Fizjoterapię musi poprzedzać ocena stanu ruchowego chorego oraz określenie najważniejszych celów leczenia. Program fizjoterapii powinien podlegać zmianom w porozumieniu z innymi członkami zespołu rehabilitacyjnego w zależności od aktualnego stanu pacjenta.
10. Za prawidłowy przebieg leczenia ruchem powinien być odpowiedzialny fizjoterapeuta.
11. Fizjoterapia po udarze mózgu jest procesem ciągłym, co oznacza między innymi, że powinna być prowadzona kilkakrotnie w ciągu dnia (z uwzględnieniem potrzeb i możliwości pacjenta).
12. Ruch i uzyskane możliwości ruchowe pacjenta powinny być natychmiast włączone w czynności dnia codziennego.
13. Celem fizjoterapii jest zawsze doskonalenie funkcji praktycznych.
14. Funkcje praktyczne muszą być także odtwarzane podczas terapii zajęciowej. Terapeuta zajęciowy powinien w pierwszej kolejności wprowadzić ćwiczenia podstawowych czynności związanych z samoobsługą (ubierania, toalety, przygotowywania posiłków, jedzenia). Ponadto w ramach terapii zajęciowej muszą być uwzględniane inne problemy związane z prawidłowym funkcjonowaniem pacjenta, a więc takie czynności jak: przyjmowanie lekarstw, reakcja na zagrożenie, funkcjonalna komunikacja, aktywność społeczna, prowadzenie gospodarstwa i zarządzanie finansami domowymi, itp.
15. Rodzina i opiekunowie chorego powinni być jak najwcześniej włączani do współpracy i poinformowani o istocie fizjoterapii po udarach mózgu.
16. Wszyscy członkowie personelu oddziału udarowego i personelu oddziału rehabilitacyjnego powinni brać czynny udział w edukacji rodziny w zakresie stymulacji ruchowej pacjenta.
17. Stały (24 godzinny) pobyt pacjenta w oddziale sprawia, że szczególną rolę w stymulacji ruchowej pełni personel pielęgniarski. Jego zadaniem w tym zakresie jest prawidłowe zaspokajanie codziennych potrzeb pacjenta zgodnie z wymogami procesu rehabilitacji I szczegółowymi ustaleniami zespołu rehabilitacyjnego.
18. Proces fizjoterapii musi się opierać na podstawowych zasadach dotyczących efektywnego uczenia (np.: motywowanie pacjenta, systematyczność, stopniowanie trudności, wzmacnianie pożądanych reakcji).
19. Cele fizjoterapii powinny być dostosowane do potrzeb pacjentów.
Strategie
Postępowanie fizjoterapeutyczne może być nastawione na odtworzenie lub kompensację utraconych funkcji. W początkowym etapie rehabilitacji ruchowej istotne jest, aby przywrócić funkcje ruchowe w porażonych (niedowładnych) częściach ciała. Jeżeli jest to niemożliwe należy intensyfikować działanie w kierunku optymalnej kompensacji funkcji. Decyzja o podjęciu konkretnej strategii fizjoterapii rzutuje na jakość dalszego życia pacjenta.
Yerba_Materka