Krytyka literacka.docx

B8. Krytyka literacka okresu Młodej Polski

·         Krytyka literacka w okresie Młodej Polski rozwijała się równolegle do literatury. Uprawiali ją nie tylko tzw. Krytycy zawodowi, wypowiadający się wyłącznie w tej formie, ale też pisarze, artyści, autorzy szukający zaspokojenie swych ambicji w poezji, dramacie i prozie.

·         Krytyka stawała się sumieniem literatury.

·         Była w swoich dokonaniach bardzo indywidualna

·         Nad świadomością artystyczną dominował estetyzm stąd stosunek krytyka do dzieła ma być czysto estetyczny, bezinteresowny, kontemplacyjny, ma skupiać się na wartościach artystycznych z pominięciem społecznych zobowiązań literatury.

·         Krytyk nie może być bezosobowym obserwatorem i badaczem

·         Dzieło było tylko impulsem do prawdziwego przeżywania piękna

·         Krytyka przemieniała się w zapis wrażeń i myśli nieraz bardzo luźno związanych z dziełem – była to więc krytyka impresjonistyczna (odbywała się bez społecznych sprawdzianów, zakładała całkowitą dowolność ocen, byle były one wyrażone z literackim talentem)

·         Krytyk miał być artystą, który przede wszystkim posługiwał się intuicją, potrafił się wczuć w dane dzieło ale też w osobowość artysty

·         Dzieło było często dla krytyka psychologicznym dokumentem dynamicznego życia wewnętrznego twórcy

·         Dzieła krytyczne były jednak zagrożone subiektywizmem, dlatego starano się posługiwać metodami maksymalnie naukowymi; wprowadzono do krytyki literackiej element socjologii – uważano, że sztuka jest zjawiskiem społecznym i jest wyrazem poglądów określonych środowisk.

·         Zatem krytyk powinien interesować się literaturą i wydobywać z dzieł sztuki to, co jest cenne dla życia i co jest akceptowane przez daną grupę i zbiorowość.

Najważniejsi krytycy epoki:

1.       Ignacy Matuszewski - krytyk literacki, współpracownik "Przeglądu Tygodniowego", kierownik literacki "Tygodnika Ilustrowanego", kierownik działu humanistycznego Encyklopedii Orgelbranda, prezes Towarzystwa Literatów i Dziennikarzy.

Zajmował się krytyką;

·         Prusa

·         Reymonta

·         Sienkiewicza

·         Wyspiańskim

2.       Stanisław Brzozowski - polski filozof, pisarz, publicysta i krytyk teatralny i literacki epoki Młodej Polski. Zwolennik materializmu dziejowego, który wprowadził marksizm do myśli polskiej. Twórca "filozofii pracy". Znany głównie jako autor Legendy Młodej Polski oraz "pierwszej polskiej powieści intelektualnej", Płomienie. Znał kilka języków, m.in. niemiecki, francuski, rosyjski, angielski i włoski.

3.       Wilhelm Feldman - polski publicysta, krytyk i historyk literatury, autor m.in. "Współczesnej literatury polskiej"; także dramatopisarz i prozaik.

·         Przybyszewski

·         Żeromski

·         Wyspiański