Praca z dzieckiem mającym problemy z ortografią.doc

Praca z dzieckiem mającym problemy z ortografią

Podstawowym celem nauczania ortografii jest wytworzenie u dzieci nawyku ortograficznego pisania, to jest pełne zautomatyzowanie umiejętności zapisu wyrazów we wszelkich formach tekstu pisanego. Zadania programowe w zakresie ortografii realizuje się zazwyczaj dwoma torami: w systematycznej nauce ortografii, dostosowanej do wymagań programu, obejmującej określony materiał ortograficzny i interpunkcyjny oraz w nauce okolicznościowej, to jest w związku z aktualnymi potrzebami wprowadzenia nowego zapisu niezależnie od materiału. W obu przypadkach odnośnie ćwiczenia lub doraźne uwagi mogą mieć trojaki charakter- zapobiegawczy, wdrażający i utrwalający.

U podstaw nauczania ortografii polskiej leżą cztery zasady: fonetyczna, morfologiczna, historyczna i konwencjonalna. Najprostsza zasada fonologiczna reguluje pisownię wyrazów w których określonej głosce zawsze odpowiada ta sama litera, a dana litera jest znakiem tej samej głoski. Powoduje to zgodność słowa pisanego z jego obrazem słuchowym. Podstawowa reguła "Pisz jak słyszysz". Zasada morfologiczna jest odstępstwem od zasady fonologicznej na rzecz ujednolicenia pisowni wyrazów należących do tej samej rodziny i uniezależnienia jej od sąsiedztwa fonetycznego. To powoduje niezgodność obrazu słuchowego z obrazem wzrokowym. Pisownia wg tej zasady jest ujęta w szczegółowe zasady: ubezdźwięcznienia, wyrazy z: u, ó, rz, ż, h, ch. Zasada historyczna dotyczy pisowni wyrazów niezgodnych z wymową i nie ma uzasadnienia fonetycznego ani morfologicznego. Generalnie wynika z tradycji. Istotą jest zapamiętanie obrazu wzrokowego wyrazu. Nie można się tu odwołać, ani do zasady fonologicznej, ani morfologicznej. Ostatnia zasada konwencjonalna (umowna) dotyczy pisowni wyrazów w ustalonej konwencji. Opiera się o wiele różnorodnych reguł- wyznaczają one wiele konwencji-pisanie wielką literą, małą literą, dzielenie wyrazów, pisanie skrótów.

W grupie ćwiczeń ortograficznych wyróżnia się zazwyczaj pięć form: odwzorowywanie, przepisywanie, pisanie z pamięci (doraźne i odroczone), pisanie ze słuchu oraz pisanie z komentowaniem.

Ćwiczenia ortograficzne zawarte w podręcznikach nie mogą stanowić wyłącznie materiału do nauki ortografii. Może się bowiem zdarzyć, że mimo wykorzystania i opracowania ćwiczeń w podręczniku uczniowie nie osiągną
nawyku w zakresie opanowania jakiejś trudności ortograficznej. Należy te ćwiczenia modyfikować, przekształcać lub uzupełniać materiałami z innych źródeł. Ciekawymi środkami dydaktycznymi w nauce ortografii są ćwiczenia uzupełniające. Na uwagę zasługuje książki E. Owsińskiej, Z. Staniszewskiej, "Wesoły świat ortografii", T. Malepsza, "Ortografia i gramatyka dla smyka", I. Malinowskiej i M. Martynowskiej "Ja i ty lubimy ortograficzne gry", Z. Zbróg "Lubię ortografię". Książki te zawierają ćwiczenia, rebusy, krzyżówki, zagadki, wierszyki, bardzo lubiane przez dzieci ze względu na zabawną formę. Większość zadań jest tak skonstruowana, aby uczniowie mogli je wykonywać samodzielnie, a następnie korygować popełnione błędy.

Podniesienie poprawności pisania sprzyja systematyczne posługiwanie się słownikiem ortograficznym. Praca ze słownikiem wyrabia większą koncentrację uwagi, umożliwia przypominanie reguł pozwala uniknąć błędów, m.in. poprzez wielokrotny kontakt wzrokowy z poprawnymi zapisami. W trakcie korzystania ze słownika uczeń koduje w pamięci tylko poprawne obrazy wyrazów. Uczeń w trakcie szukania jednego wyrazu przy okazji dostrzega także wiele innych, a kontakt wzrokowy umożliwia mu zapamiętanie ich pisowni. W klasach I-III powinny być stosowane słowniki ilustrowane: obrazkowo-słowne. Wyeksponowanie materiału słownego za pomocą rysunku wpłynie dodatnio na procesy pamięci. Obraz zachęca do częstego oglądania prawidłowego zapisu, wywołuje przy tym przyjemne przeżycia estetyczne, które z kolei wzmacniają proces zapamiętywania.

Cenną pomocą dla uczniów są gry dydaktyczne. Należą do nich: różnego rodzaju zagadki, rebusy, domina ortograficzne, krzyżówki, loteryjki, karty ortograficzne, wierszyki. Należą one do tych form, które wymagają od dzieci wysiłku umysłowego. Stanowią również pewną formę odpoczynku i odprężenia, a jednocześnie są czynnikiem wszechstronnego rozwoju umysłowego i emocjonalnego dziecka. Bogactwo i różnorodność materiału ortograficznego w rozrywkach umysłowych powoduje, że uczniowie mogą intensywniej przeżywać określone problemy ortograficzne, wielokrotnie obcować z obrazem graficznym wyrazów i z powodzeniem utrwalać ich pisownię. Sytuacje takie pozwalają oprzeć naukę ortografii na wszystkich rodzajach pamięci: wzrokowej, słuchowej, kinestetycznej i uczuciowej. Zapobiega to utrwalaniu się błędów, co często ma miejsce w toku ćwiczeń wykonywanych mechanicznie, bez wysiłku i emocjonalnego zaangażowania.

Podczas gier i zabaw dzieci przyswajają sobie różne reguły, zapamiętują je i stosują w odpowiednim momencie. W uczeniu się przy pomocy zabaw wyzwalane są takie czynniki motywacyjne, jak pozytywne nastawienie na zapamiętywanie, zainteresowania, pragnienia i emocje o różnym zabarwieniu uczuciowym i stopniu nasilenia. W sposób ciekawy, zabawny uczniowie utrwalają pisownię trudnych wyrazów. Dzięki tym krótkim, ale stosowanym systematycznie ćwiczeniom uczniowie popełniają mniej błędów ortograficznych.

Zadania- ćwiczenia realizowane w formie gier i zabaw dydaktycznych mogą stać się źródłem osiągania sukcesów i pożądanych wyników.

Literatua:
1.Malinowska Iwona, Martynowska Małgorzata; "Ja i ty lubimy ortograficzne gry", Korepetytor, Płock 2003,
2.Radwiłowicz Maria, Morawska Zofia; "Metodyka nauczania początkowego",WsiP, Warszawa 1986,
3. Zbróg Zuzanna; "Lubię ortografię", MAC, Kielce 2000,