T. Szustrowa - Swobodne Techniki Diagnostyczne.pdf - Psychologia - karolinaa5

1.1. Istota kontaktu interpersonalnego .

 istnienie dobrego kontaktu interpersonalnego oznacza gotowość i możliwość pełnej, otwartej,

dwustronnej komunikacji treści pojawiających się w polu świadmości, zachowanie każdej z osób

powinno stwarzać takie warunki drugiej osobie, w których jest ona w stanie (w jak najpełniejszy sposób)

wejść w kontakt z sobą samą, ważnym elementem pełnego kontaktu jest również pozawerbalne,

empatyczne i syntoniczne rozumienie strumienia przeżyć partnera interakcji.

1.2. Kontakt diagnostyczny .

1.2.1. Specyficzne cechy kontaktu diagnostycznego:

 cechą kontaktu diagnostycznego jest koncentracja uwagi obu osób przede wszystkim na jednej z nich

(osobie badanej) ,

 zadaniem diagnosty jest stworzenie takich warunków osobie badanej, aby mogła ona w jak najbardziej

otwarty i pełny sposób wejść w kontakt sama ze sobą, diagnosta powinien tak kontrolować swoje

zachowanie, aby nie wpływało ono na zniekształcenie wypowiadanych przez osobę badaną treści,

 kolejną ważną cechą, specyficzną dla kontaktu diagnostycznego jest asymetria ról uczestników

interakcji, diagnosta ukierunkowuje przede wszystkim tematyczny tok wypowiedzi osoby badanej.

1.2.2. Introspekcyjne wskaźniki kontaktu diagnostycznego:

 posługując się wskaźnikami introspekcyjnymi , można by powiedzieć, że diagnosta i osoba badana są w

kontakcie, jeżeli:

1) diagnosta jest autentycznie zainteresowany wypowiedziami osoby badanej, chce ją zrozumieć, a

nie ocenić, jest w stanie zaakceptować treści każdej odpowiedzi, ma poczucie, że rozumie osobę

badaną i poznawczo i emocjonalnie,

2) osoba badana ma poczucie, że każda z jej wypowiedzi, niezależnie od treści spotyka się z

akceptacją, że diagnosta jest zainteresowanyporuszanymi przez nią tematami, że nie wykorzysta

udzielonych mu informacji niezgodnie z jej interesami, osoba badana powinna mieć poczucie, że

może mówić, że warto mówić i że ma prawo bezkarnie odsłonić nawet najbardziej kontrowersyjne

fakty i postawy.

1.2.3. Behawioralne wskaźniki kontaktu diagnostycznego:

 na poziomie behawioralnym dobry kontakt diagnostyczny przejawia się przede wszystkim w braku

wyraźnego oporu osoby badanej, udzielaniu odpowiedzi na pytania diagnosty (osoba badana nie

odmawia udzielenia odpowiedzi, nie milczy, nie odpowiada zdawkowo),

 innymi wskaźnikami są adekwatność przeżywanych reakcji emocjonalnych do treści przekazywanych

informacji oraz wiarygodność informacji,

 warto zwrócić uwagę na stosunek informacji udzielanych przez osobę badaną spontanicznie do

informacji, o które jest wyraźnie proszona przez diagnostę.

1.2.4. Kontakt a cel diagnozy:

 efektywność postępowania diagnostycznego uzależniona jest od nawiązania kontaktu diagnostycznego

rozumianego jako taka relacja między osobą badaną a diagnostą, która wyzwala u osoby badanej

gotowść do współpracy i umożliwia szczere udzielenie informacji.

1.3. Rola kontaktu diagnostycznego.

1.3.1. Rola kontaktu diagnostycznego dla osoby badanej:

 w wyniku wejścia w kontakt z diagnostą osoba badana tworzy sobie pewien bardzo ogólny obraz

diagnosty,

 zainteresowanie diagnosty motywuje osobę badaną do koncentorwania się na sobie, zwiększa

poczucie własnej wartości jako osoby, nadając rangę istotności jej przeżyciom czy faktom

biograficznym, zwiększa też tendencje autoprezentacyjne osoby badanej,

 akceptacja ze strony diagnosty sprzyja otwartemu wyrażaniu ważnych dla osoby badanej treści,

 akceptujące, nie oceniające zachowanie diagnosty może wpływać na redukcję poczucia zagrożenia,

pomaga też osobie badanej stanąć twarzą w twarz z zagrażającymi faktami.

1.3.2. Rola kontaktu diagnostycznego dla diagnosty:

 poczucie dobrego, pełnego zrozumienia osoby badanej sprzyja doznawaniu przez diagnostę satysfakcji

o charakterze zawodowym, a także osobistym, z reguły też zwiększa jego zainteresowanie osobą

badaną, co powoduje z kolei łatwiejsze podtrzymywanie kontaktu,

 diagnosta, który nawiązał kontakt z osobą badaną rejestruje fakty i rozmyśla nad ich powiązaniami, ale

też „wczuwa się” w osobę badaną, pragnie zrozumieć nie tylko sposób jej myślenia, ale i przeżywania,

 prace Rosenthala (wnioski):

 badacz, który z góry wie, czego się dowie, z reguły tego właśnie się dowiaduje, w związku z

tym bardziej celowe wydaje się, aby diagnosta umożliwił osobie badanej swobodne

wypowiadanie się w ramach omawianego problemu,

 recypatia, kontakt z osobą badaną, uruchamiając emocjonalne reakcje diagnosty, dostarcza

mu pewnych informacji na temat tego, jak może reagować otoczenie osoby badanej na jej

zachowanie, diagnosta traktuje w tym wypadku siebie jako reprezentanta otoczenia i stara

się sprawdzić, czy prezentowany przez osobę badaną sposób zachowania (mimika, ton

głosu, gestykulacja, wygląd itp.) skłaniałyby go na przykład do szukania u niej pomocy niż

udzielania jej, zbliżenia się niż oddalania, ataku niż pociechy itp.,

 zwrócenie uwagi na kierunek i treść własnych reakcji może pomóc w zrozumieniu przedstawionych

przez osobę badaną faktów.

1.4. Dynamika kontaktu .

 kontakt diagnostyczny nie jest zjawiskiem „wszystko albo nic”, jest to proces, w którym z chwili na

chwilę zachodzą mniej lub bardziej subtelne zmiany,

 czynniki wpływające na dynamikę kontaktu diagnostycznego :

 stopień intymności udzielanych przez osobę badaną informacji , badania empiryczne

wykazują, że osoba informująca o swoich przeżyciach ma tendencje do stałego zwiększania

stopnia intymności przekazywanych treści, niemniej po osiągnięciu pewnego poziomu

intymności wycofuje się na pewien czas na płytszy poziom kontaktu, zjawisko to ma

charakter cykliczny,

 zjawisko „foot in the door”, stoi za nim potrzeba spójności własnego zachowania, polega na

tym, że osoba, która mniej lub bardziej chętnie zdecyduje się spełnić czyjąś niewielką

prośbę, będzie poczuwała się do obowiązku spełnić także inną, tym razem większą prośbę

tej osoby, wpływ tego zjawiska będzie przejawiał się na dynamikę kontaktu klinicznego tym,

iż osobie, która zdecyduje się udzielić odpowiedzi na stosunkowo mało jej zagrażające

pytanie diagnosty, trudno będzie odmówić mu odpowiedzi na pytania bardziej zagrażające,

 jak wynika z obserwacji klinicznych optymalny czas wywiadu wynosi w przybliżeniu 50 minut.

1.5. Technika nawiązywania kontaktu .

1.5.1. Rola pierwszego wrażenia:

 głównym zadaniem diagnosty jest z jednej strony redukcja lęku osoby badanej , z drugiej zaś

wzbudzenia motywacji do nawiązania kontaktu,

 zjawisko „hallo efekt” , polega na wyrabianiu sobie zdania na temat danej osoby na podstawie

pierwszego wrażenia,

 pierwsze wrażenie powoduje ukonstytuowanie obrazu daleko wybiegającego poza dostrzeżone

faktycznie cechy, rządzi się prawem skojarzeń, nie mających często wiele wspólnego z daną osobą,

oprócz tego wpływa znacząco na interpretację faktów, uzyskiwanych w toku dalszej znajomości,

 ważne jest, by od pierwszej chwili kontaktu z diagnostą osoba badana zyskała poczucie, że jest

aktualnie głównym przedmiotem jego zainteresowania i że zainteresowanie to ma charakter

autentyczny.

1.5.2. Znaczenie dystansu psychologicznego:

 diagnosta powinien być partnerem, nie zaś osobą o wyższej pozycji, gdyż różnica pozycji znacznie

zwiększa dystans.

1.5.3. Pierwsze pytania – wzbudzanie motywacji do współpracy:

 z reguły pierwsze pytania są pytaniami wprowadzającymi osobę badaną w temat rozmowy, powinny

być dość ogólne, otwarte, aby pierwsza wypowiedź badanego mogła mieć charakter swobodny i

dotyczyła spraw osobistych, ale nie zagrażających, przykłady poniżej:

 Co skłoniło Pana (Panią) do rozmowy z psychologiem?

 Czy mógłby Pan (Pani) opowiedzieć o swojej aktualnej sytuacji życiowej?

 dalsze pytania dotyczą (zależnie od celu diagnozy) różnych elementów aktualnego i przeszłego

funkcjonowania osoby badanej (jej potrzeb, dążeń, trudności, konfliktów itp.),

 gdy niechęć do nawiązania kontaktu z diagnostą jest efektem niewiary osoby badanej w możliwości

udzielenia jej jakiejkolwiek pomocy użyteczne może się okazać stwierdzenie, że kontakt z diagnostą

może się przyczynić do tego, iż osoba badana będzie w stanie sama sobie pomóc.

1.5.4. Czynniki utrudniające nawiązanie kontaktu:

 istnieją takie formy zachowania diagnosty, które wyraźnie utrudniają lub wręcz uniemożliwiają

nawiązanie kontaktu, należy do nich zaliczyć:

 zachowania ignorujące prawa dynamiki kontaktu na przykład zbyt szybkie przechodzenie do

pytań, które mogą być odbierane przez osobę badaną jako zagrażające,

 formułowanie wypowiedzi, które choćby w bardzo ukrytej formie zawierają ocenę czy

dezprobatę, może nastawić osobę badaną obronnie, zmiejszając motywację do otwartości i

szczerości,

 nadmierna lub nienaturalna ekspresja pozytywnego ustosunkowania do badanego.

1.6. Techniki podtrzymywania kontaktu .

1.6.1. Sygnalizowanie akceptacji, zrozumienia i zainteresowania:

 komunikaty sygnalizujące akceptację, zainteresowanie i empatyczne zrozumienie mogą mieć charakter

werbalny i niewerbalny,

 w przypadku komunikatów niewerbalnych są to często bardzo subtelne wskaźniki, które trudno poddać

analizie, ułożenie i pochylenie ciała, mimika, gesty rąk, wyraz oczu – wszystko to składa się na pewną

całość rejestrowaną,

 zachowanie werbalne diagnosty, mające na celu podtrzymywanie kontaktu z osobą badaną, może być

w różnym stopniu złożone, stosunkowo najczęściej okazuje on zrozumienie i zainteresowanie tym, co

mówi osoba badana przez wykorzystanie partykuł typu: „Mhm” „Tak” „Acha” lub też wypowiedzi w

rodzaju: „Tak, rozumiem” itp.

1.6.2. Prośba o rozwinięcie tematu. Parafraza:

 inną formą zachowania werbalnego mającego na celu podtrzymanie kontaktu diagnostycznego, a

stosowaną wtedy, gdy osoba badana milknie na dłużej, jest prośba o rozwinięcie tematu, może ona

brzmieć: „Czy może Pan (Pani) coś więcej o tym powiedzieć?” lub „Czy jest coś jeszcze, co wiąże się z

tą sprawą, a o czym Pan (Pani) jeszcze nie mówił(a)?”

 parafraza, to powtórzenie własnymi sprawami wypowiedzi partnera rozmowy, różni się ona zasadniczo

od interpretacji, przykłady poniżej:

 „Powiedział(a) Pan (Pani), że (…)”,

 „Dowiedziałam się od Pana (Pani) o tym, że (…)”,

 „O ile dobrze zrozumiałam, to sprawa przedstawia się tak (…)”.

 parafraza może kończyć się również pytaniem, na podstawie którego osoba badana ma możliwość

rozwnięcia tematu, na przykład:

 „Czy mógł(a)by Pan (Pani) powiedzieć coś więcej na temat stosunków z kolegami?”

 w sytuacji, w której diagnosta miałby na uwadze przede wszystkim zasygnalizowanie osobie badanej,

że jest skupiony na tym, co ona mówi, że uważa to za ważne i że chce to dobrze zrozumieć,

przedstawiona parafraza mogłaby kończyć się zwrotem:

 „Czy dobrze Pana (Panią) zrozumiałam?”,

 „Czy tak było?”.

 zaletą parafrazy jest jej wielofunkcyjny pozytywny wpływ na podtrzymywanie kontaktu, za jej pomocą

diagnosta komunikuje, że słucha uważnie, że jest zainteresowany i pełen chęci zrozumienia, ponadto

uzyskuje on możliwość sprawdzenia, czy dotarły do niego wszystkie podane informacje, czy nie zostały

one zniekształcone na skutek obronnej identyfikacji lub projekcji, a osoba badana ma szansę

sprostowania tego, co zostało zrozumiane niezgodnie z jej intencją.

1.6.3. Akceptacja i odzwierciedlanie uczuć osoby badanej:

 inną metodą podtrzymywania kontaktu jest wyrażanie akceptacji i zrozumienia dla sposobu

emocjonalnego przeżywania danej sytuacji, na przykład: „Rozumiem, że nie czuje się Pan (Pani)

dobrze w swojej pracy” ,

 kolejną formą podtrzymywania kontaktu jest tzw. „odzwierciedlanie uczuć”, przykładem ilustrującym

taką reakcję diagnosty jest, uzasadnione treścią i formą wypowiedzi osoby badanej, stwierdzenie typu:

„Trudno Panu (Pani) o tym mówić, prawda?” lub „Czuje się Pan (Pani) tak zagubion(a)y, że nie widzi

Pan (Pani) żadnego wyjścia z tej sytuacji, tak?” , „odzwierciedlanie uczuć” ma być przede wszystkim dla

osoby badanej informacją o empatycznym zrozumieniu jej przeżyć przez diagnostę.

1.6.4. Wpływ milczenia na kontakt:

 chwila ciszy może być dla osoby badanej sygnałem braku zainteresowania, przejawem niezadowolenia

lub niepokoju diagnosty, choć także dowodem empatycznego zrozumienia czy szacunku dla

przeżywanych aktualnie uczuć.

1.7. Kontakt rzeczywisty a kontakt pozorny.

1.7.1. Pojęcie kontaktu pozornego:

 przesłanki wskazujące na to, iż nawiązany kontakt ma charakter pozorny:

1) informacje, które podaje osoba badana są konwensjonalne i w niewielkim stopniu odróżniają ją od

innych osób, wpisując ją w powierzchniowy stereotyp funkcjonowania człowieka w jej wieku i jej

sytuacji życiowej,

2) forma wypowiedzi jest nieadekwatna do omawianych treści,

3) jego rola w zbieraniu informacji jest bądź nadmierna (wypowiedzi osoby badanej na każdy temat są

bardzo lakoniczne, osoba badana spontanicznie nie udziela żadnych informacji), bądź to znikoma

(osoba badana mówi równie lekko i swobodnie na każdy temat),

4) we wszystkich wypowiedziach osoby badanej można wykryć wspólny mianownik, którym może być

dążenie do przedstawienia się w korzystnym świetle, dążenie do uzyskania aprobaty lub też

dostarczenie informacji układających się w bardzo spójny i logiczny system.

T. Szustrowa - Swobodne Techniki Diagnostyczne.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: