npr_caly.pdf

Projekt

Narodowego Planu Rozwoju

2007-2013

Warszawa, wrzesieĔ 2005

Spis treĞci

Wprowadzenie...................................................................................3

Táo spoáeczno-gospodarcze ..............................................................9

Aksjologia, misja, cele

i priorytety strategiczne ..................................................................28

Dziaáania sáuĪące

realizacji priorytetów strategicznych ................................................34

MiĊdzynarodowy, przygraniczny i sąsiedzki wymiar NPR...............61

System realizacyjny.........................................................................72

Propozycje zmian instytucjonalnych

warunkujących realizacjĊ NPR........................................................79

Monitoring i ewaluacja NPR ............................................................92

Polityka spójnoĞci Unii Europejskiej w latach 2007-2013..............102

Aneksy

1. Zarys programów operacyjnych................................................109

2. Instrumenty finansowe..............................................................149

3. Ocena NPR na lata 2007-2013.................................................157

4. Nota metodologiczna dotycząca charakterystyki

i definicji wskaĨników monitorowania NPR

oraz programów operacyjnych..................................................164

Narodowy Plan Rozwoju 2007-2013

www.npr.gov.pl

Wprowadzenie

Czym jest NPR?

ObecnoĞü w Unii Europejskiej stwarza Polsce ogromną szansĊ zmniejszenia

dystansu do najwyĪej rozwiniĊtych spoáeczeĔstw. DoĞwiadczenie Unii i wsparcie

finansowe oraz moĪliwoĞü integracji gospodarczej, naukowej i kulturalnej z krajami

czáonkowskimi otwierają przed nami nową perspektywĊ rozwojową. . Narodowy

Plan Rozwoju (NPR) jest niezbĊdny, aby Polska mogáa wáaĞciwie

zagospodarowaü swoje czáonkostwo w Unii Europejskiej idobrze

rozdysponowaüĞrodki oferowane przez UniĊ . Obecnie realizujemy Plan (na

lata 2004-2006), który byá tworzony gáównie po to, aby przedstawiü Unii

Europejskiej dokument opisujący dziaáania, które zostaną sfinansowane ze

Ğrodków funduszy strukturalnych. Natomiast NPR na lata 2007-2013, czyli na

kolejny okres budĪetowy UE, spaja wszystkie przedsiĊwziĊcia i dziaáania

o charakterze rozwojowym podejmowane w kraju. To kompleksowy program

rozwoju spoáeczno-gospodarczego, finansowany przy wspóáudziale

Ğrodków unijnych oraz ze Ğrodków krajowych. Takie podejĞcie wynika z przepisów

Ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 o Narodowym Planie Rozwoju (Tz.U. Nr 116, poz.

1206 oraz z 2005 Nr 90, poz. 759) zwanej dalej ustawą o Narodowym Planie

Rozwoju.

NPR ma sprzyjaü realizowaniu interesów róĪnych grup ludnoĞci, ukierunkowywaü i

stabilizowaü dziaáanie instytucji publicznych i spoáecznych, zapobiegaü napiĊciom i

rozczarowaniu paĔstwem, tworzyü podstawy do trwaáego i zrównowaĪonego

gospodarowania zasobami przyrodniczymi w interesie przyszáych pokoleĔ. W ten

sposób stanie siĊ narzĊdziem programowania i koordynowania dziaáaĔ podmiotów

publicznych, prywatnych i spoáecznych, szerokiego partnerstwa dla rozwoju Polski.

Podstawy rozwoju

spoáeczno-gospodarczego

Fundamentem rozwoju spoáeczno-gospodarczego Polski w perspektywie

kilkunastu lat musi byü wysokie tempo wzrostu gospodarczego – rzĊdu 5% PKB

rocznie. Wysoki wzrost gospodarczy stwarza podstawĊ dla stopniowego usuwania

barier rozwoju wynikających z negatywnych cech strukturalnych gospodarki oraz z

deficytu kapitaáu ludzkiego i spoáecznego, ale nie eliminuje wszystkich tych

problemów. Wysoka dynamika gospodarcza wywoáuje efekty mnoĪnikowe oraz

z pewnym opóĨnieniem efekty dyfuzyjne, ale mimo to samoczynnie nie spowoduje

pozytywnych skutków rozwojowych w caáej gospodarce, odczuwanych przez

wszystkie grupy spoáeczne. By wyeliminowaü bariery rozwojowe, niezbĊdne są

interwencyjne dziaáania paĔstwa, skoncentrowane na stymulowaniu i utrwalaniu

tendencji rozwojowych. Powinny one wzmocniü konkurencyjnoĞü gospodarki i

zapewniü niezbĊdny poziom spójnoĞci spoáeczeĔstwa. Wzrost-konkurencyjnoĞü-

spójnoĞü – ta triada wyznacza oĞ rozwoju przyjĊtą w NPR.

WielowymiarowoĞü dziaáaĔ

OsiągniĊcie tak ujĊtych celów rozwojowych jest warunkowane harmonizacją

dziaáaĔ podejmowanych równoczeĞnie w trzech wymiarach:

¾ strukturalnym – oddziaáywanie na cechy strukturalne gospodarki,

¾ przestrzennym – oddziaáywanie na zagospodarowanie przestrzeni kraju,

¾ regionalnym – oddziaáywanie na rozwój i konkurencyjnoĞü regionów

(województw).

Ich wyróĪnienie wynika z odrĊbnych, specyficznych funkcji.

Kwestią, której trzeba podoáaü, konstruując i wdraĪając NPR, jest stworzenie

instytucjonalnego ukáadu organów wáadzy paĔstwowej i samorządowej, który

zapewni efektywne wypeánianie tych funkcji i wynikających z nich zadaĔ przez

róĪne podmioty wáadzy publicznej.

Narodowy Plan Rozwoju 2007-2013

www.npr.gov.pl

Cele rozwojowe

a ukáad instytucjonalny

5. Do tej pory, mimo wysiáków reformatorskich, nie udaáo siĊ w Polsce ustanowiü

takiego ukáadu instytucjonalnego. Nasza zdolnoĞü do skutecznych dziaáaĔ

rozwojowych jest ograniczona. Chaotycznie miotamy siĊ miĊdzy centralizacją i

decentralizacją, podejĞciem sektorowym i horyzontalnym, naciskiem na

resortowoĞü i samorządnoĞü. WĞród obywateli wywoáuje to przekonanie

o „biurokratycznej anarchii”. PaĔstwo – zgodnie z tym odczuciem – staáo siĊ

Ĩródáem nieáadu i rozkáadu wiĊzi spoáecznych. Gwaátownie obniĪa to zaufanie do

instytucji publicznych, przy jednoczesnym rozbudzeniu roszczeniowych postaw w

stosunku do paĔstwa. A w rezultacie roĞnie demokratyczny deficyt.

Przyczyny tego stanu są záoĪone, ale czĊĞü z nich tkwi korzeniami w systemie

paĔstwowego socjalizmu. Przejawia siĊ to zwáaszcza siáą oddziaáywania

branĪowych korporacyjnych interesów, które determinują funkcjonowanie takich

sektorów jak: górnictwo, energetyka, kolejnictwo, drogownictwo, sáuĪba zdrowia

czy oĞwiata. BranĪowe struktury korporacyjne przetrwaáy tam, gdzie nadal

dopuszczona jest jedynie lub pozostaje dominującą wáasnoĞü publiczna, a

centralna administracja rządowa ĞciĞle reguluje i reglamentuje funkcjonowanie

organizacji wchodzących w skáad danego sektora. Prowadzi to do zachowania

resortowego (branĪowego i hierarchicznego) ukáadu zarządzania.

Na pozór umacnia to centralne organy paĔstwa i sprzyja realizacji strategicznych

przedsiĊwziĊü. W rzeczywistoĞci jest inaczej.

Struktury resortowo-korporacyjne dąĪą do utrzymania i poszerzania swych domen,

wykorzystując w tym celu presjĊ spoáeczną (protesty) i polityczne naciski. Sprzyjają

partyjnej penetracji administracji publicznej i zawáaszczaniu paĔstwa przez

partyjno-administracyjno-biznesowe koterie, które skutecznie rozmiĊkczają finanse

publiczne, áamią budĪetową dyscyplinĊ i utrwalają korupcjĊ. To stanowi gáówny

mechanizm ksztaátowania siĊ syndromu „miĊkkiego paĔstwa”.

Dialog spoáeczny nazbyt czĊsto staá siĊ fasadą, za którą ukrywa siĊ

korporatystyczna walka o grupowe interesy. Przy czym promowane są interesy

tylko wybranych, najsilniejszych i politycznie wpáywowych grup. PaĔstwo zamiast

byü arbitrem staje siĊ stroną tych sporów. W tej sytuacji konieczne jest rozwijanie

otwartego dialogu obywatelskiego zapewniającego moĪliwoĞü wyraĪania swych

dąĪeĔ i racji takĪe grupom dotychczas izolowanym. Debata nad NPR 2007-2013

byáa dobrym tego przykáadem.

6. NiezbĊdne jest konsekwentne skonstruowanie takiego systemu organizacji

paĔstwa, który pozwoli na przezwyciĊĪenie syndromu „miĊkkiego paĔstwa”.

Sedno tkwi w urzeczywistnieniu konstytucyjnej zasady pomocniczoĞci

paĔstwa, zgodnie z którą organy wáadzy paĔstwowej tworzą warunki dla

aktywnoĞci innych aktorów sceny publicznej, a nie przejmują ich ról i zadaĔ.

PaĔstwo respektuje autonomiĊ i wspóádziaáanie trzech sektorów: paĔstwa, rynku

oraz spoáeczeĔstwa obywatelskiego. Nie wypiera prywatnej dziaáalnoĞci

gospodarczej i obywatelskiej aktywnoĞci spoáecznej. Ma wyznaczoną, a tym

samym ograniczoną domenĊ.

7. Z tego wynika, iĪ nie da siĊ oddzieliü dwóch procesów: okreĞlenia celów rozwoju

spoáeczno-gospodarczego i zmian w ukáadzie instytucjonalnym wáadzy. Stąd

Narodowy Plan Rozwoju na lata 2007-2013 musi byü takĪe programem

niezbĊdnych zmian instytucjonalnych.

W szczególnoĞci zmiany te mają prowadziü do:

¾ rozwoju instytucji demokratycznych i konsolidacji systemu demokracji

parlamentarnej,

¾ wzmocnienia zdolnoĞci paĔstwa do wypeániania swych podstawowych zadaĔ i

zobowiązaĔ wobec obywateli oraz realizacji strategicznych przedsiĊwziĊü

rozwojowych,

¾ podniesienia sprawnoĞci administracji publicznej i jakoĞci Ğwiadczonych oraz

organizowanych przez nią usáug,

Narodowy Plan Rozwoju 2007-2013

www.npr.gov.pl

¾ poszerzania domeny spoáeczeĔstwa obywatelskiego i aktywnoĞci sektora

organizacji pozarządowych,

¾ ugruntowania pozycji Polski w ramach UE.

Podstawową kwestią w takim modelu jest wyznaczenie pozycji i roli

województwa oraz jego samorządowych wáadz. Tym samym jednym z

kluczowych zagadnieĔ dotyczących przyszáoĞci Polski jest odpowiedĨ na pytanie:

Co dalej z polskimi regionami?

9. Wzmocnienia wymagają instytucje spoáeczeĔstwa obywatelskiego. Dostarczają

one istotnych dóbr publicznych, zapewniają wyĪszą jakoĞü standardów Īycia

publicznego, dyscyplinując instytucje publiczne i patrząc im na rĊce, wzbogacają

debatĊ publiczną, dbając o róĪnorodnoĞü prezentowanych w niej opinii, wreszcie

tworzą podstawy solidarnoĞci spoáecznej, kapitaáu spoáecznego oraz rozwijają

postawĊ odpowiedzialnoĞci za siebie i swoje otoczenie, a takĪe wystĊpują w

interesie przyszáych pokoleĔ, chronią dziedzictwo kulturowe i przyrodnicze

naszego kraju. Bez nich nie jest moĪliwe umocnienie spójnoĞci spoáecznej.

10. Konieczne staje siĊ uporządkowanie zasad i mechanizmów udzielania pomocy

publicznej. Zapisy NPR 2007-2013 bĊdą stanowiü podstawĊ okreĞlania priorytetów

i operacyjnych celów pomocy publicznej. Programy pomocowe mają wynikaü

z programów operacyjnych konkretyzujących zapisy NPR. Programy operacyjne

bĊdą budowane przy przyjĊciu zasady niedyskryminacji Īadnego rodzaju

podmiotów ubiegających siĊ o uczestnictwo w ich implementacji. Tym samym

speániona bĊdzie reguáa równego dostĊpu do pomocy publicznej wszystkich

podmiotów prawnie siĊ do niej kwalifikujących.

NPR a strategia integracji z UE

11. Narodowy Plan Rozwoju na lata 2007-2013, wykreĞlając oĞ rozwoju

spoáeczno-gospodarczego Polski, jest zarazem odzwierciedleniem strategicznego

podejĞcia do integracji Polski ze Wspólnotą Europejską. Plan okreĞla pozycjĊ, jaką

Polska ma uzyskaü w ramach Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz cele

polityki gospodarczej. Wyznacza równieĪĞrodki sáuĪące osiągniĊciu tej pozycji.

12. Polska strategia integracyjna w peáni respektuje kierunki rozwoju Unii wyznaczane

przez dokumenty programowe, zwáaszcza odnowioną „StrategiĊ LizboĔską” i

powiązaną z nią koncepcjĊ zrównowaĪonego rozwoju zawartą w „Strategii

Goeteborskiej”.

DziĊki przyjĊciu i konsekwentnej realizacji wáasnej strategii Polska bĊdzie

aktywnym, wykazującym inicjatywĊ, wiarygodnym i szanowanym partnerem krajów

czáonkowskich i organów Unii Europejskiej, co powinno jej stopniowo zapewniaü

trwaáą pozycjĊ w grupie krajów nadających kierunek i tempo rozwoju Unii.

13. W okresie realizacji NPR 2007-2013 Polska powinna wejĞü do Unii Gospodarczej i

Walutowej, czyli do „strefy euro”. Sama kwestia konwergencji oraz speánienia

okreĞlających jej poziom kryteriów monetarnych i fiskalnych nie leĪy w zakresie

NPR. Odnoszą siĊ do niej szczegóáowo inne dokumenty rządowe. JednakĪe

powodzenie planu wprowadzenia Polski do „strefy euro” zaleĪy od skutecznego

wdroĪenia NPR. O ile bowiem speánienie kryteriów konwergencji nominalnej

determinuje to, czy do „strefy euro” zostaniemy przyjĊci, to korzyĞci z tego

posuniĊcia i stopieĔ zagroĪeĔ z tym związanych bĊdą warunkowane dynamizmem

i konkurencyjnoĞcią polskiej gospodarki. A wáaĞnie NPR 2007-2013 jest naszym

programem zmian strukturalnych w gospodarce i umacniania jej konkurencyjnoĞci.

Stan prac nad NPR

14. Prace nad Planem zostaáy zainicjowane powoáaniem przez Prezesa Rady

Ministrów w dniu 6 lutego 2004 r. MiĊdzyresortowego Zespoáu do spraw

przygotowania Narodowego Planu Rozwoju na lata 2007-2013. Zespoáowi

przewodniczyá Wicepremier – Minister Gospodarki i Pracy.

Czáonkami Zespoáu byli przedstawiciele: Rządowego Centrum Studiów

Strategicznych, Ministra Finansów, Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Ministra

Narodowy Plan Rozwoju 2007-2013

www.npr.gov.pl

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: