50.Szoa-Zwykły człowiek-Chiune Sugihara.pdf

"Zwykły człowiek" - Chiune Sugihara

Chiune Sugihara nie był jedynym urzędnikiem państwowym, który wyciągnął

pomocną dłoń do Żydów. Są sławniejsi od niego - szwedzki dyplomata Raoul

Wallenberg uratował życie tysiącom Żydów. Nie umniejszając jego zasług należy

jednak pamiętać, że Wallenberga wysłano na Węgry właśnie z taką misją. O Oskarze

Schindlerze, głównie dzięki filmowi Spielberga, wie już chyba cały świat. Nazwisko

Sugihary znajduje się do dziś jak gdyby w cieniu.

Sugihara urodził się 1 stycznia 1900 roku. Twierdził, że należy do tych, którzy ugrzęźli

między dwiema epokami. Jego rodzice nosili nazwiska Iwai, częste u mieszkańców

rodzinnego Yaotsu, w prefekturze Gifu. Rodzina matki wywodziła się od miejscowego

księcia feudalnego, miała zatem najlepszy rodowód, jaki można było sobie wyobrazić.

Uchodziła również za lokalną piękność. Poślubiła jednak człowieka stojącego znacznie

niżej w hierarchii społecznej. O ojcu Sugihary niewiele wiadomo - wiadomo, że służbę

wojskową odbywał w Mandżurii i na Syberii i że tam zapadł na. Miał swoją własna firmę

zajmującą się dostarczaniem przesyłek pocztowych.

Sugihara urodził się nie tylko między epokami, ale i między wojnami - wojną chińsko-

japońską (1894-1895) i rosyjsko-japońską (1904-1905). W wyniku pierwszej Japonia

stała się potęgą kolonialną, rozciągając kontrolę nad Chinami i Koreą. Ta wojna zmieniła

pozycję Japonii i zarazem wyznaczyła początki kariery zawodowej Sugihary, który

rozpoczął pracę jako urzędnik administracji kolonialnej. Po drugiej wojnie Japonia była

dumna z odniesionego triumfu nad "zachodnim mocarstwem", jakim była dla niej Rosja.

Jednak podpisany w Portsmouth traktat pod patronatem Stanów Zjednoczonych

uzależnił Japonię od Zachodu. Te wydarzenia otwarły drugi etap kariery Sugihary, tym

razem na terenie Europy i Rosji. Rozpoczął bowiem studia, które pomogły mu zrozumieć

pozycję, jaką zajmuje jego ojczyzna między Wschodem a Zachodem. Sugihara stał się

jednym z czołowych sowietologów japońskich, a zarazem ekspertem w dziedzinie

stosunków między Wschodem a Zachodem. Z tych też powodów w 1939 roku trafił na

placówkę do Kowna - miał wtedy 39 lat.

Miał już za sobą jedno małżeństwo z Klaudią Dorf, Rosjanką. Oto, co krótko przed

śmiercią powiedziała Hillelowi Levine, autorowi książki o Sugiharze: "Mąż był bardzo

dobry dla ludzi i zwierząt. Lubił wszystkich, Żyd nie Żyd. W każdym widział przyjaciela,

był przyjazny wobec wszystkich. Nie, nie jestem Żydówką..."

Praca Hillela Levine to bodaj jedyna dostępna w języku polskim książka przybliżająca

nam postać japońskiego dyplomaty. Levine opisuje jego działalność nie tylko na

podstawie historycznych wydarzeń mających miejsce w Japonii, Rosji czy USA. Wiele

miejsca poświęca Polsce, skąd Żydzi uciekali, jak i Polakom, którzy z nim

współpracowali, dostarczając informacji.

Wybuch II wojny światowej i początek zaplanowanej przez Niemców zagłady narodu

żydowskiego zastał Sugiharę na stanowisku konsula w Kownie. Widząc nadchodzącą

śmierć żydowskich mieszkańców okupowanych terenów Sugihara rozdał co najmniej 10

000 wiz i legalnych japońskich paszportów dla Żydów. Jego działalność nie wzbudziła

zachwytu japońskiego rządu.

W książce możne zapoznać się z relacjami uratowanych, byli wśród nich Żydzi

zlaicyzowani, religijni, nie zabrakło wielu znamienitych, co się okazało w przyszłości,

rabinów. Ci, których uratował wspominają go jako 'malakha', anioła, jakby nie miał

ludzkich cech. On sam uważał się za człowieka zbuntowanego i tą cechą właśnie

tłumaczył to, co robił dla innych. Hillel Levine stwierdza zaś: "Sugihara, którego losy

usiłowałem prześledzić, okazał się zwykłym człowiekiem, bardziej zwykłym niż mogłem

się tego spodziewać. Charyzma i prostota najbardziej fascynują w bohaterze tej książki".

Listy uratowanych przez Sugiharę odnaleziono między innymi w archiwach japońskiego

MSZ, ale wiadomo, że nie wszystko Sugihara odnotowywał. Dokładnie 4 lutego 1941

roku, Tokio zażądało od niego rozliczenia się z wydawanych wiz tranzytowych Żydom.

Sugihara podaje liczbę 2132 w tym 1500 wiz przyznanych Żydom. Krytyczna depesza z

ministerstwa nie powstrzymała Sugihary od wydawania kolejnych dokumentów, które

ratowały ludziom życie.

Leon Ilutowicz opowiada szeptem, co by go spotkało, gdyby nie pomoc Sugihary.

Dziesięć miesięcy po wyjeździe konsula, Niemcy zajęli Kowno. Większość Żydów

znalazła się w gettach, a później w obozach koncentracyjnych, gdzie czekała ich

niechybna śmierć. Ilutowicz, podobnie jak tysiące Żydów, którzy otrzymali od Sugihary

wizy, znalazł się w Związku Radzieckim, skąd udał się do Japonii i dalej na wschód, by

rozpocząć tam nowe życie. Przez 50 lat mieszkał z żoną w Nowym Jorku, działając w

miejscowej społeczności żydowskiej.

"Jestem członkiem jesziwy Mirrer. Przyniosłem trzysta paszportów. Chcemy jechać do

Curacao. Pomóż nam." Otrzymali wizy tranzytowe do Japonii, a stamtąd udali się do

USA dzięki pomocy amerykańskiego rabina Kalmanowicza.

"Po wojnie zrobiłem, co mogłem, by zapomnieć o przeszłości", stwierdził Sugihara.

Powojenne lata były dla większości Japończyków okresem bólu i zagubienia: przegrana

wojny, bomby atomowe zrzucone na Hiroszimę i Nagasaki. Sugihara powiedział, że, był

to dla niego czas refleksji i ponownej oceny samego siebie i swego postępowania. Do

jakich wniosków doszedł? "Działałem zgodnie z moim rozumieniem sprawiedliwości,

wypływającej z miłości do człowieka, nie łamałem prawa i przepisów. Nie wynikało to z

żadnej ideologii".

Izrael dowiedział się o Sugiharze w 1969 roku, ale nie nadano mu tytułu Sprawiedliwy

wśród Narodów Świata. Instytut Yad Vashem uznał wówczas, że Sugihara istotnie

ryzykował ratując Żydów, ale nie narażał życia. Niemniej w 1985 roku, na krótko przed

jego śmiercią, przyznano mu ten tytuł.

Około 1980 roku nazwisko Sugihary (choć wtedy z niewiadomych przyczyn nazywał się

już Sempo Sugiwara) zaczęło nabierać rozgłosu w samej Japonii. Coraz częściej

odwiedzali go ci, których uratował. Oni chcieli usłyszeć o nim, a on o ich życiu, ich

dzieciach i wnukach.

Zmarł 31 lipca 1986 roku. Levine szacuje, że Sugihara ocalił około 10 000 Żydów. Liczba

ta z pewnością nie jest pełna - nie uwzględnia bowiem, na przykład, dzieci, które

Sugihara uratował przyznając wizy ich rodzicom.

Książka Hillela Levine odsłania przed nami nie tylko tę wyjątkową postać, ukazuje nam

również stosunki społeczno-polityczne jakie panowały wtedy w świecie, skreśla kawałek

historii i robi to w sposób bardzo szczegółowy.

Chyba do końca nie znajduje jednak odpowiedzi na pytanie: dlaczego Sugihara ratował

Żydów? Dlaczego dyplomata z kraju odległego od Europy i europejskich problemów

zdecydował, że spróbuje uratować dziesiątki osób? Tego nie wiemy i może nie dowiemy

się nigdy. Być może dlatego, że pewnych ludzkich cech i zachowań po prostu nie da się

racjonalnie wytłumaczyć. Pozostaje nam jedynie pamiętać o nich z podziwem i

wdzięcznością.

ta.tusia

(Imię i nazwisko znane redakcji)

Hillel Levine "Kim pan jest, panie Sugihara", KAW, Warszawa 2000

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: