1. Wyjaśnij pojęcie socjoterapia oraz dwie wybrane przez siebie definicje.
Pojęcie obejmuje dwa słowa: terapię oraz przedrostek „socjo-”, wskazujący na jej aspekt społeczny i/lub na powiązanie z socjologią „Terapia” to słowo wywodzące się z języka greckiego i oznaczające ogólnie pojęte leczenie, uzdrawianie, ale i służenie (therapein – służyć, leczyć) – stąd terapeuta to inaczej uzdrowiciel
Słownik pedagogiczny 1984 r.: „socjoterapia jest jednym ze sposobów łagodzenia lub eliminowania negatywnych norm i obyczajów w zachowaniach społecznych bądź społecznie niepożądanych”
Z. Sobolewska: Socjoterapia – grupowa forma zajęć z dziećmi lub młodzieżą ukierunkowanych na realizację celów terapeutycznych, edukacyjnych i rozwojowych
„Mała encyklopedia medycyny” Socjoterapia to „zbiór metod socjotechnicznych, polegających na różnorodnych zabiegach korektywnych w stosunku do grupy. Socjoterapia zajmuje się więc przede wszystkim grupą, w odróżnieniu od psychoterapii, która głównie zajmuje się jednostką
2. Co to jest pomoc psychologiczna i jakie są jej formy?
Pomoc psychologiczna jest to Świadoma aktywność profesjonalna, polegająca na operowaniu środkami psychologicznymi w celu udzielenia pomocy osobom cierpiącym psychicznie lub poszukującym własnej drogi rozwoju osobistego, społecznego i zawodowego
Formy pomocy psychologicznej:
Psychoterapia, Trening interpersonalny, Psychoedukacja, Socjoterapia, (coaching)
3. Podaj podobieństwa i różnice pomiędzy dwoma wybranymi formami pomocy psychologicznej. Opisz szczegółowo jeden.
Psychoterpia: Najstarsza forma pomocy psychologicznej. Pierwotnie stosowana w leczeniu zaburzeń zdrowia psychicznego uwarunkowanych psychogennie (tj. nerwic, psychoz i zaburzeń psychosomatycznych)
Psychoterapia wg J. Strojnowskiego. Zamierzony i systematyczny proces interakcji rozwijany między pacjentem a terapeutą lub grupą terapeutyczną w celu usuwania u tegoż pacjenta zaburzeń komunikacji, nieprawidłowych procesów psychicznych lub dolegliwości somatycznych i uzyskiwania lepszego przystosowania społecznego. Celem dalszym psychoterapii może być także polepszenie struktury osobowości i stymulacja możliwości rozwojowych pacjenta.
Psychoterapia wg L. Grzesiuk Psychoterapia, koncentrując się na osobistych problemach jednostki (takich jak depresja, lęk, problemy seksualne itp.), zmierza do udzielenia jej pomocy w uświadomieniu i wyjaśnieniu przyczyn oraz źródeł odczuwanych dolegliwości psychicznych. Zmiany zachodzące pod wpływem psychoterapii obejmują postawę człowieka wobec samego siebie, innych ludzi, a także pozostałych elementów rzeczywistości. Dzięki terapii pacjent pogłębia świadomość siebie – swoich przeżyć, myśli i wyobrażeń, co sprzyja lepszemu rozumieniu siebie i własnych trudności życiowych. L. Grzesiuk wskazuje na mechanizmy zmiany psychokorekcyjnej oraz na obszary psychiczne podlegające zmianie (koncentracja na problemach pacjenta w ramach terapii indywidualnej i grupowej).
trening interpersonalny (grupowy). Adresowany do osób względnie zdrowych psychicznie. Służy rozwijaniu tych właściwości psychicznych, które są niezbędne w podejmowaniu satysfakcjonujących kontaktów z innymi ludźmi (np. otwartości na siebie i innych, empatii, autentyczności, umiejętności wyrażania własnych uczuć itp.) W treningu umiejętność rozumienia siebie i innych oraz poprawę własnego funkcjonowania w relacjach z innymi zdobywa się w wyniku spotkań kilkuosobowej grupy, podczas których zachodzące zdarzenia intrapsychiczne i interpersonalne dostarczają jednostce nowych doświadczeń w byciu z samym sobą i z innymi ludźmi
Zajęcia psychoedukacyjne. Ich celem jest uczenie się określonych umiejętności psychologicznych (przykładowo: komunikowania się, podejmowania decyzji, asertywności, negocjacji, mediacji, prowadzenia małej grupy etc.) Kilka form świadczenia pomocy psychologicznej w psychoedukacji: Trening zadaniowy (zwykle dla osób z określonej grupy zawodowej lub osób pragnących zmienić lub utrwalić swoją pozycję czy rolę społeczną), Warsztaty, których celem jest zwykle zapoznanie się uczestników z określonymi metodami i formami pracy z ludźmi, Treningi umiejętności profesjonalnych (np. trening umiejętności wychowawczych, kierowniczych, interpersonalnych itp.)
Punkty wspólne poszczególnych form pomocy
Istotą zmian są bezpośrednie interakcje, zachodzące:
W przypadku psychoterapii indywidualnej – pomiędzy terapeutą i pacjentem;
W psychoterapii grupowej – interakcje pomiędzy członkami grupy oraz między grupą a osobami ją prowadzącymi
Ważna jest odpowiednia atmosfera – bezpieczeństwa, wzajemnego zaufania, poczucia więzi i głębokich relacji zarówno pomiędzy uczestnikami, jak też między uczestnikami a terapeutą lub trenerem
W psychoterapii – cele o charakterze korekcyjnym; zwykle formułowane jako eliminowanie, usuwanie zaburzeń o charakterze psychicznym
W treningu interpersonalnym – cele kreacyjno-korekcyjne;
Stymulowanie i wzmacnianie rozwoju osobistego oraz społecznego,
Korekcja w zakresie eksploracji problemów intrapsychicznych i interpersonalnych występujących u większości ludzi psychicznie zdrowych
W treningu psychoedukacyjnym – cele kreacyjne; formułowane zwykle jako zdobywanie nowej wiedzy, doświadczeń i umiejętności
Różnice w poszczególnych formach pomocy psychologicznej Sfera oddziaływań – zmiany korekcyjne i kreacyjne w psychoterapii i w treningu interpersonalnym dotyczą głębszych warstw osobowości; w przypadku zajęć psychoedukacyjnych koncentrują się na sferze poznawczej i sferze umiejętności. Akcentowanie odmiennych czynników zmiany – w psychoterapii dużą rolę odgrywa odreagowanie emocjonalne, polegające na ujawnieniu tłumionych emocji (lęku, poczucia krzywdy, gniewu itp.), które często są związane z przeżyciami urazowymi i które w realnych, rzeczywistych warunkach nie mogły być ujawnione
4. Wymień najczęściej stosowane mechanizmy terapeutyczne. Omów jeden nich
Wgląd, Odreagowanie emocjonalne, Ćwiczenie nowych zachowań przystosowawczych, Zdobywanie doświadczenia korektywnego.
WGLĄD Polega na zrozumieniu związków między uprzednimi doświadczeniami a aktualnymi przeżyciami i reakcjami oraz aktualnym stylem funkcjonowania w kontaktach z innymi ludźmi, czego wcześniej pacjent sobie nie uświadamiał. Wgląd nie jest zasadniczym celem psychoterapii, ale sprzyja i współtowarzyszy procesowi wypróbowywania i ćwiczenia nowych form zachowania interpersonalnego, co wcześniej było mało prawdopodobne.
5. Jakie kategorie celów wyróżniamy socjoterapii?
Rozwojowe: Podstawowa zasada: treści, metody i sposoby ich realizacji muszą być ściśle powiązane z wiekiem uczestników Przykład: niektóre potrzeby dzieci w wieku wczesnoszkolnym: Aktywności ruchowej, Zabawy, Zdobywania wiedzy o świecie, Wsparcia ze strony dorosłych, Wspólnej (grupowej) aktywności, twórczości Przykład: niektóre potrzeby młodzieży: Ekspresji, Autonomii, Aktywności społecznej, Intymności, Akceptacji, Aprobaty społecznej. Przykładowe blokady (materiał do pracy):Kryzys autorytetów, Słaba motywacja do zmiany, do wysiłku, Blokada emocjonalna, Specyficzne potrzeby osobiste, Sytuacja rodzinna, społeczna, wychowawcza uczestników zajęć. Przykładowa tematyka zajęć: Rodzina, Czas wolny (ulubione zajęcia), Związki uczuciowe (przyjaźń, miłość), Aspiracje, Autoprezentacja.
Cele edukacyjne Poznawanie przez uczestników różnorodnych zagadnień pozwalających im lepiej funkcjonować społecznie, radzić sobie z problemami / wyzwaniami. Ważniejsza od wiedzy rozumianej w sensie dydaktycznym jest tzw. „samowiedza”, nabywana w toku zajęć, a dotycząca funkcjonowania danego klienta, refleksji autodiagnostycznej, doświadczenia własnych granic etc. Przykłady: Uczenie się rozpoznawania emocji, Poznawanie mechanizmów uzależnień, Poznawanie zasad prawidłowej komunikacji, Uczenie się wybranych technik pracy umysłowej, Uczenie się pełnienia określonych ról społecznych
Cele terapeutyczne; Ukierunkowane dwojako:1. Wobec cierpienia odczuwanego przez klienta, z którym on sobie nie radzi, 2. Wobec zachowania klienta, które powoduje wysokie straty, szkody, koszty ponoszone przez jego otoczenie społeczne Przykładowe cele terapeutyczne: Korekta sądów o rzeczywistości (lub o sobie), Korekta postawy wobec siebie, ludzi i świata, Kompensowanie „pustki emocjonalnej” (np. w przypadku odtrącenia przez rodziców i braku oparcia w nich), Kompensowanie braku satysfakcjonujących kontaktów z ludźmi, Stwarzanie warunków do przepracowywania („zapominania”) doświadczeń stresowych
6. Wymień osobowościowe i formalne kompetencje terapeuty.
Osobowościowe (empatia, inteligencja – także emocjonalna, odporność psychiczna, umiejętność zachowania dystansu, samokontrola, spostrzegawczość, dyskrecja, poczucie humoru, sprawiedliwość, umiejętność współpracy zespołowej, skromność, otwartość)
Formalne (teoretyczna i praktyczna wiedza dotycząca diagnostyki, psychologii – rozwojowej, społecznej; socjologii w zakresie funkcjonowania grup; resocjalizacji etc.)
7. Wymień różnice między podejściem nomotetycznym i idiograficznym
Nomotetyczne – działalność badawcza, ukierunkowana na odkrycie i wyjaśnienie ogólnych prawidłowości rządzących zachowaniami jednostek
Idiograficzne – skupia się na rozumieniu i opisaniu jednostki jako niepowtarzalnej indywidualności (połączenie ww. – model „idiotetyczny” Lamiella)
8. Wymień rodzaje diagnozy omawianej na wykładach. Porównaj 2 z nich.
Diagnoza nozologiczna (różnicowa), Diagnoza funkcjonalna, Diagnoza psychospołeczna (interakcyjna),
W diagnozie nozologicznej spotkamy się z terminami:
◦ Klasyfikacja medyczna Jednostka nozologiczna, Symptomy, Syndrom, Rozpoznanie, Różnicowanie, Prognoza, Rokowanie, Terapia,
Krytyka diagnozy nozologicznej: Błędy po stronie diagnosty: Reifikacja (uprzedmiotowienie), Ekstremalność myślenia o pacjencie, Etykietowanie Błąd po stronie diagnozowanego: Efekt Rumpelstilzchena (Rumplestiltskina)
Diagnoza funkcjonalna: Efekt uniezależniania się praktyki psychologicznej od kontekstu medycznego, Pogłębiony i bardziej wnikliwy (w porównaniu z modelem nozologicznym) opis problemu lub zjawiska oraz jego wyjaśnienie z wykorzystaniem terminologii danej koncepcji psychologicznej „funkcjonalna” – gdyż jest skoncentrowana na funkcjonowaniu człowieka w pewnym obszarze życiowym lub w pewnego rodzaju zadaniach. Wykorzystując wiedzę psychologiczną diagnosta wnika w mechanizmy i procesy będące podłożem przejawianego zachowania, dąży do ich zrozumienia oraz do zaproponowania odpowiedniej interwencji o charakterze pomocowym Ocena zasobów i trudności osoby diagnozowanej, budowanie roboczego modelu problemu oraz jego możliwych rozwiązań
Diagnoza psychospołeczna (interakcyjna) Dwupodmiotowa (osoba badana to nie pacjent, lecz osoba uczestnicząca w badaniu). Pojawia się zagadnienie protodiagnozy (niejednokrotnie etykietyzującej, potocznej, mającej swoje źródło w stereotypach, ale opierającej się zwykle na mniej lub bardziej rozbudowanej myśli kolektywnej) Diagnoza uzgadniana nie tylko z osobą badaną, ale i z jej najbliższym otoczeniem (rodzice, opiekunowie, członkowie rodziny, nauczyciele, klasa szkolna i in.)
9. Definicja metody grupowej
Metoda grupowa wg A. Kamińskiego Sposób organizacji procesu pomocy (lub wychowania), w którym „pracownik socjalny (pedagog) ma przed sobą zespolony przez wspólne zadanie (problem) zbiór osób; wiąże go nie tylko dialog z poszczególnymi członkami tej zbiorowości […], ale i umiejętność przewodzenia lub przodowania w grupie i takiego oddziaływania na grupę, aby na straży zadań i zwyczajów sugerowanych przez wychowawcę (pracownika socjalnego) – stał nie tylko on, lecz także członkowie grupy”
Metoda grupowa wg Charlesa D. Garvina Prowadzący grupę musi skoncentrować się na pomaganiu uczestnikom grupy w staniu się systemem wzajemnej pomocy. Według niego głównym źródłem pomocy dla każdego członka grupy są inni, indywidualnie i zbiorowo, a celem pracy grupowej jest przyswojenie członkom tej idei i uruchomienie w grupie wzajemnej pomocy.
Metoda grupowa wg Giseli Konopki „Socjalna praca grupowa jest metodą pracy grupowej, która pomaga jednostkom wzbogacić ich funkcjonowanie społeczne poprzez celowe doświadczenia grupowe i radzić sobie bardziej efektywnie z ich osobistymi, grupowymi, czy społecznymi problemami” „Praca z grupą jest podejściem świadomie skierowanym na pełniejszy rozwój jednostki w jej relacji do grupy. Cele metody grupowej wg G. Konopki Podniesienie jakości życia w grupie, Zapewnienie bezpieczeństwa, Przyjęcie odpowiedzialności za innych w ramach relacji grupowych i przez nie.
Metoda grupowa wg Allana Browna Praca grupowa stwarza kontekst, w którym jednostki pomagają sobie nawzajem i może dawać jednostkom, jak i grupom możliwość wpływu i zmian w zakresie problemów osobistych, grupowych, organizacyjnych i społecznych. Praca z grupą jest metodą łagodzenia i el...
coolsister