cwiczenia02.pdf

Główne nurty w literaturze światowej i polskiej XX wieku.

Ćwiczenia nr 2

EKSPRESJONIZM W NIEMCZECH

EKSPRESJONIZM – (niem. Expressionismus , od łac. Expressio-wyrażenie), prąd artystyczny

inicijujący przewrót awangardowy w sztuce europejskiej, który kształtował

się i rozwijał przede wszystkim w kulturze niemieckiej pierwszych dwóch

dziesięcioleci XX w. oraz przenikał w tym czasie do literatur narodowych

innych krajów (zwłaszcza środkowo i południowo europejskich oraz

skandynawskich), aby tam odegrać istotną rolę katalizatora nowatorstwa i

nowoczesności.

W zdecydowanie antytradycjonalistycznych nastawieniach awangardy

stanowił w literaturze swoisty pomost między kierunkami przełomu stuleci

(naturalizm, modernizm, dekadentyzm, neoromantyzm) a tendencjami

radykalnej rewolucjonizującymi sztukę XX wieku (dadaizm, futuryzm).

Wojna i rewolucja listopadowa wpłynęły na sztukę ekspresjonistyczną. Światopogląd wpływał na

kształt sztuki ekspresjonizmu. Na początku do worka nazwanego „ekspresjonizm” wrzucali

wszystko co nie było ekspresjonizmem. Termin „ekspresjonizm” na początku był nazwą bardzo

obszerną, nieostrą.

Kalendarium:

1901 r. - Herre (wystawa, malarstwo)

1905 r. - kształtowanie impresjonizmu i ekspresjonizmu

1911 r. - Miller „aktywizm”

1925 r. - „Nowa rzeczowość”, Polska autentyzm – literatura faktu.

Korzenie ekspresjonizmu są typowo niemieckie, ponieważ gotyk był niemiecki. Ekspresjoniści

powstali w opozycji do impresjonistów, którzy chcieli uchwycić jedną chwilę.

Ekspresjonizm to kierunek stworzony przez generację urodzonych pomiędzy 1875 -1895 r. Rozkwit

przypadał na I 30 lecie XX wieku w Niemczech.

Za prekursorów uważa się: Van Gogha, Munche, Gaugino.

Nazwę ekspresjonizm utwierdzili krytycy ex post, ok. 1918 r. (w Niemczech)

Termin ten zaczął pojawiać się w Niemczech od około 1911 roku. W odniesieniu do literatury

terminem tym po raz pierwszy posłużyli się w 1911 r., w lipcu K. Miller (1885-1972) i w grudniu

E. Barlach (1870-1938)

GRUPY:

I. Die Brücke – O. Müller; Inspiracji szukali w grafice późnogotyckiej, średniowiecznej sztuce

drzeworytniczej; twórczości prymitywnej; rzeźbie murzyńskiej i dziełach:

Muncha, Gauguira, Van Gogha, Roualta. W skład grupy wchodzili: Kirchner

(Pisanie na śniegu, Dziewczyna z japońską parasolką); Heckel (Przejrzysty

dzień, Leżąca kobieta); Schmidt-Rottluff, Bleyl, Nold (Pokłon trzech króli,

Maria Egipcjanka); Pechstein; Müller (Dwie kobiety wśród trzcin).

Założycielem grupy był E. Kirchner w 1905 r. Grupa rozpadła się w 1913 r.

Przepisała Dominika Grupa V

II. Der Blau Reiter – (błękitny jeździec), grupa założona w 1911 roku w Monachium przez

Kandinsky'ego ( Senna improwizacja ). Do grupy należeli m.in.: Münter, Marc

( Walczące formy ), Kubin, Mocker ( Pani w srebrnym żakiecie ). Ich dzieła

charakteryzowały: abstrakcyjność, bezprzedmiotowość i koloryzm. Stawiali

na nieskażoną pierwotność. Grupa rozpadła się w 1914 r.

III. Grupa założona przez KLEE – Cechą tej grupy była improwizacja psychiczna. Nerwowe

ruchy pędzlami. KLEE – ( Fen w ogrodzie Marca ).

Czasopisma

Die Aktion – Sztuka i literatura jako instrumenty oddziaływania na świat i człowieka, forum dla

literatury radykalnej i społecznie zrewoltowanej; pacyfizm, antymilitaryzm, krytyka

instytucji państwa, niszczących człowieka wytworów kapitalizmu.

Der Sturm - Na pierwszy plan wysunęło zagadnienia stricte artystyczne i estetyczne, dotyczące

warsztatu, techniki i środków wyrazu, egzemplifikowane głównie przykładami ze

sztuk plastycznych, bo tu malarstwo służyło literaturze jako interpretacyjny układ

odniesień.

Historycy ekspresjonizmu różnicują jeszcze jego estetyczne universum.

Teorie niemieckiego ekspresjonizmu:

1. Kandinsky (Rosjanin) – Przeciwstawił treść formie

Dla ekspresjonizmu szczytem sztuki był abstrakcjonizm. Począwszy od naturalizmu przez

realizm aż do abstrakcji.

Realizm -> naturalizm-> abstrakcjonizm (czysta sztuka – czysta forma Witkacego)

Absurd – wyszukiwanie opozycji, po to, by potem je łączyć.

Realizm – to nie kopiowanie natury, ale przedstawienie jej w sposób nieładny, prymitywny>

Prawdziwa sztuka wyrasta z trzech konieczności:

- wyrażenia siebie

- wyrażenia epoki

- wyrażenia samej sztuki

2. Wilhelm Warringer – doszukiwał podstaw ekspresjonizmu w gotyku. Nazwał

ekspresjonistów „syntetykami”, ale to się nie przyjęło. Widział w tym kierunku potrzebę

metafizyki, abstrakcję. Chciał, aby ekspresjonizm był syntezą wszystkich kierunków.

3. H. Wölffin – przedstawiciel koncepcji opartej na opozycjach. Mówił o podstawowych

pojęciach historii sztuki:

Przepisała Dominika Grupa V

język literatury

(forma) (treść)

Linearyzm

malarskość

Płaszczyzna

- głębia

Forma zamknięta

Forma otwarta

Wielość

- jedność

jasność

-ciemność

– mimesis

– phantasia – zostanie odrzucona przez formistów -> autentyzm

– ekspresjonizm-nadrealiści

Skoro nie mimesis i phantasia, to dynamizm (użycie symboli, symbolizujących ruch)

Symbole ruchu: dynamo, akumulator, telegraf

Dla nas uporządkowanie nieograniczoności zdarzeń, wg kilku celów jest sprawą intelektualnej

potrzeby.

Przepisała Dominika Grupa V

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: