Stanislaw Owsiak - Podstawy nauki finansow.doc

Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne
Warszawa 2002

Projekt okładki i strony tytułowej
JERZY PIETRAS

Redaktor

AGNIESZKA KAJDA

Redaktor techniczny
JOLANTA CZAPSKA

Korekta

MARIANNA ZAJĄC

© Copyright by Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne S.A.
Warszawa 2002

Podręcznik akademicki dotowany

przez Ministerstwo Edukacji Narodowej i Sportu

Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne S.A.

ul. Canaletta 4,00-099 Warszawa

tel. (centrala) 827-80-01, fax 827-55-67

ISBN 83-208-1388-3

SPIS TREŚCI

WSTĘP                             13

Rozdział 1

PRZEDMIOT I METODA NAUKI FINANSÓW              17

1.1.         Etymologia terminu „finanse" i główne etapy rozwoju finansów              17

1.2.         Współczesne rozumienie finansów                               21

1.2.1.   Charakterystyka ogólna finansów                            21

1.2.2.   Finanse w ujęciu podmiotowym                            22

1.2.3.   Finanse w ujęciu przedmiotowym                            24

1.2.4.   Finanse w ujęciu instrumentalnym              '                            24

1.2.5.   Finanse w ujęciu funduszowym                            25

1.3.              Przedmiot badań nauki finansów                            26

1.3.1.              Zjawiska finansowe                            26

Istota zjawisk finansowych                            26

Klasyfikacja zjawisk finansowych                            27

1.3.2.              Stosunki finansowe                               29

1.4.              Metoda badań                            29

1.4.1.   Uniwersalne metody poznania naukowego                            29

1.4.2.   Metody prakseologiczne                            31

Metoda porównywania nakładów z efektami                            31

Metoda porównywania kosztów i korzyści                            32

Metoda bilansowa              .              —33

1.4.3.              Metody statyczne i metody dynamiczne                              35

Metoda strumieniowa                            35

9              Spis treści

Metoda zasobowa                            37

Metoda stramieniowo-zasobowa                               37

1.5.         Model w nauce finansów                            38

1.6.         Systemowe podejście do zjawisk finansowych                            40

1.7.         Znaczenie eksperymentu w nauce finansów                            42

1.8.         Metoda prób i błędów                            43

1.9.         Ekonomiczna i społeczna treść zjawisk finansowych                            44

SYSTEMATYKA DYSCYPLIN FINANSOWYCH              45

2.1.          Ogólna charakterystyka dyscyplin finansowych                            45

2.2.          Rodzaje dyscyplin finansowych                            46

2.2.1.    Kryterium metody                            46

2.2.2.    Kryterium funkcji ekonomicznych                              48

2.3.              Finanse a inne nauki                            54

2.3.1.   Interdyscyplinarny charakter zjawisk finansowych                            54

2.3.2.   Finanse a nauki ekonomiczne                            55

2.3.3.   Finanse a matematyka                            55

2.3.4.   Finanse a socjologia                            56

2.3.5.   Finanse a psychologia                            56

2.3.6.   Finanse a etyka                               57

Rozdział 3

KATEGORIE FINANSOWE                            60

3.1.          Istota kategorii finansowych                            60

3.2.          Kategorie przychodowe                              61

3.2.1.   Cena                            61

3.2.2.   Przychód pieniężny                            64

3.3.              Kategorie dochodowe                               65

3.3.1.    Dochód .                            65

3.3.2.    Zysk                            67

3.3.3.    Procent                            67

3.3.4.    Renta pieniężna                            69

3.4.              Kategorie wydatkowo-kosztowe                            70

3.4.1.   Wydatek                            70

3.4.2.   Koszt                            70

3.4.3.   Amortyzacja                            71

3.5.          Kategorie podatkowe .                            73

...