Kształcenie ustawiczne.doc

Kształcenie ustawiczne 

1.      Jest procesem stałego odnawiania, doskonalenia i rozwijania kwalifikacji ogólnych i zawodowych jednostki, trwającym w ciągu całego jej życia.
2. Skierowana do osób dorosłych część uczenia się przez całe życie (ang. lifelong learning) rozumianego jako całość aktywności poznawczych podejmowanych w trakcie życia z myślą o pogłębieniu wiedzy, umiejętności lub kwalifikacji (z przyczyn osobistych, społecznych lub zawodowych).

2.      Kształcenie może odbywać się poprzez uczestnictwo w:

§                     Centrum Kształcenia Ustawicznego;

§                     szkoleniach, kursach zawodowych lub hobbystycznych;

§                     studiach podyplomowych;

§                     wyjazdach studyjnych, konferencjach, seminariach;

a także poprzez:

§                     oglądanie lub słuchanie audycji edukacyjnych;

§                     czytanie czasopism edukacyjnych;

§                     naukę za pomocą Internetu (na odległość).

3.      Kształcenie ustawiczne może być sprawą indywidualnej jednostki (podnoszącej swoje kwalifikacje z własnej inicjatywy i na własny koszt), bądź też może być projektowane, organizowane i finansowane przez pracodawcę. W takim przypadku kształcenie ustawiczne pracowników jest elementem uczenia się organizacji.

4.      Rozwój kształcenia ustawicznego w Europie jest jednym z celów Europejskiego Funduszu Społecznego. Dzięki funduszom strukturalnym realizowane są liczne projekty adresowane do:

§                     osób, które znajdują się w zbyt trudnej sytuacji, by samodzielnie finansować swoje kształcenie;

§                     przedsiębiorstw, które potrafią udowodnić, że doskonalenie ich własnych kadr przyniesie korzyści krajowej gospodarce;

§                     instytucji, które rozwijają ofertę kształcenia ustawicznego i promują w społeczeństwie postawę człowieka uczącego się przez całe życie.

5.      W świecie akademickim za rozwijanie oferty kształcenia ustawicznego odpowiadają specjalnie wydzielone jednostki uczelni: Lifelong Learning Centers, University Extensions (USA), Departments for Continuing Education (Europa) itd. W Polsce rolę taką pełni np. Wszechnica Uniwersytetu Jagiellońskiego czy Centrum Rozwoju Edukacji NiestacjonarnejSGH. Ciekawą formą edukacji jest Uniwersytet Trzeciego Wieku skupiający osoby starsze i organizujący im zajęcia w grupach tematycznych. Podobną rolę pełniły kiedyś uniwersytety ludowe, służąc edukacji społecznej szerokich rzesz.

6.      Zgodnie z definicją kształcenia ustawicznego Wszechnicy Uniwersytetu Jagiellońskiego, na rynku usług kształcenia ustawicznego można wyodrębnić następujące role zawodowe:

§                     trener;

§                     coach;

§                     asesor kompetencji;

§                     konsultant;

§                     menedżer projektów szkoleniowych;

§                     projektant procesów rozwojowych;

§                     mentor kształcenia ustawicznego.

3. Kształcenie ustawiczne w polskim systemie oświatowym.

Transformacje ustrojowe, po upadku w roku 1989 systemu komunistycznego, nastąpiły w

obszarze polityczno-gospodarczym, jak również w sferze świadczeń społecznych jak: edukacja.

Zmiana ustroju państwa musi w sobie zawierać reformę ustroju edukacji.

Edukacja ustawiczna w reformowanym systemie oświaty musi tworzyć spójny         i trwały

element, szczególnie w zakresie kształcenia zawodowego. W odróżnieniu od obecnie

funkcjonującego systemu kształcenie ustawiczne nie musi odzwierciedlać systemu kształcenia

stacjonarnego. Zmiana pokoleniowa powoduje, że prawie zbędne stanie się kształcenie dorosłych

w formach szkolnych na poziomie szkoły podstawowej czy gimnazjum. 

Obserwowana już dziś tendencja do coraz szerszego wykorzystywania trybu eksternistycznego

dla uzyskania świadectwa ukończenia szkoły pozwala sądzić, że ten sposób zdobywania i

uzupełniania wykształcenia będzie podstawową formułą w nowym systemie. 

4. Dla potrzeb kształcenia dorosłych szerzej powinny być wykorzystane możliwości kształcenia

ustawicznego. Obecnie rynek edukacyjny wykazuje duży popyt na kształcenie ustawiczne

różniące się czasem trwania, zakresem i potencjalnym poziomem merytorycznym:

¨ odczyty, filmy, wystawy, publikacje;

¨ seminaria, sympozja i konferencje szkoleniowe;

¨ nauczanie na odległość: 

- korespondencyjne, 

- za pomocą radia i telewizji,

- wspomagane komputerem i przez sieć komputerową,

¨ nauczanie otwarte;

¨ wszechnice akademickie,

¨ kursy, szkolenia:

- specjalistyczne,

- kwalifikacyjne,

- przygotowujące,

¨ szkoły dla pracujących,

¨ studia podyplomowe,

¨ studia doktorancki.

Kształcenie ustawiczne dla placówek publicznych przewiduje trzy zakresy działania:

1. Umożliwienie osobom dorosłym podniesienia poziomu wykształcenia ogólnego.

W obszarze kształcenia ogólnego edukacji ustawicznej formy szkolne uruchamiane byłyby w

zakresie:

a. Trzyletniego liceum profilowanego (ogólnie) w ograniczonym zakresie – na przykład ze

względu na wiek słuchaczy (młodzież do 24 roku życia) i /lub lokalne uwarunkowania

strukturalne (brak kursów przygotowujących do egzaminów eksternistycznych z zakresu LP).

Kształcenie dorosłych na tym poziomie powinno odbywać się zasadniczo                w formach

pozaszkolnych (kursy przygotowujące do egzaminów eksternistycznych).

b. Dwuletniego liceum uzupełniającego w możliwie szerokim zakresie dla potrzeb podnoszenia

poziomu wykształcenia ogólnego przez absolwentów szkół zawodowych (także obecnych

szkół zasadniczych).

Kształcenie dorosłych na tym poziomie powinno odbywać się zarówno w formach szkolnych jak i

pozaszkolnych (kursy przygotowujące do egzaminów eksternistycznych). W szczególności formy

szkolne powinny być w tym przypadku szeroko dostępne dla młodzieży między 18 a 24 rokiem

życia.

W zakresie kształcenia ogólnego placówki kształcenia ustawicznego prowadziłyby w formach

także przygotowanie do „poprawki” matury. 

2. Umożliwienie osobom dorosłym podniesienia poziomu posiadanych kwalifikacji

(kompetencji) zawodowych oraz nabycie nowych kwalifikacji (kompetencji).

Nabywanie i podnoszenie kwalifikacji (kompetencji) zawodowych powinno się odbywać, w

zasadzie, w formach pozaszkolnych. Także w zakresie przewidzianym dla szkoły policealnej.

2

W projektowanej strukturze szkolnej niektóre osoby dorosłe (absolwenci liceów) podejmują z

założenia naukę w szkołach policealnych na zasadzie kontynuacji kształcenia. Jednakże wobec

zakładanej ekwiwalencji kwalifikacji (kompetencji) zawodowych nabywanych w formach

szkolnych i kursowych nie ma istotnego powodu dla funkcjonowania tego typu szkół dla innych

osób dorosłych. Te mogą bowiem zdobywać kwalifikacje (kompetencje), korzystając z

różnorodnej oferty kursowej.

3. Umożliwienie tej części młodzieży, która będzie realizowała obowiązek nauki w formie

nauki zawodu (młodociani pracownicy) lub poprzez uczestnictwo w OHP, uzupełniania

wykształcenia ogólnego zawodowego.

W wymienionych wyżej obszarach będą funkcjonowały placówki publiczne prowadzone głównie

przez samorząd powiatowy: Centra Kształcenia Ustawicznego, Centra Kształcenia Praktycznego,

szkoły dla dorosłych oraz placówki kształcenia ustawicznego prowadzone przez wyższe uczelnie.

W systemie oświatowym placówkami najbardziej odpowiednimi dla kształcenia ustawicznego są

Centra Kształcenia Ustawicznego (CKU) i Centra Kształcenia Praktycznego (CKP).

Przyjmując jako zasadę odpłatność w placówkach kształcenia ustawicznego, koszty ich

prowadzenia będą pokryte z następujących źródeł:

- środki organów prowadzących (w stosunku do niektórych form szkolnych), 

- odpłatność słuchaczy,

- środki pracodawcy,

- środki urzędów pracy,

- sponsoring,

Oświata dorosłych i szkolnictwo powszechne tworzą całość systemu oświatowego. Zadaniem

szkół powszechnych jest przygotowanie absolwentów do aktywnego udziału w pozaszkolnej

pracy oświatowej. Naturalną tego konsekwencją jest rozwijanie oświaty dorosłych i doskonalenie

samokształcenia, by absolwenci mogli nadal aktywnie i świadomie uczyć się i rozwijać

osobowość.

4. Wnioski.

Współcześnie edukacja ustawiczna stała się naczelną ideą polityki oświatowej. Uświadomiono

sobie bowiem jej równorzędność z edukacją szkolną w procesie rozwoju i doskonalenia

osobowości. W tym nowym rozumieniu kształcenia ustawicznego wyodrębniono działania i

wartości intelektualne, uczuciowe, estetyczne, społeczne, polityczne. Stworzono nową integralną

wizję działalności oświatowo - wychowawczej.

Kształcenie ustawiczne na każdym szczeblu edukacji szkolnej, pozwala na pełniejszy rozwój

osobowości człowieka we wszystkich jej sferach.

Umasowienie kształcenia ustawicznego może przyspieszyć rozwój gospodarczy każdego kraju i

poszczególnych regionów świata, podnosząc zarazem poziom rozwoju społecznego.

3

Wiedza zdobyta „tu i tam” zespala się tworząc integralną całość. I tak naprawdę nigdy nie

wiadomo ile wiedzy, jaką/którą wiedzę zdobywa się w szkole a którą     w procesie edukacji

ustawicznej.

5. Bibliografia.

1. Nowak J., Cieślak A. „Edukacja dorosłych w Polsce i na świecie”, WP Warszawa 1982r.

2. Kazimierz Wojciechowski „Wychowanie dorosłych” 1973r. 

3. Kazimierz Wojciechowski „Pedagogika dorosłych” Warszawa 1962r. PZWS

4. „Projekt reformy systemu edukacji” MEN Warszawa 1995r.

5. J.Półturzycki „Tendencje rozwojowe kształcenia ustawicznego” PWN Warszawa PWN

Kształcenie ustawiczne (pojęcie, zakres, formy realizacji).

Kształcenie ustawiczne (permanentne, edukacja całożyciowa) ogół procesów oświatowych występujących w całym okresie życia człowieka (a zatem proces całożyciowy), prowadzonych we wszelkich możliwych formach organizacyjno-programowych, we wszystkich sytuacjach kontaktów międzyludzkich.

Procesy:
- wychowanie naturalne (dom, rówieśnicy, środowisko, praca),
- kształcenie i wychowanie szkolne (przedszkole, szkoła podstawowa, średnia i wyższa),
- wychowanie równoległe (zajęcia pozalekcyjne, placówki opiekuńczo-wychowawcze, kultura),
-kształcenie ustawiczne (samokształcenie, dokształcanie, kształcenie bezinteresowne).

Kształcenie ustawiczne to proces systematycznego uczenia się, trwający przez cały okres aktywności zawodowej, a często także dłużej (w okresie tzw. trzeciego wieku).
Kształcenie ustawiczne jest ideą wymagającą realizacji przez całe życie w sposób ustawiczny, bez przerwy. Idea edukacji ustawicznej przeczy zamiarowi zamykania kształcenia w jednym lub kilku okresach życia.

Punktem wyjścia w idei kształcenia jest przekonanie, że zdobywanie wiedzy i rozwój człowieka nie kończą się wraz z nauką na określonym poziomie (np. szkoły podstawowej, średniej lub wyższej), lecz winny trwać z równie intensywnym co wcześniej natężeniem praktycznie przez całe życie. Zmiany spowodowane postępem technicznym, organizacyjnym i społecznym powodują szybkie starzenie się wiedzy i umiejętności (często jeszcze przed opuszczeniem szkoły przez uczniów).

Aktualnie na gruncie polskim można rozróżnić 2 równolegle funkcjonujące oznaczenia terminu:
1. traktowanie kształcenia ustawicznego jako procesu całożyciowego,
2. traktowanie kształcenia ustawicznego jako kształcenia charakterystycznego dla okresu dorosłego człowieka.
 

Znaczenie pierwsze można określić:
- kształcenie, które obejmuje formalne i nieformalne uczenie się przez całe życie jednostki, co umożliwia jej osiągnięcie jak najpełniejszego rozwoju w życiu osobistym, społecznym i zawodowym;
- kształcenie obejmuje zespół perspektyw, sposobów i środków edukacyjnych, dzięki którym każdy może rozwijać swoje zdolności, aspiracje przez całe życie;
- kształcenie obejmuje wszystkie formy uczenia się w ciągu życia.
Z powyższego opisu wynika, iż kształcenie jest ideą procesu całożyciowego. obejmującego wszystkie ogniwa systemu edukacyjnego i działań oświatowo-wychowawczych.

Znaczenie drugie upowszechnione zostało w ostatnich latach. To znaczenie kształcenia ustawicznego następująco poszerza R.Gerlach: „kształcenie ustawiczne to proces systematycznego uczenia się następujący po zakończeniu obowiązku szkolnego i trwający przez cały okres aktywności zawodowej, a często także dłużej w okresie tzw. trzeciego wieku".

Zadania kształcenia ustawicznego:
a) zapewnienie możliwości uzyskania wykształcenia ogólnego oraz kwalifikacji zawodowych osobom które z różnych powodów nie uczynili tego wcześniej oraz tym wszystkim, którzy pragną uzyskać kwalifikacje w dodatkowym zawodzie
b) umożliwienie przyuczenia do pracy w określonym zawodzie i na konkretnym stanowisku pracy
c) zapewnienie osobom zatrudnionym na stanowiskach na których ze względu na postęp naukowo – techniczny, organizacyjny, ekonomiczny i społeczny konieczne jest cykliczne doskonalenie kwalifikacji, możliwości realizacji tego obowiązku
d) umożliwienie nabycia wiadomości i umiejętności specjalistycznych, związanych z wykonywaną pracą ułatwiających adaptację społeczno – zawodową
e) zapewnienie wszystkim chętnym możliwości uczestnictwa w różnorodnych formach dokształcania i doskonalenia zawodowego a także ogólnego
f) umożliwienie przekwalifikowania osobom, które z różnych powodów muszą zmienić zawód lub pracę dotychczas wykonywaną
g) ułatwienie uzyskania coraz wyższych stopni specjalizacji zawodowej oraz umożliwianie zdobywania coraz wyższych tytułów kwalifikacyjnych
h) ułatwianie wszystkim chętnym dostępu do najnowszych osiągnięć nauki i techniki
i) umożliwienie uzyskania uprawnień do obsługi określonych maszyn, narzędzi, urządzeń
j) umożliwienie uzyskania przygotowania specjalistycznego osobom posiadającym przygotowanie szeroko profilowe
k) pomoc osobom chcącym zdobyć określone wiadomości w ramach samokształcenia
l) umożliwienie opanowania wiadomości i umiejętności ogólnych wychodzących poza zakres zainteresowań zawodowych

Cele kształcenia ustawicznego:
- umożliwienie dorosłym uzupełnienia braków w wykształceniu ogólnym i zawodowym,
- rozwój osobowości i podnoszenie kwalifikacji zawodowych,
- uaktualnianie wiedzy teoretycznej oraz umiejętności praktycznych w danym zawodzie,
- przystosowanie się do zmian w zawodzie w wyniku postępu technicznego i zmianę zawodu w wypadku, gdy wykonywany zawód stał się nieużyteczny.

DEFINICJA

Termin kształcenie ustawiczne używany jest zamiennie z określeniami: kształcenie permanentne, edukacja permanentna, kształcenie ciągłe, kształcenie nieustające, oświata ustawiczna.

Kształcenie ustawiczne (ang. lifelong learning) jest procesem stałego odnawiania, doskonalenia i rozwijania kwalifikacji ogólnych i zawodowych jednostki, trwającym w ciągu całego jej życia.

Chodzi o kształcenie przez wiele lat, przez całe życie człowieka, bez przerwy, nie ma jednak jednoznacznej definicji, która określałaby, czym jest kształcenie ustawiczne. W różnych krajach różnie się je określa, choć wszędzie wskazuje się, iż ma ono „nadążyć za rozwojem i służyć potrzebom rozwoju”.

Edukacja ustawiczna rozumiana jest:

·         jako doskonalenie zawodowe;

·         jako wszystkie dziedziny oświaty dorosłych (wyraźne odcięcie idei kształcenia ustawicznego od szkolnictwa młodzieżowego, wychowania w rodzinie i środowisku);

·         jako drożny system szkolny wraz ze szkolnictwem zawodowym, wyższym oraz studiami podyplomowymi, określany jako dalsze kształcenie;

·         jako idea obejmująca całe życie człowieka i służąca jego rozwojowi.

R. Wroczyński i A. Kamiński wyróżniają kilka etapów rozwoju idei kształcenia ustawicznego (dorosłych):

1)         upowszechnianie czytania, pisania, rachowania czyli kompensacji braku wy...