Ekonomika transportu odp koło ściaga.docx

1.          Co to jest transport?
Transport jest to działalność mająca na celu pokonywanie przestrzeni. W ujęciu ekonomicznym działalność ta polega na odpłatnym świadczeniu usług, których efektem jest przemieszczenie osób i ładunków, oraz tworzenie usług pomocniczych, bezpośrednio z tym związanych.

2.          Rodzaje transportu pośredniego.
Transport pośredni ma miejsce wtedy , gdy przewóz realizowany jest więcej niż jednym środkiem transportu. Wyróżniamy następujące rodzaje transportu pośredniego:
- kombinowany (przewóz ładunków co najmniej dwiema gałęziami transportu, za przewóz  
   odpowiada zazwyczaj dwóch przewoźników);
- intermodalny (przewóz ładunków co najmniej dwiema gałęziami transportu, na podstawie
  jednej umowy przewozowej, występuje jedna jednostka ładunkowa, np. kontener);
- multimodalny (jak intermodalny, następuje jednak zmiana jednostki ładunkowej);
- łamany (przewóz ładunków za pomocą co najmniej dwóch środków transportowych w
  ramach jednej gałęzi – następuje przeładunek).

3.          Podział transportu ze względu na dostępność dla użytkowników.
Transport, ze względu na jego dostępność dla użytkowników, dzielimy na:
- transport publiczny (dostępny dla wszystkich, którzy uiszczą cenę za przewóz i zgodzą się na 
  respektowanie norm przewozowych);
- transport branżowy (dostępny tylko dla użytkowników danej branży);
- transport własny (obejmuje usługi transportowe wykonane w celu zaspokojenia własnych
  potrzeb w tym zakresie).

4.          Podział transportu ze względu na formę własności.
Transport, ze względu na jego formę własności, dzielimy na:
- transport państwowy (np. PKP);
- transport komunalny (stanowiący własność gmin)
- transport spółdzielczy;
- transport prywatny.

5.          Czynniki produkcji w transporcie.
Czynniki produkcji są to materialne i niematerialne środki, niezbędne do produkowania dób i usług, zaspokajających ludzkie potrzeby. Są to:
- praca (zasób ludzki);
- ziemia (zasób naturalny);
- kapitał (zasób kapitałowy).

6.          Suprastruktura i infrastruktura w transporcie. Różnice.
Suprastruktura transportu są to środki, którymi przewozimy dany ładunek – tabor (środki transportu, jednostki ładunkowe (palety, kontenery) a także ich zaplecze techniczne. Infrastruktura to drogi, po których porusza się tabor, oraz punkty transportowe.

7.          Znaczenie transportu w gospodarce.
Transport jako dawca:
- instrument techniczny wszelkiej wymiany dóbr i usług;
- czynnik wytwarzający i warunkujący wytwarzanie w innych działach gospodarki;
- znaczący udział w tworzeniu dochodu narodowego;
- warunkuje dostęp do pracy, edukacji, kultury, wypoczynku;
- aktywizator życia społecznego (funkcja publiczna);
- zatrudnienie.
Transport jako biorca:
- czynnik cenotwórczy;
- napływ inwestycji bezpośrednich.
Rozwój transportu powinien wyprzedzać rozwój gospodarczy, aby stać się czynnikiem pobudzającym ten rozwój, nie zaś jego barierą.

8.          Kapitałochłonność w transporcie.
Kapitałochłonność transportu jest to wskaźnik mówiący o wielkości majątku trwałego brutto przypadającego na jednostkę produkcji globalnej transportu lub o wielkości nakładu, jaki trzeba ponieść w transporcie, by uzyskać jedną jednostkę pieniężną efektu.

9.          Majątkochłonność w transporcie.
Majątkochłonność transportu jest to relacja wielkości nakładów na stworzenie zasobów majątkowych na rozwój transportu do wielkości efektu uzyskanego za jego pomocą.

10.        Pracochłonność w transporcie.
Pracochłonność transportu jest to ilość czasu zużytego na uzyskanie pożądanego efektu.

11.        Transportochłonność gospodarki narodowej.
Miara transportochłonności odzwierciedla stan zaangażowania działalności transportowej w działalność innych działów gospodarki narodowej. Jest to wartość nakładów transportowych na wytworzenie jednostki dochodu narodowego.

12.        Udział transportu w tworzeniu PKB.
Związek występujący między rozwojem gospodarki a wzrostem transportu ma charakter sprzężenia zwrotnego. Przyśpieszenie rozwoju gospodarczego potęguje zapotrzebowanie na usługi transportowe. Im wyższa jakość usług transportowych, tym większy pozytywny wpływ mają one na wzrost PKB.

13.        Podatki związane z posiadaniem środków transportu.
Podatkiem objęte są:
- samochody ciężarowe o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 3,5 tony;
- ciągniki siodłowe przystosowane do używania z naczepą;
- naczepy, które łącznie z pojazdem przekraczają masę całkowitą 7 ton;
- autobusy.
Wysokość podatku zależy od grupy podatkowej i aktualnych stawek.

14.        Podatki związane z działalnością gospodarczą.
W działalności gospodarczej państwa największą rolę odgrywają:
- podatek dochodowy od osób fizyczny (PIT);
- podatek dochodowy od osób prawnych (CIT);
- podatek od towarów i usług (VAT).

15.        Podatki i opłaty specyficzne w transporcie.
Podatki i opłaty związane z transportem:
- VAT;
- ZUS;
- PFRON;
- winiety za korzystanie z dróg;
- akcyza w paliwie;
- opłaty za korzystanie z autostrad;
- podatek ekologiczny;
- podatek drogowy odprowadzany do gminy;
- podatek od środków transportu;
- podatek od nieruchomości (jeśli firma transportowa takowe posiada);
- opłaty skarbowe.
Obecnie stawki VAT w Polsce wynoszą:
- 0% w międzynarodowym transporcie pasażerskim;
- 7% w transporcie krajowym osób;
- 22% w transporcie towarów.
Przy sprowadzaniu samochodu dostawczego, ciężarowego, autobusu zza granicy, należy zapłacić VAT w wysokości 22% oraz cło – 0% lub 35% - w zależności od kraju (czy posiada preferencje celne).

16.        Gestia transportowa.
Gestia transportowa to zbiór praw i obowiązków związanych z organizowaniem transportu towaru oraz ponoszeniem kosztów z nim związanych.

17.        Przedsiębiorstwo transportowe.
Przedsiębiorstwo transportowe jest podmiotem gospodarczym powstałym dla realizacji celów związanych z transportem.

18.        Formy organizacyjno-prawne przedsiębiorstw transportowych. Przykłady.
Usługi transportowe mogą świadczone mogą być w ramach kilku rodzajów przedsiębiorstw:
- przedsiębiorcy transportu (działalność gospodarcza utworzona na podstawie ustawy o
   działalności gospodarczej);
- cywilne i jawne spółki transportowe;
- transportowe spółki komandytowe oraz spółki komandytowo-akcyjne.

19.        Typy przedsiębiorstw transportowych ze względu na wielkość przedsiębiorstw.
Wielkość przedsiębiorstwa transportowego mierzymy wielkością zatrudnienia, wielkością obrotów i wielkością aktywów. Na tej podstawie możemy wyróżnić przedsiębiorstwa:
- małe (zatrudnia mniej niż 50 osób, przychód netto poniżej 7 mln euro);
- średnie (zatrudnia mniej niż 250 osób,  przychód netto poniżej 40 mln euro);
- duże (pozostałe).

20.        Zasoby przedsiębiorstw  transportowych.
Zasobami przedsiębiorstwa transportowego jest wszystko to, czym dysponuje:
- praca, kapitał ludzki (kierowcy, spedytorzy);
- ziemia, lokalizacja;
- kapitał rzeczowy (środki transportu, jednostki ładunkowe);
- kapitał majątkowy (fundusze, akcje, obligacje);
- technologie;
- przedsiębiorczość.

21.        Koszty, wydatki, nakłady. Różnice.
Koszty są wysokością wydatków pieniężnych, poniesionych w trakcie wytwarzania konkretnej ilości dóbr lub świadczenia usług (są iloczynem ilości zużytych czynników produkcji i cen ich nabycia). Wydatki są to wszelkie świadczenia finansowe danego podmiotu skierowane na zewnątrz niezależnie od celu i formy. Nakłady są to wydatki finansowe, jakie ponosi przedsiębiorstwo w danej jednostce czasu, niezależnie od produkcji wykonanej w tym czasie.

22.        Rachunek kosztów.
Rachunek kosztów jest to ogół czynności zmierzający do ustalenia w różnych przekrojach wysokości opłaconych nakładów pracy żywej i uprzedmiotowionej, wyrażonych w pieniądzu, dokonanych w przedsiębiorstwie w określonym czasie i z określonym przeznaczeniem. Na rachunek kosztów składają się wydatki, nakłady i koszty.

23.        Wymień koszty w transporcie w układzie rodzajowym.
W układzie rodzajowym można zastosować podział na koszty:
- niematerialne (koszty wynagrodzeń za pracę, czynsze i dzierżawy, opłaty za licencje i
  zezwolenia)
- materialne (koszty amortyzacji, paliwa, obcych usług).
Można także wyróżnić koszty w ujęciu:
- analitycznym (zależnych od specyfiki firmy, np. koszty podróży służbowych, ogumienia,
  paliwa);
- syntetycznym (identyczne dla przedsiębiorstw wszystkich działów gospodarki, np.
  amortyzacja, zużycie energii, wynagrodzenia, podatki, usługi obce).

24.        Koszty pośrednie a bezpośrednie.
Koszty pośrednie są to wydatki wspólne dla wielu nośników kosztów i poszczególnych komórek przedsiębiorstwa. Dzielą się na koszty:
- wydziałowe (koszty licencji, zużycie energii, transport technologiczny, koszty zużycia
  materiałów pomocniczych, koszty wynagrodzenia dla pracowników nie biorących
  bezpośredniego udziału w produkcji);
- ogólnozakładowe (koszty administracji i zarządu, koszty amortyzacji budynku i jego
  remontów, koszty BHP, koszty ochrony);
- sprzedaży (związane z działalnością handlową – reklamy, ubezpieczeń towarów).
Koszty bezpośrednie są to wydatki, które można indywidualnie przypisać do poszczególnych miejsc powstawania.  Zależne są od:
- przebiegu środka transportowego (koszty paliw, ogumienia, remontów);
- czasu (koszty wynagrodzeń osób związanych z ruchem środka transportu);
-> grupę kosztów związanych z upływem czasu stanowią koszty stale niezależne od produkcji,
    np. amortyzacja środków transportu, ich ubezpieczenie itp.

25.        Koszt całkowity i koszt jednostkowy.
Koszt całkowity oznacza wszystkie nakłady przedsiębiorstwa poniesione w związku ze świadczeniem usług transportowych w ściśle określonej jednostce czasu. Koszt jednostkowy jest to koszt wyprodukowania jednostki usługi (koszt jednostkowy=koszt całkowity/wielkość produkcji).

26.        Jaki transport generuje najmniejsze i największe koszty całkowite?
Chuj wie.

27.        Amortyzacja. Po co ją liczymy?
Amortyzacja oznacza zużyta w danym okresie wartość środków trwałych, której wyrazem jest suma pieniężna konieczna do utrzymania ich sprawności po kolejnym okresie eksploatacyjnym oraz do odtworzenia tych środków trwałych po ich zużyciu. Liczymy ją, aby poznać wartość utraty posiadanego majątku trwałego i przenieść ją w postaci kosztu na wykonywane usługi transportowe.

28.        Koszty stałe a zmienne. Podaj po 2 przykłady w transporcie.
Koszty stałe są niezależne (w pewnych granicach) od wielkości produkcji. Koszty zmienne zmieniają się po wpływem zmian wielkości produkcji oraz upływu czasu (np. inflacja, koszt czynników produkcji).

29.        Po co przeprowadza się rachunek ekonomiczny w transporcie?
Rachunek ekonomiczny jest to zespół metod postępowania zmierzający do podejmowania najtrafniejszych decyzji gospodarczych. Przeprowadza się go po to, aby podejmować optymalne decyzje gospodarcze określić ilościowo efektywność gospodarowania (porównać osiągnięte wyniki z poniesionymi nakładami).

30.        Zasada racjonalnego gospodarowania.
Zasada racjonalnego gospodarowania występuje w dwóch postaciach:
- zasada maksymalizacji efektu przy określonych nakładach;
- zasada minimalizacji nakładów przy osiągnięciu określonego efektu.

31.        Elementy majątku trwałego.
Majątek trwały jest to część aktywów, które firma posiada w celu długoterminowego ich użytkowania. Są to:
- budynki;
- środki transportu;
- maszyny i urządzenia;
- wartości niematerialne i prawne.

32.        Elementy majątku obrotowego.
Majątkiem obrotowym są te zasoby przedsiębiorstwa, które można szybko zamienić na gotówkę. Są to:
- zapasy;
- należności od odbiorców;
- płynne papiery wartościowe;
- gotówka.

33.        Co to jest bilans firmy?
Bilans jest sprawozdaniem o sytuacji kapitałowej i majątkowej przedsiębiorstwa. W jego skład wchodzą aktywa (majątek trwały, majątek obrotowy) oraz pasywa (kapitał własny, kapitał obcy). Aktywa zawsze muszą być równe pasywom.

34.        Analiza przepływów pieniężnych.
Analiza przepływów pieniężnych jest zestawieniem wpływów i wydatków poniesionych przez firmę w danym okresie. Podstawowym założeniem analizy jest rozróżnienie trzech sfer działania przedsiębiorstwa:
- w sferze operacyjnej firma generuje strumienie pieniężne pochodzące z jej podstawowej
  działalności;
- w sferze inwestycyjnej ujmuje się strumienie pieniężne związane ze zmianami stanu
  składników majątkowych firmy;
- w sferze finansowej ujmuje się zmiany posiadanych środków na skutek operacji związanych
  z finansowaniem przedsiębiorstwa.

35.        Rodzaje inwestycji w transporcie.
Inwestycje polegają na powiększeniu majątku trwałego. W transporcie wyróżniamy inwestycje:
- infrastrukturalne (inwestorem jest skarb państwa, np. budowa dróg)
- taborowe (dokonywane przez przedsiębiorstwa).

36.        IRR.
Internal Rate of Return jest to metoda oceny efektywności ekonomicznej inwestycji. Obliczenie wartości IRR polega na znalezieniu takiej wartości stopy dyskontowej, która spełnia warunek:
t=1n=CFt1+rt-I0=0, gdzie: 
CFt – przepływy gotówkowe w okresie t;
r – stopa procentowa;
I0 – nakłady początkowe;
t – kolejne okresy eksploatacji inwestycji.

37.        Korzyści z inwestycji infrastrukturalnych.
Z inwestycji infrastrukturalnych w transporcie wynika wiele korzyści o charakterze społeczno-ekonomicznym, takie jak:
- obniżenie kosztów eksploatacji pojazdów;
- skrócenie czasu przewozu ładunków i osób;
- zmniejszenie liczby wypadków;
- zmniejszenie kosztów kongestii (zwiększenie przepustowości);
- stymulacja rozwoju gospodarczego;
- aktywizacja regionu;
- nowe miejsca pracy.

38.        Popyt a podaż w transporcie.
Im wyższy popyt tym większa podaż.

39.        Postulaty przewozowe.
Postulaty przewozowe zawierają następujące hasła:
- bezpieczeństwo;
- szybkość;
- masowość;
- regularność;
- punktualność.

40.        Czynniki kształtujące popyt.
Czynnikami kształtującymi popyt ze strony konsumentów są:
- wielkość dochodów konsumenta;
- gusty i preferencje;
- ceny dóbr substytucyjnych;
- efekt naśladownictwa.
Czynnikami kształtującymi popyt ze strony usługodawców są:
- wielkość i struktura oferowanych usług;
- cechy usług utożsamianych przede wszystkim z ich wartościami użytkowymi;
- działania promocyjne prowadzone przez usługodawców.

41.        Potencjał a zdolność transportowa.
Potencja transportowy jest to maksymalnie możliwa zdolność przewozowa, zaś zdolność transportowa jest to rzeczywista zdolność przewozowa (uwzględniająca różne zmienne, jak np. warunki atmosferyczne).

42.        Cena a popyt i podaż.
Gdy występuje nadwyżka popytu nad podażą cena jest wyższa od wartości usługi, natomiast w sytuacji nadpodaży usług transportowych cena schodzi poniżej ich wartości.

43.        Czynniki wpływające na ceny w transporcie.
Na cenę transportu składają się:
- czynniki rynkowe (popyt, podaż, warunki konkurencji)
- czynniki społeczno-ekonomiczne (infrastruktura, efekty zewnętrzne, lokalizacja)
- koszty transportu (pośrednie, bezpośrednie, koszty zależne od czasu i przebiegu, dotacje)
- interwencjonalizm państwowy (subwencje, regulacja cen, licencje, podatki, ograniczenia,
   przepisy).

44.        Ceny umowne a taryfowe w transporcie.
Cena umowna jest wynikiem negocjacji. Podstawą jej ustalenia jest kalkulacja usługi. Stosowane są w wypadku występowania indywidualnych umów między przewoźnikiem a zleceniodawcą. Ceny taryfowe są ustalane przez przewoźników, przez przewoźników za zgodą odpowiednich władz, przez stowarzyszenia i organizacje. Taryfa obejmuje dodatkowo zbiór przepisów, związanych z wykonaniem konkretnej usługi.