ściaga ped.docx

1.
MIEJSCE PEDAGOGIKI W ŚWIECIE KULTURY:
Kultura-jest to zespół wszystkich form świadomości społ. funkcjonujących w praktyce danej społ.
Formy świadomości społ.
a)doświadczenie
b)wiedza
c)umiejętności
1)Normatywne- cele, wartości, idee które grupa społ. chce osiągnąć
2)Deraktywalne- sposoby, środki, metody które doprowadzają do zrealizowania środków normatywnych.
Praktyka społ.-zespół czynności jakie podejmuje gr.społ. pod wpływem przekonań normatywno-deraktywalnych. rodzaje: wolontariat, religijna, prawnicza, lekarska itp.
Praktyka-wykonywanie określonych wartości respektując określoną wiedzę.
Podział kultury:
a)Techniczna użytkowa (-materialna, -produkcji, -konsupcji, -wymiany)
b)Symboliczna:
- Światopoglądowo twórcza czyli pogląd na świat (-ogólna reprezentacja świata w umysłach ludzkich danej epoki: religia,filozofia,magia)
-Symboliczna w węższym sensie która dzieli się na Komunikacyjna sfera kultury (komunikat przekazywany w innej formie:sztuka,obyczaj,język), na Poza komunikacyjna sfera kultury ( a)definicje,teorie,koncepcje, b)nauka ) i na Społ. świadomość pedagogiczna.
6.
DYSCYPLINY PEDAGOGICZNE:
1. Kryterium celów działalności wychowawczej:
-dydaktyka ogólna -nauka o nauczaniu i uczeniu się, czyli o systemie poprawnie uzasadnionych twierdzeń i hipotez dotyczących procesu, zależności i prawidłowości nauczania-uczenia się oraz sposobów kształtowania tego procesu przez człowieka.
- dydaktyka szczegółowa- bada zagadnienia specyficzne dla wybranego przedmiotu nauczania. Teoria nauczania i uczenia się poszczególnych przedmiotów na określonych szczeblach nauczania.
-teoria wychowania- kształtowanie umiejętności podejmowania decyzji moralnych – formowanie postawy wobec świata

2. Kryterium metodologiczne:
-pedagogika ogólna- ujmuje człowieka jako funkcjonalna całość.
-pedagogika społeczna- zajmuje się problematyką środowiskową uwarunkowań procesów wychowania.

3. Kryterium instytucjonalne:
- pedagogika szkolna, przedszkolna, szkoły wyższej, wojskowa

4. Kryterium rozwojowe:
-andragogika- teoria oświaty dorosłych
- pedagogika dzieci i młodzieży, okresu żłobkowego, wczesnoszkolna

5. Kryterium rodzaju działalności:
-p. obronna, rekreacji, kultury, sportu, pracy, zdrowia, czasu wolnego

6. Kryterium dewiacji i defektów rozwojowych:
-pedagogika specjalna
- surdopedagogika(zajmuje się nauczaniem i wychowaniem osób z wadami słuchu),
-tyflopedagogika(zajmuje się wychowaniem, edukacją, terapią i rehabilitacją osób niewidomych i niedowidzących.),
-oligofrenopedagogika(zajmuje się wychowaniem i nauczaniem osób z niepełnosprawnością intelektualną),
-pedagogika terapeutyczna(jest to pedagogika osób przewlekle chorych i niepełnosprawnych ruchowo),
-pedagogika resocjalizacyjna(zajmuje się nauczaniem i wychowaniem osób z zaburzonym zachowaniem i niedostosowanych społecznie),

7. Kryterium problemowe:
-pedagogika porównawcza- analiza systemów oświatowych różnych krajów w powiązaniu z ich społecznym i ekonomicznym rozwojem,
-pedeutologia- nauka dotycząca nauczyciela
-teoria systemów oświatowych

7.
FILOZOFIA dostarcza ogólnej i abstrakcyjnej refleksji nad faktami edukacyjnymi. Pozwala uporządkować kategorie nadające znaczenie faktom edukacyjnym i wyodrębnić zróżnicowane sposoby stawiania pytań o istotę edukacji. Jeden z działów filozofii – ontologia – stawiając pytania o naturę bytu, stawia także pytania o sposoby istnienia edukacji. Z kolei epistemologia – drugi wielki dział filozofii – stawia pytania o naturę ludzkiego poznania. W kontekście pedagogiki są to pytania zarówno o naturę naukowego poznania faktów edukacyjnych, jak i o naturę poznawania świata przez uczniów. 

SOCJOLOGIA – to kolejna z nauk, które w bardzo ścisły sposób współpracują z pedagogiką. Jest ona nauką społeczną, której celem jest Badanie i opisywanie różnych społeczeństw i grup ludzkich, procesów i zjawisk zachodzących w obrębie rzeczywistości społeczeństwa, wszelkich przejawów i form życia społecznego, struktur społecznych, zbiorowości, układów, interakcji społecznych. Jej osiągnięcia naukowe wzbogacają pedagogikę, o wiedzę na Temat zależności wychowania i jego wyników od środowiska społecznego, w którym odbywa się kształtowanie osobowości konkretnej jednostki.

PSYCHOLOGIA- podobnie jak socjologia, stanowi dyscyplinę pomocniczą pedagogiki, ponieważ dysponuje systemem pojęciowym i teoriami potrzebnymi do wyjaśnienia wielu faktów psychologicznych, które stanowią bezpośredni kontekst praktyki edukacyjnej. W zasadzie na każdym niemal kroku pedagog natyka się na pojęcia psychologiczne, co wynika z definicji wychowania, które jest oddziaływaniem na psychikę i zachowanie się człowieka.

2.
a) PEDAGOGIKA NA PRZEŁOMIE XIX i XX WIEKU:
Wraz z rozwojem cywilizacji zmieniały się formy wychowania. Refleksja pedagogiczna zjawia się w czasach nowożytnych. Wędrowni nauczyciele sofiści stawiali pierwsze problemy pedagogiczne. Filozofie greccy m.in. Platon, Arystoteles, Kwintylian, głosili poglądy pedagogiczne, które wynikały z podstaw ich poglądów filozoficznych. Chrześcijaństwo wniosło nowe pojęcia i rozwinęło charakterystyczne dla siebie systemy wartości i zasady wychowania. Historycy pedagogiki właśnie z początkiem XIX wieku łączą naukowy charakter pedagogiki. Pedagogika jako nauka powstała w XIX wieku, za sprawą J. F. Herbarta (nazywany jest on ojcem pedagogiki); jako pierwszy, zdobył on stopień naukowy profesora z zakresu tej dziedziny. Herbart oderwał pedagogikę od filozofii, ustanawiając ją autonomiczną dziedziną, którą oparł na dwóch naukach: etyce filozoficznej i psychologii. Za główny cel wychowania uznał ukształtowanie charakteru moralnego, za główne środki – wyrobienie karności i nauczanie wychowujące. Znaczący przełom w uprawianiu pedagogiki nastąpił pod wpływem psychologii eksperymentalnej. W Niemczech, w Lipsku, w 1879 roku Wilhelm Wundt stworzył pierwsze psychologiczne laboratorium eksperymentalne, gdzie były prowadzone badania pedagogiczne nad wychowawczym i szkolnym rozwojem dzieci i młodzieży oraz nad problemami dydaktyki i higieny nauczania. Badacze stosowali różnorodne kwestionariusze, ankiety, testy, systematyczne obserwacje. Oparta na tych badaniach empiryczna pedagogika naukowa rozwinęła się głównie w latach przełomu wieków XIX i XX.

b) PIERWSZY NAUKOWY SYSTEM PEDAGOGICZNY Z. HERBARTA:
Jan Fryderyk Herbart- niemiecki filozof, psycholog, pedagog. Urodził się w 1776r. W Oldenburgu. Stworzył pedagogikę naukową, ponieważ pierwszy oderwał pedagogikę od psychologii. Usystematyzował ją i oparł na dwóch naukach pomocniczych etyce i psychologii. Etyka zdaniem Herberta wyznacza i uzasadnia cele wychowania. Psychologia zaś środki wiodące ku temu celowi.
Herbartowski system wychowania:
Powiązany był zarówno z etyką jak i psychologią, a wszystkie swoje spostrzeżenia pedagog opierał na refleksji nad swoimi wcześniejszymi, różnorodnymi dydaktycznymi doświadczeniami. Herbart wyróżnił cztery etapy, które zmierzają do osiągnięcia cnoty, czyli siły moralnej charakteru czyli:
-znajomość sądów moralnych
-pojawienie się „etycznego ciepła” emocji
-podejmowanie moralnych decyzji
-sposoby postępowania, czyli osiągnięcia dyscypliny moralnej
Nauczanie należy oprzeć na czterech stadiach, które nazywał:
-jasność
-kojarzenie
-system
-metoda
Według Herbarta najważniejszym celem nauczania jest kształtowanie u ludzi silnych moralnych charakterów. Podkreślał, że wychowania nie należy, a nawet nie można oddzielić od nauczania, że wola i charakter rozwijają się równocześnie z rozumem. Dokonał analizy procesu przyswajania wiedzy przez ucznia i wyróżnił stopnie, które miały wyznaczać tok nauczania wszystkich przedmiotów na wszystkich szczeblach nauki szkolnej.

c) NOWE WYCHOWANIA
Nowe Wychowanie zdefiniował jako koncepcję pedagogiczną która: „przeciwstawia się tradycyjnym metodom przyznającym istotna rolę w nauczaniu i wychowaniu nauczycielowi, natomiast koncentruje proces pedagogiczny na dziecku, jego własnej aktywności, potrzebach wieku, jego osobistych upodobaniach i zainteresowaniach”
Główne idee nowego wychowania:
Postulat pajdocentryzmu - oparcie wychowania na naturalnych siłach tkwiących w samym wychowanku. Pedagogika wychodząca od dziecka, dziecko jest w centrum zainteresowania.

Krytyka pierwszoplanowości nauczyciela na rzecz wychowania wychodzącego od naturalnych potrzeb dziecka, oraz uwzględniająca jego fazy rozwoju,

Poszanowanie naturalnego tempa rozwoju każdego wychowanka bez sztucznego przyspieszania,

Akceptacja indywidualnych różnic i spontanicznej socjalizacji, czyli akceptacja wchodzenia dziecka w różne grupy rówieśnicze,

Aktywizm – wychowanie to proces aktywnego wzrastania jednostki w społeczną świadomość gatunku.
Subiektywizm pedagogiczny – osią jego było uznawanie wychowania jako procesu odśrodkowego polegającego na mniej lub bardziej swobodnej ekspresji, a więc z ograniczeniem lub wykluczeniem oddziaływań zewnętrznych wywieranych za pomocą nauczania w dydaktyce.
Obiektywizm pedagogiczny - był skłonny uwzględnić w umiarkowany sposób element urabiania i przymusu jako dialektyczny składnik dorastania do podmiotowej autonomii. Pedagogika obiektywna umieszczała wychowanie w tym, co relatywnie lub uniwersalnie trwałe.
Przedstawiciele:
Maria Montessori(1870 – 1952)-lekarka, pedagog, urodzona we Włoszech. Założyła Dom Dziecięcy.
Jon Dewey(1859 – 1952)- filozof, pedagog, czołowy przedstawiciel amerykańskiego progresywizmu, interesował się głównie pedagogiką naturalistyczną.

3.
PRZEDMIOT BADANIA- określać będziemy wszelkie obiekty, rzeczy oraz zjawiska i procesy, którym one podlegają i w odniesieniu do których formułujemy pytania badawcze.

CEL BADANIA- jest dążenie do wzbogacenia wiedzy o osobach, rzeczach lub zjawiskach które są przedmiotem badań.

4.
PEDAGOGIKA – nauka o edukacji człowieka, należy do nauk społecznych (humanistycznych) i stanowi zespół nauk o wychowaniu i wykształceniu człowieka przez całe jego życie.

PEDAGOGIA – dyscyplina pedagogiczna, która zajmuje się zespołem metod i środków stosowanych w nauczaniu oraz wychowywaniu. Jest stosowana przez nauczycieli.

PEDAGOG- to człowiek zawodowo zajmujący się sprawami wychowania, współcześnie określany jako nauczyciel, wychowawca.

EDUKACJA- oznacza wychowanie - jako kształcenie człowieka, uczenie przystosowywania do życia w społeczeństwie

WYCHOWANIE-jest to świadome, celowe i specyficzne pedagogiczne kształcenie osób z reguły występujących w różnych zbiorach, dokonywane głównie przez słowo, a także przez przykład osobisty.

KULTURA – zespół wszystkich form świadomości społecznych funkcjonujących w praktyce danej społeczności.

KSZTAŁCENIE- proces w wyniku, którego jednostka nabywa umiejętności zdobywania wiedzy. Kształcenie może być ogólne lub zawodowe. W ostatnich latach przez kształcenie rozumie się łącznie nauczanie i uczenie się.

OSOBOWOŚĆ- jest dynamiczną organizacją tych cech psychofizycznych człowieka, które decydują o jego przystosowaniu się do środowiska.

NAUCZANIE- to planowa, systematyczna praca nauczyciela z uczniami mająca na celu wywołanie pożądanych i trwałych zmian w ich postępowaniu, dyspozycjach i całej osobowości.

UCZENIE SIĘ- jest to proces nabywania przez jednostkę względnie trwałych zmian w zachowaniu na podstawie jej indywidualnego doświadczenia; świadome i zamierzone zdobywanie wiadomości i umiejętności.

8.
NAUKA- dziedzina kult zajmująca się wyjaśnianiem reguł rządzących światem, opierając się na metodzie naukowej bądź paradygmatach nauki. Tezy są popierane na doświadczeniu, które rozszerzają wiedzę.

POZNANIE NAUKOWE- ma na celu zdobycie wiedzy. Powinna ją cechować maksymalna ścisłość i prostota, powinna być pewna oraz zawierać maksymalną ilość informacji. Poznanie naukowe służy osiągnięciu wyższych form wiedzy, jako prawa nauki i teorii.

METODY BADAŃ PEDAGOGICZNYCH:

a) ilościowe

eksperyment pedagogiczny

monografia pedagogiczna-( metoda badań, której przedmiotem są instytucje wychowawcze w rozumieniu placówki lub instytucjonalne formy działalności wychowawczej, lub jednorodne zjawiska społeczne, prowadząca do gruntownego rozpoznania struktury instytucji, zasad i efektywności działań wychowawczych)

metoda indywidualnych przypadków-(Celem jest poznanie i ocena rozwoju jednostki, bądź też ocena poziomu tego rozwoju i podjęcie odpowiedniego działania, by mogła dalej rozwijać się lub zastosować działania naprawcze. Chodzi tu o bezpośredni kontakt badającego z badanym oparty na pełnej akceptacji jednostki badanej, elastyczność podczas badania, by można było weryfikować plan postępowania badacza)

metoda sondażu diagnostycznego- (jego przedmiotem są poglądy badanych, opinie, motywy, zjawiska społeczne, zjawiska masowe,. Metoda ta pozwala określić *zasięg danego zjawiska, *poziom, intensywność tego zjawiska, *ocenę*wniosek)
metoda indywidualnych przypadków-(jest sposobem badań polegającym na analizie jednostkowych losów ludzkich uwikłanych w określone sytuacje wychowawcze, lub na analizie konkretnych zjawisk natury wychowawczej poprzez pryzmat jednostkowych biografii ludzkich z nastawieniem na opracowanie diagnozy przypadku lub zjawiska w celu podjęcia działań terapeutycznych w przedmiocie budowania uogólnień)

b) jakościowe

wywiad pogłębiony-(jedna z podst. metod zbierania informacji i badania opinii publicznej, polegająca na przeprowadzeniu odpowiednio ukierunkowanych rozmów, jedna z podst. technik zbierania materiału badawczego w naukach społ.)

metoda biograficzna-( analiza życia jednostek, opis ich sytuacji rodzinnej, szkolnej, życiowej, która może mieć związek z naszym przedmiotem badania)

jakościowa analiza tekstu-(to jakościowy opis i interpretacja zawartych w dokumentach treści (jawnych i ukrytych))
obserwacja-(badacz bierze bezpośredni udział w życiu osób badanych, jego uczestnictwo może być jawne lub niejawne. Wyróżniamy 3 etapy: orientacji w terenie (badacz notuje sytuacje, zdarzenia, poznaje konteksty, odkrywa znaczenia), wyodrębniania elementów zogniskowanych(czyli elementów które chce poddać dokładnej obserwacji-konkretne zdarzenia i epizody) oraz etap selektywny(stanowi próbę zrozumienia i wyjaśnienia wyników obserwacji zogniskowanej)

5.
PARADYGMAT – zbiór ogólnych i ostatecznych przesłanek przyjęty w wyjaśnianiu jakiegoś obszaru rzeczywistości. Dotyczy bezpośrednio przedmiotu danej nauki  i stanowi podstawę wnioskowania o nim. Paradygmat w odniesieniu do pedagogiki oznacza zbiór przesłanek (założeń) koniecznych do zdefiniowania edukacji, stanowiących punkt wyjścia badań nad nią oraz budowania jej teorii.

SZKOŁA NAUKOWA- określana jako formacja intelektualna, społeczność badaczy skupiona wokół mistrza –założyciela (Andreas Nemeth). Szkoła naukowa obejmuje grupę naukowców kontaktujących się ze sobą i komunikujących bezpośrednio lub pośrednio, rozwiązujących zbieżne problemy badawcze, kierujących się tymi samymi przesłankami, teoretycznymi i podstawowymi założeniami metodologicznymi, odwołujących się do tych samych autorytetów, skupiających się wokół wspólnego żyjącego autorytetu lub programowo nawiązujących do jego dzieł.

PODEJŚCIE RETORYCZNE- podejmowanie aktywności w celu lepszego przekonywania innych o wartości określonej teorii.

PODEJŚCI SOCJOLOGICZNE- Większość zaangażowanych w badania naukowe jest bardziej zainteresowana tym, czy dane teorie nadają się do publikacji niż tym, czy są poprawne.

KIERUNEK NAUKOWY-PEDAGOGICZNY-
-Zbiór poglądów lub systemów zbliżony do siebie treścią tez, problematyką czy metodami - filozoficzna perspektywa (A. Stępień)
-Efekt rozprzestrzeniania się szkoły naukowej w nowych miejscach i instytucjach Wynik wywierania znaczącego wpływu na całą społeczność naukową w danej dziedzinie wiedzy. Wystąpienie i rozchodzenie się kierunku naukowego najczęściej łączy się z jakąś konkretną osobą lub grupą osób, szkołą naukową, jej miejscem (M. Petrusek).
-Sposób ujęcia przedmiotu, treści i metod pedagogicznych znamienny tylko dla jednej dziedziny wychowania lub pewnej jej strony lub jej składnika(Kazimierz Sośnicki)

RUCH, PRĄD NAUKOWY-PEDAGOGICZNY-  konstrukcja naukowa stanowi jednoznacznie sformułowane treści dotyczące zjawisk pedagogicznych, stojące w opozycji do sytuacji zastanej (aktualnego prądu) i wnoszące nowe wartości i nowe propozycje w odniesieniu zarówno do podmiotów edukacji, jak i oddziaływań pedagogicznych.

DOKTRYNA NAUKOWA-PEDAGOGICZNA
- Ogół poglądów, twierdzeń, założeń z określonej dziedziny wiedzy właściwych danemu myślicielowi lub szkole. Niekiedy obejmuje system, teorię, naukę czy program polityczny
Twierdzenia, przekonania nawiązują do dorobku kultury, jak również określają wnioski z przyjmowanych założeń. Doktryna bazuje na określonym światopoglądzie, a czasem na doświadczeniach i autorytecie tworzących ją ludzi.

PODEJŚCIE TEORETYCZNE-PEDAGOGICZNE
- Specyficzny sposób podejścia do przedmiotu badań, sposób postrzegania rzeczywistości edukacyjnej czy źródeł stanowienia celów (B. Śliwerski).
-Swoiste ujęcie, swoisty punkt widzenia o różnym stopniu oddalenia od przedmiotu poznania (K. Duraj – Nowakowa).
-Uprzednio przyjęty zespół założeń, z których wspólnie można wyprowadzać założenia dla własnych procesów poznawczych.

DYSKURS PEDAGOGICZNY
- Pojęcie to określa uwarunkowane historycznie i epistemologicznie reguły wypowiedzi na temat edukacji, operujące argumentacją z elementami perswazyjnymi bądź ekspresyjnymi (B. Śliwerski).
-Dyskurs pedagogiczny określa gatunek mowy obecny w praktyce szkolnej i wychowawczej. Występuje wówczas jako rodzaj wyspecjalizowanej praktyki komunikacyjnej posiadającej swoje reguły i prawa.
-Dyskurs pedagogiczny można również pojmować jako zdarzenie interakcyjne, stanowiące miejsce dla wymiany komunikatów w procesie pedagogicznym – można go wówczas określić jako rozumowanie, argumentowanie, roztrząsanie, debata czy rozmowa.

MODA UMYSŁOWA- to masowo upowszechniony określony styl myślenia, filozofowania, określona tendencja, orientacja ideologiczna. Moda umysłowa charakteryzuje się skłonnością do często powierzchniowego i odtwórczego naśladowania określonych idei czy twórczego ich realizowania jako czegoś niezwykle pozytywnego.

MYŚL PEDAGOGICZNE- myśl pedagogiczna stanowi treść nie tylko teorii pedagogicznych o charakterze bardziej lub mniej naukowym, lecz również publicystykę pedagogiczną, w której zazwyczaj formułują się ideały pedagogiczne (B. Nawroczyński).

9.
PARADYGMATY PODZIAŁ:

1. PAJDOCENTRYZM- konceptualizacja edukacji zakłada, iż główny cel to swobodny rozwój dziecka, przedkłada interes jednostki nad interes społeczeństwa. Główne źródło rozwoju tkwi w samym dziecku. Edukacja ma pozwolić na ujawnienie przez dziecko zdolności i potencjalności, oraz stwarzać warunki ich urzeczywistnienia. Każda planowa interwencja edukacyjna ogranicza indywidualność dziecka i zamyka jakąś perspektywę jego rozwoju.
- w ujęciu humanistycznym – wizja społeczeństwa bez szkoły (pedagogika postmodernizmu, antyautorytarna pedagogika, pedagogika negatywna i pedagogika ekologiczna)
- w ujęciu interpretatywistycznym – próba wniknięcia w świat dziecka, rozpoznając znaczenia, jakie ono nadaje edukacyjnej codzienności. Uczeń ma prawo do dokonywania osobistych interpretacji świata, poszukiwania i dochodzenia do wiedzy własnymi, indywidualnymi drogami tzw. wiedza osobista.  (pedagogika egzystencjalizmu, personalistyczna, też nurt konstruktywizmu – edukacja w poszukiwaniu śladów).

2. DIDASKALOCENTRYZM- społeczeństwo tworzy trwałe struktury praktyki edukacyjnej, w ramach których dokonuje się transmisja uznanego za obiektywny dorobku kultury. Uczniowie winni zinternalizować wartości zastanej kultury, zaś szkoły realizują interes społeczny (kadra dla gospodarki, pełnienie ról). Indywidualność poza zasięgiem zainteresowania pedagogów. Wiedza publiczna wkracza w miejsce wiedzy osobistej. Rozwój to zmiany w osobowości pod wpływem środowiska.
- w ujęciu strukturalistycznym – edukacja narzędziem walki o dominację kształtowanie nierówności – walka marginalizowanych i uprzywilejowanych, zmiany w uczniu ważne ze społecznego punktu widzenia – zgodne ze wzorcem (pozytywizm)
- w ujęciu funkcjonalistycznym – edukacja ma umożliwić taki rozwój aby jednostka przyswoiła sobie społeczne status quo i tworzyła nowy obraz świata, rozwój ale według standardu , pedagog stawia zadania, których wykonanie ułatwia nabywanie nowych kompetencji (edukacja „po śladzie”)

10.
IDEOLOGIA- to określony zbiór przekonań i idei. L. Kolhberg i R. Mayer wyróżnili 3 ideologie wychowania:
a) romantyczną:
- założenie epistemiczne- wiedzą jest to, co stanowi bezpośrednie, wewnętrzne doświadczenie jednostki.

- założenia psychologiczne- teoria rozwoju rozumianego jako dojrzewanie – „organiczny wzrost” ...