biomechanika_czynnosciowa.pdf

Physiotherapy & Medicine

www.pandm.org

1.1

Biomechanika czynno Ļ ciowa. Chód

Aby zrozumie ę jak Ģ rol ħ odgrywa stabilno Ļę miednicy nale Ň y pokrótce przybli Ň y ę

biomechanik ħ okolicy l ħ d Ņ wiowo-miedniczno-biodrowej podczas wykonywania ruchów

czynno Ļ ciowych.

1.1.1

Biomechanika czynno Ļ ciowa

Zgi ħ cie tułowia powoduje, Ň e miednica jako cało Ļę przesuwa si ħ do tyłu. Ko Ļ ci

miednicze obracaj Ģ si ħ do przodu na głowach ko Ļ ci udowych wokół osi poprzecznej

przechodz Ģ cej przez stawy biodrowe. Pi ħę kr ħ gów l ħ d Ņ wiowych zgina si ħ do przodu od kr ħ gu

L1 do czasu a Ň L5 ulegnie zgi ħ ciu i przedniemu Ļ lizgowi wzgl ħ dem ko Ļ ci krzy Ň owej. Ko Ļ ci

miedniczne wzgl ħ dem siebie nie ruszaj Ģ si ħ , co powoduje Ň e KBTG powinny równo, płynnie

przemie Ļ ci ę si ħ w tym samym zakresie ruchu w gór ħ i przy Ļ rodkowo (ze wzgl ħ du na

niewielk Ģ rotacj ħ zewn ħ trzn Ģ ko Ļ ci miednicznych- otwieranie si ħ miednicy). Podczas stania

ko Ļ ci krzy Ň owa znajduje si ħ w niewielkiej nutacji ustalona przez wcze Ļ niej opisane grupy

mi ħĻ ni, co sprzyja ryglowaniu wymuszonemu. Podczas ruchu zginania czasami nutacja ko Ļ ci

krzy Ň owej pogł ħ bia si ħ (pierwsze 60 ruchu). Ruch ten zale Ň ny jest od rozci Ģ gliwo Ļ ci

gł ħ bokiego układu podłu Ň nego (ta Ļ my powierzchownej tylnej). Gdy elastyczno Ļę tego układu

zostanie wykorzystana to wzgl ħ dna elastyczno Ļę ko Ļ ci krzy Ň owej okazuje si ħ mniejsza ni Ň

ko Ļ ci miednicznych. Te obracaj Ģ c si ħ dalej do przodu powoduj Ģ , Ň e ko Ļę krzy Ň owa znajdzie

si ħ w kontrnutacji. Moment, w którym nast ħ puje odwrócenie nutacji ko Ļ ci krzy Ň owej wydaje

si ħ mie ę kluczowe znaczenia dla stabilno Ļ ci SKB. Nutacja bowiem, ułatwia kompresj ħ SKB,

a wi ħ c jego stabilno Ļę natomiast pojawienie si ħ kontrnutacji sprzyja zaburzeniom stabilno Ļ ci.

Ko Ļ ci krzy Ň owa powinna przez cały ruch zginania do przodu pozostawa ę w nutacji. SKB jest

wtedy Ļ ci Ļ ni ħ ty i skutecznie mo Ň e przenosi ę obci ĢŇ enia przez miednic ħ na ko ı czyn ħ doln Ģ .

Silnie napi ħ te mi ħĻ nie tylnej grupy uda powoduj Ģ , Ň e podczas zginania ko Ļę krzy Ň owa szybko

znajdzie si ħ w kontrnutacji i układ mo Ň e sta ę si ħ niewydolny, gdy Ň słabiej Ļ ci Ļ ni ħ ty SKB

wymaga znacznie wi ħ kszej kontroli motorycznej, aby mógł bezpiecznie przenosi ę obci ĢŇ enia.

W praktyce zadarza si ħ , Ň e wiele urazów kr ħ gosłupa l ħ d Ņ wiowego zdarza si ħ wła Ļ nie w tej

pozycji. Według Vleeminga pojawienie si ħ kontrnutacji nawet na ko ı cu ruchu zginania jest

nieprawidłowo Ļ ci Ģ . Mi ħĻ nie uczestnicz Ģ ce w ruchu zginania tułowia do przodu to: mi ħ sie ı

prostownik grzbietu, wielodzielny, czworoboczny l ħ d Ņ wi, po Ļ ladkowy wielki i mi ħĻ nie tylnej

grupy uda. S Ģ to mi ħĻ nie, które wykonuj Ģ ten ruch, a wła Ļ ciwie kontroluj Ģ go ekscentrycznie

przeciwstawiaj Ģ c si ħ sile grawitacji. Jednak by doszło do tego ruchu najpierw niezb ħ dna jest

Physiotherapy & Medicine

www.pandm.org

stabilizacja odcinka l ħ d Ņ wiowego i ko Ļ ci krzy Ň owej poprzez układ wewn ħ trzny, szczególnie

przez mi ħ sie ı poprzeczny brzucha, wielodzielny i mi ħĻ nie dna miednicy. W stabilizacji i

koordynacji tego ruchu pomi ħ dzy odcinkiem l ħ d Ņ wiowym, a miednic Ģ i biodrem udział maj Ģ

równie Ň rotatory, odwodziciele i przywodziciele stawu biodrowego [8].

Zgi ħ cie tułowia w tył powoduje, Ň e miednica przemieszcza si ħ w przód, a rzut Ļ rodka

ci ħŇ ko Ļ ci do przodu płaszczyzny podparcia. Kr ħ gosłup piersiowo-l ħ d Ņ wiowy prostuje si ħ

pocz Ģ wszy od górnych segmentów, a Ň do momentu gdy kr ħ g L5 ulegnie wyprostowi i tylnej

translacji wzgl ħ dem S1. Oba KBTG przemieszczaj Ģ si ħ w tym samym zakresie w dół, a ko Ļ ci

krzy Ň owa znajduje si ħ w nutacji. Mi ħĻ nie które od Ļ rodkowo kontroluj Ģ ten ruch to mi ħĻ nie

brzucha, mi ħ sie ı czworogłowy, napr ħŇ acz powi ħ zi szerokiej i biodrowo-l ħ d Ņ wiowy.

Oczywi Ļ cie aby ruch mógł by ę wykonany bezpiecznie, skutecznie przenosz Ģ c obci ĢŇ enia i

zu Ň ywaj Ģ c przy tym jak najmniej energii, niezb ħ dna jest aktywno Ļę mi ħĻ ni stabilizuj Ģ cych,

jak podczas zgi ħ cia. Ró Ň nica polega jedynie na odpowiednio zmodyfikowanej kontroli

motorycznej [8].

Podczas ruchów asymetrycznych (naprzemiennych), chodzenia czy wspinania si ħ w

miednicy dochodzi do ruchów skr ħ tnych. Obie ko Ļ ci miedniczne rotuj Ģ si ħ wzgl ħ dem siebie.

Podczas ugi ħ cia prawej nogi w pozycji stoj Ģ cej prawa ko Ļę miedniczna ulega tylnej rotacji, a

ko Ļę krzy Ň owa obraca si ħ w prawo. W tym momencie ko Ļę krzy Ň owa znajduje si ħ w

kontrnutacji wzgl ħ dem lewej ko Ļ ci miednicznej oraz w nutacji wzgl ħ dem prawej ko Ļ ci

miednicznej. Ruch uniesienia jednej ko ı czyny dolnej wymaga skoordynowanego torowania i

hamowania wła Ļ ciwych grup mi ħĻ niowych. Aby było to mo Ň liwe potrzebna jest prawidłowa

informacja do Ļ rodkowa z mechanoreceptorów stawowych. Przyj ħ cie pozycji stania na jednej

nodze wymaga ustabilizowania najpierw miednicy w płaszczy Ņ nie czołowej, co nast ħ puje

dzi ħ ki mi ħĻ niowi po Ļ ladkowemu Ļ redniemu, małemu i napr ħŇ aczowi powi ħ zi szerokiej po

stronie nogi nie uniesionej. Dzieje si ħ tak, poniewa Ň podczas ruchu uniesienia drugiej nogi

nast ħ puje Ļ ci Ļ ni ħ cie głowy ko Ļ ci udowej w dole panewki, co powoduje, Ň e receptory

znajduj Ģ ce si ħ w wi ħ zadle obłym wysyłaj Ģ impulsy i nast ħ puje odruchowe napi ħ cie tych

mi ħĻ ni [8].

Ruch opisane powy Ň ej to ruchy, które ka Ň dy człowiek wykonuje ka Ň dego dnia

wielokrotnie. Dzi ħ ki prawidłowemu mechanizmowi stabilizuj Ģ cemu ruchy te wykonywane s Ģ

wła Ļ ciwie bez wi ħ kszego wysiłku, bezpiecznie i mo Ň liwe do powtórzenia wiele razy dziennie

(np. chód). Niewydolno Ļę mechanizmu stabilizacyjnego powoduje, Ň e wszelkie czynno Ļ ci w

Ň yciu codziennym nadmiernie obci ĢŇ aj Ģ stawy, tkanki mi ħ kkie i zwi ħ kszaj Ģ koszty

Physiotherapy & Medicine

www.pandm.org

energetyczne tych ruchów. Pierwszym objawem tej niewydolno Ļ ci odczuwanym przez

pacjenta jest ból.

1.1.2

Chód

Dla pełnego zrozumienia zagadnienia roli stabilno Ļ ci miednicy niezb ħ dna jest równie Ň

wiedza na temat jej funkcji i pracy podczas chodu. W zwi Ģ zku z tym, Ň e temat ten jest bardzo

rozległy poni Ň ej aspekt ten przedstawiony został w du Ň ym skrócie.

Podczas fizjologicznego chodu miednica porusza si ħ asymetrycznie we wszystkich

trzech płaszczyznach. Wszystkie ruchy miednicy podczas chodu s Ģ niewielkie. W

płaszczy Ņ nie czołowej miednica opada/unosi si ħ w zakresie 7 . W płaszczy Ņ nie strzałkowej

dochodzi do 4 przodo/tyło pochylenia. W płaszczy Ņ nie poprzecznej miednica rotuje si ħ w

prawo/lewo o około 10 (ryc.49) [12].

Ryc.49 Ruchy miednicy podczas fizjologicznego chodu. Pelvic drop- opadanie miednicy, Anterior tilt-

przodopochylenie, rotation- rotacja [12].

Tu Ň przed faz Ģ pierwszego kontaktu pi ħ ty z podło Ň em miednica jest ustawiona w

pozycji neutralnej w płaszczy Ņ nie czołowej i strzałkowej oraz jest zrotowana o około 5 w

płaszczy Ņ nie poprzecznej w kierunku nogi podporowej. Dochodzi wtedy równie Ň do

pobudzenia tylnej grupy mi ħĻ ni uda. Skurcz mi ħĻ nia dwugłowego powoduje napi ħ cie

wi ħ zadła krzy Ň owo-guzowego, przyczyniaj Ģ c si ħ do nasilenia mechanizmu ryglowania

wymuszonego. Przej ħ cie ci ħŇ aru przez ko ı czyn ħ powoduje zmian ħ ustawienia miednicy we

wszystkich trzech płaszczyznach. Jest to zwi Ģ zane z funkcj Ģ amortyzuj Ģ c Ģ . Podczas fazy

podparcia na prawej nodze miednica obraca si ħ w prawo, przesuwa si ħ do przodu i odwodzi

na prawej ko Ļ ci udowej. Prawa ko Ļę miedniczna obraca si ħ do przodu, a lewa do tyłu, ko Ļę

krzy Ň owa obraca si ħ w lewo. Tym samym mamy kontrnutacj ħ prawego SKB i nutacj ħ lewego.

Physiotherapy & Medicine

www.pandm.org

Mi ħĻ nie kulszowo-goleniowe rozlu Ņ niaj Ģ si ħ , bardziej aktywny staje si ħ mi ħ sie ı po Ļ ladkowy

wielki. Jednocze Ļ nie nast ħ puje kontrrotacja tułowia i pobudzenie kontralateralnie le ŇĢ cego

mi ħĻ nia najszerszego grzbietu. Oba te mi ħĻ nie napinaj Ģ powi ħŅ piersiowo-l ħ d Ņ wiow Ģ i

wspomagaj Ģ mechanizm ryglowania wymuszonego w SKB. Podczas fazy wykroku miednica

w cało Ļ ci przesuwa si ħ na głowach ko Ļ ci udowych w płaszczy Ņ nie poprzecznej, w stron ħ nogi

obci ĢŇ onej. Powoduje to, Ň e zmniejszeniu ulega zakres wymaganego zgi ħ cia i wyprostu w

stawie biodrowym. Równocze Ļ nie miednica ulega odwiedzeniu na nodze która jest obci ĢŇ ona,

redukuje to szczyt uniesienia pionowego Ļ rodka ci ħŇ ko Ļ ci. Bior Ģ c pod uwag ħ , Ň e w fazie

wykroku znajduje si ħ prawa ko ı czyna dolna, miednica obraca si ħ poprzecznie w lewo,

przesuwa do przodu i ulega odwiedzeniu na lewej głowie ko Ļ ci udowej (jako cało Ļę przesuwa

si ħ w prawo w płaszczy Ņ nie czołowej). W tym samym momencie prawa ko Ļę miedniczna

obraca si ħ do tyłu, lewa do przodu. Ko Ļę krzy Ň owa obraca si ħ w prawo. Dochodzi do nutacji

w prawym SKB i kontrnutacji w lewym. To powoduje, Ň e wi ħ zadło krzy Ň owo-guzowe i

mi ħ dzykostne napina si ħ , jest to przygotowanie do maj Ģ cego za chwil ħ nast Ģ pi ę kontaktu

pi ħ ty z podło Ň em. Wzrost napi ħ cia nasila kompresj ħ i stabilno Ļę SKB. Cykl si ħ powtarza [8,

12].

Pi Ļ miennictwo :

1. Błaszczyk W.: „Biomechanika kliniczna. Podr ħ cznik dla studentów medycyny i

fizjoterapii”. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 2004,

2. Bochenek A., Reicher M.: „Anatomia człowieka. Tom I. Anatomia ogólna, ko Ļ ci, stawy i

wi ħ zadła, mi ħĻ nie”. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 2006,

3. Gnat R., Saulicz E., Kokosz M., Kuszewski M.: „Biomechaniczne aspekty nowoczesnych

modeli stabilizacji miednicy. Cz ħĻę I: staw krzy Ň owo-biodrowy i mechanizm

autoryglowania”. „Fizjoterapia Polska”, 2006, 6, 280-288,

Physiotherapy & Medicine

www.pandm.org

4. Gnat R., Saulicz E., Kokosz M., Kuszewski M.: „Biomechaniczne aspekty nowoczesnych

modeli stabilizacji miednicy. Cz ħĻę II: spojenie łonowe i przednia uko Ļ na ta Ļ ma mi ħĻ niowa”.

„Fizjoterapia Polska”, 2006, 6, 328-333,

5. Gnat R., Saulicz E., Kuszewski M.: „Współczesne pogl Ģ dy na temat systemów

stabilizacyjnych kompleksu biodrowo-miedniczno-l ħ d Ņ wiowego”. „Fizjoterapia”, 2006, 14, 3,

68-81,

6. Gnat R., Saulicz E., Kuszewski M.: „Zaburzenia funkcjonowania systemów

stabilizacyjnych kompleksu biodrowo-miedniczno-l ħ d Ņ wiowego”. „Fizjoterapia”, 2006,14,3,

83-91,

7. Jorittsma W. : „Anatomia na Ň ywym człowieku. Wst ħ p do terapii manualnej”.

Urban&Partner, Wrocław, 2004,

8. Lee D.: „Obr ħ cz biodrowa”. DB Publishing, 2001,

9. Lee D.: „Principles of the Integrated Model of Function and its Application to the

Lumbopelvic-hip Region”. http://dianelee.ca/articles/articles.php ,

10. Myers T. W.: „Anatomy trains. Myofacial Meridians for Manual and Movement

Therapists”. Churchill Livingstone, 2001,

11. Oatis C. A.: „Kinesiology. The Mechanics and Pathomechanics of Human

Movement”. Lippincott Williams & Wilkins, 2004,

12. Perry J.: „ Gait Analysis: Normal and Pathological Function”. Slack Inc 1992,

13. Richardson C., Hodges P. Hides J.: „Therapeutical Exercise for Lumbopelvic

Stabilization. A Motor Control Approach for the Treatment and Prevention of Low Back

Pain”. Churchill Livingstone, 2004.

PrzygotowaĀ : Bartosz Kmita

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: