Powstanie listopadowe/ Wielka Emigracja str. 205-213
1. Przyczyny wybuchu powstania:
a. łamanie konstytucji przez władze carskie:
- rozbudowa tajnej policji,
- cenzura gazet i książek,
- represje ( prześladowania) wobec opozycji- Wincenty i Bonawentura Niemojowscy ( „kaliszanie”)
- działalność organizacji konspiracyjnych:
· Towarzystwo Patriotyczne- Walerian Łukasiński
· Związek Filomatów- Adam Mickiewicz ( studenci Uniwersytetu Wileńskiego), * Tomasz Zan
· Sprzysiężenie Podchorożych – Piotr Wysocki
- wiadomość o zamiarze wysłania wojsk polskich przez cara do tłumienia powstania belgijskiego,
- niezadowolenie z rządów wielkiego Księcia Konstantego, jako okrutnego dowódcy armii wobec podwładnych
2. Przebieg powstania listopadowego 1830-1831
a. chronologia wydarzeń:
8 XI kapitulacja Warszawy ( Józef Sowiński na okopach Woli) i twierdzy Zamość ( 21 X 1831)
26 maja 1831 – przegrana bitwa pod Ostrołęką
Polskie zwycięstwa: Stoczek ( 14 II), nierozstrzygnięta- Grochów ( 25 II), Dębe Wielkie ( 31 III), Iganie ( 10 IV)
25 stycznia 1831 – detronizacja Mikołaja I jako króla Polski przez sejm- początek wojny polsko-rosyjskiej
5 grudzień 1830- dyktatorem powstania gen. Józef Chłopicki ( nie wierzył w zwycięstwo powstania, nieudane negocjacje z władzami carskimi, które żądały bezwarunkowej kapitulacji
29-30 listopada 1830 r.- noc listopadowa- wybuch powstania ( atak na Arsenał i Belweder)
b. dyktatorzy powstania:
- Józef Chłopicki, Jan Zygmunt Skrzynecki, Jan Stefan Krukowiecki, Maciej Rybiński
- członkowie Rządu Narodowego: Adam Jerzy Czartoryski, Joachim Lelewel
„ Chłop nas zdradził, skrzynka przyskrzyniła, kruk oko wydziobał, ryba zatopiła”
c. stosunek Europy do powstania:
- pomoc emigrantom polskim w Niemczech,
- pomoc Prus Rosji ( aprowizacja armii carskiej)
- obojętność ogólnie krajów europejskich, nawet Francji
3. Skutki powstania:
a. Wielka Emigracja- opuszczenie kongresówki w latach 1831-1847 przez około 10-11 tys. Polaków, głównie do Francji, zwłaszcza byłych żołnierzy, którzy od rządu francuskiego otrzymywali skromne zasiłki. Udział Polaków w wystąpieniach narodowo-wyzwoleńczych- „Za naszą i Waszą wolność”- mit Polaka- szlachetnego i romantycznego
b. powstanie stronnictw emigracyjnych:
Nazwa stronnictwa
Przedstawiciele
Program stronnictwa
TDP- Towarzystwo Demokratyczne Polskie
* Tomasz Malinowski, Wiktor Heltman
- program lewicowy,
- walka o niepodległość,
- walka o równość społeczną ( uwłaszczenie chłopów)
- współpraca z organizacjami rewolucyjnymi w Europie
Hotel Lambert- nazwa rezydencji Czartoryskiego w Paryżu
książę Adam Jerzy Czartoryski, * Władysłąw Zamoyski
- stronnictwo prawicowe,
- działalność dyplomatyczna w Europie,
- krytyka powstań,
- nadzieja na wojnę między zaborcami
c. represje ( prześladowania) popowstaniowe:
- w zaborze rosyjskim:
· zawieszenie konstytucji, zniesienie autonomii kongresówki, likwidacja polskiego wojska,
· rusyfikacja szkolnictwa ( zamknięcie uniwersytetów w Wilnie i Warszawie, nauka w języku polskim tylko języka polskiego i historii, likwidacja kościoła unickiego- wierni włączeni do prawosławia
· konfiskata majątków emigrantów, zesłania uczestników powstania w głąb Rosji ( Syberia) na katorgę ( niewolnicza praca), powstanie Cytadeli- symbol represji carskich ( więzienie i miejsce straceń polskich patriotów)
- represje w zaborze pruskim: zniesienie autonomii Wielkiego Księstwa Poznańskiego, likwidacja stanowiska namiestnika, germanizacja administracji i szkolnictwa
kylo376