Pedosfera i biosfera.doc

STREFOWOŚĆ KLIMATYCZNO-ROŚLINNO-GLEBOWA

PROCESY GLEBOTWÓRCZE I SYSTEMATYKA GLEB

Gleba – leżący bezpośrednio pod powierzchnią terenu luźny materiał złożony z nieprzemieszczonych produktów wietrzenia podłoża oraz substancji organicznych pochodzących z rozkładu szczątków organizmów żywych, będący utworem umożliwiającym wzrost roślin.

Czynniki glebotwórcze (wpływające na proces glebotwórczy)

a) skała macierzysta – zwietrzały materiał skalny, w obrębie którego tworzy się gleba,

    decyduje o składzie mineralnym gleby, jej właściwościach fizycznych i chem.

b) klimat – na glebę bezpośrednio oddziałuje ilość, rodzaj i rozkład opadów

    atmosferycznych, temperatura powietrza i wielkość parowania, wiatr – elementy te

    mogą wpływać korzystnie na właściwości gleby lub mogą prowadzić do jej erozji;

    pośrednio klimat wpływa na glebę oddziałując na świat roślin i zwierząt czy

    rodzaj i przebieg wietrzenia skały

c) biosfera – może modyfikować klimat, wpływać na rodzaj wietrzenia (biologiczne)

    skał, obumarłe organizmy dostarczają glebie wielu ważnych składników, które

    wykorzystują rośliny, dodatkowo szata roślinna chroni glebę przed erozją

d) rzeźba terenu – od niej zależy m.in. miąższość zwietrzeliny, a więc głębokość, do

    jakiej odbywać się będzie proces glebotwórczy – w górnych partiach gór o dużym

    nachyleniu dochodzi do usuwania zwietrzeliny i zarazem niszczenia gleby, gdyż

    usuwana jest powierzchniowa, najbardziej żyzna warstwa gleby

e) warunki wodne – nadmiar lub niedobór wody decyduje o przebiegu procesów

    glebotwórczych (nadmiar wody np. prowadzi do procesu glejowego)

f) człowiek – może polepszać lub pogarszać właściwości gleby

g) czas – gleba jest tworem dynamicznym, podlega ciągłym zmianom pod wpływem

    wcześniej wymienionych czynników

Procesy glebotwórcze:

1)      Humifikacja –proces glebotwórczy, prowadzący do powstania próchnicy (humusu)

2)      Mineralizacja związków organicznych – rozkład związków organicznych w warunkach tlenowych (butwienie) i beztlenowych (gnicie)

3)      Bielicowanie – wymywanie substancji mineralnych z górnego poziomu glebowego w głąb profilu. W glebie powstaje wówczas poziom wymywania (eluwialny) o jasnym zabarwieniu, który nadaje nie wymyty kwarc oraz poziom wmywania (iluwialny), w którym gromadzą się wymyte z poziomu eluwialnego związki żelaza, glinokrzemiany i części organiczne.

4)      Brunatnienie – proces zachodzący w środowisku zasadowym (chroni przed wymywaniem), w którym pod poziomem próchnicy powstaje od razu poziom wmywania, który w tym przypadku nosi nazwę poziomu brunatnienia. Cząstki glebowe w tym poziomie pokrywane są rdzawobrunatną otoczką, złożoną z wodorotlenków żelaza i glinu. Intensywny biologiczny obieg składników mineralnych pod wpływem bogatej biocenozy wielogatunkowych lasów liściastych zapobiega wypłukiwaniu w głąb profilu związków i bielicowaniu gleby.

5)      Oglejenie – proces będący wynikiem procesów redukcyjnych zachodzących w warunkach beztlenowych, spowodowanych przesyceniem wodą i wyparciem przez nią powietrza z gleby. Redukcja (odtlenienie) związków żelaza wywołuje zmianę ich barwy na niebieskawą lub zielonkawą

6)      Lateryzacja - zachodzi w warunkach klimatu równikowego – gorącego i wilgotnego. Lateryt to produkt wietrzenia skał magmowych , w warunkach klimatów gorących i wilgotnych (bądź okresowo wilgotnych). Na skutek intensywnego wietrzenia chemicznego następuje  uwodnienie tlenków glinu i żelaza od czego pochodzi zabarwienie tych gleb (od żółtego do czerwonego). Lateryty są zaliczane do gleb bardzo kwaśnych i kwaśnych. Niewielki poziom próchnicy zalega  bezpośrednio na znacznej miąższości warstwie osadzania (iluwialnej), Żyzność tych gleb jest bardzo niska, w związku z intensywnym wymywaniem i zakwaszeniem oraz szybkim rozkładem substancji organicznych

Systematyka gleb (najważniejsze typy gleb):