W2 Biegunki zakaźne
W zależności od ilości i rodzaju spożytego pokarmu ilość wydalanego stolca przeciętnie 200 g/dobę w tym około 60 – 80% wody.
Biegunka – oddawanie luźnego lub wodnistego stolca częściej i zwykle o większej masie w ciągu doby.
Biegunka ostra - do 7 – 14 dni
Biegunka przewlekła > 14 dni
Etiologia - bakterie lub toksyny bakteryjne.
Pałeczki z grupy Salmonella, enterotoksyczne szczepy Escherichia coli, Campylobakter ieiuni, Yersina enterocolica, wyjątkowo grupa Vibronaceae – Vibrio cholerae.
U dzieci przyczyną biegunki zakaźnej mogą być wirusy np. rotawirusy lub wirusy Norwalk.
Pasożyty – Entamoeba histolytica wywołuje czerwonkę pełzakową, Giardia intestinalis.
Epidemiologia – zakażenia na drodze fekalno-oralnej zakażoną wodą lub pokarmem.
Sezonowość występowania
Rezerwuar zakażenia – chorzy, ozdrowieńcy, przejściowi lub stali nosiciele.
Nosiciele – głównie muchy i inne owady przenoszące drobnoustroje z kału na produkty spożywcze
Patogeneza - występowanie uwarunkowane wieloma czynnikami zarówno ze strony drobnoustrojów jak właściwości obronnych gospodarza.
Ilość bakterii np. Salmonella lub przecinkowiec cholery biegunkę wywołuje 105 – 108 bakterii, w szigelozie lub lambliozie wystarczy zakażenie 10 – 100 bakteriami lub cystami.
Po dostaniu się do organizmu muszą się namnożyć i wykazać zdolnością do przetrwania wśród normalnej flory bakteryjnej, zdolnością do adherencji do komórek błony śluzowej jelita, a następnie do ich kolonizacji.
Patogenne drobnoustroje jelitowe wytwarzają jedną lub kilka toksyn.
Enterotoksyny przez wpływ na mechanizmy wydzielnicze błony śluzowej jelit powodują biegunki wodniste.
Cytotoksyny bakteryjne – wywołują zespół czerwonkowy.
Reakcje obronne gospodarza - pH żołądka, ruchy perystaltyczne żołądka i jelit, odporność humoralna ( wytwarzanie przeciwciał) oraz komórkowa. Ważna rola obronna immunoglobuliny IgG, IgM, a zwłaszcza IgA wytwarzane przez układ immunologiczny błony śluzowej jelit.
Zależy odczynnika etiologicznegoWspólne cechy: utrata wody i zaburzenia gospodarki wodno – elektrolitowej.
Wywiad - należy ustalić:- Stan chorego przed wystąpieniem biegunki np. przyjmowanie leków cytostatycznych, inne choroby przewodu pokarmowego.- Rodzaj spożytego pokarmu.- Pobyt w strefie gorącego klimatu - rozważyć możliwość tzw. Biegunki podróżnych.
- Prawdopodobny okres wylęgania - od spożycia podejrzanego pokarmu do wystąpienia choroby.
Wygląd oddawanego stolca -wodniste w biegunkach niezapalnych (enterotoksyny) z górnego odcinka jelita cienkiego.
Przyczyna - przecinkowiec cholery, enterotoksyczny szczep E. coli, S. Aureus, rotawirusy, wirusy Norwalk.
Krew w stolcu dowodzi etiologii zapalnej np. pałeczka Shigella, S. enteritidis, Campylobacter ieiuni, enterokrwotoczna lub enteroinwazyjna E. Coli.
Zawsze w przypadku podejrzenia zakaźnego tła należy wykonać posiew stolca przed wdrożeniem terapii.
§
§ Wyrównanie strat wodno - elektrolitowych - szczególnie ważne u dzieci i u osób starych. Nawodnienie parenteralne. Doustne nawodnienie np. Gastrolit.
§ Dieta półpłynna – kleiki z kaszy, ryżu, ziemniaki piure z dodatkiem soli kuchennej.
§ Leczenie objawowe – leki zwalniające perystaltykę jelit np. loperamid. Leczenie przyczynowe.
Zakaźne zatrucia pokarmowe
Zakaźne zatrucia pokarmowe to najczęściej nagłe stany chorobowe, wywołane spożyciem pokarmu zawierającego drobnoustroje lub toksyny bakteryjne.WHO zaleca obecnie nazwę - choroby szerzące się przez żywność i wodę - foodborne and waterborne dissease.
EtiologiaPałeczki Sallmonella ( ponad 90% wszystkich zatruć) - wśród nich najczęściej S. enteritidis, rzadziej S. typhimurium, S. agona i inne. Patogenne szczepy Escherichia coli i niektóre gatunki Campylobacter i Yiersinia.
Zatrucie entorotoksyną gronkowcową, wytworzoną wcześniej w pokarmie przez gronkowca złocistego.Na szerzenie się zatruć pokarmowych duży wpływ ma sposób przygotowania potraw, ich transport i przechowywanie.Szczególnie niebezpieczne są epidemie zatruć pokarmowych, których przyczyną jest skażona woda i mleko - gdy do źródeł zaopatrzenia w wodę ( studnie, wodociągi) lub mleko
( rozlewnie mleka, mleczarnie) dostaną się patogenne drobnoustroje np. niektóre szczepy E.coli lub Salmonella.
Patogeneza – dość zróżnicowana, zależna od rodzaju drobnoustroju, jego zdolności inwazyjnych i zdolności obronnych gospodarza.
Najczęstsza postać - ostry nieżyt żołądkowo – jelitowyPostać czerwonkowaPostać durowa
W zatruciach pokarmowych gronkowcowych początek jest bardzo ostry, wymioty utrzymują się aż do wydalenia z żołądka enterotoksyny, choroba trwa zwykle kilkanaście godzin i jeżeli nie doszło do znacznych zaburzeń w gospodarce wodno – elektrolitowej, chory szybko wraca do zdrowia.
Rozpoznanie nie jest trudne – chory często sam potrafi określić potrawę, która spowodowała zatrucie. O rozpoznaniu ostatecznym decyduje wynik badania bakteriologicznego.
Leczenie - najczęściej objawowe – uzupełnienie strat wodno –elektrolitowych. W zatruciach enterotoksyną nie należy powstrzymywać wymiotów. W zatruciach pałeczkami Salmonella dodatkowo korzystnie działa nifuroksazyd 4 x 1 tabl, oraz loperamid dla zahamowania biegunki.
Uwaga na nosicielstwo.
Dur brzuszny - typhus abdominalisChorobę wywołuje Gram ujemna pałeczka duru brzusznego Salmonella typhi, rezerwuarem i źródłem zakażenia jest człowiek lub chory nosiciel. Materiał zakaźny stanowi kał rzadziej mocz.Główna rola w szerzeniu się duru odgrywa:- Woda- Żywność i mleko- Owady - muchy- Kontakt bezpośredni z chorym lub nosicielemPatogeneza - pałeczki duru brzusznego po dostaniu się do przewodu pokarmowego w dolnym odcinku jelita cienkiego wnikają do układu chłonnego i z prądem limfy do węzłów chłonnych i do krwi – dochodzi do bakteriemii i zaczynają się objawy chorobowe – odczyn z układu siateczkowo – śróbłonkowego – powiększenie wątroby i śledziony, namnażanie w wątrobie i drogach źółciowych . Krążąca we krwi endotoksyna uszkadza narządy miąższowe, mięsień sercowy, OUN, szpik, układ autonomiczny.
okres wylęgania 10 – 14 dni podstępne, objawy pseudogrypoweokres narastania objawów okres pełnego rozwoju choroby – tu często luźne stolceokres zdrowienia
Rozpoznanie - wywiad epidemiologiczny
Posiew krwi i kału
Odczyn Widala aglutynacyjny dla antygenu rzęskowego H i somatycznego O
Leczenie z wyboru chloramphenicol, rzadziej amoksycylina, ciprobay, biseptol
Zapobieganie – przestrzeganie higieny, szczepienia tylko w razie zagrożenia epidemią. Leczenie nosicielstwa trudne.
Dury rzekome paratyphi
Etiologia – pałeczki Salmonella paratyphi A, Salmonella paratyphi B, Salmonnella paratyphi C.
W Polsce prawie wyłączne dur rzekomy B, kilka przypadków rocznie.
Zakażenia drogą pokarmową – częściej zdarzają się masowe epidemie na sposób podobny do zatruć pokarmowych. Przebieg choroby lżejszy.
Rozpoznanie i leczenie jak duru brzusznego
Etiologia – w Polsce najczęściej Salmonella enterica, Salmonella enteritidis, Salmonella typhimurium. W związku z importem żywności pojawiają się i inne szczepy.
Obraz kliniczny wieloobrazowy
Postać żołądkowo – jelitowa najczęstszaPostać septyczna i durowaPostać ogniskowa lub narządowa
Rozpoznanie izolacja bakterii z krwi, stolca,
Leczenie antybiotyki, uzupełnianie niedoborów.
Czerwonka bakteryjna
Choroba zakaźna i zaraźliwa wywołana przez różne grupy pałeczek Shigella. Podobne objawy mogą wywołać i inne drobnoustroje: Proteus vulgaris, Escherichia coli, Pseudomonas aeruginosa, niektóre Salmonella, – dlatego tę jednostkę chorobowa często określa się mianem zespołu czerwonkowego. Objawy tego zespołu to kurczowe bóle brzucha, częste wypróżnienia z domieszką śluzu, krwi i ropy, parciem na stolec, gorączką oraz objawami zatrucia i odwodnienia organizmu.
Objawy kliniczne w czerwonce bakteryjnej są spowodowane działaniem endotoksyny.
Rozpoznanie – obraz kliniczny, rektoskopia, posiewy kału.
Leczenie – uzupełnienie strat wodno – elektrolitowych, loperamid, biseptol, ciprobay, nifuroksazyd,
Wywołane przez pałeczki Yersinia enterocolica i Yersinia pseudotuberculosis. Obie wytwarzają endotoksynę , a Yersinia enterocolica enterotoksynę powodującą zatrucia pokarmowe.
Rezerwuarem pałeczek są zwierzęta. Człowiek zakaża się spożywając zakażone produkty pochodzenia zwierzęcego – mleko, mięso a także przez zanieczyszczoną wodę.
Objawy enteritis lub enterocolitis z domieszką krwi w stolcu, obecne częste bóle brzucha, czasami może się wykształcić obraz ciężkiej posocznicy.
Rozpoznanie – na podstawie badania bakteriologicznego.
Leczenie – uzupełnianie płynów i elektrolitów, czasami ampicillinę
Zapobieganie – przestrzeganie zasad higieny.
www.google.pl