Systemy zarzadzania.pdf

SYSTEMY ZARZĄDZANIA WEDŁUG WYTYCZNYCH

ZAWARTYCH W NORMACH MIĘDZYNARODOWYCH

Czemu służy normalizacja i certyfikacja?

W całym cywilizowanym świecie jednym z podstawowych praw konsumenta jest ochrona przed

produktami, które mogą stwarzać zagrożenie dla życia, zdrowia i środowiska naturalnego. To dlatego

państwa i organizacje konsumenckie wymuszają na producentach i usługodawcach przestrzeganie norm

chroniących klientów przed zakupem towarów lub usług nie spełniających tego wymogu.

Jest to pierwsze źródło coraz powszechniejszej certyfikacji i standaryzacji w światowej gospodarce.

Drugim jest rozwój międzynarodowej wymiany handlowej, która zmusza producentów do konkurencji, ale i

współpracy umożliwiającej sprzedawanie podobnych produktów na wielu lokalnych rynkach (trudno sobie

na przykład wyobrazić, by każda fabryka telewizorów w Europie ustanawiała własne standardy

technologiczne, skoro nadawcy programów umówili się na tylko jeden z wielu możliwych systemów ich

emisji).

Międzynarodowa Organizacja Normalizacyjna – ISO

ISO (International Organization for Standardization) jest organizacją pozarządową z siedzibą w Genewie.

Została powołana do życia w 1947 roku. Organizacja ta odpowiedzialna jest za ustanawianie światowych

norm i standardów w praktycznie wszystkich dziedzinach wiedzy ludzkiej, w tym np. technice

komputerowej i telekomunikacji. Standardy wypracowane przez ISO są publikowane jako IS (International

Standards), czyli Standardy Międzynarodowe.

2.1. Struktura organizacyjna

KOMITETY

ROZWOJU

POLITYKI (PDCs)

Zgodność

podatkowa

(CASCO)

Polityka

konsumencka

(COPOLCO)

Sprawy rozwoju

kraju (DEVCO)

GENERALNE

ZGROMADZENIE

Roczne spotkanie

biznesowe

Wszyscy członkowie ISO

ZESPÓŁ ZARZĄDU

TECHNICZNEGO

Ogólny zarząd struktury

komitetów i podkomitetów

Postanowienia i

rozwiązywanie komitetów

technicznych

Nakreślenie zasięgu

komitetów technicznych

Koordynacja tematów

Odwołania

RADA

Zarząd organizacyjny

Główni urzędnicy i 18

członków wybranych

SEKRETARIAT

CENTRALNY

Służby członkowskie

Sekretariaty Generalnych

Zgromadzeń, Rada, PDCs i

Zespół Zarządu

Technicznego

Służby wspierające

komitety i podkomitety

techniczne

Publikacje

Informacja i promocja

Program dla krajów

rozwijających się

Komitet materiałów

referencyjnych

(REMCO)

KOMITETY

REGULUJĄCY

Finanse

Strategie

GRUPY

DORADZTWA

TECHNICZNEGO

AD HOC GRUPY

DORADCZE

KOMITETY

TECHNICZNE

2.2. Obszary działalności ISO

Jak widać w wyżej przedstawionej strukturze organizacyjnej w ramach ISO działa wiele komitetów. Każdy

z nich zajmuje się tworzeniem standardów w innej dziedzinie. Podzielone są one następująco:

Ogólniki. Terminologia. Standaryzacja. Dokumentacja.

Socjologia. Obsługa. Organizacja i zarządzanie przedsiębiorstwami. Administracja.

Transport.

Matematyka. Nauki przyrodnicze.

Technika opieki zdrowotnej.

Środowisko. Ochrona zdrowia. Bezpieczeństwo.

Metrologia i pomiary. Zjawiska fizyczne.

Testowanie (chemia analityczna).

Mechaniczne systemy i komponenty do ogólnego użytku.

Płynne systemy i komponenty do ogólnego użytku (pomiary przepływu płynów).

Inżynieria produkcji.

Energia i inżynieria wymiany ciepła.

Inżynieria elektryczna.

Elektronika.

Telekomunikacja. Inżynieria audio i video.

Techniki informacyjne. Urządzenia biurowe.

Technologia wizerunku.

Mechanika precyzyjna. Biżuteria.

Inżynieria pojazdów lądowych.

Inżynieria kolei.

Budowa statków i struktura floty morskiej.

Inżynieria statków powietrznych i kosmicznych.

Sprzęt załadowczo – wyładowczy.

Pakowanie i dystrybucja towarów.

Technologia tekstyliów i skóry.

Przemysł odzieżowy.

Rolnictwo.

Technologia spożywcza.

Technologia chemiczna.

Górnictwo i minerały.

Ropa naftowa i technologie związane.

Metalurgia.

Technologia drewna.

Szkło i przemysł ceramiczny.

Przemysł gumowy i tworzyw sztucznych.

Technologia papieru.

Przemysł farb i kolorów.

Materiały konstrukcyjne i budownictwo.

Inżynieria cywilna.

Inżynieria wojskowa.

Sprzęt gospodarstwa domowego i komercyjny. Rozrywka. Sporty.

Rola norm w Unii Europejskiej

3.1. Wspólnotowy System Oceny Zgodności Wyrobów i Systemów Jakości

Jedną z podstawowych wartości, na których opiera się wolny rynek europejski, jest zasada

swobodnego przepływu towarów. W Unii Europejskiej nie ma wewnętrznych granic, ceł i innych utrudnień

w handlu. Proces dochodzenia do takiego stanu trwał dziesiątki lat. Wśród przeszkód na tej drodze była też

różnorodność norm i standardów, których wymagały od produktów i usług dopuszczanych na swe rynki

wewnętrzne poszczególne państwa członkowskie.

Próby całkowitej harmonizacji w tej dziedzinie wywoływały wiele konfliktów interesów. Dlatego EWG

zdecydowała się ostatecznie na inną drogę. Rezolucja Rady z 7 maja 1985 r. wprowadziła nowe podejście

do harmonizacji technicznej i normalizacji. Wydawane odtąd przepisy standaryzacyjne nie zawierają już

szczegółowych wymagań technicznych, a tylko ogólne normy dotyczące ochrony zdrowia, środowiska i

bezpieczeństwa. Jednocześnie nie są one, jak poprzednie, zaleceniami, lecz mają moc wiążącą wszystkie

państwa członkowskie.

Obecnie wspólnotowy System Oceny Zgodności Wyrobów i Systemów Jakości składa się z dwóch

podsystemów: dobrowolnego i obowiązkowego.

3.2. Certyfikacja dobrowolna w UE

Europejskim systemem certyfikacji dobrowolnej zajmuje się powołana w 1990 r. Europejska Organizacja

ds. Badań i Certyfikacji (EOBC). Jego podstawą są:

• normy serii EN 45000, regulujące zasady działania jednostek certyfikujących i laboratoriów

badawczych oraz ich akredytacji,

• normy serii EN ISO 9000, opisujące zasady funkcjonowania systemów jakości.

EOBC składa się z Rady, Komitetów Specjalistycznych, Komitetów Sektorowych, Grup Uzgodnień. Jej

główną rolą jest wypracowywanie ogólnych ram i wytycznych oraz standardów dla dobrowolnego

podsystemu certyfikacji. Organizacja ta stworzyła m.in. KEYMARK - europejski system oceny zgodności

wyrobu z wymaganiami norm europejskich. Daje on producentom i użytkownikom poważne korzyści:

ogranicza konieczność stosowania wielu narodowych znaków certyfikacji, ułatwia też dostęp do jednostek

certyfikujących.

Drugim ważnym zadaniem EOBC jest wspieranie tych działań legislacyjnych Komisji Europejskiej, które

kreują obowiązkowy podsystem certyfikacji.

3.3. Certyfikacja obowiązkowa w UE

W oparciu o wspomniane wyżej decyzje Rady EWG z 1985 r. celem wydawanych od tej pory

dyrektyw standaryzacyjnych jest dbałość, aby w obrocie znajdowały się tylko wyroby bezpieczne dla

zdrowia, życia i środowiska. Obowiązują one wszystkich producentów, importerów i dystrybutorów

towarów wprowadzanych na Wspólny Rynek, niezależnie od ich pochodzenia.

Dotychczas opublikowano następujące dyrektywy oparte na nowych zasadach:

• 87/404/EWG - proste zbiorniki ciśnieniowe,

• 88/378/EWG - bezpieczeństwo zabawek,

• 89/106/EWG - wyroby budowlane,

• 89/336/EWG - kompatybilność elektromagnetyczna,

• 89/392/EWG - maszyny,

• 89/686/EWG - środki ochrony indywidualnej,

• 90/384/EWG - nieautomatyczne urządzenia wagowe,

• 90/385/EWG - implanty,

• 90/396/EWG - urządzenia spalające paliwa gazowe,

• 91/263/EWG - urządzenia telekomunikacyjne,

• 92/42/EWG - sprawność kotłów grzejnych,

• 93/15/EWG - materiały wybuchowe stosowane dla celów niewojskowych,

• 93/42/EWG - urządzenia medyczne,

• 93/68/EWG - niskie napięcie,

• 94/9/WE - sprzęt i systemy zabezpieczające przeznaczone do stosowania w atmosferach

potencjalnie wybuchowych,

• 94/25/WE - łodzie rekreacyjne,

• 95/16/WE - dźwigi.

Kolejne, dotyczące m.in. używanych maszyn, narzędzi pomiarowych i systemów pakowania są w

przygotowaniu. Większość dyrektyw zawiera końcową klauzulę dotyczącą okresu przejściowego. Jest to

okres, niekiedy nawet 10-letni, który upływa między dniem publikacji dyrektywy a datą jej wejścia w życie

i egzekwowania stawianych w niej wymogów. W tym czasie producenci lub ich przedstawiciele mają prawo

wyboru między wprowadzaniem na rynek wyrobów już spełniających wszystkie wymagania

opublikowanych dyrektyw albo zgodnych z normami krajowymi.

3.4. Oznaczenie CE

Symbolem zgodności wyrobu z normami wyznaczonymi w dyrektywach Unii Europejskiej jest znak

CE. Potwierdza on także, iż producent lub importer przeprowadził wymaganą procedurę oceny swojego

towaru i może go wprowadzić do obrotu bez restrykcji. Znak umieszcza się z zasady na wyrobie oraz na

opakowaniu lub towarzyszącej dokumentacji. Znak CE oznacza, że produkt jest zgodny z podstawowymi

wymaganiami dyrektyw UE i może być wprowadzony do obrotu bez restrykcji.

Wyroby spoza Unii Europejskiej muszą również spełniać wymagania tzw. dyrektyw nowego

podejścia. 7 maja 1985 r. Rezolucją Rady UE wprowadzono tzw. nowe podejście w dziedzinie normalizacji

i harmonizacji technicznej. Dyrektywy nowego podejścia tym różnią się od poprzednich, że nie zawierają

szczegółowych wymagań technicznych, a tylko ogólne wymagania dotyczące ochrony zdrowia, środowiska,

bezpieczeństwa. Różnica polega również na tym, że poprzednie dyrektywy były jedynie zalecane do

stosowania, podczas gdy dyrektywy nowego podejścia muszą być wdrożone przez wszystkie państwa

członkowskie. Polska, przyszły członek Unii, będzie musiała przyjąć wspólnotowy dorobek dotyczący

certyfikacji.

Realia polskie

Powodzenie zachodzących zmian społeczno-gospodarczych w Polsce uwarunkowane jest

technologiczną i gospodarczą integracją z krajami wysoko rozwiniętymi. Jednym z istotnych zadań

stojących przed polską gospodarką jest stworzenie systemu wolnorynkowego oraz włączenie się w struktury

gospodarcze Unii Europejskiej. Szczególnie ważną rolę w procesie integracji europejskiej odgrywa właśnie

normalizacja.

W celu uzyskania statusu członka stowarzyszonego z CEN konieczne było wprowadzenie istotnych

zmian w ustawie regulującej działalność normalizacyjną w Polsce.

Instytucją odpowiedzialną za działalność normalizacyjną jest Polski Komitet Normalizacyjny - państwowa

jednostka organizacyjna o charakterze kolegialnym, w którego skład wchodzą przedstawiciele jednostek

administracyjnych, organizacji naukowych, technicznych, gospodarczych i społecznych (również

konsumenckich) oraz przedstawiciele Normalizacyjnych Komisji Problemowych. Aktualnie w Polsce

działają 272 Normalizacyjne Komisje Problemowe (NKP), odpowiadające swoim zakresem działania

Komitetom Technicznym CEN. W skład tych Komisji, opracowujących Polskie Normy, wchodzą

specjaliści z zakresu nauki i techniki oraz reprezentanci użytkowników i konsumentów. W zakresie

bezpieczeństwa i higieny pracy działa w Polsce działa 55 Normalizacyjnych Komisji Problemowych. Rolę

wiodącą pełni Centralny Instytut Ochrony Pracy, w którym działa 5 Normalizacyjnych Komisji

Problemowych.

4.1. Znak zgodności z PN

Znak zgodności z Polską Normą to „zastrzeżony znak, przyznawany lub stosowany zgodnie z zasadami

systemu certyfikacji, wskazujący, że zapewniono odpowiedni stopień zaufania, iż dany wyrób, proces lub

usługa są zgodne z określoną normą lub innym dokumentem normatywnym”.

Ocena zgodności wyrobów z wymaganiami odpowiedniej Polskiej Normy może być wyrażona

przez oznaczenie wyrobu Znakiem zgodności z Polską Normą.

Znak zgodności z Polską Normą jest:

• wyrazem zgodności wyrobu z wymaganiami norm,

• wizualną prezentacją deklaracji zgodności,

• oznaczeniem, że wyrób jest certyfikowany,

• informacją, że wyrób i proces jego wytwarzania podlega nadzorowi niezależnemu od

producenta,

• gwarantem solidności kupieckiej producenta,

• argumentem w negocjacjach handlowych na rynku krajowym i zagranicznym,

• zachęta do zakupu wyrobu,

• zaufaniem do producenta,

• koronacją systemu zarządzania jakością producenta,

• promocją Polskiej Normy i uczestników jej opracowania,

• powiązaniem oceny zgodności wyrobu z krajowymi i regionalnymi przepisami bezpieczeństwa.

Posiadanie prawa do stosowania tego Znaku daje certyfikat zgodności upoważniający do oznaczania

wyrobu znakiem zgodności z Polską Normą (certyfikat PN), który wydaje upoważniona akredytowana

jednostka certyfikująca wyroby.

Jednostka certyfikująca wyroby uzyskuje prawo do wydawania certyfikatów PN na podstawie umowy

(licencji) zawartej z Polskim Komitetem Normalizacyjnym (PKN). Umowa zawiera załącznik, w którym

wyszczególniono normy PN właściwe do stosowania przy ocenie zgodności i przyporządkowane im nazwy

grup wyrobów.

Producent zainteresowany uzyskaniem certyfikatu PN, powinien wystąpić z wnioskiem do właściwej

jednostki certyfikującej wyroby.

Certyfikat PN może być wydany, gdy wyniki badań wyrobu są zgodne z wymaganiami określonymi

w Polskiej Normie oraz gdy jednostka certyfikująca stwierdzi, że proces wytwarzania wyrobu

przeprowadzany jest w warunkach techniczno - organizacyjnych gwarantujących utrzymanie poziomu,

czyli stabilności jakości produkcji. Znak zgodności z Polską Normą umieszczony na wyrobie to gwarancja

poziomu jakości wyrobu zgodnego z wymaganiami Polskiej Normy. Oznaczenie wyrobu Znakiem

zgodności z PN jest szczególnym wyróżnieniem - może być stosowane wówczas, gdy promowany do

sprzedaży wyrób spełnia wszystkie wymagania Polskiej Normy i jest wytworzony w najwyższej klasie lub

gatunku. Prawo do oznaczenia wyrobu Znakiem PN przyznawane jest na czas określony. W okresie

ważności certyfikatu ocenę wyrobu pod względem jego zgodności z wymaganiami PN oprócz producenta,

dodatkowo przeprowadza jednostka certyfikująca, nadzorując tym samym proces wytwarzania wyrobu.

Oznaczenie wyrobu Znakiem zgodności z PN pozwala nabywcy obdarzyć zaufaniem nie tylko wyrób,

ale również jego producenta. Taki wyrób odpowiada bowiem wymaganiom określonym w Polskich

Normach, które są w coraz większym stopniu zharmonizowane z normami europejskimi i

międzynarodowymi.

Prawo do oznaczenia wyrobu Znakiem PN stawia producenta w uprzywilejowanej pozycji w stosunku do

konkurencji, co jest szczególnie istotne w warunkach gospodarki rynkowej. Korzyści ze stosowania

oznaczenia wyrobu znakiem zgodności - zgodności wyrobu z normą krajową, potwierdzone zostały w

marketingu w innych krajach europejskich o dłuższej tradycji w tym zakresie. Z drugiej strony, procedura

zawierania kontraktów może zostać uproszczona, dzięki czemu producent zyskuje niewątpliwie

dogodniejsze warunki w handlu. Dziś odbiorca krajowy coraz częściej zadaje producentowi pytanie, czy

jego wyrób spełnia wymagania odpowiedniej Polskiej Normy oraz prosi o przedstawienie certyfikatu

wydanego przez niezależną akredytowaną jednostkę certyfikującą wyroby. Znaczenie takiego certyfikatu

będzie bardziej wymowne, jeśli będzie to certyfikat PN.

Jeśli wyrób oznaczony Znakiem zgodności nie spełnia wymagań określonych w PN, producent naraża się na

sankcje od publicznego ogłoszenia jego kupieckiej niesolidności, przez zawieszenie lub odebranie prawa

oznaczenia wyrobu, aż do przekazania sprawy do sądu w związku z niezasadnym stosowaniem znaku,

deprecjonującym jego znaczenie.

Znak zgodności z PN: jest zapewnieniem, że wyroby, które są końcowym efektem procesu produkcyjnego

są zgodne z wymaganiami odniesionej normy. Prawo jego stosowania daje dopiero certyfikat zgodności

upoważniający do oznaczania wyrobu, znakiem zgodności z Polską Normą i jest dla odbiorcy -

użytkownika wyrobu dodatkowym ważnym potwierdzeniem, że producent zarządza jakością w pełnym

cyklu systemu oceny zgodności.

Wykaz Polskich Norm właściwych do stosowania przy ocenie zgodności wyrobu

oraz odpowiadające im nazwy grupy wyrobów odniesione do udzielonej licencji

publikowane są w suplemencie "AKTUALNOŚCI" miesięcznika "NORMALIZACJA" .

Dostępne są również w Biurze PKN oraz w wymienionych jednostkach certyfikujących wyroby -

w zakresie posiadacza licencji. W suplemencie są też podawane informacje o wydanych producentom

certyfikatach PN.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: