EUROPA I ŚWIAT NA PRZEŁOMIE XIX WIEKU_I WOJNA ŚWIATOWA_REWOLUCJE ROSYJSKIE 1917_SPRAWA POLSKA W I WOJNIE ŚWIATOWEJ.docx

EUROPA I ŚWIAT NA PRZEŁOMIE XIX WIEKU

-1879-1882-Trójprzymierze (Państwa Centralne)
  -Niemcy
  -Austro-Węgry
  -Włochy

-1891-1907-Trójporozumienie (Ententa) (rywalizuje z Trójprzymierzem)
  -Anglia
  -Francja
  -Rosja

-Niemcy vs. Francja-o Alzację i Lotaryngię
-Austro-Węgry vs. Rosja-o tereny Galicji, o wpływy na Bałkanach
-Niemcy i Włochy vs. Anglia i Francja, o kolonię w Afryce

-Kocioł Bałkański-nazwa pochodzi od tego co działo się na Bałkanach, tamtejsze państwa chciały niepodległości, a Austro-Węgry prowadziły wojnę z Rosją

1912-I wojna Bałkańska
 -powstaje Liga Bałkańska: Grecja, Serbia, Bułgaria, Czarnogóra
 -Liga Bałkańska atakuje Turcję
 -pokój w Londynie (1913)
   -niezależność państwa Albańskiego
   -przyznanie zdobytych terytoriów Bułgarom

1913-II wojna Bałkańska (o podział zdobyczy)
 -przeciw Bułgarii występuje Grecja i Serbia, mają wsparcie od Czarnogóry i Turcji (Bułgaria przegrywa)
 -Pokój w Bukareszcie (sierpień 1913)
   -turcja odzyskuje terytoria
   -Rumunia bogaci się terytorialnie

KOLONIALIZM-z posiadania kolonii są korzyści ekonomiczne
 -miejsce do zamieszkania
 -tania siła robocza
 -korzyści strategiczne
 -jako źródło surowców

RYWALIZACJA ZBROJENIOWA
 -I miejsce mają Niemcy, nakręcają wyścig zbrojeniowy

KRWAWA NIEDIELA-określenie wydarzeń mających miejsce 22 stycznia 1905 w Petersburgu. W dniu tym została zorganizowana 200 tysięczna, pokojowa demonstracja robotnicza. Celem demonstracji było zaapelowanie do cara o poprawienie losu robotników. Przed Pałacem Zimowym manifestacja została zaatakowana przez wojsko. Zginęło wtedy około 100 osób, zaś około 300 zostało rannych.

SKUTKI REWOLUCJI
-zmiana ustroju
-uwłaszczenie chłopów

KOLONIA-teren uzależniony od danego państwa, ale leżący poza jego granicami, najczęściej teren zamorski

DOMINIUM-autonomiczne terytorium wchodzące w skład imperium Brytyjskiego. Autonomia dominium oznaczała samodzielne zarządzanie sprawami wewnętrznymi.

I WOJNA ŚWIATOWA

Pośrednie przyczyny:
-kocioł bałkański
-rywalizacja o kolonie
-wyścig zbrojny
-funkcjonowanie i rywalizacja Trójprzymierza i Trójporozumienia

-zamach w Sarajewie (28.06.1914)-bezpośrednia przyczyna I Wojny Światowej
  -został zamordowany następca tronu Austro-Węgier, Franciszek Ferdynand,
   zabójca: Princip, należał do "Czarna Ręka"

-władze Austro-Węgier stawiają Serbii ultimatum:
 -dopuszczenie austriackich urzędników do urzędów serbskich
  -zlikwidowanie wszystkich anty-austriackich organizacji na terenie Serbii
  -aby Serbia zrzekła się pretensji do Bośni i Hercegowiny

-Serbia nie godzi się na ultimatum, bo groziłoby to utratą suwerenności Serbii

28.07.1914-Austro-Węgry wypowiadają wojnę Serbii
30.07.1914-Rosja ogłasza mobilizację
01.08.1914-Niemcy wypowiadają wojnę Rosji
03.08.1914-Niemcy wypowiadają wojnę Francji
04.08.1914-Anglia wypowiada wojnę Niemcom
06.08.1914-Austro-Węgry wypowiadają wojnę Rosji
  Włochy ogłaszają neutralność

ROZPOCZYNAJĄ SIĘ DZIAŁANIA ZBROJNE
-Niemcy atakują Francję, plan ataku przygotował: Alfred von Schlieffen
 -plan wojny błyskawicznej
  -niedopuścić do walki na dwóch frontach
  -uderza od północy, przez Belgię
  -szybka mobilizacja Rosji do wojny (wcześniej wolno się zbierali)
    -niepowodzenie błyskawicznego podboju Francji
    -1914-Bitwa pod Tonenbergiem (wygrana Niemców)
  -bitwa nad Marną (6-10.09.1914)-przegrana Niemców

wojna pozycyjna-wojna w okopach (dołki na wzrost mężczyzn itd)

-bitwa pod Verdun (1916) trwa kilka miesięcy
-bitwa nad Sonną (1916) trwa kilka miesięcy

NA ZACHODZIE POZASTAJE NIEZMIENNY FRONT

1915-16-zwiększa się liczba państw
-do Trójporozumienia dołączają się Włochy (1915), Grecja (1916)
-do Trójprzymierza dołącza się Bułgaria (1915), Turcja (1916) i powstaje Czwórprzymierze

3 fronty:
-front włoski
-front bałkański
-front wschodni

01.1917-decyzja Niemiec o nieograniczonej wojnie na morzu
 -atakują wszystko co pływa
 -giną cywile
 -na skutek tego, że na statku ginie dużo amerykanów, W.Wilson podejmuje decyzję o przyłączeniu się USA do wojny (06.04.1917). USA przyłącza się do państw Ententy.

izolacjonizm-kierunek polityki zagranicznej sprowadzający się do obrony interesów i bezpieczeństwa własnego państwa
 -Wilson zrywa z izolacjonizmem i USA od tamtej pory odgrywa rolę mocarstwa światowego

1917-Rewolucje Rosyjskie
  -lutowa
  -październikowa

-Rosja wycofuje się w marcu 1918 z wojny
-w styczniu 1918 od Rosji odrywają się Ukraina i Litwa i przyłączają się do Trójprzymierza(PC)

-państwa Trójporozumienia (PE) dowodzone przez Ferdynanda Foch'a podejmują skuteczną

ofensywę
 

 -11.11.1918 Compiegne, podpisanie rozejmu
  -niedługo odbędzie się konferencja pokojowa, która ustali porządek polityczny w Europie i na  

    świecie (konferencja wersalska zakończy się podpisaniem traktatu wersalskiego)

SKUTKI I WOJNY ŚWIATOWEJ:
-upadek Niemiec
-ogromne straty w ludziach
-zniszczenia materialne
-zmiany granic i układu politycznego, powstały nowe państwa: Węgry, Austria, Finlandia, Litwa,

  Łotwa, Estonia, Polska
-bronie chemiczne
-łodzie podwodne
-upadek dawnych potęg (Niemiec)
-kryzys gospodarczy
-zmiany ustrojów
-systemy totalitarne (faszyzm i komunizm)

REWOLUCJE ROSYJSKIE 1917roku

PRZYCZYNY REWOLUCJI:
-niepowodzenie Rosji w I Wojnie światowej
-głód, bieda
-osłabienie morale żołnierzy
-kryzys systemu politycznego
-Rasputin

08.03.1917-Strajk ludzi głodnych w Piotrogrodzie (Petersburgu)
10.03.1917-ogłoszono strajk powszechny w Piotrogrodzie
11.03.1917-internowano rząd
12.03.1917-car rozwiązuje Dumy
          -powołano rady delegatów

           robotniczych i żołnierskich, na czele

           był komitet wykonawczy, a 

           kierował nim Aleksander Kieriemski
16.03.1917-członkowie Dumy tworzą opozycyjny do delegatów Rząd Tymczasowy,

na czele którego stoi Glorgi Lwow
(JEST TO OKRES DWUWŁADZY, co pogłębia kryzys gospodarczy)

-Podczas okresu dwuwładzy w Rosji, z emigracji powraca Włodzimierz Jlicz Lenin
-17.04.1917-Lenin ogłasza swoje tezy:
   -przekształcenie rewolucji burżuazyjnej w rewolucję proletariatu
   -przejęcie pełni władzy przez rady delegatów ("cała władza w rękach rad")
   -szybkie wycofanie się z wojny
   -nacjonalizacja ziemi i przemysłu (zlikwodowanie własności prywatnej)

   -Lenin mobilizuje bolszewików, czyli swoich zwolenników do przygotowania rewolucji.

REWOLUCJA PAŹDZIERNIKOWA

03.03.1917-Pokój Brzeski
Rosja zrzekła się pretensji do Litwy, Łotwy, Estonii i ziem Polskich

SKUTKI REWOLUCJI ROSYJSKIEJ:
-przejęcie władzy przez bolszewików z Leninem na czele
-terror rewolucyjny
-wymordowanie carskiej rodziny z nocy 16-17.07.1918r.
-likwidacja wszystkich partii politycznych poza bolszewicką
-zaczęto budować państwa radzieckie
-nowy ustrój
-wprowadzienie dyktatury proletariatu
-powstanie Armii Czerwonej
-przekreślenie traktatów rozbiorowych Polski

SPRAWA POLSKA

W I WOJNIE ŚWIATOWEJ

Koncepcje polityczne polaków przed I Wojną Światową:
-koncepcja prorosyjska-zakłada sojusz z rosją (pasywistyczna), była propagowana przez enclecje, na jej czele stał Roman Dmowski. Jeśli wybuchnie wojna walczyć u boku Rosji, połączyć wszystkie ziemie i zjednoczyć ich tworząc szeroką autonomię
-koncepcja proaustriacka (aktywistyczne) PPS Frakcja Rewolucyjna, a na jej czele Józef Piłsudski. Sprzymierzyć się z austriakami, walczyć o niepodległość Polski, szeroką autonomię państwa austriackiego, a jeśli nie uda się odzyskać niezależności polski, to utworzą państwo Austro-Węgry-Polsko
-koncepcja Nurt Lewicy rewolucyjnej-Feliks Dzierżyński i Róża Luksemburg. Partia, która propagowała tę koncepcję to SDKPiL.

-z nocy 5-6.08.1914-Piłsudski wymaszerował z oddziałami strzeleckimi spod Krakowskich orleanów na zabór rosyjski(niepowodzenie), Kampania Kadrowa zachęca do powstania.
-12.08.1914-docierają do Kielc i wracają pod Kraków
-16.08.1914-w Krakowie Polacy tworzą Naczelny Komitet Narodowy, na czele którego stoi Juliusz Leo. Cel: utworzenie Legionów Polskich u boku armii austriackiej
-     .08.1914-państwa zabiegają o to, aby polacy wstępowali do ich armii

ODEZWA DO POLAKÓW
Rosja-Mikołaj Mikołajewicz:
-zachęta do wzięcia czynnego udziału w wojnie
-bez wzmianki odzyskania niepodległości Polski
-car pod panowaniem wszystkich ziem polskich

Austro-Węgier
-bez wzmianki o niepodległości Polski

-listopad 1914-Warszawa, Polacy tworzą Komitet Narodowy, na czele stoi: Roman Dmowski
  -Legion Puławski zlikwidowany w 1915r.

LEGIONY POLSKIE-u boku armii austriackiej z polskim dowództwem, składają je 3 Brygady:
  -1 Brygada-Józef Piłsudski
  -2 Brygada-Józef Haller
  -3 Brygada-generał Szeptycki

Ignacy Daszyński, Ignacy Jan Paderewski, Henryk Sienkiewicz-politycy, działacze niepodległościowi głównie w Europie-Szwajcaria oraz USA organizowali wiece-informacja o sytuacji bieżącej na ziemiach polskich, zbierali pieniądze na Legiony Polskie

-20mln-mieszkańców na ziemiach Polskich
-6mln-rozwiani po świecie Polacy

-1916-cesarze niemiec i austro-węgier wydają dokument AKT PIĄTEGO LISTOPADA:
 -wzywa się polaków aby wstępowali do armii niemiec i austro-węgier
 -mówią o zakresie suwerenności ziem polskich

-1917-Piłsudski ogłasza kryzys przysięgowy, który polega na tym aby brygady niemiec i austro-węgier nie składały przysięgi
-legioniści uwięzieni w Beniaminowie i Szczypiornie, a sam Piłsudski osadzony w Twierdzy w Magdenburgu
-Członkowie Ententy 1917-styczeń, prezydent USA Willson stwierdza, że po wojnie powinna odrodzić się niepodległa Polska
-Francja zezwala na działalność Komitetu Narodowego Polski utworzonego w 1917 roku w Paryżu, na czele: Roman Dmowski

-KNP-oficjalne przedstawicielstwo na emigracji
-KOŁO POLSKIE-w Wiedniu

-Rosja-traktaty rozbiorowe są nie ważne, Polska może się odrodzić

-08.01.1918-orędzie 14 punktów wydane przez Willsona:
  -każdy naród ma prawo do suwerenności
  -spory rozwiązane drogą dypolomatyczną
  -nie dociekać się do wszczynania wojny
  -po wojnie powinna odrodzić się niepodległa Polska z dostępem do morza

-07.10.1918-Rada Regencyjna wydaje manifest do narodu Polskiego

I akt władz polskich, zapowiadający odbudowę niepodległej Polski

-6-7.11.1918- w Lublinie utworzono Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej, na czele: Ignacy Daszyński. W skład rządu weszli politycy z PPS i PSL. Rząd Daszyńskiego wtdał manifest, który ogłosił przejęcie władzy na ziemiach polskich i zapowiada zwołanie sejmu ustawodawczego.
-10.11.1918-wraca Józef Piłsudski
-11.11.1918-rada Regencyjna przekazała Piłsudskiemu dowództwo nad tworzącym się województwem polskim.
...