Typologia ateizmu (KDK).doc

                                                                      TYPOLOGIA ATEIZMU ( KDK )

19. Formy i źródła ateizmu

Osobliwą rację godności ludzkiej stanowi powołanie człowieka do uczestniczenia w życiu Boga. Jednakże wielu współczesnym nam ludzi nie dostrzega tej wewnętrznej i żywotnej łączności z Bogiem albo ją wyraźnie odrzuca, tak że ateizm należy zaliczyć do najpoważniejszych spraw doby obecnej i poddać go staranniejszym badaniom.

Wyrazem ateizm oznacza się zjawiska różniące się bardzo między sobą. Kiedy bowiem jedni przeczą wyraźnie istnieniu Boga, inni uważają, że człowiek w ogóle nic pewnego o Nim twierdzić nie może; a inni znów zagadnienie Boga poddają badaniu taką metodą, żeby ono wydało się bez sensu.

Ateizm wzięty w całości nie jest czymś pierwotnym, lecz raczej powstaje z różnych przyczyn:

·  tłumaczenie wszystkiego tylko drogą naukowego poznania

·  nieprzyjmowanie istnienia żadnej prawdy absolutnej

·  fałszywe obrazy Boga

·  nieodczuwanie niepokoju religijnego

·  protest przeciwko złu w świecie

·  zbytnie uwikłanie w sprawy ziemskie

·  krytyczna reakcja przeciw religiom

·  brak autentycznego świadectwa chrześcijan

20. Ateizm usystematyzowany ( forma współczesnego ateizmu):

* wolność polega na tym, żeby człowiek był sam sobie celem

*  jedynym sprawcą

* demiurgiem swojej własnej historii.

Wśród form dzisiejszego ateizmu nie należy pominąć tej, która oczekuje wyzwolenia człowieka przede wszystkim drogą jego wyzwolenia gospodarczego i społecznego

( religia stoi na przeszkodzie, gdyż budzi nadzieję człowieka na przyszłe, złudne życie, odstręcza go od budowy państwa ziemskiego, stąd należy ją zwalczać, szerząc ateizm )

21. Postawa K-ła wobec ateizmu

* odrzuca z całą stanowczością zgubne doktryny „ateistyczne”

* bada powody negacji Boga przez ateistów

* utrzymuje, że uznanie Boga nie sprzeciwia się godności człowieka ( która przy braku fundamentu Bożego i nadziei życia wiecznego doznaje poważnego uszczerbku, a kwestie życia i śmierci, winy i cierpienia pozostają bez rozwiązania, co jest z kolei częstą przyczyną rozpaczy)

* stara się uobecniać i czynić niejako widzialnym Boga Ojca i Jego Syna przez nieustanne odnawianie się i oczyszczanie pod kierunkiem Ducha Św.

* boleje nad dyskryminacją wierzących i niewierzących przez głowy państw,

nie uznające zasadniczych praw osoby ludzkiej

* dla wierzących domaga się wolności działania ( np. w  budowaniu świątyń Bogu )

* ateistów zaś przyjaźnie zaprasza, by otwartym sercem rozważali Ewangelię Chrystusową

                                                                                                  KKK ( 27 – 49)

                                                                      Człowiek zdolny przyjąć Boga ( Capax Dei)

I.Pragnienie Boga

jest wpisane w serce człowieka, ponieważ został on stworzony przez Boga i dla Boga. Stąd człowiek ze swej natury i powołania jest istotą religijną. Wychodząc od Boga i zdążając do Boga, człowiek tylko wtedy żyje życiem w pełni ludzkim ( znajduje swoje szczęście ), gdy w sposób wolny przeżywa swoją więź z Bogiem.

„ Ty sam sprawiasz, że człowiek znajduje ukojenie w wielbieniu Ciebie.

Stworzyłeś nas bowiem dla siebie i niespokojne jest nasze serce, dopóki nie spocznie w Tobie”.

                                                                                Św. Augustyn  Confessiones I,1.1

II.Drogi prowadzące do poznania Boga

( „dowody na istnienie Boga’’ )

Punktem wyjścia jest stworzenie:

* świat materialny (5 dróg Św. Tomasza)

* osoba ludzka (przez swoją otwartość na prawdę i piękno, swoim zmysłem moralnym, swoją wolnością i głosem sumienia, swoim dążeniem do nieskończoności i szczęścia)

Władze człowieka uzdalniają go do poznania istnienia osobowego Boga. Aby jednak człowiek mógł zbliżyć się do Niego, Bóg zechciał objawić mu się i udzielić łaski, by mógł przyjąć to objawienie w wierze.

Dowody  na istnienie Boga mogą jednak przygotować człowieka do wiary i pomóc mu stwierdzić, że wiara nie sprzeciwia się rozumowi ludzkiemu.

III. Poznanie Boga wg nauczania K-ła

„Święta Matka Kościół utrzymuje i naucza, że naturalnym światłem rozumu ludzkiego można z rzeczy stworzonych w sposób pewny poznać Boga, początek i cel wszystkich rzeczy”

                                           Vat. I  DS. 3026;  Vat. II, konst. Dei verbum, 6

Człowiek napotyka jednak wiele trudności  w poznaniu Boga za pomocą samego światła rozumu. Prawdy dotyczące Boga oraz relacji między Bogiem a ludźmi przekraczają w sposób absolutny porządek rzeczy podpadających pod zmysły, natomiast rozum napotyka na trudności wynikające z wpływu zmysłów i wyobraźni oraz ze złych skłonności spowodowanych przez grzech pierworodny.

Sprawia to, że w tych dziedzinach ludzie łatwo sugerują się błędem lub przynajmniej niepewnością w tym, czego nie chcą uznać za prawdę.

Z tego powodu człowiek potrzebuje światła Objawienia Bożego nie tylko wtedy, gdy chodzi o to, co przekracza możliwości jego zrozumienia, lecz także,

„by nawet prawdy religijne i moralne, które same przez się nie są niedostępne rozumowi, w obecnym stanie rodzaju ludzkiego mogły być poznane przez wszystkich w sposób łatwy, z zupełną pewnością i bez domieszki błędu”

                                           Vat. I DS. 3005;  Vat. II, konst. Dei verbum 6

IV. Jak mówić o Bogu?

Broniąc zdolności rozumu ludzkiego do poznania Boga, K-ł wyraża swoją ufność w możliwość mówienia o Bogu wszystkim ludziom i z wszystkimi ludźmi.

Możemy określać Boga opierając się na różnorodnych  doskonałościach stworzeń ( ich prawda, dobro, piękno),

podobnych do Boga nieskończenie doskonałego, nawet jeśli nasz ograniczony język nie wyczerpuje Jego tajemnicy.

„Gdy  wskazujemy na podobieństwo między Stwórcą i stworzeniem, to zawsze niepodobieństwo między nimi jest jeszcze większe”

                                                                                            Sobór Laterański IV: DS. 806

„ Mówiąc o Bogu,  nie możemy określić, kim On jest, ale wyłącznie kim nie jest i jakie miejsce zajmują inne byty w stosunku do Niego”

                                                                                    Św. Tomasz z Akwinu , Summa contra gentiles I,30

                                                                                    KKK (198-231)              Wierzę w Boga

„Wierzę w Boga”: to pierwsze stwierdzenie wyznania wiary jest także ze wszystkich podstawowe.

Cały Symbol wiary mówi o Bogu, a jeśli mówi również o człowieku i o świecie, to czyni to w odniesieniu do Boga.

I. „ Wierzę w jednego Boga”

( Symbol Nic.-Konst.) To wyznanie :

·  zakorzenia się w Objawieniu Bożym Starego Przymierza

·  jest nieodłączne od wyznania istnienia Boga, jest podobnie jak ono, podstawowe

Bóg objawił się Izraelowi jako Jedyny: „ Słuchaj, Izraelu, Pan jest naszym Bogiem – Panem jedynym. Będziesz miłował Pana, Boga twojego, z całego swego serca, z całej duszy swojej, ze wszystkich swych sił”      (Pwt 6, 4-5)

„Całą mocą wierzymy i otwarcie wyznajemy, że jeden tylko jest prawdziwy Bóg, wieczny, nieograniczony, niezmienny, niepojęty, wszechmocny i niewymowny, Ojciec i syn, i Duch Święty: trzy Osoby, ale jedna istota, jedna substancja, czyli natura, całkowicie prosta”.

                                                                      Sobór Laterański  IV (1215): DS. 800

II. Bóg objawia swoje Imię

* imię wyraża istotę, tożsamość osoby i sens jej życia. Bóg ma imię, nie jest jakąś anonimową siłą.

* ujawnić swoje imię = pozwolić, by inni mogli nas poznać, w jakiś sposób oddać się, stając się dostępnym, możliwym do głębszego poznania i do bycia wzywanym osobowo

* Bóg objawiał się swemu ludowi stopniowo i pod różnymi imionami

* objawienie Imienia Bożego dane Mojżeszowi w teofanii płonącego krzewu – podst. dla Starego i Nowego Przymierza

    JAHWE (JHWH) – „ Ja Jestem, Który Jestem”, „ bogaty w łaskę i wierność” (Wj 34, 6), „ Bóg miłosierny i litościwy” (Wj 34, 6),        „ Ten, Który Jest”, Bóg jest Prawdą, „ Bóg jest Miłością ” (1J 4, 8.16)- miłość jest samą istotą Boga

Bóg, objawiając się , pozostaje niewyrażalną Tajemnicą:    „Gdybyś Go zrozumiał, nie byłby Bogiem”

                                                                                                                                            Św. Augustyn, Sermones, 52, 6, 16

IV. Konsekwencje wiary w Jedynego Boga

*poznawać wielkość i majestat Boga             „na pierwszym miejscu trzeba służyć Bogu”

                                                                                                                                            Św. Joanna d’ Arc

·  żyć w dziękczynieniu

·  poznawać jedność i prawdziwą godność wszystkich ludzi

·  dobrze użytkować rzeczy stworzone

·  okazywać Bogu zaufanie we wszystkich okolicznościach, a nawet w przeciwnościach.

              POZATEOLOGICZNE INTERPRETACJE DOKTRYNY O PRZEZNACZENIU – J. SALIJ

Termin „ interpretacje pozateologiczne” ozn. jedynie, że powstały one w naukach innych niż teologia i bez bezpośredniego zaangażowania w służbę zbawienia,  nie ozn. natomiast, jakoby  były formułowane w opozycji do teologii czy  jej metod.

1. MAX WEBER: Zagadnienie powiązań nauki o przeznaczeniu z rzeczywistością ekonomiczną

Swoje tezy przedstawia w dziele o wpływie duchowości protestanckiej na powstanie kapitalizmu

·  protestantyzm w ogóle, a ascetyczne jego nurty w szczególności,  wypracowały  specyficzny ideał

    postaw etycznych – wpływ  na sprawy gosp. – ukształtowanie się kapitalizmu

·  całokształt tych postaw Weber nazywa „duchem kapitalizmu” – jego początki da się zaobserwować w luteranizmie propagującym nową drogę do świętości ( odrzucając średniowieczny ideał świętości zakonnej) polegającą na zwróceniu się do świata,

        na religijnym przeżywaniu spraw świata -  uznanie pracy zawodowej za rodzaj religijnego powołania

·  postulat „ ascezy wewnątrz świata” – (konsekwencja kalwińskiej nauki o predestynacji)

a)      znakiem przeznaczenia jest służba Bogu i  pełnienie cnoty poprzez swoją działalność zawodową i życie codzienne

                        b)   paradoksalna asceza, zakazująca używania bogactw, ale nie ich posiadania  - idealnie                                                                                                     sprzyjająca  akumulacji kapitału

                                     c)   dzięki obsesyjnemu niemal podkreślani u konieczności pracy zapewniała powstającym                                                                                              przedsiębiorstwom idealnych robotników

        * szczególne podkreślenie tajemniczości zrządzeń Bożych w odniesieniu do losów człowieka mogło ...