PGP - EGZAMIN.doc

Prawo gospodarcze – publiczne - egzamin

1. Pojęcie prawa gospodarczego – publicznego

Prawo gospodarcze publiczne – to jest ta część prawa, która składa się z norm bezwzględnie obowiązujących, które służą realizacji interesu publicznego. Określają treść tego interesu, określają i wskazują te zachowania jednostek gospodarczych jakich interes ten wymaga, tworzą i wyposażają w odpowiednie instrumenty prawne. Organy władzy publicznej powołane są do stosowania tych norm.

2. Źródła prawa gospodarczego – publicznego

Konstytucja, ustawy i akty pod ustawowe. Ponadto akty indywidualne które konkretyzują obowiązki i uprawnienia podmiotów ustalonych w aktach generalnych. Odrębnym źródłem praw gp są też akty prawa ponadnarodowego i międzynarodowego (traktaty handlowe, celne, monetarne etc)
Konstytucja - początkowo Konstytucja gwarantowała pewne wolności np. swoboda działalności gospodarczej, ochrona własności i dziedziczenia. Po II WŚ uległo to zmianie - powstały nowe typy państw i gospodarki (np. państwa demokracji ludowej - K zaczęła określać ustrój społeczno - gospodarczy - w Polsce oparty na własności społecznej i wszechobecnej roli państwa w gospodarce. Konstytucje zaczęły określać nowe wartości min ochrona konkurencji i konsumentów , dóbr publicznych etc a także granice i formy interwencjonizmu państwowego
Akty podustawowe - te to przewidują różne rodzaje aktów wykonawczych (wraz z wyborem jego formy wiąże się kwestia kontroli tworzenia i stosowania aktu) Do źródeł prawa można też zaliczyć tzw akty organizacji np. statuty nadawane przez organy adm państwowej przedsiębiorcom , czy umowy zbiorowe pracy
Źródła prawa gospodarczego:
Są nimi przepisy kodeksu cywilnego, które dotyczą osób fizycznych i prawnych w ramach prowadzonych przez nie działalności gospodarczych.
Prawo gospodarcze będąc kompleksową gałęzią prawa nie ma w przeciwieństwie do większości gałęzi prawa swojego kodeksu (kodeksu gospodarczego). Wśród całej gamy źródeł prawa gospodarczego szczególne miejsce zajmuje kodeks cywilny z 1964 roku (od tego czasu ponad 20 razy nowelizowany).
 

3. Zasady prawa gospodarczego – publicznego

Zasady ogólne prawa gospodarczego:

- w prawie publicznym zarówno jednostka jak i władza publiczna poddana jest prawu ustanowionemu, akceptowanemu, stosowanemu według ustalonych w danym społeczeństwie reguł, np.  prawo jednostki do sądu, związanie władzy publicznej prawem.

- tworzenie podstaw do zapewnienia dobra publicznego – zaspokajania potrzeb publicznych.

- domniemanie, że administracja publiczna realizuje dobro publiczne w formach nie władczych, a wykorzystanie władztwo publicznego jest wyjątkiem od tego domniemania.

W dziedzinie zarządu mieniem publicznym czynności prawne i inne działania organów administracji powinny być zgodne nie tylko z normami prawa prywatnego, ale także z odpowiednimi norami prawa publicznego. Organ władzy publicznej ma obowiązek podjęcia działania jeżeli dobro publiczne tego wymaga.

- zasada równości wobec prawa i władz publicznych

- zasada ochrony własności

- administracja ma władczo wkraczać za pomocą aktów generalnych i adm. w sferę praw i obowiązków jednostki wtedy i tylko wtedy, gdy ma do tego wyraźne upoważnienie wynikające  z przepisów prawa

- zasada ochrony wolności i praw nabytych

- zasada trwałości decyzji.

Zasady swoiste:

- zasada ochrony, bezpieczeństwa, porządku publicznego

- zasada prawidłowego funkcjonowania gospodarki rynkowej

- zasada ochrony zasobów narodowych

- zasada interesów politycznych i gospodarczych państwa w stosunkach z zagranicą

- zasada prawidłowego gospodarowania mieniem publicznym.

4. Podstawy zachowań państwa wobec gospodarki

- Podstawowe typy zachowań państwa wobec gospodarki

Możemy wyróżnić 3 typy zachowań państwa wobec gospodarki, które mają na celu
utrzymanie przez państwo istniejącego typu gospodarki i związanego z nim rodzaju modelu.

Pierwszy typ - nazywany jest zasadniczym i państwo chroni istniejący typ gospodarki i rodzaj modelu. Zakładając, że istniejący model gospodarki służy panowaniu klasowemu i umożliwia realizację ogólnospołecznych funkcji państwa. W założeniu tym tkwi zgodność pomiędzy typem, rodzajem, formami i metodami zachowań państwa wobec gospodarki. Państwo chroni ten typ gospodarki poprzez utrzymanie funkcjonującego ustroju gospodarczego, poprzez przestrzeganie reguł ekonomicznych i prawnych obowiązujących na rynku towarowym pracy i usług. Ochrona ta dotyczy państwa jako całości.
Drugi typ - państwo zmienia model gospodarki przy zachowaniu dotychczasowego typu gospodarki. Przyczyny, zmiany modelu gospodarki mogą być różne. Np. brak takich zmian może doprowadzić do upadku istniejącego typu gospodarki. W tym celu państwo może przeprowadzać, inicjować, realizować reformy gospodarcze. Zmiana modelu gospodarki wymaga zastosowania innych metod zachowań państwa wobec gospodarki.
Trzeci typ - państwo zmienia istniejący typ gospodarki i rodzaj modelu. Ten typ budzi najwięcej kontrowersji. Po pierwsze, dlatego czy tego rodzaju zmiany może przeprowadzić samo państwo. Zmiana typu gospodarki oznacza zmianę ustroju gospodarczego i związanego z nim ustroju politycznego, co oznacza utratę władzy państwowej przez dotychczasowy układ sił politycznych.

- Podstawy doktrynalne

Neoliberalizm gospodarczy- współczesny neoliberalizm gospodarczy jest spadkobiercą XIX wiecznych systemów liberalnych. Okres wybuchu na nowo tego kierunku to lata 70 i 80-te XX wieku. Stał się wtedy doktryną powszechnie uznawaną i stosowana przez władze i rządy w większości wysoko rozwiniętych państw kapitalistycznych. Pierwszy nawrót do tej doktryny nastąpił w Wielkiej Brytanii w 1979r., kiedy w wyniku zwycięstwa wyborczego partii konserwatystów na czele rządu stanęła Margarett Tchaczer.

Drugą koncepcją przeciwstawną do neoliberalizmu gospodarczego jest interwencjonizm państwowy. Jest to aktywne oddziaływanie państwa na procesy społeczne i gospodarcze. Jest to teoria, która zaleca bezpośrednią ingerencję państwa w rynek. Zwolennicy tego kierunku wskazują 3 podstawowe cele tej koncepcji: ograniczenie bezrobocia do poziomu uznanego za niezbędny, a nawet korzystny dla gospodarki, pobudzenie popytu gospodarczego, podniesienie tempa wzrostu gospodarczego
Twórcą tej teorii był Keints.

- przyczyny oddziaływania państwa na gospodarkę

Przesłanki pierwotne:
Ekonomiczne – gospodarka stanowi dla państwa źródło przychodów i dzięki niej możliwe jest zapewnienie przez państwo odpowiednich wpływów do budżetu państwa za pośrednictwem podatków i innych danin publicznych. Odpowiednie, zgodne z potrzebami publicznymi wpływy zapewnić może jednak tylko gospodarka funkcjonująca efektywnie. Stąd państwo motywowane jest do tego aby stworzyć mechanizmy sprzyjające efektywności.
Społeczne – przesądzają o angażowaniu się państwa w gospodarkę ze względu na potrzebę rozwiązywania różnych problemów istotnych ze społecznego punktu widzenia, a także ze sporów, konfliktów rodzących się na tle prowadzenia działalności gospodarczej.
Przesłanki wtórne:
Polityczno – ustrojowe – państwo kreuje ustrój gospodarczy. Przy kreowaniu tego ustroju są przesłanki ekonomiczne i społeczne. Względy ekonomiczne – racjonalność, efektywność i społeczne – sprawiedliwość, równość praw i obowiązków, zaspokajanie potrzeb.
Prawne – zaprojektowany ustrój znajduje odzwierciedlenie w formie prawnej.

5. Podmioty czynne i bierne prawa gospodarczego

6. Regulacje prawne makroekonomicznych zachowań państwa wobec gospodarki

7. Regulacja prawna stosunku państwa do działalności gospodarczej

8. Stosunek państwa do podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej w świetle prawa europejskiego i polskiego

9. Ogólne warunki podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej oraz wynikające  nich obowiązki przedsiębiorców

Przedsiębiorca może podjąć działalność gospodarczą po uzyskaniu wpisu do rejestru przedsiębiorców. Zasady wpisu do rejestru przedsiębiorców określają przepisy odrębnej

ustawy. Organy rejestrowe, o których mowa w odrębnych przepisach, w

terminie siedmiu dni od dnia wpisu do rejestru, przesyłają organom podatkowym i organom samorządu gminnego, właściwym ze względu na miejsce zamieszkania (siedzibę) przedsiębiorcy, wypis z rejestru dotyczący podjęcia przez przedsiębiorcę działalności

gospodarczej.

Przedsiębiorca wykonuje działalność gospodarczą na zasadach uczciwej konkurencji i poszanowania dobrych obyczajów oraz słusznych interesów konsumentów.

Przedsiębiorca jest obowiązany spełniać określone przepisami prawa warunki wykonywania działalności gospodarczej, w szczególności dotyczące ochrony przed zagrożeniem życia, zdrowia ludzkiego i moralności publicznej, a także ochrony środowiska. Jeżeli przepisy szczególne nakładają obowiązek posiadania odpowiednich uprawnień zawodowych przy wykonywaniu określonego rodzaju działalności gospodarczej, przedsiębiorca jest obowiązany zapewnić, aby działalność gospodarcza była wykonywana bezpośrednio przez osobę

legitymującą się posiadaniem takich uprawnień zawodowych.

10. Podejmowanie i wykonywanie działalności gospodarczej na podstawie koncesji, zezwoleń, licencji, zgód.

Koncesja

Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej ustanawia wymóg uzyskania koncesji w następujących dziedzinach:                                                                                                                      - poszukiwania lub rozpoznawania złóż kopalin, wydobywania kopalin ze złóż, bezzbiornikowego magazynowania substancji oraz składowania odpadów w górotworze, w tym w podziemnych wyrobiskach górniczych                                                                                           - wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią i amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym                                                                     - wytwarzania, przetwarzania, magazynowania, przesyłania, dystrybucji i obrotu paliwami i energią                                                                                                                                                         - ochrony osób i mienia                                                                                                                          - rozpowszechniania programów radiowych i telewizyjnych                                                                    - przewozów lotniczych.                                                                                                         Szczegółowy zakres i warunki wykonywania działalności gospodarczej podlegającej koncesjonowaniu określają przepisy odrębnych ustaw. Udzielenie, odmowa udzielenia, zmiana i cofnięcie koncesji lub ograniczenie jej zakresu należy do ministra właściwego ze względu na przedmiot działalności gospodarczej wymagającej uzyskania koncesji. Koncesji udziela się na czas oznaczony, nie krótszy niż 5 lat i nie dłuższy niż 50 lat, chyba że przedsiębiorca złoży wniosek o udzielenie koncesji na czas krótszy.

Licencja                                                                                                                                     

Uzyskania licencji wymaga wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie określonym w przepisach:                                                                                                                                                          

- ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym                                                        

- ustawy z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym

Rejestr działalności regulowanej                                                                                                  

Rejestr działalności regulowanej zastąpił w niektórych przypadkach konieczność uzyskiwania zezwolenia.

Jeżeli przepis odrębnej ustawy stanowi, że dany rodzaj działalności jest działalnością regulowaną, przedsiębiorca może wykonywać tę działalność, jeżeli spełni szczególne warunki określone przepisami tej odrębnej ustawy i uzyska wpis w rejestrze działalności regulowanej. By uzyskać wpis przedsiębiorca powinien złożyć stosowny wniosek oraz oświadczenie o spełnieniu wymaganych przez prawo warunków.                                                                                                      Do działalności regulowanej należą następujące rodzaje działalności gospodarczej:              

- przechowywanie dokumentacji osobowej i płacowej pracodawców o czasowym okresie przechowywania

- konfekcjonowanie i obrót środkami ochrony roślin

- usługi detektywistyczne

- prowadzenie przedsiębiorstwa składowego (domu składowego)

- organizowanie wyścigów konnych

- prowadzenie indywidualnej praktyki lekarskiej, indywidualnej specjalistycznej praktyki lekarskiej, grupowej praktyki lekarskiej, oraz kształcenie podyplomowe lekarzy i lekarzy dentystów

- obrót materiałem siewnym

- wytwarzanie i magazynowanie biokomponentów

- prowadzenie indywidualnej praktyki pielęgniarek, położnych, indywidualnej specjalistycznej praktyki pielęgniarek, położnych albo grupowej praktyki pielęgniarek, położnych, a także kształcenie podyplomowe pielęgniarek i położnych

- działalność pocztowa nie wymagająca zezwolenia

- prowadzenie stacji kontroli pojazdów i ośrodka szkolenia kierowców, pracowni psychologicznej dla instruktorów, egzaminatorów i kierowców

- organizacja profesjonalnego współzawodnictwa sportowego

- działalność telekomunikacyjna

- organizowanie imprez turystycznych oraz pośredniczenie na zlecenie klientów w zawieraniu umów o świadczenie usług turystycznych

- usługi turystyczne obejmujące polowania wykonywane przez cudzoziemców na terytorium RP oraz polowania za granicą

- działalność kantorowa

- wyrób i rozlew wyrobów winiarskich, wyrób i rozlew napojów spirytusowych, wyrób, oczyszczanie, skażanie, odwadnianie alkoholu etylowego

- organizowanie kursów dokształcających dla kierowców przewożących towary niebezpieczne

Zgoda

Uzyskania zgody wymaga prowadzenie systemu płatności lub systemu rozrachunku papierów wartościowych w zakresie określonym w przepisach ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. o ostateczności rozrachunku w systemach płatności i systemach rozrachunku papierów wartościowych oraz zasadach nadzoru nad tymi systemami

Zezwolenie

Wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie określonym w niektórych przepisach wymaga uprzedniego uzyskania zezwolenia.

Zezwolenie należy uzyskać w zakresie określonym w przepisach: \

- ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi

- ustawy z dnia 29 lipca 1992 r. o grach i zakładach wzajemnych

- ustawy z dnia 20 października 1994 r. o specjalnych strefach ekonomicznych

- ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach

- ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii

- ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym, w zakresie produkcji tablic rejestracyjnych

- ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowym

- ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych

- ustawy z dnia 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych

- ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe

- ustawy z dnia 21 lipca 2000 r. - Prawo telekomunikacyjne

- ustawy z dnia 26 października 2000 r. o giełdach towarowych

- ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach

- ustawy z dnia 11 maja 2001 r. - Prawo o miarach

- ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków

- ustawy z dnia 22 czerwca 2001 r. o organizmach genetycznie zmodyfikowanych, w zakresie prowadzenia laboratorium referencyjnego

- ustawy z dnia 6 września 2001 r. - Prawo farmaceutyczne

- ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym

- ustawy z dnia 19 lutego 2004 r. o rybołówstwie

- ustawy z dnia 3 lipca 2002 r. - Prawo lotnicze

- ustawy z dnia 12 września 2002 r. o elektronicznych instrumentach płatniczych

- ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o działalności ubezpieczeniowej

- ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o pośrednictwie ubezpieczeniowym

- ustawy z dnia 12 czerwca 2003 r. - Prawo pocztowe

- ustawy z dnia 23 stycznia 2004 r. o podatku akcyzowym

- ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych

- ustawy z dnia 21 stycznia 2005 r. o doświadczeniach na zwierzętach

- w art. 19a ustawy z dnia 28 września 1991 r. o lasach

11.  Regulacje prawne stosunku państwa do publicznej działalności gospodarczej

- działalność gospodarcza państwa

- działalność gospodarcza jednostek samorządu

- stosunek państwa do lokalnej działalności gospodarczej

Działalność gospodarcza, wykreowana przez system prawny każdego państwa forma organizacyjno-prawna umożliwiająca zespolenie podmiotów uczestniczących w procesie gospodarczym (właścicieli, zarządzających i pracowników) oraz materialnych czynników produkcji (środki i przedmioty pracy).                                                                                                 Działalność gospodarcza stanowi jeden ze sposobów realizacji podstawowych zadań jednostek samorządu terytorialnego. Mają one bowiem obowiązek prowadzić działalność gospodarczą związaną z realizacją zadań łączących się z zaspokajaniem zbiorowych potrzeb swoich mieszkańców.                                                                                                                                                        W ustawie o gospodarce komunalnej (Dz.U. z 1997 r. nr 9, poz. 43 ze zm.) zawarto krótką definicję gospodarki komunalnej. Są to zadania o charakterze użyteczności publicznej, których celem jest bieżące i ciągłe zaspokajanie potrzeb ludności, takich jak np. zaopatrzenie mieszkańców w wodę, doprowadzenie kanalizacji, zaopatrzenie w energię elektryczną i cieplną, lokalny transport zbiorowy, usuwanie odpadów oraz utrzymanie porządku i czystości i zapewnienie mieszkańcom bezpieczeństwa. Wymienione zadania są realizowane poprzez świadczenie usług, które są powszechnie dostępne. Zadaniami użyteczności publicznej są zadania własne gminy, określone w art. 7 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym, których celem jest bieżące i nieprzerwane zaspokajanie zbiorowych potrzeb ludności w drodze świadczenia usług powszechnie dostępnych.

12. Przedsiębiorcy i przedsiębiorstwa

Przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna nie będąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną - wykonująca we własnym imieniu działalność gospodarczą.

Za przedsiębiorców uznaje się także wspólników spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej.

13. Państwowa ochrona prawna konkurencji

- ochrona konkurencji

- postępowanie monopolowe

- ograniczenie konkurencji

14. Komercjalizacja i prywatyzacja

Komercjalizacja i prywatyzacja są formami przekształceń własnościowych w przedsiębiorstwach państwowych działających na podstawie ustawy o przedsiębiorstwach państwowych. Komercjalizacja polega na przekształceniu przedsiębiorstwa państwowego w spółkę S.A. lub spółkę z o. o., w wyniku czego powstaje jednoosobowa spółka skarbu państwa, w której skarb państwa ma 100% akcji i udziałów.

Rodzaje komercjalizacji – 3 rodzaje
- w celu prywatyzacji
- prywatyzacja w celu przekształcenia organizacyjno - prawnym
- w celu dokonania konwersji wierzytelności
W celu osiągnięcia 2 pierwszych celów komercjalizacji można poddać każde przedsiębiorstwo państwowe z wyjątkiem przedsiębiorstw postawionych w stan upadłości lub likwidacji.

Komercjalizacja z konwersją wierzytelności – przekształcenie przez ministra skarbu państwa p.p. w spółkę z.o.o. z udziałem skarbu państwa i wierzycieli.

Prywatyzacja – świadoma i dobrowolna rezygnacja przez państwo z własności pp na rzecz podmiotów prywatnych lub innych (zwykle niepaństwowych) podejmowaną w celu zmiany systemu prawnego i finansowego pp.

Prywatyzacja bezpośrednia polega na rozporządzeniu wszystkimi składnikami materialnymi i niematerialnymi majątku przedsiębiorstwa przez : są to też formy prywatyzacji:
1- sprzedaż przedsiębiorstwa; w trybie przetargu publicznego lub rokowań podjętych na podstawie publicznego zaproszenia;
2 - wniesienie przedsiębiorstwa do spółki; w trybie rokowań podjętych na podstawie publicznego przetargu;
3.- oddanie przedsiębiorstwa do prywatnego korzystania: na rzecz spółki pracowniczej spełniającej określone warunki.

Prywatyzacja pośrednia polega na zbyciu akcji skarbu państwa w spółce powstałej w wyniku komercjalizacji.

15. Zamówienia publiczne

Zamówieniami publicznymi są opłacane przez zamawiającego usługi, dostawy lub roboty budowlane, wykonywane przez dostawców lub wykonawców.

Tryby Udzielenia zamówień publicznych:

1. przetarg nieograniczony

2. przetarg ograniczony

3. przetarg dwustopniowy

4. negocjacje z zachowaniem konkurencji

5. zapytania o cenę

6. zamówienie z wolnej ręki.