Socjologia – wykład 2

Wykład 2

Temat: Socjotechnika, czyli podejście do praktycznego wykorzystania socjologii

1)     Socjotechnika

Poprzez socjotechnikę (inaczej inżynierię społeczną) rozumie się zespół dyrektyw dotyczących dokonywania racjonalnych przemian życia społecznego. Dyrektywy te, zwane dyrektywami socjotechnicznymi, określają jak przy pomocy odpowiednich środków dokonywać celowych przemian społecznych opierających się przy tym na ocenach i wartościach społecznych.

SOCJOTECHNIKI

F       Całościowa – oddziaływanie jednoczesne na szereg zjawisk

F       Cząstkowa – oddziaływanie tylko na wybrane części społeczeństwa

Argumenty przemawiające za inżynierią cząstkową wg Poppera:

Ø       Jest metodą, którą można stosować w każdej chwili

Ø       Okazuje się metodą jak dotąd skuteczną

Ø       Ma większe szanse                       społeczeństwa, gdyż jej celem jest likwidacja problemów społecznych a nie dążenie do ideałów

Ø       Charakteryzuje się prostotą wzorów

Ø       Cechują ją mniejsze konsekwencje działań szkodliwych i łatwość ich naprawy

Ø       Łatwiej przy jej stosowaniu przezwyciężyć trudności praktyczne rozumem niż siłą czy gwałtem

2)     Modele socjotechniki – podział ze względu na sposób realizowania socjotechnik

n        Model klasyczny – (model robota) charakteryzuje się tym, że zmiany jak i sposób wprowadzania zmian opracowuje i wprowadza podmiot znajdujący się poza zbiorowością, bądź nad zbiorowością, której te zmiany dotyczą (człowiek nie liczy się z podmiotem, w którym wprowadzone są zmiany); przykładem może być rząd, który uchwala ustawy

n        Model kliniczny – podmiot, który przygotowuje zmiany (bądź wprowadza je) dokonuje programu przygotowania zmian, jak i je wdraża, w konsultacji z podmiotem, którego te zmiany dotyczą

n        Model interwencyjny – jakaś instytucja stojąca wyżej na zasadzie interwencji dokonuje zmian; przykładem może być ministerstwo, które dokonuje zmian w szkole nie licząc się ze zdaniem władz szkolnych

ZWIĄZEK SOCJOLOGII Z SOCJOTECHNIKĄ – oddziaływanie skuteczne jeśli ma być trafione musi być dobrze przemyślane; zatem aby znać problemy oraz ich natężenie, trzeba poznać (zbadać) dane środowisko.

-          Socjologia zajmuje się poznaniem

-          Socjotechniki zajmują się działaniem

3)     Składniki socjotechniki (komponenty)

·         Systemy sterujące i systemy sterowane – żeby oddziaływanie było skuteczne ważne jest kto na kogo oddziałuje (kto na kogo ma oddziaływać); np. w zakładzie pracy ktoś źle funkcjonuje i trzeba określić kto ma oddziaływać na tego delikwenta, żeby się poprawił

·         Zmiany jakie chce się osiągnąć w systemach sterowanych, trzeba precyzyjnie określić zmiany; np. wprowadzenie reformy ochrony zdrowia, trzeba sprecyzować cele

·         Środki działania – zły dobór środków nie gwarantuje sukcesów

·         Reguły socjotechniczne – zasady, które mówią w jaki sposób oddziaływać, aby oddziaływanie było skuteczne

4)     Strategie socjotechniki - podział ze względu na sposób spostrzegania systemu sterowanego (bierny/aktywny)

Model systemowo-funkcjonalny – postrzega się jako zrównoważony system złożony z biernych adaptacyjnie nastawionych jednostek (bierność)

Model procesowo-podmiotowy – ujmuje społeczeństwo jako nieustanny ciąg zmian, które społeczeństwo samo inicjuje (aktywność)

ü      Strategia manipulacyjna – system sterujący narzuca zmiany i przez nie wyzwala zachowanie przystosowawcze

ü      Strategia emancypacyjna – system sterujący nie narzuca zmian (wyraźnie określonych), ale działa w kierunku wyzwalania pomysłowości, dawania szans, otwierania możliwości swobodnego działania, uwalniania z ograniczeń itp.

5)     Czy łatwo w Polsce dokonuje się proces zmian (społeczeństwo aktywne/pasywne)

Bariery transformacyjne ze społeczeństwa pasywnego w aktywne:

-          zawierają się w samym procesie dokonywania zmian

-          o charakterze historycznym

-          bariery, które wiążą się ze skutkami

1