sciaga_-_prawo.pdf

PRAWO to zespół norm wydanych lub usankcjonowanych przez

państwo i zagwarantowywanych przymusem państwowym.

Prawo jest nierozerwalnie związane z państwem.

Prawo stanowi UPORZĄDKOWANY zbiór norm.

MORALNOŚĆ to ukształtowany w procesie długotrwałego

rozwoju społeczeństwa zespół norm postępowania, według których

ocenia się określone zachowanie jako dobre lub złe.

ELEMENTARNE NORMY MORALNE – zespół norm

moralnych wspólnych dla całego społeczeństwa

Klasyfikacja norm prawnych z punktu widzenia moralności:

- moralnie pozytywne (potępienie kradzieży, nie zabijać)

- moralnie negatywne

- moralnie obojętne (np. regulujące zasady ruchu drogowego,

prawo podatkowe itp.)

ŚWIADOMOŚC PRAWNA to ocena obowiązującego

prawa przez społeczeństwo i postulaty dotyczące zmiany prawa w

pożądanym przez społeczeństwo kierunku

„jest to prawo z ludzkich wyobrażeń o sprawiedliwości” np. ten

przepis jest „sprawiedliwy”, a ten przepis „nie jest sprawiedliwy”

Świadomość prawna wchodzi w skład moralności.

Niezgodność obowiązującego prawa ze świadomością prawną

osłabia działanie prawa, stąd państwo (władza, ustawodawca) nie

może w żaden sposób lekceważyć świadomości prawnej

PRAWORZĄDNOŚĆ jest to taki stan faktyczny, w którym

podstawowe dziedziny stosunków społecznych są uregulowane

przepisami prawnymi i przepisy te są przez organy państwowe

ściśle przestrzegane, jak i przez społeczeństwo.

1. Przesłanka praworządności – istnienie stosunkowo szerokiej

regulacji prawnej

2. Przesłanka praworządności – przestrzeganie prawa przez

wszelkie organy publiczne

KIERUNKI REGULACJI STOSUNKÓW SPOŁECZNYCH

1. NORMY O CHATAKTERZE KARNO-ADMINISTRACYJNYM

relacja Państwo (nakazuje)- Obywatel (podporządkowany)

2. NORMY O CHARAKTERZE CYWILNYM (interes prywatny,

jednostki)

- w tej relacji dwa podmioty są względem siebie równe

- negocjacje

- autonomia woli stron

REGULACJA SFERY PUBLICZNEJ --- Nakaz

PODZIAŁ STOSUNKÓW SPOŁECZNYCH

1. Sfera majątkowa (wymiana między wszelkimi podmiotami w

zakresie dóbr i usług

2. Sfera niemajątkowa – publiczna – regulacje między Państwem i

Obywatelami (podatki, ubezpieczenia społ., szkolnictwo etc)

NORMA PRAWNA to wynikająca z przepisów reguła

postępowania, wydana lub usankcjonowana przez państwo,

zagwarantowana przymusem państwowym

Cechy normy prawnej:

- ma charakter ogólny i nie indywidualizuje osoby, do której się

odnosi

- ma charakter dwustronny, Z każdej normy wynika dla jednej

osoby obowiązek, a dla drugiej prawo

Budowa normy prawnej:

1. Hipoteza – określa pewną sytuację, stan faktyczny

2. Dyspozycja – wskazuje obowiązujący w danej sytuacji sposób

zachowania

3. Sankcja – określa negatywne konsekwencje wynikające z faktu

postępowania niezgodnego z dyspozycją

Sankcji nie należy utożsamiać z karą. Jedynie w normach prawa

karnego sankcja przybiera postać kary. (np. sankcją za naruszenie

zasad sporządzenia testamentu jest nieważność testamentu)

PODZIAŁ NORM

ze względu na rodzaje wymaganego zachowania się

1. Normy nakazowe – nakazują adresatowi określony sposób

zachowania się

2. Normy zakazowe – zabraniające określonego zachowania się

3. Normy upoważniające (dozwolone) – mówią co można czynić w

granicach prawa

ze względu na moc wiążącą i rangę danej normy

1. Konstytucyjne

2. Ustawowe – są samoistne, niezależne od innych, nadrzędne

względem zwykłych ustaw

3. Rozporządzenia – normy wykonawcze czyli delegowane, które

są tworzone na mocy upoważnień ustawowych. Nie są samoistne,

musza mieć odpowiednią delegację

4. Normy zarządzające – określające tryb i zasady działania

organów w zakresie wewnętrznym lub miejscowym – zarządzenia,

uchwały

ze względu na zasięg przestrzenny

1. Międzynarodowe, unijne

2. Ogólnokrajowe

3. Regionalne

4. Lokalne

ze względu na moc obowiązującą

1. Bezwzględnie obowiązujące (imperatywne) – korzystanie z

uprawnień w sposób bezwzględny; zawierają niepodważalny nakaz

państwa. Normy te stanowią większość obowiązujących w

państwie norm prawnych. Wola państwa przejawia się w nich w

sposób nie znoszący oporu

2. Względnie obowiązujące (dyspozytywne) – wiążą podmioty

danego stosunku prawnego, dotyczą konkretnych osób

występujących w określonych sytuacjach np. bank – kredytobiorca.

Odnoszą się do pewnej sytuacji, ale znajdują zastosowanie tylko

wtedy, kiedy zainteresowane osoby nie umówiły się inaczej. (np.

umowa w sprawie wynagrodzenia za wykonanie działa, strony

mogą uzgodnić inaczej niż w normie prawnej)

3. Względnie jednostronnie obowiązujące (semiimperatywne)

Ze względu na rodzaje stosunków społecznych jakich te normy

dotyczą

np. prawo cywilne, karne, rodzinne, administracyjne, finansowe,

celne

PRZEPIS PRAWNY to elementarna część ustawy lub innego

aktu normatywnego. Przepisem jest więc artykuł, paragraf, punkt,

ustęp itd.

Przepis nie musi pokrywać się z normą prawną. Normy są w

pewien sposób , najczęściej złożony i zawiły zakodowane w

przepisach prawnych, np. jakiś przepis zawiera adresata normy,

inne zawierają określenie sytuacji etc.

W większości aktów normatywnych przepisy są pogrupowane na

księgi, działy, części, rozdziały itd.

STOSUNEK PRAWNY to stosunek społeczny uregulowany

przez prawo. Ma charakter zindywidualizowany

Stosunek społeczny zachodzi między co najmniej dwiema

osobami., z których przynajmniej jedna oddziałuje na drugą lub

których postępowanie wobec siebie albo innych osób jest w jakiś

sposób uregulowane

Stosunki stanowione (tetyczne) to stosunki społeczne, których

dotyczy jakaś norma postępowania (prawna, moralna, towarzyska,

sportowa itd.). wskazuje ona uczestnikom stosunku, jakie maja

wobec siebie obowiązki i jakie prawa.

Stosunki faktyczne – są to stosunki społeczne, do których nie

odnosi się żadna reguła postępowania

Istota stosunku prawnego jest to, że podmiot stosunku

prawnego może żądać od drugiego podmiotu określonego

zachowania i sam może wobec niego postępować w określony

sposób.

Osoby lub grupy uczestniczące w stosunku prawnych nazywają się

podmiotami albo stronami stosunku prawnego.

Elementy stosunku prawnego:

1. Prawo podmiotowe,

2. Obowiązek odpowiadający prawu podmiotowemu,

3. Podmiot prawa

4. Podmiot obowiązku

5. Przedmiot stosunku prawnego

Prawo podmiotowe to przysługująca określonemu podmiotowi

prawa możność domagania się od innego podmiotu prawa

pewnego zachowania się (oddania pieniędzy, udzielenia urlopu etc)

ZDARZENIA PRAWNE – każde zdarzenie pociągające za

sobą powstanie, zmianę lub rozwiązanie stosunku prawnego

Zdarzenia faktyczne nie wpływają na prawo

PODZIAŁ ZDARZEŃ PRAWNYCH

AKT PRAWNY – UJĘTY W ODPOWIEDNIEJ FORMIE WYRAZ

WOLI PAŃSTWA – ZARÓWNO O HCRAKTERZE OGÓLNYM (NP.

USTAWA), JAK I DOTYCZĄCY INDYWIDUALNEJ SPRAWY (NP.

DECYZJA PODATKOWA)

Podział aktów prawnych:

1. AKTY NORAMTYWNE -każdy akt państwa zawierający normy

prawne. Reguły postępowania mieszczące się w akcie

normatywnym mają charakter powszechny, tzn odnoszą się do

wszystkich – są prawem.

2. AKTY NIENORMATYWNE – decyzja organu państwowego w

konkretnej sprawie, dotycząca określonych osób lub instytucji.

Typowym aktem nienormatywnym jest akt administracyjny

PUBLIKOWANIE AKTÓW NORMATYWNYCH

Akty normatywne zawierające prawo powszechnie obowiązujące

ogłaszane są w dzienniku ustaw (Dz. U.)

Akty wewnętrzne administracji – uchwały, zarządzenia, inne –

ogłaszane są w Monitorze Polskim (M.P)

KODEKS I KODYFIKACJA Kodeks jest to obszerny akt

normatywny, oparty na jednolitych zasadach, zazwyczaj w formie

ustawy, regulujący w sposób kompleksowy pewną dziedzinę

stosunków np. kodeks karny (k.k)

Unifikacja prawa – oznacza ujednolicenie prawa na terenie

państwa (np. Polska); Inkorporacja – jest to zebranie

rozproszonych dotąd przepisów w jeden zbiór, w ramach którego

zostają one uszeregowane według ściśle określonych zasad.

Kodyfikacja – jest najważniejszą formą procesu doskonalenia

prawa. Polega na zebraniu poszczególnych przepisów w jeden

nowy akt prawny – kodeks. Kodyfikację przeprowadza się w

ramach pewnej dziedziny prawa, często całej gałęzi.

LUKA W PRAWIE to biała plama na pewnym odcinku

obszaru prawnego, pustka w miejscu, gdzie przepisy powinny

normować stosunki społeczne.

O luce w prawie mówimy w razie braku norm dla takiego stosunku

społecznego, który – biorąc pod uwagę całokształt obowiązującego

ustawodawstwa – powinien być uregulowany.

Luki w prawie doraźnie wypełnia się za pomocą analogii:

1. Analogia ustawy – do jakiegoś stanu faktycznego stosowane są

normy prawne odnoszące się do innego, podobnego stanu.

2. Analogia prawa – luki w uregulowaniach prawnych dotyczących

specyficznych spraw, które nie są podobne do żadnych innych

unormowanych w ustawie. Sąd może przeć rozstrzygnięcie sprawy

na stworzonej przez siebie normie, wprowadzonej z ogólnych zasad

ustawodawstwa, zasad określonej gałęzi prawa..

KOLIZJE PRZEPISÓW PRAWNYCH – o kolizji mówi się

wówczas, gdy stosunek prawny uregulowany jest więcej niż jednym

przepisem (zespół przepisów), które wzajemnie się wykluczają.

Kolizja może zachodzić na 2 płaszczyznach:

1) w czasie, wtedy gdy sprawa (stosunek prawny) uregulowana jest

odmiennie przez dwa lub więcej przepisów wydanych w różnym

czasie. Instrumentem do rozstrzygania kolizji w czasie są przede

wszystkim przepisy przejściowe lub wprowadzające .

2) w przestrzeni , wtedy gdy przepisy obowiązują w różnych

miejscach. Do kolizji w przestrzeni może dojść:

- między przepisami obowiązującymi w różnych dzielnicach kraju

- między przepisami różnych państw

Każde państwo ustala dla siebie przepisy kolizyjne . Wskazują one,

czy do danego stosunku prawnego stosować przepisy rodzime czy

obce (i jakie). Dla kilku dziedzin prawa (prawa cywilnego,

rodzinnego) tworzą one tzw. prawo międzynarodowe prywatne .

SYSTEMATYKA PRAWA – całokształt obowiązujących w

państwie przepisów, z uwzględnieniem ich podziału na gałęzie, oraz

zespół zasadniczych idei przewodnich, na których opiera się ustrój

państwa, a także podstawowe idee prawne.

Prawo dzieli się na szereg działów zwanymi gałęziami . Podstawę

podziału prawa na gałęzie stanowi rodzaj regulowanych stosunków

społecznych. O przynależności do danej gałęzi decyduje charakter

stosunku społecznego, którego przepis dotyczy. W ramach

poszczególnych gałęzi prawa wyróżnia się i nstytucje prawne , czyli

wyższe zespoły norm odnoszących się do pewnego zagadnienia.

Mówi się więc o instytucji najmu, instytucji rękojmi za wady rzeczy,

instytucji testamentu. Instytucja prawna nie odpowiada swą treścią

potocznemu znaczeniu tej nazwy.

PRAWO PUBLICZNE A PRAWO PRYWATNE

Prawo publiczne ma na uwadze interes państwa

Prawo prywatne – interes jednostki

PRAWO MATERIALNE A PRAWO FORMALNE

Prawo materialne – normy, które ustanawiają merytoryczne

obowiązki i prawa, regulują zachowanie się ludzi i różnych instytucji

w społeczeństwie. Mają charakter pierwotny. Stanowią istotę

systemu prawa.

Prawo formalne – normy, które odnoszą się do organizacji aparatu,

dbającego po przestrzeganie prawa materialnego oraz do trybu

dochodzenia praw i egzekwowania obowiązków wyznaczonych

przez prawo materialne. Niektóre z nich nazywane SA prawem

procesowym ( np. prawo cywilne procesowe). Mają charakter

wtórny.

PRAWO MIĘDZYNARODOWE A PRAWO WEWNĘTRZNE

Prawo międzynarodowe – zespół norm regulujących stosunki

wzajemne między państwami, a ponadto organizacjami

międzynarodowymi i niektórymi innymi podmiotami. Źródła:

umowy międzynarodowe i zwyczaje międzynarodowe.

PODZIAŁ PRAWA NA GAŁĘZIE:

1. PRAWO KONSTYTUCYJNE – zespół norm regulujących

podstawowe urządzenia ustroju państwa

2. PRAWO ADMIISTRACYJNE – zespół norm regulujących strukturę

organów administracyjnych oraz stosunki prawne powstające w

toku władczej działalności tych organów (nadrzędność –

podrzędność)

3. PRAWO FINANSOWE – zespół norm regulujących gromadzenie

środków pieniężnych przez państwo oraz ich rozdział i

wydatkowania, a także określających strukturę oraz tryb działania

organów i instytucji finansowych.

4. PRAWO CYWILNE – zespół norm regulujących stosunki

majątkowe i niektóre stosunki osobiste pomiędzy równorzędnymi

– w danej sprawie – podmiotami prawa. (równorzędność stron i

autonomia woli)

5. PRAWO RODZINNE – zespół norm regulujących osobiste i

majątkowe stosunki między małżonkami, krewnymi oraz stosunki

wynikające z przysposobienia, opieki i kurateli

6. PRAWO PRACY – zespół norm regulujących stosunki między

pracodawcą i pracownikiem na tle świadczonej pracy

7. PRAWO KARNE – zespół norm mówiących jakie czyny SA

przestępstwami, ustalających kary za te przestępstwa oraz

określających ogólne zasady odpowiedzialności karnej.

8. PRAWO PROCESOWE – nie jest jednolitym zespołem norm.

PRAWO ADMINISTRACYJNE – zespół norm prawnych

regulujących: a) strukturę i kompetencje organów administracji

publicznej (rządowej i samorządowe) b) stosunki prawne

powstające w toku wykonawczo – zarządzającej działalności tych

organów. Prawo administracyjne jest rozwinięciem ,

skonkretyzowaniem prawa konstytucyjnego. Całość przepisów

prawa administracyjnego dzieli się na 3 grupy :

1. Przepisy odnoszące się do organów administracyjnych

2. Przepisy regulujące tok działania organów administracyjnych

3. Przepisy odnoszące się do sposobu załatwiania poszczególnych

rodzajów spraw

ORGANY ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ

Działalność administracją w państwie prowadzą organy

administracji publicznej. Wśród nich wyróżnia się: 1. Organy

administracji rządowej; 2. Organy administracji samorządowej

Podział ze względu na skład organu:

1. ORGANY KOLEGIALNE – składa się z pewnej liczby osób, a

decyzje zapadają w nim zespołowo, w drodze uchwały podjętej

większością głosów (np. Rada Ministrów)

2. ORGANY JEDNOOSOBOWE – jedna osoba i decyzje zapadają

jednoosobowo

Podział ze względu na terytorialny zasięg swojej działalności:

1. ORGANY CENTRALNE – obejmują swoim zasięgiem działanie

terenu całego kraju, zgodnie z przyznanymi im w konstytucji i w

winnych ustawach kompetencjami (np. Rada Ministrów,

ministrowie, GUS)

2. ORGANY TERENOWE – kompetencje rozciągają się jedynie na

określoną część terytorium państwa, odpowiadającą z reguły

jednostce podziału administracyjnego (np. województwo)

Podział ze względu na zarządzanie jakimiś dziedzinami

1. ORGANY OGÓLNE – np. wojewoda

2. ORGANY SZCZEGÓLNE – np. minister

STOSUNEK ADMINISTRACYJNOPRAWNY – stosunek

społeczny uregulowany przez przepisy prawa administracyjnego.

Cechy: 1. Jedna ze stron tego stosunku jest zawsze organem

administracji publicznej. Jest to stosunek nierówno-rzędnych

partnerów. Jedne z nich reprezentuje państwo i może w danej

sprawie narzucić swoją wolę, drugi zaś jest mu podporządkowany .

2.Przedmiotem są jedynie sprawy należące do kompetencji

organów administracji państwowej

3. Stosunki te powstają z mocy aktów administracyjnych pomiędzy

organem wydającym akt i adresatem aktu

Przyczyną powstania stosunku administracyjnego może być

zgłoszenie przez obywatel (lub inną jednostkę prawną) pod

adresem organu roszczeń o określone zachowanie się.

PRAWNE FORMY DZIAŁANIA ADMINISTRACJI

- stanowienie przepisów prawnych; - wydawanie aktów

administracyjnych; - zawieranie porozumień administracyjnych

- zawieranie umów; - prowadzenie działalności społeczno-

organizatorskiej; - wykonywanie czynności materialno-

technicznych

AKT ADMINISTRACYJNY – to wydawany w postępowaniu

administracyjnym jednostronny władczy akt woli organu

administracji publicznej, rozstrzygający w całości lub części

konkretną sprawę co do istoty, skierowany do oznaczonego

adresata

Powinien zawierać:

1. Oznaczenie organu administracyjnego i stron

2. Treść decyzji

3. Powołanie podstawy prawnej

4. Uzasadnienie faktyczne i prawne

5. Datę

6. Pouczenie o prawie wniesienia odwołania bądź złożenia skargi

do sądu administracyjnego

7. Podpis i stanowisko służbowe urzędnika

Cechy aktu administracyjnego:

1. Jest wydawany przez organ admin. Publicznej, rządowej lub

samorządowej

2. Przy wydawaniu aktu organ korzysta z posiadanych uprawnień

władczych, występuje więc jako ośrodek władzy

3. Akt nakłada na adresata określone obowiązki lub przyznaje

uprawnienia, powodując powstanie, zmianę lub zniesienie

stosunku prawnego. Jest zdarzeniem prawnym

Dotyczy zawsze konkretnego stosunku prawnego lub taki stosunek

tworzy.

PODZIAŁ AKTÓW ADMINISTRACYJNYCH:

I. a) zewnętrzne – organ kieruje je do innego adresata niż podległy

organ administracyjny tj. „na zewnątrz”, poza krąg administracji, ja

częściej do obywateli (np. zezwolenie na budowę garażu)

b) wewnętrzne – kierowane są do innego organu

administracyjnego (zarządzenie premiera skierowane do

wojewody)

II. A) deklaratywne – akt ten ustala w sposób wiążący, że w danej

sytuacji wynikają z ustawy dla adresata obowiązki i prawa, sam

jednak tych obowiązków i praw nie tworzy

b) konstytutywne - ma charakter twórczy. Tworzy , zmienia lub

uchyla stosunki prawne

III A) pozytywne – akt załatwiający sprawę zgodnie

przedstawionym wnioskiem

b) negatywne – akt, który odmawia całkowicie lub częściowo

żądaniu strony.

WAŻNOŚĆ AKTU ADMINISTRACYJNEGO-

Przesłanki ważności aktu – wymagania stawiane przez ustawy i

wydane na ich podstawie akty prawne, SA następujące:

1. Akt admin. może być wydany jedynie na podstawie ustawy lub

przepisów wykonawczych

2. Powinien pochodzić od właściwego organu i mieścić się w

ramach jego kompetencji

3. Może być wydany po przeprowadzeniu określonego przez

przepisy prawne postępowania i przy zachowaniu pewnych

wymagań formalnych. Moc obowiązująca aktu admin. nie nasuwa

żadnych wątpliwości że został on wydany prawidłowo, z

zachowaniem przewidzianych przez prawo wymagań.

Wady aktów administracyjnych:

1. Wady istotne – (akt został wydany przez niewłaściwy urząd, bez

podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa; dotyczy

sprawy, która została poprzednio rozstrzygnięta ostateczną decyzji;

został skierowany do osoby nie będącej stroną w sprawie; w razie

wykonania wywołałby czyn zagrożony karą; zawiera inną wadę

powodującą nieważność aktu z mocy wyraźnego przepisu prawa.)

2. Wady nieistotne – jeśli akt narusza przepis, mający tylko

charakter porządkowy

DZIAŁANIA

SENSU STRICTE

zależne od woli człowieka

niezależne od woli człowieka

(np. śmierć, klęski żywiołowe)

CZYNY AKTY PRAWNE

(nie następują skutki prawne) (są skutki prawne)

DOZWOLONE NIEDOZWOLONE AKTY ADMINISTRACYJNE

CZYNNOŚCI PRAWNE ORZECZENIA SĄDOWE

JEDNOSTRONNE DWUSTRONNE (umowy)

Czyn dozwolony – prawo go nie zabrania, łączy z nim jednak

określone skutki prawne (np. prowadzenie cudzych spraw bez

zlecenia)

Czyn niedozwolony - każdy czyn zabroniony przez prawo.

Czynność prawna – to taki stan w którego skład wchodzi co

najmniej jedno oświadczenie woli

Akt administracyjny – jednostronne oświadczenie organu

administracji publicznej

Orzeczenia sądowe – konstytutywne

STOSOWANIE PRAWA polega na posługiwaniu się przez

organy publiczne przepisami jak instrumentami, służącymi do

podejmowania decyzji.

Stosowaniem prawa zajmują się tylko organy państwowe,

zwłaszcza organy wymiaru sprawiedliwości i organy

administracyjne, oraz organy samorządu terytorialnego.

Proces stosowania prawa odbywa:

1. Ustalenie istnienia (lub braku) między stronami stosunku

prawnego

2. Szczegółowe zapoznanie się z treścią czego sprawa dotyczy

3. Użycie właściwych przepisów do rozstrzygnięcia konkretnej

sprawy

4. Kwalifikacja prawna – ustalenie (wyszukanie)właściwej normy

prawnej do konkretnego stanu faktycznego

5. Wnioskowanie i podejmowanie decyzji (wydanie wyroku)

ELEMENTY STOSOWANIA PRAWA

1. Ustalenie istnienia lub jego braku stosunku prawnego

2. Dochodzenie do zmiany lub zniesienia stosunku prawnego

WYROK DEKLARATORYJNY – potwierdza stan faktyczny np.

sądowy akt zgonu

WYROK KONSTYTUTYWNY – kreuje nową rzeczywistość

WYKŁADNIA PRAWA czyli interpretacja prawa – zespół

czynności zmierzających do ustalenia właściwej treści norm

prawnych, zawartych w przepisach

RODZAJE WYKŁADNI ZE WZGLĘDU NA PODMIOT

1. Wykładnia autentyczna – interpretacji przepisów dokonuje

organ, który przepis stworzył

2. Wykładnia legalna – dokonuje organ celowo uprawniony przez

przepisy np. Konstytucję – w Polsce nie ma

3. Wykładnia praktyczna – dokonywana przez organ państwowy w

toku stosowania prawa, przy rozstrzyganiu konkretnych spraw

4. Wykładnia doktrynalna (naukowa) – zawarta jest w naukowej

literaturze prawniczej: monografiach, artykułach, recenzjach itd.

RODZAJE WYKŁADNI ZE WZGLĘDU NA METODĘ

1. Wykładnia słowna (gramatyczna, językowa, werbalna) polega na

ustaleniu znaczenia norm prawnych poprzez analizę struktur

językowych przepisów, znaczenia poszczególnych wyrazów i

zwrotów, zastosowanej interpunkcji itd.

2. Wykładnia celowościowa (teologiczna) – ustala znaczenie norm

prawnych poprzez określenie celu, dla którego konkretne przepisy

zostały wydane

3. Wykładnia systematyczna – polega na ocenie w którym miejscu

dana norma została zawarta w danym akcie prawnym

4. Wykładnia historyczna - opiera się na ustaleniu znaczenia norm

prawnych ze względu na materiały historyczne

RODZAJE WYKŁADNI ZE WZGLĘDU NA WYNIK

1. Wykładnia rozszerzająca – następuje wtedy, gdy wykładnia

nakazuje interpretacje przepisu szerzej niż to wynika z wykładni

słownej

2. Wykładnia ścieśniająca – wtedy, gdy wykładnia nakazuje

interpretować przepis węziej niż to wynika z wykładni słownej

3. Wykładnia stwierdzająca – nakazuje interpretować normę

prawną jak to wynika z wykładni słownej

ŹRÓDŁA PRAWA – jest to sformalizowany akt władzy

państwowej zawierający przepisy prawne

1) konstytucja, 2) ustawy, 3) ratyfikowane umowy

międzynarodowe, 4) rozporządzenia, 5) akty prawa miejscowego

popełnili przestępstwo za granicą (art. 109 k.k.). W razie skazania

w Polsce osoby ukaranej za granicą za ten sam czyn, sąd polski

zalicza na poczet kary wykonaną za granicą całość lub część kary.

Warunkiem odpowiedzialności za czyn popełniony za granicą jest

uznanie go za przestępstwo również tam, gdzie został popełniony

za granicą)

3. Polskie prawo karne może być stosowane do cudzoziemca ,

który popełnił przestępstwo za granicą w 2 przypadkach:

a) jeśli przestępstwo jest skierowane przeciwko interesom państwa

polskiego, polskiego obywatela, polskiej osoby prawnej lub innej

polskiej jednostki organizacyjnej

b) jeśli przestępstwo jest w polskim prawie karnym zagrożone karą

przekraczającą 2 lata pozbawienia wolności, a sprawca przebywa

na terytorium Polski i nie postanowiono GOP wydać

Warunek – uznanie czynu za przestępstwo również w miejscu

popełnienia

4. Bez względu na przepisy obowiązujące w miejscu popełnienia i

obywatelstwo podejrzanego, stosuje się polskie przepisy karne w

razie popełnienia przestępstwa:

- przeciwko bezpieczeństwu państwa polskiego

- przeciwko polskim urzędom lub funkcjonariuszom publicznym

- przeciwko istotnym interesom gospodarczym

- fałszywych zeznań złożonych wobec urzędu polskiego

- ściganego na mocy umów międzynarodowych (np. handel

narkotykami)

Odpowiedzialność:

- skończone 17 lat

- w skrajnych przypadkach (m.in. zabójstwo, rozbój, porwanie

samolotu etc) – po ukończeniu 15 lat

PRZESTĘPSTWO – to zawiniony czyn człowieka, społecznie

niebezpieczny, zabroniony pod groźbą kary

Elementy każdego przestępstwa:

1. Podmiot przestępstwa – sprawca, podejrzany

2. Przedmiot przestępstwa – konkretne dobro wobec którego

zostało popełnione przestępstwo

3. Strona podmiotowa przestępstwa – ocena okoliczności w jakich

doszło do przestępstwa; sposób popełnienia czynu

4. Strona przedmiotowa przestępstwa – ocena sfery psychiki

sprawcy

RODZAJE PRZESTĘPSTW

1. ZE WZGLĘDU NA WYSOKOŚĆ GROŻĄCEJ KARY :

- ZBRODNIE – czyn zagrożony karą pozbawienia wolności nie

krótszy od 3 lat albo karą surowszą

- WYSTĘPKI – czyn, za który grozi kara pozbawienia wolności

przekraczająca miesiąc, kara ograniczenia wolności lub grzywna

powyżej 30 stawek dziennych

2. Z UWAGI NA SKUTEK :

- MATERIALNE (SKUTKOWE)– działanie sprawcy i skutek tego

działania (np. kradzież, rozbój, zabójstwo)

- FORMALNE (BEZSKUTKOWE) – do popełnienia dochodzi przez

samo działanie sprawcy, bez względu na skutek (np. nieudzielenie

pomocy człowiekowi, któremu grozi utrata życia, zarażanie HIV jeśli

ma się tego świadomość)

3. ZE WZGLĘDU NA RODZAJ WINY SPRAWCY:

- UMYŚLNE

- NIEUMYŚLNE

4. ZE WZGLĘDU NA SPOSÓB ZACHOWANIA SIĘ SPRAWCY:

- POPEŁNIONE PRZEZ DZIAŁANIE (większość przestępstw)

- POPEŁNIONE PRZEZ ZANIECHANIE – zaniechanie wykonania

jakiegoś obowiązku (np. nie zawiadomienie prokuratury o

kradzieży)

5. Podobne do siebie

- ZASADNICZE – np. kradzież

- KWALIFIKOWANE – społecznie niebezpieczniejsze od

zasadniczego. Kara jest odpowiednio wyższa (np. rozbój w

stosunku do kradzieży)

- UPRZYWILEJOWANE – mniej niebezpieczne niż zasadnicze np. w

stosunku do zabójstwa jako przestępstwa zasadniczego, zabójstwo

w afekcie jest przestępstwem uprzywilejowanym

6. ZE WZGLĘDU NA SPOSÓB ŚCIGANIA:

- SCIGANE Z URZĘDU – najczęściej przez prokuratora, ciężkie

przestępstwa

- ŚCIGANE Z OKARŻENIA PRYWATNEGO – oskarżyciel =

pokrzywdzony, przestępstwa na szkodę jednostki

7. ZE WZGLĘDU NA RODZAJ DÓBR CHRONIONYCH PRZEZ

PRAWO KARNE:

- POLITYCZNE – skierowane przeciwko podstawom ustroju

państwa, a sprawca działa z pobudek politycznych

- POSPOLITE – wszystkie pozostałe przestępstwa

ZWIĄZEK PRZYCZYNOWY – związek zachodzący między działaniem

sprawcy a skutkiem przestępczym, wywołanym przez działanie.

Jego istnienie jest warunkiem odpowiedzialności karnej.

FORMY POPEŁNIENIA PRZESTĘPSTWA

1. Sprawstwo – Sprawcą jest ten, kto wykonuje czyn zabroniony

pod groźbą kary, sam albo wspólnie i w porozumieniu z inną osobą

(np., współsprawcą, pomocnikiem)

2. Przygotowanie – sprawca chcą popełnić czyn zabroniony,

wykonuje czynności mające stworzyć po temu odpowiednie

warunki (np. opracowuje plan)

3. Podżeganie – nakłanianie innej osoby do popełnienia

określonego przestępstwa. Kara jak za sprawstwo

4. Pomocnictwo – ułatwienie sprawcy popełnienia przestępstwa.

Kara jak za sprawstwo

5. Usiłowanie – sprawca zmierza do popełnienia przestępstwa,

które jednak nie następuje

WINA – określony psychicznie stosunek sprawcy do

popełnionego czynu. Jest jednym z niezbędnych elementów

przestępstwa. Jest cechą subiektywną związaną z psychiką

sprawcy.

Wyraża stopień zaangażowania sprawcy i jego charakter.

1. Zależnie od stopnie świadomości i natężenia złej woli:

- WINA UMYŚLNA :

a) zamiar bezpośredni – sprawca chce popełnić czyn zabroniony

b) zamiar ewentualny – sprawca przewiduje możliwość

popełnienia przestępstwa i godzi się na to

- WINA NIEUMYŚLNA:

a) lekkomyślność – sprawca przewiduje możliwość popełnienia

przestępstwa, lecz bezpodstawnie przypuszcza, że zdoła go uniknąć

b ) niedbalstwo – sprawca nie przewiduje możliwości popełnienia

przestępstwa, choć powinien i może przewidzieć

OKOLICZNOŚCI WYŁĄCZAJĄCE ODPOWIEDZIALNOŚĆ KARNĄ

dzieli się na:

I . Okoliczności wyłączające winę:

1. Niepoczytalność – stan człowieka w którym nie rozpoznaje on

znaczenia swoich czynów lub nie może kierować swoim

postępowaniem

2. Błąd [ faktyczny – czyn pod wpływem błędu co do okoliczności

stanowiących znamię czynu zabronionego, prawny – jeśli sprawca

nie wiem że czyn którego dokonuje jest zabroniony]

II. Okoliczności wyłączające bezprawność czynu:

1. Obrona konieczna – takie działanie człowieka, które zmierza do

odparcia bezpośredniego, bezprawnego zamachu na jakiekolwiek

dobro społeczne lub dobro jednostki/

2. Stan wyższej konieczności – wtedy, gdy ktoś poświęca cudze

dobro w celu zapobieżenia bezpośredniemu niebezpieczeństwu,

grożącemu jakiemukolwiek dobru społecznemu lub dobru jednostki

3. Rozkaz przełożonego

4. Zgoda pokrzywdzonego (nie obejmuje odpowiedzialności za

zabójstwo, uszkodzenie ciała itd.)

5. Działanie w granicach uprawnień lub obowiązku prawnego –

nie jest bezprawnym działanie osób, które dopuszczają się czynów,

w innych warunkach zabronionych, realizując ciążący na nich

obowiązek urzędowy, zawodowy lub wychowawczy

6. Ryzyko nowatorstwa – wszelki postęp, zwłaszcza w dziedzinie

techniki, związany jest z podejmowaniem określonego ryzyka.

Doświadczenia, próby, eksperymenty prowadzą niekiedy do

wystąpienia skutków zabronionych przez prawo karne.

ZBIEG PRZESTĘPSTW – wtedy, gdy sprawca popełnił kilka

przestępstw przed wydaniem pierwszego wyroku, odnoszącego się

do jednego z nich. Zazwyczaj więc sprawca dopuszcza się kilku

czynów zabronionych, za które następnie jest sądzony łącznie, na

jednej rozprawie.

1. Z.P. JEDNORODNY – sprawca popełnia kilka przestępstw tego

samego rodzaju (np. kradzież, rozbój i przywłaszczenie)

2. Z.P. RÓŻNORODNY – przestępstwa różnego rodzaju (np.

podrobienie czeku i pobicie)

ZBIEG PRZEPISÓW USTAWY – ma miejsce wtedy gdy

czyn wyczerpuje jednocześnie znamiona kilku przestępstw ( np.

gwałt dokonany na osobie pozostającej w bliskim pokrewieństwie)

PRZESTĘPSTWO CIĄGŁE – sprawca popełnia w podobny

sposób, w krótkich odstępach czasu, dwa lub więcej przestępstw,

zanim zapadł pierwszy wyrok. Traktuje się ja jako jeden czyn i

wymierza jedną karę, stosując nadzwyczajne zaostrzeni kary.

KARA – jest to środek przymusu państwowego, stosowany przez

sądy wobec sprawców przestępstwa i polegający na sprowadzeniu

pewnej dolegliwości.

Jest zawsze wyrazem społecznego potępienia przestępcy.

Rodzaje kar:

1. Pozbawienie wolności – co najmniej 1 miesiąc, najwyżej 15 lat.

Odmianami tej kary są tzw. kary zasadnicze:

- kara 25 lat pozbawienia wolności

- kara dożywotniego pozbawienia wolności

2. Ograniczenie wolności – pozbawienie skazanego niektórych

praw, w szczególności:

- nie można bez zgody sadu zmieniać miejsca stałego pobytu

- wykonywanie nieodpłatnej, wskazanej przez sąd pracy na cele

społeczne

- obowiązek udzielania wyjaśnień dotyczących przebiegu

odbywania kary

3. Grzywna – kara pieniężna. Wymierzona w stawkach dziennych.

Nie mniej niż 10 stawek i nie więcej niż 360, chyba że przepis

stanowi inaczej

ŚRODKI KARNE :

1. Pozbawienie praw publicznych

2. Zakaz zajmowania określonego stanowiska, wykonywania

określonego zawodu lub prowadzenia określonej działalności

gospodarczej

3. Zakaz prowadzenia pojazdów

4. Przepadek przedmiotów

5. Obowiązek naprawienia szkody

6. Świadczenie pieniężne

7. Nawiązka

8. Podanie wyroku do publicznej wiadomości

NADZWYCZAJNE ZŁAGODZENIE KARY – sąd może albo

wymierzyć karę niższą od najniższej przewidzianej za dane

przestępstwo, albo też zastosować łagodniejszy rodzaj kary.

Następuje tu przekroczenie dolnej granicy kary przewidzianej za

przestępstwo.

NADZWYCZAJNE ZAOSTRZENIE KARY – przeciwieństwo

nadzwyczajnego złagodzenia kary.

ŚRODKI PODDAJĄCE SPRAWCĘ PRÓBIE:

1. Warunkowe umorzenie postępowania karnego

2. Warunkowe zawieszenie wykonania kary

3. Warunkowe przedterminowe zwolnienie

AMNESTIA – GENERALNY AKT ŁASKI PAŃSTWA .

Akt ten odnosi się do szerokiej rzeszy osób odbywających kary.

Polega na całkowitym lub częściowym darowaniu kar prawomocnie

orzeczonych za przestępstwa popełnione przed określoną w

ustawie amnestyjnej datą. Może objąć kary i środki karne, a także

skutki skazania.

ABOLICJA – jest ściśle związana z amnestią i ma zbliżony

charakter – GENERALNY AKT ŁASKI ODNOSZĄCY SIĘ DO TYCH

PRZESTĘCÓW, KTÓRZY NIE ZOSTALI JESZCZE PRAWOMOCNIE

OSĄDZENI.

PRAWO ŁASKI – indywidualny akt łaski państwa wobec

przestępcy skazanego na karę sądową.

PRZEDAWNIENIE – instytucja prawna związana z upływem

czasu.

Rodzaje:

1. Przedawnienie ścigania – gdy postępowania karnego w w ogóle

nie wszczęto; karalność za przestępstwo ustaje jeśli od czasu jego

popełnienia minęło:

- 30 lat – zabójstwo; - 20 lat – inna zbrodnia

- 10 lat – występek zagrożony karą pozbawienia wolności

przekraczającą 3 lata; - 5 lat – czyn jest zagrożony karą

pozbawienia wolności nie przekraczającą 3 lata; - 3 lata – gdy czyn

jest zagrożony karą ograniczenia wolności lub grzywną

2. Przedawnienie wyrokowania – postępowanie karne zostało

wszyte, ale nie wydano wyroku np. w skutek ucieczki sprawcy.

Przestępstwo przedawnia się jeżeli od czasu jego popełnienia minął

okres przedawnienia ścigania przedłużony o 5 lat

3. Przedawnienie wykonania kary – postępowanie karne już się

odbyło i zostało zakończone prawomocnym wyrokiem skazującym,

ale kara z jakiejś przyczyny nie została wykonana. Okres

przedawnienia biegnie od uprawomocnienia się wyroku i wynosi:

- 30 lat – w razie skazania na 5 lat pozbawienia wolności lub karę

surowszą

- 15 lat – w razie skazania na karę pozbawienia wolności do 5 lat

- 10 lat – w razie skazani na inną karę

PRAWO ADMINISTRACYJNE c.d.

POSTĘPOWANIE ADMINISTRACYJNE : tok czynności

organu administracyjnego i stron, zmierzający do wydania aktu

administracyjnego.

np. postępowanie egzekucyjne, postępowanie podatkowe,

postępowanie w sprawach patentowych etc

OGÓLNE – jeżeli mowa jest o postępowaniu administracyjnym,

bez bliższego wyjaśnienia o jaki jego rodzaj chodzi

(np. w sprawach budowlanych, sanitarnych, drogowych,

mieszkaniowych etc)

ZASADY POSTĘPOWANIA ADMINISTRACYJNEGO

1. Zasada prawdy obiektywnej

2. Zasada udziału stron w postępowaniu

3. Zasada kontroli społecznej nad postępowaniem

administracyjnym

4. Zasada uwzględnienia z urzędu interesu społecznego i słusznego

interesu stron

Zasady pomocnicze:

1. Zasada odrębności postępowania administracyjnego

2. Zasada oficjalności

3. Zasada dwuinstancyjności

4. Zasada swobodnej oceny dowodów

5. Zasada względnej jawności

6. Zasada dyspozycyjności

7. Zasad prostoty i koncentracji

8. Zasada ograniczonego formalizmu

9. Zasad trwałości decyzji administracyjnej

PRZEBIEG POSTĘPOWANIA ADMINISTRACYJNEGO

Wszczęcie postępowania może nastąpić zarówno z urzędu jak i na

wniosek stron.

Charakterystyka:

- powinno się odbywać szybko

- elastycznie

DECYZJA – akt administracyjny rozstrzygający sprawę. Koczy

postępowanie w danej instancji

Powinna być w formie pisemnej

Elementy decyzji:

- oznaczenie organu wydającego decyzję

- data wydania decyzji

- oznaczenie stron, do których decyzja jest skierowana

- podstawa prawna decyzji

- rozstrzygnięcie sprawy (osnowa decyzji)

- pouczenie o możliwości odwołania, terminach i trybie

- podpis pracownika, który w imieniu organu wydaje decyzje (z

podaniem imienia, nazwiska i stanowiska służbowego)

- uzasadnienie ( w wyjątkowych przypadkach organ jest zwolniony

od uzasadnienia decyzji)

Załatwienie poszczególnych spraw cząstkowych w toku

postępowania administracyjnego następuje na drodze

postanowień .

ŚRODKI ODWOŁACZE – od każdej decyzji przysługuje stronom

odwołanie. Wniesienie odwołania wstrzymuje wykonanie decyzji i

powoduje powtórne zbadanie sprawy.

Odwołanie wnosi się w przypadku kiedy strona jest z jakichkolwiek

przyczyn niezadowolona, w szczególności gdy uważa, że decyzja

narusza jej prawa.

ŚRODKI ODWOŁAWCZE:

1 . Odwołanie – w ciągu 14 dni od ogłoszenia lub doręczenia

decyzji.

2. Zażalenie – od zapadających w toku postępowania postanowień,

ale tylko w przypadku wyraźnie wskazanym w kodeksie

postępowania administracyjnego. W ciągu 7 dni od ogłoszenia lub

doręczenia

3. Wniosek o wznowienie postępowania – nadzwyczajny środek

odwoławczy. Może nastąpić gdy: a) decyzja wydana została w

wyniku przestępstwa (np. przekupienie urzędnika), b) dowody, na

okazały się fałszywe; c) wyjdą na jaw nowe okoliczności, nie znane

w chwili wydania decyzji

SKARGA –ŚRODEK NADZORU SPOŁECZNEGO NAD

DZIAŁALNOŚCIĄ ORGANÓW ADMINISTRACJI PAŃSTWOWEJ.

- Może ją złożyć każdy obywatel.

- Złożenie skargi nakłada obowiązek zbadania sprawy i udzielenia

odpowiedzi.

- Załatwianie skarg i wniosków reguluje k.p.a.

Przedmiot skargi:

- każdy wywołujący niezadowolenie przejaw działalności

konkretnego organu administracji lub jego pracowników.

- można skarżyć zaniedbanie lub nienależyte wykonanie zadań

- naruszenie praworządności lub słusznych interesów obywateli

- przewlekłe lub biurokratyczne załatwianie spraw

Złożenie skargi powoduje z reguły wszczęcie postępowania

administracyjnego . Sprawa powinna być załatwiona w ciągu 2

miesięcy . Organ jest zobowiązany zawiadomić skarżącego o

wyniku.

WNIOSEK – służy ulepszeniu działania organów administracji

publicznej bez związku z konkretnymi zaniedbaniami.

PRAWO KARNE – (k.k z 6 czerwca 1997 r.)

k.k. składa się z : części ogólnej, szczególnej i wojskowej

ZAKRES OBOWIĄZYWANIA PRAWA KARNEGO

Prawo karne obowiązuje na dwóch płaszczyznach : w czasie i w

przestrzeni

W CZASIE – na podstawie przepisów ustawy karnej mogą

być sądzone tylko te przestępstwa które zostały popełnione w

czasie jej obowiązywania.

l ex retro non agito (ustaw nie działa wstecz)

zasada ta jest stosowana również przy zmianie przepisów – jeśli

sprawca popełnił czyn kiedy obowiązywała stara ustawa, a sądzony

jest po wejściu nowej, przewidującej surowszą karę, sąd wymierza

karę według starych przepisów

Gdy nowa ustawa jest łagodniejsza – sąd stosuje nową ustawę.

W PRZESTRZENI – zależnie od tego kto i gdzie popełnił

przestępstwo, polska ustawa znajduje bądź nie znajduje

zastosowania.

1. Polskie przepisy karne stosuje się do osób, które popełniły

przestępstwo na terytorium Polski oraz na polskim statku

wodnym lub powietrznym (art. 5 k.k.)

Nie podlegają polskim przepisom:

- szefowie przedstawicielstw państw obcych uwierzytelnieni w

Polsce

- osoby należące do personelu administracyjnego i technicznego

przedstawicielstw;

- członkowie rodzin w/w

- inne osoby korzystające z immunitetu dyplomatycznego

2. Polską ustawę karną stosuje się do obywateli polskich, którzy

Nie ulegają przedawnieniu:

- zbrodnie przeciwko pokojowi i ludzkości

- umyślne ciężkie przestępstwa popełnione przez funkcjonariusz

służb specjalnych, prokuratora itp. ( przestępstwa wojenne,

zabójstwo, ciężkie uszkodzenie ciała, ciężki uszczerbek na zdrowiu,

pozbawienie wolności ze szczególnym udręczeniem)

ZATARCIE SKAZANIA – urzędowe puszczenie skazania w

niepamięć. Po upływie ustalonego przepisami okresu oficjalnie

zapomina się o popełnionym przestępstwie i wymierzonej karze.

Przesłanką jest przestrzeganie przez skazanego w okresie próby

porządku prawnego.

PRAWO CYWILNE ( kodeks cywilny z 23

kwietnia 1964 r.) – to zespół norm regulujących stosunki

majątkowe i niektóre stosunki osobiste pomiędzy

równorzędnymi podmiotami.

RÓWNORZĘDNOŚĆ STRON – żadna ze stron nie ma

wobec partnera uprawnień władczych

PRAWO CYWILNE składa się z:

1. Część ogólna – zagadnienia wspólne dla pozostałych

działów

2. Prawo rzeczowe – formy korzystania z rzeczy,

ukształtowane w postaci praw podmiotowych

bezwzględnych tzn skutecznych względem każdej osoby

trzeciej (np. prawo własności)

3. Prawo zobowiązaniowe – normuje stosunki

zobowiązaniowe, które powstają między wierzycielem i

dłużnikiem

4. Prawo spadkowe – reguluje przejście praw i

obowiązków zmarłego na inne podmioty prawa

KLAUZULA GENERALNA PRAWA CYWILNEGO – przepis

prawny, który przez użycie ogólnych pojęć, podlegających ocenie

organu stosującego prawo, ma na celu osiągnięcie elastyczności w

stosowaniu prawa.

STOSUNKI CYWILNPPRAWNE to zachodzące między

równorzędnymi prawnie stronami stosunki społeczne

na tle majątkowym oraz nieliczne stosunki osobiste,

regulowane prze normy prawa cywilnego.

ELEMENTY STOSUNKU CYWILNPRPAWNEGO:

1. Podmiot stosunku – osoby fizyczne lub prawne

2. Przedmiot stosunku -

3. Uprawnienia wynikające ze stosunku

4. Obowiązki wynikające ze stosunku

PRAWO PODMIOTOWE – przyznana i zabezpieczona

przez normy prawa cywilnego oraz wynikająca ze

stosunku prawnego możność postępowania w określony

sposób

1. PRAWA PODMIOTOWE BEZWZGLĘDNE – skuteczne

przeciwko każdej osobie

2. PRAWA PODMIOTOWE WZGLĘDNE – przysługuje

tylko względem oznaczonej osoby

3. MAJĄTKOWE I NIEMAJĄTKOWE

4. PRZENOSZALNE I NIEPRZENOSZALNE

OSOBY FIZYCZNE – ludzie

OSOBA FIZYCZNA ROZPOCZYNA SWÓJ BYT PRAWNY W

CHWILI URODZENIA TJ ODŁĄCZENIA OD CIAŁA MARTKI,

A KOŃĆZY W CHWILI ŚMIERCI.

ZDOLNOŚĆ PRAWNA OSOBY FIZYCZNEJ - zdolność do

występowania w charakterze podmiotu (strony) w stosunkach

cywilnoprawnych.

Możność posiadania praw i obowiązków wynikających z prawa

cywilnego.

ZDOLNOŚC DO CZYNNOŚCI PRAWNYCH OSOBY

FIZYCZNEJ – zdolność nabywania praw i zaciągania

zobowiązań za pomocą czynności prawnych

Osoba fizyczna:

1. ma pełną zdolność do czynności prawnych – z chwilą

ukończenia 18 lat lub kobieta powyżej 16 lat po uzyskaniu

pełnoletniości na podstawie zezwolenia sądu

2. ma ograniczoną zdolność do czynności prawnych – po

ukończeniu 13 lat lub osoby częściowo ubezwłasnowolnione

Czynność prawna wymaga do swej ważności zgody przedstawiciela

ustawowego tej osoby, jeśli rozporządza ona swym prawem lub

zaciąga zobowiązanie, w przeciwnym razie zgoda taka nie jest

potrzebna.

3. nie ma zdolności do czynności prawnych – przed ukończenie 13

lat lub ubezwłasnowolnione

Nie mogą one w sposób ważny i skuteczny zawierać żadnych umów

ani dokonywać jednostronnych czynności prawnych.

UBEZWŁASNOWOLNIENIE – osoba fizyczna może

być całkowicie lub częściowo pozbawiona zd9olności do

czynności prawnych na mocy orzeczenia sądu.

Całkowicie – choroba psychiczna, niedorozwój

umysłowy albo inne rodzaje zaburzeń psychicznych np.

pijaństwo, narkomania

Częściowo – wtedy gdy przyczyny te istnieją z

mniejszym nasileniem, a potrzebna jest pomoc w

prowadzeniu spraw.

UZNANIE ZA ZMARŁEGO – jedynie w przypadku

osoby zaginionej tzn takiej osoby, o której nie wiadomo,

czy żyje. Pociąga to za sobą stan prawny podobny do

związanego ze śmiercią człowieka.

Musi upłynąć 10 lat od końca roku kalendarzowego , w

którym wg istniejących wiadomości jeszcze żył.

W chwili uznania za zmarłego zaginiony ukończył lat 70,

wystarczy upływ 5 lat.

Uznanie za zmarłego nie może nastąpić przed końcem

roku kalendarzowego, w którym zaginiony ukończyłby

23 lata.

wyjątki: zaginięcie w czasie podróży morskiej –

katastrofa statku

PRAWO CYWILNE c.d.

OSOBY PRAWNE – wyodrębniona jednostka

organizacyjna, która zgodnie z obowiązującymi przepisami może

występować jako samodzielny podmiot prawa cywilnego.

Istota osoby prawnej:

- element ludzki

- element majątkowy

- element organizacyjny

- cel

Podział ze względu na sposób tworzenia:

1. Osoby prawne typu instytucjonalnego

2. Osoby prawne typu zrzeszeniowego

Podział ze względu na cel:

1. Osoby prawne które dążą do celów gospodarczych

2. Osoby prawne które dążą do celów niegospodarczych

RODZAJE OSÓB PRAWNYCH WG K.C.

1. Skarb Państwa

2. Spółki kapitałowe

3. Przedsiębiorstwa państwowe

4. Banki

5. Państwowe jednostki organizacyjne

6. Spółdzielnie

7. Fundacje

8. Stowarzyszenia

9. Inne jednostki organizacyjne o zróżnicowanym charakterze

Zakres zdolności prawnej jest węższy niż w przypadku osób

fizycznych. Osoby prawne nie mogą mieć całego szeregu praw i

obowiązków o charakterze cywilnym.

Ograniczenie zdolności do czynności prawnych może być również

spowodowane przez ustawę.

ORGANY OSÓB PRAWNYCH – osoba fizyczna lub kilka osób,

które zgodnie z przepisami określającymi ustrój danej osoby

prawnej, tworzą, urzeczywistniają i wyjawiają jej wolę.

CZYNNOŚCI PRAWNE – to taka czynność osoby

fizycznej lub prawnej, która zmierza do ustanowienia, zmiany lub

zniesienia stosunku cywilnoprawnego przez złożenie

odpowiedniego oświadczenia woli.

Cechy:

- celowe dążenie osoby fizycznej lub prawnej do wywołania

pożądanych skutków prawnych

- co najmniej jedno oświadczenie woli

Treść kształtują : 1) oświadczenie woli, 2) przepisy odnoszące się

do danego rodzaju czynności 3) zasady współżycia społecznego 4)

ustalone zwyczaje

1. CZYNNOŚĆ PRAWNA JEDNOSTRONNA – złożenie woli przez

jedną osobę

2. CZYNNOŚĆ PRAWNA DWUSTRONNA – zgodne oświadczenie

woli dwóch lub więcej stron

3. CZYNNOŚĆ PRAWNA ROZPORZĄDZAJĄCA - przeniesienie

jakiegoś prawa majątkowego na inną osobę, jego zniesienie albo

obciążenie

4. CZYNNOŚĆ PRAWNA ZOBOWIĄZUJĄCA – zobowiązanie strony

do świadczenia w przyszłości

5. CZYNNOŚĆ PRAWNA ODPŁATANA

6. CZYNNOŚĆ PRAWNA NIEODPŁATNA

PRZESŁANKI WAZNOŚCI CZYNNOŚCI PRAWNYCH

1. Osoba dokonująca czynności prawnej musi posiadać zdolność

prawną oraz zdolność do czynności prawnych

2. Czynność prawna nie może być sprzeczna z ustawą i zasadami

współżycia społecznego

3. Należy dokonać jej we właściwej formie, jeśli przepisy wymagają

określonej formy pod rygorem nieważności

4. Powinna być wolna od wad

NIEWAŻNOŚC WZGLĘDNA – możliwość uchylenia się od

skutków dokonania czynności prawnej pod wpływem błędu lub

groźby

NIEWAŻNOSĆ BEZWZGLĘDNA – np. czynności sprzeczne z

ustawą albo zasadami współżycia społecznego, wykonane bez

zachowania wymaganej formy, przez osobę nie posiadając

zdolności do czynności prawnych etc

WADY OŚWIADCZENIA WOLI

OŚWIADCZENIE WOLI – wyraz woli osoby fizycznej lub prawnej

oraz uzewnętrznienie tej woli. Proces składania oświadczeń woli

może być dotknięty nieprawidłościami – wadami

WADY:

1. Brak świadomości lub swobody – osoba składająca

oświadczenie znajduje się w stanie psychicznym odbiegającym od

normalnego, co uniemożliwia podjęcie decyzji i złożenie

oświadczenia w sposób świadomy i swobodny

2. Pozorność – złożenie oświadczenia za zgoda drugiej strony dla

pozoru

3. Błąd – mylne wyobrażenie u osoby składającej oświadczenie o

rzeczywistym stanie albo na mylnym wyobrażeniu o treści

złożonego oświadczenia

4. Groźba – przymus psychiczny zastosowany w celu wymuszenia

oświadczenia woli

ZAWARCIE UMOWY

TRYB ZAWIERANIA UMÓW:

- w drodze złożenia i przyjęcia oferty

- w drodze aukcji lub przetargu

- w drodze negocjacji

FORMA CZYNNOŚCI PRAWNYCH: jest dowolna. Może

być ustna, pisemna itd. = Zasada swobody formy

Obowiązek nadania czynności prawnej określonej formy

i stnieje tylko wówczas kiedy wynika to :

1. z ustawy ; 2. z zawartej uprzednio umowy

1) FORMA ZWYKŁA – przede wszystkim forma ustna

2) FORMA SZCZEGÓLNA

- zwykła forma pisemna – może być zastrzeżona pod

rygorem nieważności czynności prawnej lub bez tego

rygoru

- forma pisemna z datą pewną – polega na

autorytatywnym poświadczeniu na dokumencie, że

istniał on w chwili poświadczenia daty

- forma pisemna z podpisem urzędowo

poświadczonym – polega na stwierdzeniu

autentyczności podpisu

- forma aktu notarialnego

- inne (szczególnie związane z rozwojem techniki)

PRZEDSTAWICIELSTWO – polega na tym

że czynność prawna dokonana zostaje przez osobę

zwaną przedstawicielem, w imieniu innej osoby zwanej

reprezentantem, oraz, że pociąga za sobą skutki

bezpośrednio dla reprezentowanego

RODZAJE

1. Przedstawicielstwo ustawowe – wynika z ustawy

(np. rodzice w stosunku do dzieci)

2. Pełnomocnictwo – jest rodzajem przedstawicielstwa,

w którym prawo przedstawiciela do dokonywania

czynności prawnych w cudzym imieniu opiera się na

woli osoby reprezentowanej (mocodawcy)

a) ogólne – upoważnienie do dokonywania różnych

czynności prawnych w imieniu mocodawcy, w ramach

zwykłego zarządu np. stałe administrowanie budynkiem

b) rodzajowe – upoważnienie do wielokrotnego

dokonywania czynności prawnych określonego rodzaju

( np. ekspedienci w sklepach)

c) szczególne – upoważnienie do dokonania w imieniu

mocodawcy konkretnej czynności np. sprzedania

oznaczonej rzeczy

PRZEDAWNIENIE ROSZCZEŃ

(związane z upływem czasu, tak jak: zasiedzenie,

przemilczenie, terminy zawite) – polega na tym, że po

upływie wskazanego przez prawo terminu dłużnik może

uchylić się od spełnienia świadczenia.

Przedawnieniu ulegają jedynie roszczenia majątkowe.

Zasadniczy termin przedawnienia wynosi 10 lat. Jest

on stosowany we wszystkich przypadkach w których

przepisy k.c. nie przewidują innego terminu.

Po upływie 3 lat przedawniają się:

- roszczenia związane z prowadzeniem działalności

gospodarczej.

- roszczenia o świadczenia okresowe (np. z tytułu

czynszu najmu)

- roszczenia o naprawienie szkody wyrządzonej czynem

niedozwolonym, z wyjątkiem roszczeń wynikających ze

zbrodni i występku

Skutkiem przedawnienia jest uzyskanie przez dłużnika

prawa uchylenia się od wykonania obowiązku.

Nie następuje tu wygaśnięcie praw jednej strony i

obowiązków drugiej wskutek samego upływu terminu

przedawnienia. Prawa i obowiązki stron nadal istnieją.

Dłużnik nie może być na drodze sądowej zmuszony do

wykonania swojego obowiązku.

Zobowiązanie strony które uległo przedawnienie

nazywa się zobowiązaniem naturalnym .

Dłużnik może również zrzec się korzystanie z

przedawnienia i oświadczyć że nie korzysta z

przedawnienia.

Bieg okresu przedawnienia rozpoczyna się najczęściej

w dniu, w którym roszczenie stało się wymagalne, może

ulec zawieszeniu lub przerwaniu.

Zawieszenie – wstrzymuje tymczasowo bieg

przedawnienia, a po ustaniu okoliczności zawieszającej,

biegnie dalej i nowy okres dolicza się do poprzedniego.

Przerwanie biegu powoduje:

- każda czynność przed sądem lub innym właściwym

organem przedsięwzięta w celu dochodzenia

roszczenia. (np. wniesienie pozwu, złożenie wniosku o

wszczęcie egzekucji)

- uznanie roszczenia przez dłużnika

Roszczenie stwierdzone prawomocnym orzeczeniem

sądu albo ugodą zawartą przed sądem przedawniają się

także, jednak okres przedawnienia wynosi zawsze 10

lat , nawet jeśli są to roszczenia okresowe itp

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: