POLIAMINY
- poliaminy to:
o spermidyna – 1,8-diaminoazooktan
o putrescyna – 1,4-diaminobutan
o spermina
o kadaweryna – 1,5 diaminopentan
o agmatyna – 1-amino-4-guanidobutan
- substrat początkowy: arginina (wyj. kadaweryna – prod. dekarboksylacji lizyny, agmatyna – powstaje bezpośrednio z argininy)
- przekształcenia Arg -> ornityna -> putrescyna -> spermina -> spermidyna
- źródła poliamin:
o biosynteza (u zdrowych ludzi prod. sperminy ok. 0,5 mmol/dzień)
o owoce, warzywa
o produkty fermentacji
o synteza przez florę bakteryjną
o w komórkach intensywnie proliferujących (embrionalne, nowotworowe, regenerujące się) wysokie stężenie poliamin
- rola sperminy, spermidyny:
o wymagane do inicjacji i propagacji cyklu kom.
o regulują syntezę DNA, RNA i białek (polikationy, łatwo asocjują z polianionami)
o chronią komórki przed peroksydacją lipidów
o chronią RNA przed degradacją
o regulują kanały jonowe
o stabilizują organella i błony komórkowe
o stymulują agregację rybosomów
o w dawkach farmakologicznych obniżają ciśnienie i temp. ciała
o poliaminy mogą być nieodwracalnie wbudowane do białek w procesie modyfikacji posttranslacyjnej prowadzącej do sieciowania białek. Takie modyfikacje zmieniają właściwości białek np. stabilizują cytoszkielet komórki. Reakcje sieciowania katalizują enzymy – transglutaminazy. Tworzą one wiązanie γ-glutamylowe między pierwszorzędową grupą aminową poliaminy, a resztą glutamylową białka.
- anabolizm poliamin:
- dekarboksylazy – indukowane, krótki okres półtrwania
o dekarboksylaza ornitynowa
§ okres półtrwania ok. 10 min.
§ wzrost aktywności po podaniu GF, kortykosteroidów, testosteronu, EGF
§ produkty reakcji - poliaminy indukują białko inaktywujące ten enzym (ujemne sprzężenie zwrotne)
o dekarboksylaza S-adenozylometioninowa
§ koenzym – pirogronian
§ okres półtrwania 1-2 h
§ podobna do powyższej reakcja enzymu na GF
§ hamowana przez dekarboksy-S-adenozylometioninę
§ aktywowana przez putrescynę
§ syntazy – odwrotnie
- katabolizm poliamin:
Venuss20