Zmiany wsteczne (metamorphoses regresive) są to zmiany morfologiczne komórki lub tkanki lub narządu, które upośledzają ich czynności:
- wady rozwojowe
- torbiele
- martwice
- zaniki – obumieranie
- zwyrodnienia – obumieranie
WADA ROZWOJOWA:Jest to odchylenie morfologiczne ujawniające się w chwili urodzenia (odchylenie w kształcie jednego lub więcej narządów albo układów), które powstało podczas rozwoju zarodka, w okresie jego wzrostu i różnicowania morfologicznego.
Podział wad z etiologicznego punktu widzenia:
- wady rozwojowe wywołane czynnikami środowiskowymi 10%
- wady rozwojowe z przyczyn genetycznych 20 – 30 %
- wady rozwojowe na skutek współdziałania czynników genetyczno – środowiskowych 60 – 70 %
Przykłady wad:
1. Agenezja: nie wytworzenie się zawiązka
2. Aplazja: zatrzymanie rozwoju na szczeblu zawiązka
3. Hypoplazja: niepełny rozwój
4. Atrezja: nie wytwarza się światło przewodu
Inne przykłady:
Nerka podkowiasta: nerki zrośnięte biegunami
TORBIELE: (cystis)
1. prawdziwa: jest to jama patologiczna w narządzie wysłana od wewnątrz nabłonkiem, rozwija się w narządach gruczołowych na skutek zatkania przewodów
2. rzekoma: nie ma wyściółki nabłonkowej, jama powstała wskutek rozmiękania
ZANIK: (atrophia) Zanik, czyli wiąd oznacza stopniowe zmniejszanie się objętości komórek narządów. Podział:
- fizjologiczny: przednercza, pranercza, grasica, węzły chłonne i grudki chłonne u osób starszych, inwolucja macicy ciężarnej
- patologiczny: wyniszczenie w chorobach nowotworowych, ucisk, np. zanik mostka z powodu tętniaka aorty, uszkodzenie układu nerwowego w chorobie Heinego – Medina , zaburzenia hormonalne w chorobach
Morfologiczne postaci zaników:
1. Wiąd prosty: pomniejszenie narządów bez zmiany kształtu
2. Wiąd barwnikowy: pomniejszony narząd ma barwę brunatną – wątroba, mięsień sercowy
3. Wiąd z surowiczym obrzmieniem komórkowym: tkanki przyjmują wygląd galaretowaty, tkanki tłuszczowe u osób głodzonych
4. Wiąd włóknisty: zanik komórek i rozplem zrębu łącznotkankowego
5. Wiąd tłuszczowy: tkanka tłuszczowa wypełnia niedobór objętościowy narządu, np. w wiądzie mięśni szkieletowych
6. Wiąd odśrodkowy: zmniejszenie narządu z zachowaniem pierowtnej objętości, np. zrzeszotnienie kości (osteoporoza), wodonercze
Zanik starczy mózgu:
Makroskopowo:
- pomniejszenie masy mózgu
- zwężenie zakrętów
- poszerzenie rowków (zwłaszcza szczeliny Sylwiusza)
- układ komorowy znacznie poszerzony
ZMIANY ROZROSTOWE I PRZEROSTOWE:
· ROZROST: powiększenie tkanki bądź narządu w następstwie zwiększenia liczby komórek
· PRZEROST: powiększenie tkanek lub narządu w następstwie powiększenia się komórek, liczba komórek jest niezmieniona
Rozrost i przerost występują w stanach, kiedy komórki zmuszone są do wykonywania zwiększonej pracy. Początkowo dochodzi do przerostu a następnie do rozrostu.
Podziały rozrostów:
a) Samoistny
b) Wtórny
- z powodu przewlekłego drażnienia tkanek w stanach zapalnych
- działanie hormonów: STH, TSH, ACTH
a) rozrost całego narządu
b) rozrost części narządu
a) rozrost wyrównawczy: np. rozrost układu czerowonokrwinkowego w szpiku na skutek niedotlenienia ustroju
b) rozrost zastępczy: np. wysepek Langerhansa trzustki u płodu, gdy matka choruje na cukrzycę
ZWYRODNIENIA:
Zaburzenia przemiany węglowodanowej, najczęstszą choroba jest cukrzyca. Zaburzenia przemiany węglowodanowej mogą być wyrazem szeregu zaburzeń wchłaniania cukrów.
CUKRZYCA: choroba przewlekła polegająca na nieprawidłowym metabolizmie węglowodanów, tłuszczów i białek spowodowanym przez niewystarczające lub wadliwe wydzielanie insuliny.
Wyróżniamy cukrzycę:
TYPU I : insulinozależna: występuje u niepełna 20 % chorych , typu młodzieńczego, cechą charakterystyczną jest znaczny niedobór lub brak wydzielania insuliny przez komórki beta wysp Langerhansa. Do czynników etiologicznych zaliczamy: predyspozycje genetyczne, autoagresja, zakażenia wirusowe tj. świnka, różyca, odra
TYPU II : insulinoniezależna: regulacyjna, występuje u około 80 % chorych na cukrzycę, głównie u osób otyłych u których nie stwierdza się niedoboru insuliny.
Powikłania: 4 zespoły kliniczne: (mikro- , makroangiopatia)
- neuropatia
- retinopatia
- zgorzele tkanek (stopa cukrzycowa)
- nefropatia
Zaburzenia przemiany białkowej: zwyrodnienia białkowe
- kropelkowo – szkliste
- rogowe
- szkliste
- włóknikowate
- skrobiowate ( istotą jest odkładanie się w przestrzeniach tkankowych substancji zwanej amyloidem – białko fibrylarne
Wygląd makroskopowy narządu (śledziona, wątroba, nadnercza)
- powiększenie narządu
- połyskliwość
- plastyczność (odciski palców)
- wzrost wagi
- na przekroju nie broczy krwią
Amyloidoza śledziony:
- postać ograniczona dotyczy miazgi białej – śledziona sagowata
- postać rozlana dotyczy miazgi czerwonej – śledziona sadłowata
Zmiany przemiany tłuszczowej:
- otłuszczenie (zewnątrzkomórkowe, miejscowe lub ogólne)
- zwyrodnienia cholesterolowe
- stłuszczenia (gromadzenie tłuszczów prostych w komórkach), stłuszczenie zrazika wątroby: części centralnej, obwodowej lub rozlane
- lipidozy (gromadzenie tłuszczów złożonych w komórkach): choroba Gauchera, choroba Fabry’ego, choroba Niemanna Picka, choroba Taya Sachsa
MARTWICA:
Śmierć tkanki, narządu lub ich fragmentu w żywym ustroju. Śmierć komórki w pojęciu biochemicznym może zależeć od zniszczenia jednego z układów enzymatycznych, co sprowadza łańcuchową dezorganizację wewnątrz komórki, której to efektem jest ustani procesów życiowych.
Obumieranie: miejscowa śmierć komórki, tkanki lub narządu, która powstaje w następstwie rozwijających się stopniowo zmian wstecznych, a zwłaszcza zwyrodnieniowych. W warunkach fizjologicznych komórki stale obumierają.
Wyróżniamy dwa rodzaje martwicy:
1. Na skutek rozpuszczania poprzez enzymy
- autoliza (enzymy własnych lizosomów)
- heteroliza (enzymy z lizosomów granulocytów)
2. W wyniku denaturacji białek (zwiększona kwaśność tkanek)
Martwica ROZPŁYWNA: rozmiękanie mózgu
Martwica DENATURACYJNA (skrzepowa): zawały blade, przykłady: martwica enzymatyczna tkanki tłuszczowej trzustki inaczej nazywana martwicą Balsera – jest ona następstwem działania lipazy trzustkowej, która rozkłada tłuszcze na glicerol i kwasy tłuszczowe.
Martwica wątroby może wystąpić pod wpływem:
- niedoboru tlenu
- działania czynników toksycznych
- wirusów
wyróżniamy następujące rodzaje:
- ogniskowa
- strefowa
- rozlana
Zaburzenia w krążeniu:
KRWOTOK: jest to wyjście krwi w pełnym jej składzie z układu naczyniowego po przerwaniu ciągłości ściany naczynia lub serca.
Krwotok z nosa – epistaris
Krwioplucie – haemoptoe
Krwotok z płuc – pneumorrhagia
Krwotok z jelit – enterrohagia
Krwisty stolec – sedes cruentes
Krwawienie miesięczne – menorrfagia
Krwotok z macicy (poza miesiączkowy) – metrorrhagia
Krwotok do komór mózgu – haematocephalus
Siniaki – suffusio
Rodzaje krwotoków ze względu na źródło krwawienia:
- tętnicze
- żylne
- mieszane
- sercowe
Przyczyny krwotoków:
a) urazowe
b) samorodne:
- z pęknięcia: istnieje przyczyna uszkadzająca ścianę naczynia powodująca osłabienie jej wytrzymałości
- z nadżarcia: choroba z sąsiedztwa przechodzi do ściany naczynia i niszczy ją, np. gruźlica, wrzody żołądka, nowotwory
Podział krwotoków za względu na miejsce krwawienia:
a) zewnętrzny: bezpośredni i pośredni
b) wewnętrzny: krwiak i ognisko krwotoczne
KRWIAK: wylew krwi, który uciska i rozszerza składniki tkanki ale ich nie niszczy, np. siniak. Krwiakiem nazywamy również gromadzenie krwi w jamach ciała: opłucna, otrzewna, worek osierdziowy a także gromadzenie krwi w narządach , np. w żołądku.
OGNISKO KRWOTOCZNE: taki wylew, który niszczy miejscowe tkanki. Jego zejście przedstawia się następująco:
- jama pourazowa: mózg, trzustka
- blizna: inne narządy
Skutki krwotoków zależą od:
- stopnia uszkodzenia tkanek
- ilości krwi wylanej
- narządu dotkniętego krwotokiem
- szybkości z jaką krew opuszcza łożysko naczyniowe
WSTRZĄS: jest wyrazem zaburzenia równowagi między pojemnością koryta naczyniowego a ilością krwi w ustroju.
Przyczyny:
a) znaczne zmniejszenie ilości krwi przy zachowanej średniej pojemności układu naczyniowego (hipowolemiczny):
- pokrwotoczny
- pourazowy
- pooparzeniowy
- wskutek odwodnienia
- kardiogenny
b) gwałtowne powiększenie pojemności koryta naczyniowego przy zachowanej ilości krwi (normowolemiczny)
- sceptyczny
- anafilaktyczny
- na tle chorobowo zmienionych tkanek
KRWINKOTOK: jest to wyjście na zewnątrz naczynia włosowa...
felek-natala