Uprawnienia osób zwalnianych z pracy.pdf

NR 71 (1180) PIĄTEK-PONIEDZIAŁEK 9–12 KWIETNIA 2004 Sekretarz wydania Ewa Dydak

Prawo i Życie

TYGODNIK PRAWNY DLA KAŻDEGO

1 UPRAWNIENIA OSÓB

■ Komu i ile dni wolnych przysługuje na szukanie pracy

■ Kto i kiedy może skrócić okres wypowiedzenia

■ Kiedy urlop, a kiedy ekwiwalent za urlop

■ Jakie odprawy i odszkodowania przysługują zwalnianym

■ Odprawy pieniężne dla odchodzących na emeryturę

■ Odpowiedzi na pytania czytelników

2 ZEZNANIE ROCZNE

NA OSTATNIĄ CHWILĘ

■

Jaki wybrać formularz do rozliczeń podatkowych

■

Kiedy jest możliwe wspólne rozliczanie małżonków

i osób samotnie wychowujących dzieci

■

Jak rozliczyć zarabiające dziecko

■

Jakie dokumenty należy zgromadzić

■

Co odliczamy od dochodu, a co od podatku

■

Jakie w 2003 r. były koszty uzyskania przychodów

■

Odpowiedzi na pytania czytelników

ZWALNIANYCH Z PRACY

Redakcja Małgorzata Jankowska

Gazeta Prawna nr 71 (1180) 9–12 kwietnia 2004

ZWALNIANYCH Z PRACY

RADZI

Pracodawca może zwolnić pracownika albo w drodze

porozumienia stron, albo wręczając mu wypowiedze-

nie umowy o pracę, albo bez wypowiedzenia, czyli

w tzw. trybie dyscyplinarnym. W zależności od sposo-

bu rozstania z pracownikiem temu ostatniemu przysłu-

gują określone uprawnienia. Omówimy najważniejsze

z nich. Odejście z pracy w niektórych przypadkach

może wiązać się też z wypłatą odszkodowania, w in-

nych natomiast z uzyskaniem odprawy. Warto wie-

dzieć, w jakich sytuacjach i w jakiej wysokości pracow-

nikowi przysługuje finansowa rekompensata za utraco-

ne miejsce pracy. Pracownik, który został zwolniony,

musi bowiem wiedzieć, co mu się należy od pracodaw-

cy i o co powinien zadbać odchodząc z firmy.

Pracodawca

nie może odmówić

Pracodawca wypowiedział mi

umowę o pracę,. Chciałam

wziąć dni wolne, aby poszukać no-

wego zatrudnienia, ale żaden termin

przeze mnie zaproponowany moje-

mu szefowi nie odpowiadał. Chciała-

bym wiedzieć, czy pracodawca może

odmówić pracownikowi będącemu

w okresie wypowiedzenia wolnych

dni na poszukiwanie pracy?

Uprawnienia w czasie trwania

stosunku pracy

– Omawiane zwolnienie ma charakter ob-

ligatoryjny, pracodawca nie może więc

odmówić pracownikowi przyznania przy-

sługujących mu dni wolnych, jeśli takie

dni pracownikowi przysługują. Jednak

mimo że pracodawca nie może odmówić

pracownikowi przyznania przysługują-

cych mu dni wolnych na poszukiwanie

pracy, może jednak zakwestionować ter-

min ich wykorzystania, zaproponowany

przez pracownika. Dni wolnych praco-

dawca udziela bowiem pracownikowi na

jego wniosek. A pracownik nie może sa-

mowolnie, bez zgody pracodawcy, sko-

rzystać z przysługującego mu uprawnie-

nia. Takie zachowanie uznane będzie bo-

wiem za nieusprawiedliwioną nieobec-

ność w pracy. Warto też dodać, ze pra-

cownikowi, który nie wykorzystał w okre-

sie wypowiedzenia dni wolnych na po-

szukiwanie pracy, nie przysługuje z tego

tytułu żaden ekwiwalent pieniężny. Jest

to bowiem uprawnienie pracownicze,

które może być zrealizowane wyłącznie

w naturze.

Chodzi przede wszystkim o uprawnie-

nia związane z okresem wypowiedze-

nia. Pracownik, który zgodził się na

rozstanie z pracodawcą w drodze po-

rozumienia stron, do czasu rozwiąza-

nia umowy o pracę jest bowiem takim

samym pracownikiem jak każdy inny

zatrudniony w firmie i z tytułu podpisa-

nia zgody na rozwiązanie stosunku

pracy w tym trybie nie nabywa żadnych

szczególnych uprawnień. Inaczej jest

w przypadku osób, którym pracodaw-

ca wręczył wypowiedzenie.

Drugi – pozwala pracodawcy na jedno-

stronne skrócenie trzymiesięcznego okresu

wypowiedzenia umowy zawartej na czas

nieokreślony. Okres faktycznego wypowie-

dzenia umowy o pracę nie może być jednak

krótszy niż jeden miesiąc. Oznacza to, że

skróceniu podlega wyłącznie okres trzymie-

sięcznego wypowiedzenia. Dotyczyć to więc

może tylko pracownika zatrudnionego u da-

nego pracodawcy co najmniej od 3 lat. Tyl-

ko takiemu pracownikowi przysługuje

3 miesięczny okres wypowiedzenia. Praco-

dawca nie ma więc możliwości skrócenia

okresu wypowiedzenia pracownikom, któ-

rym przysługuje on w wymiarze dwutygo-

dniowym lub miesięcznym.

Skrócenie okresu wypowiedzenia dokona-

nego na podstawie art. 36 1 k.p. będzie sku-

teczne, jeżeli wypowiedziano pracownikowi

umowę o pracę z powodu: ogłoszenia upa-

dłości lub likwidacji pracodawcy albo z in-

nych przyczyn niedotyczących pracowni-

ków. W takiej sytuacji umowa o pracę roz-

wiązuje się z upływem skróconego okresu

wypowiedzenia, a pracownikowi przysługuje

odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia

za pozostałą część okresu wypowiedzenia.

WYJAŚNIA

Tylko osoby mające co najmniej dwutygo-

dniowe wypowiedzenie, którym umowę

o pracę wypowiedział pracodawca, mogą

liczyć na dni wolne na poszukiwanie pra-

cy. Wymiar zwolnienia wynosi:

◗ 2 dni robocze – w okresie dwutygo-

dniowego i jednomiesięcznego wypo-

wiedzenia,

◗ 3 dni robocze – w okresie trzymie-

sięcznego wypowiedzenia, także

w przypadku jego skrócenia na pod-

stawie art. 36 1 par. 1.

Na wstępie należy zauważyć, iż długość

okresu wypowiedzenia może być różna. Za-

leży ona od rodzaju umowy wiążącej strony

oraz od stażu zakładowego pracownika,

którego wypowiedzenie dotyczy (patrz

ramka).

Od długości okresu wypowiedzenia zale-

ży nie tylko termin rozwiązania stosunku

pracy, ale też wymiar niektórych uprawnień

pracowniczych, np. liczba dni wolnych przy-

sługujących na poszukiwanie nowej pracy.

Warto wiedzieć, że okres wypowiedzenia

umowy o pracę obejmujący tydzień lub mie-

siąc albo ich wielokrotność kończy się od-

powiednio w sobotę lub w ostatnim dniu

miesiąca.

Jak stwierdził Sąd Najwyższy w wyroku

z 8 listopada 1988 r., I PRN 48/88 (Praca

i Zabezpieczenie Społeczne 1989/2 str. 69)

z przepisu art. 36 par. 1 pkt 2 i 3 oraz par.

3 k.p. wynika, że okres wypowiedzenia umo-

wy o pracę oznaczony w miesiącu rozpoczy-

na się z pierwszym dniem miesiąca, a nie

z dniem złożonego przed rozpoczęciem te-

go okresu oświadczenia woli o rozwiązaniu

umowy o pracę.

Pracownik, któremu przysługują dni na

poszukiwanie pracy, może, ale nie musi, z ta-

kiego zwolnienia skorzystać. Jak wyjaśnia

Elżbieta Szemplińska z Ministerstwa Gospo-

darki, Pracy i Polityki Społecznej (Praca i Za-

bezpieczenie Społeczne nr 3 z 2002 r.) art.

37 k.p. stanowi, że pracownikowi przysługuje

zwolnienie na poszukiwanie pracy z zacho-

waniem prawa do wynagrodzenia. Z tego

przepisu wynika obowiązek pracodawcy

udzielenia tego zwolnienia, ale o korzystaniu

z tego zwolnienia decyduje pracownik. Jeżeli

w okresie wypowiedzenia pracownik, mimo

że wiedział o tym uprawnieniu, nie wystąpił

do pracodawcy o udzielenie tego zwolnienia,

to nie przysługuje mu z tego tytułu roszcze-

nie o odszkodowanie – przepisy nie przewi-

dują bowiem kompensaty w razie niewyko-

rzystania tego zwolnienia w naturze.

Jeśli pracodawca chce,

pracownik musi

Przez kilka lat rzadko chodzi-

łam na urlop. Mam więc prawie

trzy miesiące zaległego urlopu. Ostat-

nio dostałam wypowiedzenie. Cieszy-

łam się, że na odchodne razem z od-

prawą z tytułu zwolnień grupowych

dostanę ekwiwalent za niewykorzy-

stany urlop. Tymczasem pracodawca

już zapowiedział mi, że cały zaległy

urlop będę musiała wykorzystać

w okresie wypowiedzenia. Czy mogę

się na to nie zgodzić? Co będzie jeśli

nie napisze wniosku o ten urlop?

WYJAŚNIA

Fakt skrócenia okresu wypowiedzenia po-

winien być odnotowany w świadectwie

pracy. Datą rozwiązania stosunku pracy

będzie data upływu skróconego okresu

wypowiedzenia.

Dni na poszukiwanie pracy

Pracownikowi, któremu pracodawca wy-

powiedział umowę o pracę, przysługują dni

wolne na poszukiwanie nowego zatrudnie-

nia z zachowaniem prawa do wynagrodze-

nia. Pod warunkiem że okres wypowiedze-

nia tego pracownika wynosi co najmniej

dwa tygodnie.

Oznacza to, że na dni na poszukiwanie

pracy nie mają co liczyć osoby, które same

wypowiedziały umowę o pracę albo zgodzi-

ły się na jej rozwiązanie na mocy porozu-

mienia stron. Ustawodawca przyjął bowiem,

że osoby, które same rezygnują z pracy nie

szukają nowego zatrudnienia, bo np. nie są

zainteresowane pracą w ogóle albo mają już

zapewnione miejsce pracy. Na dni wolne

nie mają też co liczyć osoby, którym wpraw-

dzie pracodawca wypowiedział umowę

o pracę, ale posiadają one krótszy niż dwu-

tygodniowy okres wypowiedzenia.

Wynagrodzenie za dni wolne

na poszukiwanie pracy

Za dni wolne od pracy na poszukiwanie

pracy pracownik zachowuje prawo do wy-

nagrodzenia. Przy ustalaniu tego wynagro-

dzenia stosuje się zasady obowiązujące

przy ustalaniu wynagrodzenia za urlop,

z tym że składniki wynagrodzenia ustalane

w wysokości przeciętnej oblicza się z mie-

siąca, w którym przypadło zwolnienie od

pracy lub okres niewykonywania pracy. Wy-

nika to z par. 5 rozporządzenia ministra

pracy i polityki socjalnej z dnia 29 maja

- Niestety nie. Artykuł 167 1 k.p. nakłada

na pracownika obowiązek wykorzystania

urlopu w okresie wypowiedzenia jeśli

pracodawca takiego urlopu mu udzieli.

Dotyczy to całego urlopu zaległego, jak

i urlopu bieżącego (oczywiście w wymia-

rze proporcjonalnym do okresu zatrud-

nienia u tego pracodawcy w roku, w któ-

rym dochodzi do rozwiązania stosunku

pracy),. O udzieleniu tego urlopu decy-

duje więc tylko i wyłącznie pracodawca,

a pracownik musi się takiej decyzji pod-

porządkować. Udzielenie urlopu w okre-

sie wypowiedzenia nie zależy też od zło-

żenia wniosku pracownika w tej sprawie

(ani podpisania go).

Kiedy pracodawca

skraca okres wypowiedzenia

Kodeks pracy przewiduje możliwość

skrócenia okresów wypowiedzenia umowy

o pracę zawartej na czas nieokreślony. Wy-

nika to z art. 36 par. 6 i art. 36 1 k.p.

Pierwszy z tych przepisów pozwala na

skrócenie okresu wypowiedzenia w przy-

padku gdy jest to na rękę zarówno pracow-

nikowi, jak i pracodawcy. Zgodnie bowiem

z art. 36 par. 6 k.p. strony mogą po dokona-

niu wypowiedzenia umowy o pracę przez

jedną z nich ustalić wcześniejszy termin

rozwiązania umowy. Przepisy nie ustalają

przy też żadnych limitów tego skrócenia.

WYJAŚNIA

Decyzja, czy skorzystać z dni wolnych na

poszukiwanie pracy należy do pracowni-

ka. To on występuje do pracodawcy

z wnioskiem o wolne dni.

2 PRAWO I ŻYCIE

UPRAWNIENIA OSÓB

PRAWO I ŻYCIE

GAZETA PRAWNA NR 71 (1180) 9-12 KWIETNIA 2004

Uprawnienia osób zwalnianych z pracy

1996 r. w sprawie sposobu ustalania wyna-

grodzenia w okresie niewykonywania pracy

oraz wynagrodzenia stanowiącego podsta-

wę obliczania odszkodowań, odpraw, do-

datków wyrównawczych do wynagrodzenia

oraz innych należności przewidzianych

w kodeksie pracy (patrz podstawa prawna).

nemu pracownikowi jest odpowiednio długi.

Jeśli nie, za pozostałą część urlopu należne-

go i niewykorzystanego w okresie wypowie-

dzenia pracodawca musi wypłacić pracow-

nikowi należny ekwiwalent pieniężny.

Orzecznictwo

Sądu Najwyższego

Z dniem rozwiązania stosunku pracy prawo

pracownika do urlopu wypoczynkowego

w naturze przekształca się w prawo do

ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzysta-

ny urlop. W tym też dniu rozpoczyna bieg

termin przedawnienia roszczenia o ekwiwa-

lent pieniężny za niewykorzystane w natu-

rze, a nieprzedawnione urlopy wypoczyn-

kowe – wyrok SN z 29 marca 2001 r.,

I PKN 336/00 (OSNP 2003/1/14) .

RADZI

Jak liczyć

staż zakładowy

Długość okresu wypowiedze-

nia zależy od tzw. stażu zakła-

dowego pracownika. Jak liczyć ten

staż. Czy jeśli pracownik po kilku la-

tach ponownie podejmuje pracę

u dawnego pracodawcy do jego zakła-

dowego stażu pracy wlicza się też

okres poprzedniego zatrudnienia u te-

go pracodawcy?

Ekwiwalent pieniężny

za urlop wypoczynkowy

Jeśli w okresie zatrudnienia pracownik

nie wykorzysta całego należnego mu urlopu,

w dniu rozwiązania stosunku pracy powi-

nien mu zostać wypłacony ekwiwalent pie-

niężny za ten urlop.

Sytuacje, w których pracownik zamiast

urlopu wypoczynkowego w naturze może

otrzymać ekwiwalent pieniężny wymienia

art. 171 k.p. Zgodnie z tym przepisem ekwi-

walent pieniężny za urlop wypoczynkowy

przysługuje pracownikowi tylko w razie nie-

wykorzystania przez niego należnego mu

urlopu w całości lub w części z powodu roz-

wiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy.

Prawo do ekwiwalentu za niewykorzysta-

ny urlop, podobnie jak prawo do urlopu wy-

poczynkowego, przedawnia się z upływem

3 lat od momentu, kiedy roszczenie ekwiwa-

lentu stało się wymagalne.

Pracodawca nie musi wypłacać ekwiwa-

lentu za niewykorzystany urlop wypoczyn-

kowy pracownikowi, z którym zawiera (bez-

pośrednio po rozwiązaniu lub wygaśnięciu

poprzedniej) kolejną umowę o pracę, jeśli

razem postanowią o wykorzystaniu przez

pracownika zaległego urlopu w czasie trwa-

nia kolejnej umowy o pracę.

Od nowego roku z obowiązku wypłaty

ekwiwalentu zwolniony jest także praco-

dawca, gdy na podstawie odrębnych przepi-

sów musi objąć pracownika ubezpiecze-

niem gwarantującym mu otrzymanie świad-

czenia pieniężnego za czas urlopu. Jeżeli to

świadczenie jest niższe od ekwiwalentu, pra-

codawca zobowiązany jest do wypłaty jedy-

nie różnicy między tymi należnościami.

Urlop w okresie wypowiedzenia

Przepisy prawa pracy nie tylko przyznają

pracownikom będącym na tzw. wypowie-

dzeniu pewne uprawnienia, ale nakładają

też na nich dodatkowe obowiązki, m.in. pra-

cownik musi wykorzystać urlop w okresie

wypowiedzenia, jeśli pracodawca w tym

okresie mu go udzieli.

Dotyczy to urlopu bieżącego przysługują-

cego za rok, w którym dochodzi do rozwią-

zania stosunku pracy, ale także urlopu zale-

głego. Nie ma znaczenia, która strona sto-

sunku pracy złożyła wypowiedzenie,

nieistotna jest też jego przyczyna.

Szczegółowe zasady ustalania ekwiwa-

lentu pieniężnego za urlop określa rozpo-

rządzenie ministra pracy i polityki socjal-

nej z dnia 8 stycznia 1997 r. w sprawie

szczegółowych zasad udzielania urlopu wy-

poczynkowego, ustalania i wypłacania wy-

nagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwa-

lentu pieniężnego za urlop (zob. podstawa

prawna).

– Tak. Rzeczywiście liczne uprawnienia

pracownicze zależą od tzw. zakładowego

stażu pracy A więc od łącznego okresu

zatrudnienia u danego pracodawcy, bez

względu na ewentualne przerwy w zatrud-

nieniu, np. w sytuacji gdy te same strony

stosunku pracy kilkakrotnie zawierały

umowy o pracę. Nie chodzi tu więc tylko

o bieżące zatrudnienie (aktualny okres za-

trudnienia). W zakładowym stażu pracy

należy uwzględnić wszystkie okresy za-

trudnienia u danego pracodawcy. Po-

twierdza to uchwała 7 sędziów Sądu Naj-

wyższego z 15 stycznia 2003 r., III PZP

20/02 (OSNP 2004/1/4), zgodnie

z którą przy ustalaniu okresu wypowiedze-

nia umowy o pracę zawartej na czas nie-

określony (art. 36 par. 1 k.p.) uwzględnia

się wszystkie okresy zatrudnienia u tego

samego (danego) pracodawcy. Należy

dodać, że do zakładowego stażu pracy

wlicza się także okres zatrudnienia u po-

przedniego pracodawcy, jeżeli zmiana

pracodawcy nastąpiła na zasadach okre-

ślonych w art. 23 1 k.p., a także w innych

przypadkach, gdy na mocy odrębnych

przepisów nowy pracodawca jest następ-

cą prawnym w stosunkach pracy nawiąza-

nych przez pracodawcę poprzednio za-

trudniającego tego pracownika.

Warto pamiętać też, że zgodnie z uchwa-

łą SN z 4 kwietnia 1979 r., I PZP 33/78

(OSNCP 1979 /10/188) do okresu za-

trudnienia, od którego zależy długość

okresu wypowiedzenia umowy o pracę

zawartej na czas nieokreślony w rozumie-

niu art. 36 par. 1 k.p. wlicza się okres wy-

powiedzenia tej umowy.

WYJAŚNIA

Pracodawca w okresie wypowiedzenia

może udzielić tylko urlopu przysługujące-

go pracownikowi, a więc urlopu, do które-

go pracownik nabył już prawo i który nie

uległ przedawnieniu.

Termin wypłaty

Ekwiwalent za niewykorzystany urlop za-

równo bieżący, jak i zaległy powinien zostać

wypłacony w dniu, w którym pracownik na-

bywa do niego prawo, a więc w ostatnim

dniu zatrudnienia. Potwierdza to wyrok SN

z 15 października 1976 r., I PRN 71/76

(OSNCP 1977/5-6 poz. 97), zgodnie z któ-

rym pracownik nabywa prawo do ekwiwa-

lentu pieniężnego za niewykorzystany urlop

w dacie rozwiązania stosunku pracy.

Niedotrzymanie przez pracodawcę termi-

nu wypłaty ekwiwalentu powoduje koniecz-

ność wypłacenia także odsetek za opóźnie-

nie Odsetki te należą się pracownikowi za

cały czas opóźnienia, chociażby nie poniósł

on szkody i chociażby opóźnienie było na-

stępstwem okoliczności, za które zakład

pracy nie ponosi odpowiedzialności.

Decyzję w tej sprawie podejmuje sam praco-

dawca, który nie musi pytać pracownika o zda-

nie, czy chce wykorzystać przysługujący mu

urlop. Wysłanie pracownika na urlop w okresie

wypowiedzenia, nawet gdy jest to mu nie na rę-

kę umożliwia pracodawcy art. 167 1 k.p.

Warto przypomnieć, że zaraz po wejściu

w życie cytowanego artykułu (1 stycznia

2003 r.) zrodziły się wątpliwości, czy upraw-

nienie pracodawcy do udzielenia pracowni-

kowi urlopu wypoczynkowego w okresie wy-

powiedzenia w drodze jednostronnej decy-

zji dotyczy tylko urlopu bieżącego czy także

zaległego. Przepisy bowiem nie rozstrzygają

tego wprost. Przyjęto jednak (do takiego

stanowiska przychyla się większość specjali-

stów prawa pracy), że obowiązek wykorzy-

stania przez pracownika urlopu wypoczyn-

kowego w trakcie wypowiedzenia, jeśli taką

decyzje podejmie jego pracodawca, dotyczy

zarówno urlopu bieżącego (oczywiście

w wymiarze wynikającym z art. 155 1 k.p.,

czyli proporcjonalnie do okresu zatrudnie-

nia u danego pracodawcy w roku, w którym

dochodzi do rozwiązania stosunku pracy),

jak i całego urlopu zaległego. Oczywiście, je-

śli okres wypowiedzenia przysługujący da-

WYJAŚNIA

Prawo do ekwiwalentu nie zależy ani od spo-

sobu rozwiązania stosunku pracy, ani od

przyczyny jego wygaśnięcia. Oznacza to, że

prawo to przysługuje pracownikowi, z któ-

rym stosunek pracy rozwiązał się z powodu

upływu terminu umowy, na jaki była ona za-

warta wraz z wykonaniem pracy, z powodu

której umowę zawarto, na mocy porozumie-

nia stron, wypowiedzenia przez którąkol-

wiek ze stron, a także z powodu rozwiązania

umowy o pracę bez wypowiedzenia.

Pracownik musi otrzymać

świadectwo pracy

Bez względu na przyczynę i sposób roz-

wiązania (wygaśnięcia) stosunku pracy, każ-

dy pracodawca rozstając się z pracowni-

kiem obowiązany jest wydać mu świadec-

two pracy. Z obowiązku tego zwolnieni są

tylko pracodawcy, którzy bezpośrednio po

rozwiązaniu lub wygaśnięciu umowy o pra-

cę zawierają z pracownikiem kolejną umo-

wę o pracę, chyba że pracownik zażąda wy-

dania mu takiego dokumentu.

Kiedy umowa

się rozwiązuje

Pracodawca wypowiedział mi

umowę o pracę, ale skrócił mi

okres wypowiedzenia z 3 do 1 miesiąca.

Chciałabym wiedzieć, z jaką datą roz-

wiąże się moja umowa o pracę i ile dni

przysługuje mi na poszukiwanie pracy?

Różne okresy wypowiedzenia w zależności od rodzaju umowy

– W razie skrócenia okresu wypowiedzenia

rozwiązanie umowy o pracę następuje

z upływem skróconego okresu. Wynika to

z uchwały 7 sędziów Sądu Najwyższego

z 9 lipca 1992 r., I PZP 20/92 (OSNCP

1993/1-2/2). Mimo to przysługują pani

3 dni na poszukiwanie nowej pracy. Stanowi

o tym art. 37 par. 2 pkt 2 k.p.

Umowa na okres próbny

Okres wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na okres próbny wy-

nosi: ◗ 3 dni robocze, jeżeli okres próbny nie przekracza 2 tygodni ◗

1 tydzień, jeżeli okres próbny jest dłuższy niż 2 tygodnie ◗ 2tygo-

dnie, jeżeli okres próbny wynosi 3 miesiące.

dwutygodniowym wypowiedzeniem. Wypowiedzenie umowy o pracę

na czas określony w tym wypadku nie jest więc uzależnione od za-

mieszczenia w umowie odpowiedniej klauzuli. Umowa na czas okre-

ślony może być rozwiązana przez każdą ze stron za dwutygodnio-

wym wypowiedzeniem także w razie ogłoszenia upadłości lub likwi-

dacji pracodawcy. Dotyczy to każdej umowy zawartej na czas okre-

ślony, bez względu na okres jej trwania. Stanowi o tym art. 41 1 k.p.

Umowa na czas nieokreślony

Okres wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na czas nieokreślo-

ny jest natomiast uzależniony od okresu zatrudnienia u danego pra-

codawcy i wynosi: ◗ 2 tygodnie, jeżeli pracownik był zatrudniony kró-

cej niż 6 miesięcy ◗ 1 miesiąc, jeżeli pracownik był zatrudniony co

najmniej 6 miesięcy ◗ 3 miesiące, jeżeli pracownik był zatrudniony co

najmniej 3 lata. Stanowi o tym art. 36 par. 1 k.p.

Umowa na czas wykonania określonej pracy

Umowa na czas wykonania określonej pracy nie może być rozwią-

zana w drodze wypowiedzenia, nawet jeśli strony zawarły w umowie

takie postanowienie. Jedynym wyjątkiem od tej reguły jest przepis

art. 41 1 par. 2 k.p., zgodnie z którym w razie ogłoszenia upadłości

lub likwidacji pracodawcy, umowa o pracę zawarta na czas określo-

ny lub na czas wykonania określonej pracy może być rozwiązana

przez każdą ze stron za dwutygodniowym wypowiedzeniem. Obie

umowy, które co do zasady nie podlegają wypowiedzeniu (umowa

na czas określony oraz umowa na czas wykonania określonej pra-

cy) – w razie zwolnień pracowników dokonywanych na podstawie

ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwią-

zywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczą-

cych pracowników, mogą być wypowiedziane. Zgodnie bowiem

z art. 5 ust. 7 tej ustawy w razie wypowiadania pracownikom sto-

sunków pracy w ramach grupowego zwolnienia, umowy o pracę za-

warte na czas określony oraz na czas wykonania określonej pracy

mogą być rozwiązane przez każdą ze stron za dwutygodniowym wy-

powiedzeniem.

Tylko jeśli wypowiada

pracodawca

Dwa tygodnie temu złożyłam wy-

powiedzenie umowy o pracę. Te-

raz chciałam wziąć jeden dzień wolnego

na poszukiwanie nowej pracy, ale praco-

dawca mi odmówił. Czy miał rację?

Umowa na czas określony

Umowa na czas określony rozwiązuje się z upływem okresu, na jaki

była zawarta. Chyba że strony w umowie o pracę – zawierając takie

umowy na czas dłuższy niż 6 miesięcy zawrą klauzulę przewidującą

możliwość wypowiedzenia takiej umowy za dwutygodniowym wypo-

wiedzeniem.

Wyjątki: ◗ umowa na zastępstwo – jej okres wypowiedzenia wynosi

3 dni robocze ◗ umowa zawarta z pracownikiem służby cywilnej –

zgodnie z art. 24 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o służbie cywil-

nej, stosunek pracy pracownika służby cywilnej nawiązuje się na

podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony lub na czas określo-

ny, nie dłuższy niż 3 lata. W przypadku umowy na czas określony

wcześniejsze rozwiązanie stosunku pracy może być dokonane za

– Tak, ponieważ wolne dni na poszukiwa-

nie pracy przysługują tylko pracownikowi,

któremu pracodawca złożył wypowiedze-

nie umowy o pracę i pracownik ten ma

prawo do co najmniej dwutygodniowego

okresu wypowiedzenia. Pani sama wypo-

wiedziała umowę, dlatego pracodawca

postąpił słusznie odmawiając pani udzie-

lenia dnia wolnego.

Uprawnienia osób zwalnianych z pracy

PRAWO I ŻYCIE

GAZETA PRAWNA NR 71 (1180) 9-12 KWIETNIA 2004

RADZI

Obowiązek pracodawcy wydania pra-

cownikowi świadectwa pracy wynika

z art. 97 k.p. Powinien on być wykonany

niezwłocznie. Oznacza to, że do wydania

pracownikowi świadectwa pracy powinno

dojść w dniu. w którym następuje rozwiąza-

nie lub wygaśnięcie stosunku pracy. Przepi-

sy prawa nie wymagają, aby świadectwo pra-

cy zostało wydane bezpośrednio pracowni-

kowi. Odebrać może go również osoba

przez niego upoważniona. Pracownik lub

WYJAŚNIA

Jeśli zdaniem pracownika wręczone mu

świadectwo pracy nie odpowiada wy-

mogom art. 97 k.p. lub zostały w nim

zamieszczone informacje błędne lub

niekompletne, może on w ciągu 7 dni

od otrzymania świadectwa wystąpić

z wnioskiem do pracodawcy o jego

sprostowanie.

urlopu wypoczynkowego wykorzystanego

przez pracownika w roku kalendarzowym,

w którym ustał stosunek pracy,

◗ wykorzystania dodatkowego urlopu albo

innego uprawnienia lub świadczenia, prze-

widzianego przepisami prawa pracy,

◗ należności ze stosunku pracy uznanych

i nie zaspokojonych przez pracodawcę do

dnia ustania tego stosunku, z powodu bra-

ku środków finansowych,

Rodzaj umowy

jest bez znaczenia

Czy dni wolne na poszukiwanie

pracy przysługują każdemu pra-

cownikowi, czy tylko pracowni-

kowi zatrudnionemu na podstawie

umowy na czas nieokreślony?

– Dni wolne na poszukiwanie pracy

przysługują każdemu pracownikowi,

któremu pracodawca wypowiedział

umowę o pracę i który ma prawo co naj-

mniej do dwutygodniowego okresu wy-

powiedzenia. Przepisy nie określają

przy tym, którzy pracownicy (zatrudnie-

ni na jaką umowę o pracę) mogą sko-

rzystać z tego zwolnienia. Należy więc

przyjąć, że jeśli spełnione są te dwa

warunki, bez znaczenia jest rodzaj umo-

wy wiążącej pracownika z pracodawcą,

a więc to, czy wypowiedzenie dotyczy

umowy o pracę zawartej na czas

nie określony, na czas określony, na

okres próbny i jaka jest przyczyna wy-

powiedzenia tej umowy.

Warto dodać, że dni wolne na poszukiwa-

nie pracy przysługują niezależnie od tego,

czy pracownik zatrudniony jest na całym

czy na kawałku etatu. Prawo do tego

zwolnienia nie jest bowiem uwarunkowa-

ne wymiarem jego czasu pracy.

okresu korzystania z urlopu bezpłatnego

i podstawy prawnej jego udzielenia,

◗ wykorzystanego urlopu wychowawczego,

◗ liczby dni, za które pracownik otrzymał

wynagrodzenie przewidziane w art. 92 k.p.

w roku kalendarzowym, w którym ustał

stosunek pracy,

◗ wykorzystania w roku kalendarzowym,

w którym ustał stosunek pracy, zwolnienia

od pracy przewidzianego w art. 188 k.p.

maja 1996 r. w sprawie szczegółowej treści

świadectwa pracy oraz sposobu i trybu jego

wydawania i prostowania (zob. podstawa

prawna).

W świadectwie pracy powinny znaleźć

się informacje dotyczące rodzaju wykony-

wanej pracy, zajmowanych stanowisk, try-

bu rozwiązania albo okoliczności wyga-

śnięcia stosunku pracy, a także inne infor-

macje niezbędne do ustalenia uprawnień

pracowniczych i uprawnień z ubezpiecze-

nia społecznego. Ponadto w świadectwie

pracy zamieszcza się wzmiankę o zajęciu

wynagrodzenia za pracę w myśl przepisów

o postępowaniu egzekucyjnym. Na żądanie

pracownika w świadectwie pracy należy

podać także informację o wysokości

i składnikach wynagrodzenia oraz o uzy-

skanych kwalifikacjach.

Do informacji niezbędnych do ustalenia

uprawnień ze stosunku pracy i z ubezpie-

czenia społecznego należą te dotyczące:

◗ wymiaru czasu pracy pracownika w czasie

trwania stosunku pracy,

◗ podstawy prawnej rozwiązania lub wyga-

śnięcia stosunku pracy,

WYJAŚNIA

Jeżeli pracodawca nie może wydać pra-

cownikowi świadectwa pracy w dniu usta-

nia zatrudnienia, może, ale nie później niż

w ciągu 7 dni od dnia ustania stosunku

pracy, przesłać świadectwo pracy pra-

cownikowi za pośrednictwem poczty.

okresu, za który pracownikowi przysługuje

odszkodowanie w związku ze skróceniem

okresu wypowiedzenia umowy o pracę na

podstawie art. 36 1 par. 1 k.p.,

◗ okresu odbytej czynnej służby wojskowej

lub jej form zastępczych,

◗ okresu wykonywania pracy w szczegól-

nych warunkach lub w szczególnym cha-

rakterze,

osoba przez niego upoważniona otrzymują

zawsze oryginał świadectwa pracy.

Wydanie świadectwa pracy nie może być

uzależnione od uprzedniego rozliczenia się

pracownika z pracodawcą np. z pobranych

zaliczek, urządzeń czy odzieży roboczej.

W takich sytuacjach pracodawca musi naj-

pierw wydać pracownikowi stosowny doku-

ment, a dopiero potem może np. na drodze

sądowej dochodzić swych roszczeń wobec

pracownika.

Katalog danych, które powinny znaleźć

się w świadectwie pracy, oraz obowiązujący

wzór świadectwa określa rozporządzenie

ministra pracy i polityki socjalnej z dnia 15

okresów nieskładkowych, przypadających

w okresie zatrudnienia, którego dotyczy

świadectwo pracy, uwzględnianych przy

ustalaniu prawa do emerytury lub renty,

◗ danych, które są zamieszczane na żądanie

pracownika.

W jakim terminie

brać dni wolne

Mam prawo do 3 dni na poszu-

kiwanie pracy, w jakim terminie

mogę z nich skorzystać i czy muszę je

brać razem czy mogą oddzielnie?

Małgorzata Jankowska

Odprawy i odszkodowania

należne zwalnianym pracownikom

– O terminie tych dni w zasadzie decy-

duje pracownik (składa wniosek w tej

sprawie), choć oczywiście musi go

uzgodnić z pracodawcą bo to on udzie-

la mu zwolnienia od pracy. Ten ostatni

powinien jednak w miarę swoich możli-

wości przychylić się do terminu zapro-

ponowanego przez pracownika. Przepi-

sy prawa pracy nie wskazują, czy dni

wolne na poszukiwanie pracy pracow-

nik powinien wykorzystać łącznie czy

też każdy dzień oddzielnie, w różnym

czasie. Dlatego należy przyjąć, że do-

puszczalne są obie sytuacje.

Odejście z pracy w niektórych przypad-

kach może wiązać się z wypłatą od-

szkodowania, w innych natomiast

z uzyskaniem odprawy. Przy czym nie

zawsze odprawa wynika z zakończenia

kariery zawodowej, a zatem z przej-

ściem na emeryturę. Niektórym takie

świadczenie przysługuje z uwagi na

zwolnienie grupowe, innym np. ze

względu na przeciwwskazania zdro-

wotne do kontynuowania pracy na

określonym stanowisku.

nego wypowiedzenia, ale najwyżej do 1 mie-

siąca. W takim przypadku pracownikowi na

stałym etacie przysługuje odszkodowanie

w wysokości wynagrodzenia za pozostałą

część okresu wypowiedzenia. To oznacza,

że takie prawo mają właściwie jedynie te

osoby, które u zwalniającego ich pracodaw-

cy byly zatrudnione co najmniej 3 lata. Pra-

cownicy z krótszym stażem mają bowiem

prawo do jednomiesięcznego lub dwutygo-

dniowego wypowiedzenia.

Warto przy tym wiedzieć, że okres, za

który przysługuje to odszkodowanie, jest

wliczany do okresu zatrudnienia, jeżeli pra-

cownik pozostaje w tym czasie bez pracy.

WYJAŚNIA

Pracownikowi, któremu przyznano od-

szkodowanie, wlicza się do okresu za-

trudnienia okres pozostawania bez pracy,

odpowiadający okresowi, za który przy-

znano odszkodowanie.

szczególnym dotyczących ochrony przed

wypowiedzeniem lub rozwiązaniem umowy

o pracę. Przed rozwiązaniem stosunku pra-

cy nie chroni ich tylko jedna sytuacja – upa-

dłość lub likwidacja pracodawcy. Przywró-

cenie do pracy jest wówczas po prostu nie-

możliwe i w takim przypadku, zgodnie z ko-

deksem pracy, sąd pracy orzeka o odszko-

dowaniu.

Odszkodowanie przysługujące w powyż-

szych sytuacjach odpowiada wysokości wy-

nagrodzenia za okres od 2 tygodni do 3 mie-

sięcy i nie może być niższe od wynagrodze-

nia za okres wypowiedzenia.

Za swoistego rodzaju rekompensatę moż-

na też uznać uprawnienia osób, zatrudnio-

nych ponownie w związku z przywróceniem

do pracy. Przysługuje im bowiem wynagro-

dzenie za czas pozostawania bez pracy, nie

więcej jednak niż za 2 miesiące, a gdy okres

wypowiedzenia wynosił 3 miesiące – nie

więcej niż za 1 miesiąc. Jeżeli umowę o pra-

cę rozwiązano z osobą, która znajdowała się

pod wspomnianą wcześniej ochroną (np.

przebywała na urlopie macierzyńskim), wte-

dy wynagrodzenie przysługuje za cały czas

pozostawania bez pracy.

W niektórych przypadkach nie ma jed-

nak możliwości uzyskania w sądzie pracy

orzeczenia o ponownym zatrudnieniu, a do-

tyczy to osób, które zawarły umowy termi-

nowe. Według kodeksu pracy, jeżeli umowę

o pracę zawartą na okres próbny wypowie-

Z ekwiwalentu nie można

zrezygnować

Czy pracodawca może mnie

zmusić, abym zrezygnowała

z wypłaty ekwiwalentu pieniężnego

za niewykorzystany urlop wypoczyn-

kowy?

Odejście z wypowiedzeniem

Kodeks pracy nie przewiduje ani odpraw,

ani odszkodowań w związku z rozwiąza-

niem umowy o pracę za wypowiedzeniem

i nie ma znaczenia, czy rozwiązywana jest

umowa na okres próbny (poprzedzający za-

warcie umowy na czas określony), czy na

czas nieokreślony. Nie jest też istotne, czy

stosunek pracy wygasa w ten sposób

w związku z zastosowaniem normalnego,

wynikającego z przepisów, okresu wypowie-

dzenia, czy strony dopuściły w umowie

wcześniejsze jej rozwiązanie za wypowie-

dzeniem, np. dwutygodniowym możliwym

przy umowach na czas określony dłuższych

niż 6 miesięcy.

W każdym razie w żadnej z powyższych

sytuacji nie ma mowy o jakimkolwiek dodat-

kowym zastrzyku finansowym „na pożegna-

nie”. Dopiero sytuacja tak wyjątkowa i bole-

sna dla pracowników, jak ogłoszenie upa-

dłości, likwidacji pracodawcy czy zaistnie-

nie innych przyczyn nie dotyczących pra-

cowników, które uprawniają pracodawcę do

wcześniejszego rozwiązania umów o pracę,

daje pracownikom zatrudnionym na czas

nieokreślony prawo do otrzymania za to

pewnego rodzaju rekomensaty.

Zasada jest taka, że pracodawca w takich

sytuacjach może skrócić okres trzymiesięcz-

Zwolnienie niezgodne z prawem

Sytuacja wygląda inaczej, gdy okaże się,

że wypowiedzenie umowy o pracę zawartej

na czas nieokreślony jest nieuzasadnione

lub narusza przepisy o wypowiadaniu umów

o pracę, co potwierdzi sąd pracy. W takim

przypadku sąd, odpowiednio do żądania

pracownika – orzeka o bezskuteczności wy-

powiedzenia, albo – jeżeli umowa o pracę

została już rozwiązana – o przywróceniu

pracownika do pracy na poprzednich wa-

runkach, lub o odszkodowaniu.

Nie zawsze jest tak, że sąd pracy uwzględ-

nia żądanie pracownika, aby wypowiedze-

nie uznał za bezskuteczne, nie zawsze też

może orzec on o przywróceniu do pracy.

Z taką sytuacją należy liczyć się wtedy, gdy

sąd ustali, że uwzględnienie tego rodzaju żą-

dań jest niemożliwe lub niecelowe. Wtedy

właśnie zapada wyrok o odszkodowaniu dla

pracownika. Zasady te nie odnoszą się jed-

nak do osób znajdujących się pod specjalną

ochroną, a mianowicie tych, którym braku-

je nie więcej niż 2 lata do emerytury, pra-

cownic w ciąży, matek lub ojców przebywa-

jących na urlopach macierzyńskich, a także

pracowników podlegających przepisom

- Pracownik nie może zrezygnować

z ekwiwalentu za urlop. Co więcej, gdy-

by pracownik pod namową lub przymu-

sem pracodawcy zgodził się na to, zrze-

czenie się przez niego prawa do ekwi-

walentu nie rodzi żadnych skutków

prawnych. Zdaniem SN (wyrok z 10 paź-

dziernika 1980 r. I PRN 100/80, nie pu-

blik.) pracownik nie może zrzec się

ekwiwalentu za niewykorzystany urlop,

mimo że przepisy nie zakazują tego wy-

raźnie, jest on bowiem surogatem urlo-

pu wypoczynkowego, gdyż podstawową

przesłanką nabycia prawa do ekwiwa-

lentu jest istnienie prawa do urlopu pra-

cownika, a wiec roszczenie o ekwiwa-

lent nie może być odmiennie traktowa-

ne. Poza tym zgodnie z wyrokiem SN

z 11 czerwca 1980 r. I PR 43/80

(OSNCP 1980 nr 12 poz. 248) ekwiwa-

lent pieniężny należny pracownikowi za

nie wykorzystany urlop wypoczynkowy

podlega ochronie w takim samym zakre-

sie jak wynagrodzenie za pracę.

CIĄG DALSZY NA STR. 13–16

◗

PRAWO I ŻYCIE 5

ZEZNANIE ROCZNE

NA OSTATNIĄ CHWILĘ

Na dobre przygotowanie się do rozlicze-

nia za 2003 r. nie pozostało już wiele cza-

su. Ostateczny termin składania zeznań

dla podatników opłacających podatek na

zasadach ogólnych mija 30 kwietnia

2004 r. Prawidłowe rozliczenie z urzędem

skarbowym wiąże się z odpowiednim

przygotowaniem zeznania podatkowego,

tak aby uniknąć niepotrzebnych kłopotów.

Oprócz wypełnienia samego formularza

zeznania oraz odpowiednich załączników

do niego każdy podatnik powinien zebrać

odpowiednie dokumenty, na podstawie

których będzie można wypełnić takie ze-

znanie oraz dokonać ewentualnych odli-

czeń. Ważne jest, żeby zgromadzone do-

kumenty przechowywać przez odpowied-

nio długi czas (niemal sześć lat).

RADZI

Spóźniony tytuł prawny

Wyremontowałem mieszkanie

po rodzicach, ponosząc na ten

cel w 2003 r. dość spore wydatki.

W tym roku mieszkanie to otrzymam

od rodziców jako darowiznę. Czy w ta-

kiej sytuacji mogę doliczyć w ramach

ulgi remontowej kwoty wydane w ubie-

głym roku w zeznaniu za 2003 r.?

Niestety nie. Takie odliczenie nie będzie

możliwe. Fakt uzyskania w przyszłości

(w następnym roku podatkowym) tytułu

prawnego do lokalu, w którym uprzednio

dokonywano prac remontowych, nie może

prowadzić do wstecznego nabycia prawa

do ulgi podatkowej z tytułu wydatków po-

niesionych na remont lub modernizację

mieszkania. A pan tytułem prawnym do

mieszkania będącego w 2003 r. własno-

ścią rodziców niewątpliwie nie dysponował.

Mebli kuchennych

nie odliczysz

Wyremontowałem kuchnię. Re-

mont objął wymianę instalacji

oraz montaż wykonanych na zamówie-

nie mebli kuchennych. Wiem, że wy-

datki na instalację kuchenną mogę

odliczyć. Ale nie wiem, czy to samo

dotyczy zamontowanej na stałe zabu-

dowy kuchni? Czy wydatki na jej wyko-

nanie też mogę odliczyć?

Jaki formularz wybrać?

Podatnicy podatku dochodowego

opłacający podatek według skali po-

datkowej, podobnie jak w roku ubie-

głym, mają przy rozliczeniu za 2003 r.

do wyboru jeden z dwóch formularzy:

PIT-36 lub PIT-37.

zeznanie PIT-36, ci podatnicy, którzy obo-

wiazek taki mieli.

Podatnicy opłacający podatek dochodowy

według skali podatkowej muszą złożyć zezna-

nie za rok 2003 do piątku 30 kwietnia

2004 r. Trzeba jeszcze pamiętać, że obok wy-

brania właściwego formularza zeznania nale-

ży wybrać także odpowiednie załączniki.

Obowiązek złożenia zeznania o wysoko-

ści osiągniętego w ciągu roku podatkowego

dochodu lub poniesionej straty wynika

z art. 45 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r.

o podatku dochodowym od osób fizycznych

(t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn.

zm.; dalej: ustawa o PIT). Zgodnie z tym

przepisem zeznanie powinno zostać złożo-

ne w urzędzie skarbowym według ustalone-

go wzoru w terminie do 30 kwietnia roku

następującego po roku podatkowym, które-

go takie zeznanie dotyczy.

Formularze rozliczeniowe

za 2003 r.

dokonują odliczeń z tytułu spłaty odsetek

od kredytu (pożyczki) mieszkaniowego,

wraz z załącznikiem PIT/D składają

oświadczenie PIT/2K.

◗ Formularz PIT/O – informacja o odlicze-

niach od dochodu (przychodu) i od podat-

ku w roku podatkowym. Załącznik do ze-

znań: PIT-28, PIT-36 i PIT-37. Małżonko-

wie wnoszący o łączne opodatkowanie do-

chodów składają jeden załącznik PIT/O.

Jeżeli małżonkowie rozliczają się indywi-

dualnie i każdy z nich korzysta z odliczeń,

załącznik PIT/O wypełnia i dołącza do

swojego zeznania każdy z nich.

◗ Formularz PIT/M – informacja o docho-

dach małoletnich dzieci, podlegających

łącznemu opodatkowaniu z dochodami ro-

dziców w roku podatkowym. Załącznik do

zeznania PIT-36. Małżonkowie bez wzglę-

du na sposób rozliczenia rocznego (indy-

widualnie czy wspólnie) – składają odręb-

ny załącznik PIT/M.

◗ Formularz PIT/2K – to oświadczenie o wy-

sokości wydatków związanych z inwestycją

służącą zaspokojeniu potrzeb mieszkanio-

wych. Obowiązek złożenia tego oświadcze-

nia ciąży na osobach, które po raz pierw-

szy dokonują odliczeń wydatków poniesio-

nych na spłatę odsetek od kredytów (poży-

czek) mieszkaniowych na podstawie art.

26b ust. 1 ustawy. Należy pamiętać, że

oświadczenie to składa się tylko raz, tj.

wraz z zeznaniem podatkowym składanym

za rok, w którym podatnik po raz pierwszy

dokonuje przedmiotowych odliczeń. Mał-

żonkowie rozliczający się indywidualnie

oraz małżonkowie wnoszący o łączne opo-

datkowanie dochodów składają jedno

oświadczenie PIT/2K, podając w nim dane

identyfikacyjne obojga małżonków. For-

mularz PIT/2K należy dołączyć do tego sa-

mego zeznania podatkowego, przy którym

został złożony załącznik PIT/D.

Wraz z zeznaniem konieczne może oka-

zać się także złożenie zgłoszenia identyfika-

cyjnego lub aktualizacji takiego zgłoszenia

na formularzu NIP. Podatnik jest obowiąza-

ny do dokonania zgłoszenia identyfikacyj-

nego w celu nadania numeru NIP zgodnie

z zasadami wynikającymi z ustawy z dnia 13

października 1995 r. o zasadach ewidencji

i identyfikacji podatników i płatników

(Dz.U. nr 142, poz. 702 z późn. zm.). Oso-

by prowadzące samodzielnie działalność go-

spodarczą korzystają przy tym z formularza

NIP-1, pozostałe osoby z formularza NIP-3.

Obowiązek składania zeznania PIT-37

mają podatnicy, którzy w roku podatkowym

2003 r.:

◗ uzyskali wyłącznie przychody ze źródeł

położonych na terytorium Rzeczypospo-

litej Polskiej, od których płatnik pobrał

zaliczki na podatek z tytułu: wynagro-

dzeń i innych przychodów ze stosunku

służbowego, stosunku pracy, spółdziel-

czego stosunku pracy oraz pracy nakład-

czej; emerytur lub rent krajowych (w tym

rent strukturalnych, rent socjalnych);

świadczeń pieniężnych dla cywilnych

ofiar wojny; dniówek obrachunkowych

i innych przychodów z tytułu członko-

stwa w rolniczych spółdzielniach produk-

cyjnych lub innych spółdzielniach zajmu-

jących się produkcją rolną; zasiłków pie-

niężnych z ubezpieczenia społecznego;

stypendiów; przychodów z działalności

wykonywanej osobiście; przychodów

z praw autorskich i innych praw majątko-

wych; świadczeń wypłaconych z Fundu-

szu Pracy lub Funduszu Gwarantowa-

nych Świadczeń Pracowniczych; należno-

ści za pracę przypadających tymczasowo

aresztowanym oraz skazanym,

Niestety nie może pani tych wydatków odli-

czyć. Treść wspomnianej przez panią faktu-

ry wyraźnie wskazuje, iż nastąpiło wykona-

nie zabudowy stałej kuchni polegającej na

wyposażeniu tego pomieszczenia w kom-

plet mebli wykonanych na zamówienie. Nie

jest to zatem wydatek związany z remontem

i modernizacją lokalu, jak wymaga tego od-

powiedni przepis ustawy o podatku docho-

dowym od osób fizycznych.

Gdzie w zeznaniu

odliczyć remont

Jak w formularzach podatko-

wych wykazać prawidłowo

wydatki remontowe poniesione

w 2003 r.? Czy wystarczy je wpisać

tylko do zeznania?

◗ Formularz PIT-37 – zeznanie o wysokości

osiągniętego dochodu (poniesionej straty)

w roku podatkowym.

◗ Formularz PIT-36 – zeznanie o wysokości

osiągniętego dochodu (poniesionej straty)

w roku podatkowym.

◗ Formularz PIT/B – informacja o wysoko-

ści dochodu lub straty z pozarolniczej

działalności gospodarczej w roku podatko-

wym. Załącznik do zeznania PIT-36. Mał-

żonkowie bez względu na sposób rozlicze-

nia rocznego (indywidualnie czy wspólnie

z małżonkiem) – składają odrębny załącz-

nik PIT/B.

◗ Formularz PIT/D – informacja o odlicze-

niu wydatków mieszkaniowych w 2003 r.

Załącznik do zeznań: PIT-36 i PIT-37. Mał-

żonkowie, bez względu na sposób rozlicze-

nia rocznego (indywidualnie albo wspól-

nie z małżonkiem) składają jeden załącz-

nik PIT/D. Zasada ta nie dotyczy małżon-

ków, w stosunku do których orzeczono se-

parację. Podatnicy, którzy po raz pierwszy

nie prowadzili pozarolniczej działalności

gospodarczej opodatkowanej na ogólnych

zasadach oraz działów specjalnych pro-

dukcji rolnej,

◗ nie są zobowiązani doliczać do uzyskanych

dochodów dochodów małoletnich dzieci.

Pozostali podatnicy wypełniają zeznanie

PIT-36. Upraszczając sytuację można przy-

jąć, że zeznanie PIT-37 składają ci podatni-

cy, którzy nie mieli obowiązku w 2003 r.

wpłacać samodzielnie żadnych zaliczek na

podatek płacony według zasad ogólnych

(czyli według skali podatkowej). Natomiast

Niestety nie. Najpierw konieczne jest wypeł-

nienie odpowiedniego załącznika. Do wyka-

zania odliczeń dokonywanych w ramach ulgi

remontowej służy część D. 5. załącznika

PIT-D. W pierwszej kolejności przez zazna-

czenie odpowiedniego kwadratu w pozy-

cjach 90, 91 lub 92 deklarujemy, na jaki cel

ponieśliśmy wydatki (90 – remont lokalu

mieszkalnego, 91 – remont budynku miesz-

kalnego lub wpłata dokonana na fundusz re-

montowy, 92 – remont instalacji gazowej).

Na podstawie tej deklaracji ustalany jest limit

odliczenia, który należy wpisać w poz. 93

formularza. Później wystarczy już tylko wpi-

sać kwotę faktycznie poniesionych

w 2003 r. wydatków (poz. 94) i obliczyć

kwotę przypadającą do odliczenia (poz. 95),

czyli wpisać 19 proc. kwoty z poz. 94, z tym

jednak zastrzeżeniem, że kwota ta nie może

być wyższa niż kwota wykazana w poz. 93

formularza PIT-D.

Skala podatku dochodowego w 2003 r.

Podstawa obliczenia podatku w złotych

37 024

Podatek wynosi

19% podstawy obliczenia minus kwota 530 zł 08 gr

37 024

74 048

6504 zł 48 gr + 30% nadwyżki ponad 37 024 zł

74 048

17 611 zł 68 gr + 40% nadwyżki ponad 74 048 zł

(Dz.U. z 2002 r. nr 200, poz. 1691)

Gazeta Prawna nr 71 (1180) 9–12 kwietnia 2004 Redakcja Marek Kutarba

◗

ponad

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: