W procesie kształcenia wyróżnia się pewne stałe elementy tzw. ogniwa procesu kształcenia..doc

W procesie kształcenia wyróżnia się pewne stałe elementy tzw. ogniwa procesu kształcenia.

Ogniwa procesu kształcenia wg Zaczyńskiego:

1. tworzenie ładu zewnętrznego i wewnętrznego. Polega na stwarzaniu odpowiednich warunków, dzięki którym uczeń może podjąć skuteczne, efektywne działanie.
a. Ład zewnętrzny obejmuje elementy materialne i niematerialne. Warunki materialne, czyli to, co nas otacza: budynek szkolny, ławki, krzesła, oświetlenie itp. Warunki niematerialne to m.in. zdyscyplinowanie klasy (zewnętrzna gotowość do pracy).
b. Ład wewnętrzny składa się z 2 elementów, mianowicie chęć do nauki (motywacja) i jakaś wiedza (poziom wiedzy).
Pomiędzy tymi ładami zachodzą pewne relacje. Ważniejszy jest ład wewnętrzny, gdyż on automatycznie pociąga za sobą ład zewnętrzny.

Ład
Zewnętrzny Wewnętrzny
materialny niematerialny wiedza chęć (motywacja)
Przy takiej zależności nauka jest efektywna

2. poznawanie faktów na lekcji – to jeden ze stałych elementów procesów kształcenia. Zapoznajemy ucznia z wiedzą, której nie wiedział. Źródłem faktów powinna być sama rzeczywistość, ta, która nas otacza, jeżeli to jest niemożliwe to występuje poznanie pośrednie. Wyróżniamy, więc poznanie bezpośrednie (jest bardziej efektywne) i pośrednie, (gdy jakiś środek dydaktyczny towarzyszy poznaniu lub słowo pisane czy mówione). Zasada poglądowości. Wiedza : bezpośrednia pośrednia.
3. kształtowanie pojęć. Fazy w rozwoju myślenia, które jest kluczowe w kształtowaniu pojęć: *sensoryczno-motoryczne (zmysłowo-ruchowe, 1,5 do 2 lat), *konkretno-wyobrażeniowe (2,5 do 6 – 7 lat), *słowo-logiczne (abstrakcyjne, od 6-7 lat). Fazy kształtowania pojęć:
a. kojarzenie nazwy z przedmiotem, czyli poprawne nazywanie go
b. kształtowanie pojęć elementarnych na podstawie zewnętrznych, obserwowalnych cech
c. kształtowanie pojęć naukowych
4. wiązanie teorii z praktyką. Dydaktycy skupiają się na pojęciu, „po co?”. Po co wiązać praktykę z teorią. Mówią, że od praktyki można czasem odejść, praktyka też może być źródłem wiedzy. Praktyka jest o tyle istotna, bo poznaje rzeczywistość także poprzez poznanie wielozmysłowe
5. kształtowanie umiejętności i nawyków. Czasami proces kształcenia skupia się na tym punkcie. Umiejętność to zdolność posługiwania się zdobytą wiedzą w rozwiązywaniu określonych zadań. Nawyk to wyćwiczona poprzez wielokrotne powtarzanie umiejętność (umiejętność zautomatyzowana) np. matematyka, w-f, gramatyka, j. polski, j. obcy – aby skrócić czas myślenia, zastanawiania się
6. utrwalanie wiadomości i umiejętności to naturalne przeciwdziałanie procesom zapominania. wg Zaczyńskiego – „jak nie utrwalamy, to zapominamy”
7. kontrola i ocena wyników kształcenia. W dydaktyce formułuje się różnorodne uzasadnienia wprowadzenia kontroli i oceny, które udowadniają, dlaczego kontrola musi być. Psychologowie mówią, że: *człowiek ma potrzebę orientacji w czynionych postępach; *człowiek potrzebuje też społecznego uznania dla efektów swojej pracy (motywacja). Dydaktyka mówi, że to jest ważne i dla ucznia i dla nauczyciela. Dzięki temu można zlikwidować luki – ucznia, natomiast nauczyciel analizując błędy, dlaczego itd. doskonali proces. Kontrola służy doskonaleniu kształcenia wg nauczyciela. To nie są etapy lekcji, ani etapy, do których należy przechodzić kolejno. Typy lekcji wiążą się z funkcją lekcji ( a funkcja to ogniwa). To jest schemat, od którego czerpie się elementy dydaktyki: * typy *metody. Kontrola musi mieć swoje uzasadnienie.
Ogniwa procesu kształcenia wg Okonia:
1. uświadamianie uczniom celów i zasad kształcenia
2. poznawanie nowych faktów
3. nabywanie pojęć
4. poznanie prawidłowości

Proces kształcenia.

Proces nauczania=kształcenia:

·         Składa się z mniej lub bardziej obszernych zbiorów czynności nauczania;

·         Uczenie się jest silnie sprzężone z nauczaniem, co powoduje, że czynności uczenia się inspirowane i oceniane przez nauczyciela równocześnie same modyfikują jego postępowanie;

·         W przeciwieństwie do jednorazowych aktów proces nauczania – uczenia się jest systematyczny, zamierzony i długotrwały;

·         Zmierza do osiągnięcia wcześniej zaplanowanych rezultatów postulowanych przez program nauczania.

Nauczanie – kształcenie (nauczyciel – uczeń) proces obustronny. Czynności nauczyciela i ucznia są powiązane. Uczenie jest sprzężone z nauczaniem. Uczenie– wymiana informacji między uczniem i nauczycielem. Uczeń przyswaja wiedzę a nauczyciel go ocenia, sprawdza czy uczeń zrozumiał, czy nadąża. Nauczyciel musi dostosować do potrzeb ucznia tempo pracy, wziąć pod uwagę jego zdolności, możliwości, zainteresowania.

Ogniwa nowoczesnego modelu kształcenia:

1.      Uświadomienie uczniom celów i zadań dydaktycznych, stawianie przez nauczyciela problemów, które mają za zadanie motywować uczniów do uczenia się (zainteresowanie uczniów tym co będzie w czasie lekcji).

2.      Zapoznanie uczniów z nowym materiałem poprzez użycie odpowiednich środków dydaktycznych, ze strony uczniów – gromadzenie materiału, przyswajanie wiadomości (możliwość lepszego zrozumienia, przyswojenia wiedzy).

3.      Kierowanie procesami uogólniania, ze strony uczniów – opanowanie pojęć i sądów ogólnych (uczenie dokonywania selekcji).

4.      Utrwalanie wiadomości uczniów (stwarzamy możliwość wykorzystania wiedzy w różnych dziedzinach, w praktyce i wtedy następuje lepsze przyswajanie wiedzy).

5.      Kształtowanie umiejętności, nawyków i przyzwyczajeń.

6.      Wiązanie teorii z praktyką.

7.      Kontrola i ocena wyników nauczania (uczeń wiedząc, że nie będzie oceniony ma małą motywację a nauczyciel nie wie czy dobrze prowadzi zajęcia, czy trafia do ucznia).

Cechy nowoczesnego modelu kształcenia:

·         Jedność uczenia i nauczania (poprzez kształcenie wychowujemy i odwrotnie, związane jest to z indywidualizacją);

·         Jedność oddziaływań dydaktycznych i wychowawczych;

·         Wszechstronność;

·         Możliwość obejmowania działalnością dydaktyczno – wychowawczą dzieci i młodzieży o zbliżonym wieku życia, ale o różnym zasobie wiedzy wyjściowej;

·         Elastyczność metodyczna i organizacyjna (cechy nauczyciela).

Ogniwa procesu nauczania – uczenia się w podającym toku pracy dydaktycznej:

a)      Przygotowanie do pracy.

b)     Podanie uczniom nowego materiału.

c)      Synteza przekazanego uczniom materiału.

d)     Kontrola stopnia opanowania przez uczniów przekazanych im wiadomości.

Ogniwa procesu nauczania – uczenia się w poszukującym toku pracy dydaktycznej:

a)      Uświadomienie sobie przez uczniów, pod kierunkiem nauczyciela, określonej trudności o charakterze teoretycznym lub praktycznym (siła oddziaływań przenosi się na to co uczeń ma zrobić).

b)     Słowne określenie napotkanej trudności  - sformułowanie problemu (co jest niejasne, wyjaśnienie przedmiotu badań).

c)      Formułowanie hipotez prowadzących do rozwiązania problemu (ustalenie jakie są rozwiązania).

d)     Weryfikacja empiryczna (na podstawie określonych badań możemy zweryfikować daną hipotezę).

e)      Włączenie nowych wiadomości i umiejętności do systemu posiadanej przez uczniów wiedzy, ich utrwalenie i zastosowanie w działalności teoretycznej i praktycznej.