KULTURA ŚREDNIOWIECZACharakter uniwersalny:• Brak kultur narodowych spowodowany dominująca pozycją w religii i kościele narzucającą dominujący charakter średniowiecza• Język urzędowy – łacina• Jednolita filozofia narzucona przez kościół, od Xiii. – tomizm[Tomasz z Akwinu]• Jednolite modele życia i wzorce osobowe: asceta, dobry władca, idealny rycerz• Jednakowe typy literatury [hagiografie, roczniki, kroniki, eposy rycerskie, liryka miłosna]• Jednakowe modele ustrojowe [monarchia patrymonialna, a później stanowa, jednakowe wszędzie]• Jednakowy model stosunków feudalnych i społecznych• Jednakowa treść kształcenia w szkołach [7 sztuk wyzwolonych], 2 stopnie: trivium [niższy stopień, obejmował gramatykę, retorykę i dialektykę] i quadrivium [stopień wyższy, przygotowujący do studiów wyższych, w skład wchodziły: arytmetyka, geometria, astronomia i muzyka]• Jednakowa metoda wykładowa – scholastyka [udowadnianie [rzy pomocy logiki Arystotelesa] wybitnymi twórcami byli: XII w. Piotr Abelard, XIIw. – Tomasz z Akwinu i Roger Bacon.• Jednolite wzorce uniwersytetów w EuropieUniwersytety:• Korporacyjny [włoski], powstawał na bazie szkół rzymskich. Dominowało w niej prawo. Wzorcem[matką] była Bolonia [utworzona w XI wieku, najstarszy uniwersytet europejski]• Kolegialny [paryski], powstawał na bazie szkół przykatedralnych. Dominowała w nim teologia. Matka – Uniwersytet Paryski [XII w. , a od XIII nazwany Sorbona]Do końca XII powstawały uniwersytety tylko we Włoszech i Francji [wyjątek – Oxford – XII wiek]W XIII w. powstają uniwersytety w całej Europie zachodniej, m.in. Cambridge. W XIV w. powstają już w Europie środkowo-wschodniej [najstarszy – Uniwersytet Karola w Pradze – 1348, a następny – Akademia Krakowska – 1364]Uniwersytet Jagielloński wzorowany na typie włoskim, aż 8 z 11 katedr było prawniczych. Na czele stał rektor [w typie włoskim wybierany spośród studentów, a w paryskim spośród profesorów]. Typ włoski był niezależny od władcy, natomiast paryski zależny od Kościoła.Średniowieczny uniwersytet składał się z 4-ech fakultetów:• Sztuk i nauk wyzwolonych [najniżej]• Prawa [ wyżej]• Medycyny [jeszcze wyżej]• Teologii [najwyżej]Metodą wykładową – scholastyka.BAKAŁARZ – dzisiejszy licencjat. BEAN – początkowy student.SZTUKA I ARCHITEKTURA Style:• Romański• Od XII/XIII w. w Europie Zachodniej rozpoczyna się Gotyk.Romański:• Niskie, przysadziste budowle o charakterze sakralno-obronnym,• Grube mury z kamienia• Małe okienka z łagodnymi łukami• Kościoły na planie krzyża łacińskiego albo okrągłe rotundy [np. Wiślica, Strzelno]• Sklepienia kolebkowe lub krzyżowe• Ograniczone do minimum zdobienia, albo czasem nie było ich w ogóle [np. Inowłodz – kościół św. Idziego]Gotyk:• Strzelistość [piął się do nieba]• Wysokie wieże• Ostre łuki • Wielkie okna z witrażami• Nad wejściem rozety• Duże wrota z ostrym łukiem• Wejścia – zdobione portale• Wysokie kolumny podtrzymujące sklepienia krzyżowo-żebrowe• Malowidła na mokrym tynku – freski [wybitnym twórcą był GIOTTO]
Nuwandkaa