Zasady sprawiedliwego opodatkowania.doc

Zasady sprawiedliwego opodatkowania

Adam Smith sformułował cztery, klasyczne już, zasady sprawiedliwego opodatkowania. Po pierwsze, obywatele "każdego państwa powinni przyczyniać się do utrzymania rządu w jak najściślejszym stosunku do ich możliwości, czyli proporcjonalnie do dochodu, jaki każdy z nich pod opieką państwa uzyskuje"3. Po drugie, każdy podatek "powinien być określony, a nie dowolny. Termin płatności, sposób zapłaty, suma, jaką należy zapłacić – wszystko to powinno być jasne i zrozumiałe dla podatnika"4. Po trzecie, "każdy podatek winno się ściągać w takim czasie i w taki sposób, by podatnikowi było jak najdogodniej go zapłacić"5. Po czwarte, "każdy podatek powinien być tak pomyślany, aby suma, jaką zabiera z kieszeni ludności lub do tych kieszeni nie dopuszcza, w najmniejszym, jak tylko można, stopniu przekraczała kwotę, jaką podatek ten wnosi do skarbu państwa"6. W tym punkcie wyłania się kilka problemów. Pobór podatku nie powinien być kosztowny pod tym względem, że państwo wydaje zbyt dużo na aparat urzędniczy, który ściąga podatki. Podatek nie powinien zniechęcać ludzi do pracy i działalności gospodarczej. Państwo nie powinno ustanawiać takich podatków, które zachęcają do oszukiwania fiskusa. Ponadto państwo przez pobór podatku nie może narażać podatników na dodatkowe koszty i kłopoty7.

------------------

Jego najbardziej znane dzieło: "Badania nad natura i przyczynami bogactwa narodów" (1776) to w gruncie rzeczy bardzo obszerny esej na ten temat. Adam Smith poddał w nim krytyce protekcjonistyczna filozofie merkantylizmu, niepodzielnie panująca w doktrynie ekonomicznej XVII i XVIII stulecia, oraz wysunął postulaty dotyczące istnienia "społeczeństwa", w którego skład wchodzą wszyscy ludzie, a także sformułował podstawowe prawa rynku: prawo akumulacji i prawo populacji. Nakreślił schemat działania procesu produkcji i konkurencji, podaży i popytu, oraz mechanizmu cen ("niewidzialna ręka rynku"). Szczególnie wiele uwagi poświęcił zagadnieniu organizacji pracy, nawołując do racjonalizacji i specjalizacji produkcji (słynny przykład fabryki szpilek, której załoga jest w stanie wyprodukować dziennie kilkanaście tysięcy razy tyle egzemplarzy, co jeden robotnik wyrabiający szpilki od początku do końca). Głosił hasło: "Zostawcie rynek w spokoju".