HISTORYCZNA EWOLUCJA DEFINICJI ZDROWIA.doc

HISTORYCZNA EWOLUCJA DEFINICJI ZDROWIA (PARADYGMAT ZDROWIA)

·         Podczas gdy w medycynie klinicznej , przed lekarzem stoją jednostkowe cele i sprawy zdrowia oraz choroby w relacji lekarz – pacjent, to w praktyce zdrowia publicznego pacjentem jest społeczność

HIPOKRATES:

o        Dobre samopoczucie to zdrowie, złe to choroba

o        Zdrowie zależy od równowagi między człowiekiem, a zewnętrznym otoczeniem – środowiskiem

o        Zewnętrza równowaga pozwala zachować równowagę wewnętrzną

KARTEZJUSZ (KONCEPCJA MECHANISTYCZNO – REDUKCJONISTRYCZNA):

·         Organizm człowiek to maszyna skomplikowana lecz działają ca doskonale i precyzyjnie

·         Choroba to zaburzenie w doskonałym działaniu maszyny

·         Leczenie to perfekcyjne naprawianie zdrowia, które jest uszkodzoną maszyną biologiczną

PARADYGMAT SOCJOMEDYCZNY (OPARTY NA FILOZOFII NEOPOZYTYWISTYCZNEJ):

o        Wpływ na zdrowie czynników społecznych i biologicznych

o        Zdrowie jest domena nie tylko medycyna, ale wielu nauk

o        „Człowiek to przede wszystkim zespół elementów powiązanych względnie prostymi relacjami , wiedza o każdym elemencie i każdej relacji to wiedza o człowieku jako całości”

o        Zdrowie to kategoria uniwersalna jednoznaczna dla każdej posługującej się nią osoby, niezależnie od wpływu i zmian otoczenia.

PARADYGMAT SOCJOEKOLOGICZNY (BADANIE ZACHOWAŃ OTACZAJĄCYCH CHOROBĘ)

·         zdrowiu jako aspektu biomedycznego decyduje też aspekt psychologiczny, społeczny i kulturowy, w jakim żyje człowiek

·         Zdrowie jest wynikiem dynamicznej równowagi i potencjału zdrowotnego

·         Równowaga to stan właściwej relacji między strefą fizyczną, psychiczną i społeczną człowieka. Zakłócenie jednej ujawni się w innej.

·         Równowaga utrzymuje potencjał zdrowotny właściwy dla człowieka i jego otoczenia

WHO (WORLD HEALTH ORGANIZATION)

Rok 1946 – „Zdrowie to kompletny, fizyczny, psychiczny i społeczny dobrostan człowieka, a nie tylko brak choroby lub kalectwa.”

1. Choroba nie jest pojęciem statycznym, nie jest ustalona raz na zawsze, ale wyraża aktualny stan wiedzy medycznej w zakresie zjawisk odzwierciedlających procesy patologiczne, zachodzące w organizmie człowieka.

2. Zdrowie oznacza zdolność do prowadzenia życia sensownego i twórczego, satysfakcjonującego danego człowieka.

OBECNIE

„Zdrowie to nie tylko całkowity brak choroby czy kalectwa, ale także stan pełnego fizycznego, umysłowego i społecznego dobrostanu (dobrego samopoczucia).”

We właściwym odebraniu definicji zdrowia ważną rolę odgrywa promocja zdrowia wychowanie zdrowotne, edukacja zdrowotna i profilaktyka.

EGZYSTENCJALNA KONCEPCJA ZDROWIA (K.POPIESKI)

1. Poszerza definicje zdrowia o wymiar egzystencjalny.

2. Znaczenie zdrowia i choroby jest wielowymiarowe co stwarza możliwość spojrzenia na człowieka poprzez wiele płaszczyzn w jakich funkcjonuje i żyje.

3. Choroba jest zagrożeniem zdrowia i jego potencjalności, stanowi nierozerwalny element całości pojmowania i rozumienia człowieka.

4. Człowiek to podmiot, który nie tylko jest leczony, ale partycypuje i kieruje leczeniem.

ZDROWIE JEDNOSTKI – ZDROWIE ZBIOROWOŚCI

·         Zdrowie zbiorowości nie jest sumą zdrowia jednostek.

·         Zdrowie, czy zdrowotność społeczeństwa można ocenić tylko pośrednio

o        metody epidemiologiczne

o        metody socjomedyczne 

o        biostatystyka

MIERNIKI ZDROWIA (NEGATYWNE):

·         częstość występowania chorób,

·         umieralność ogólna, umieralność proporcjonalna,

·         umieralność noworodków i niemowląt,

·         śmiertelność,

·         średnia długość życia,

·         uwzględnianie kryteriów: płci, wieku, zawodu, zamieszkania, wykształcenia.

MIERNIKI ZDROWIA (POZYTYWNE):

- ilość lat życia przeżytych bez choroby,

- ilość lat życia przeżytych bez niesprawności.

MEDYCYNA SPOŁECZNA – ZDROWIE PUBLICZNE:

·         określenia te upowszechniły się już w II połowie XIX wieku w medycynie niemieckiej, a następnie w innych krajach: Francji, Anglii, USA

·         powszechna akceptacja w wieku XX,

·         rozgraniczenie tych pojęć nieostre.

Zdrowie publiczne rozszerza medycynę społeczną o problematykę wielodziałowej polityki zdrowotnej i działań skierowanych na zdrowie populacji.

DAWNIEJ ZAJMOWANO SIĘ NAJPIERW:

człowiekiem chorym -> zagrożonym -> następnie zdrowym.

Obecnie dąży się do odwrócenia sytuacji.

DEFINICJE PROMOCJI ZDROWIA:

1. Ałma-Ata (1977) – WHO

2. Ottawa (1986) – Karta Ottawska Promocji Zdrowia

„Promocja zdrowia to proces umożliwiający każdemu człowiekowi zwiększenie oddziaływania na własne zdrowie w sensie jego poprawy i utrzymania”

3. We wszystkich pojawiających się definicjach występuje zgodność celu – potęgowanie i krzewienie zdrowia rozumianego pozytywnie. Różnice zauważa się tylko w sposobach osiągnięcia oraz uwarunkowania.

MODELE ZDROWIA (PODSTAWĄ DLA PROMOCJI ZDROWIA)

1. Model Lalonde’a – model czterech pól zdrowia

2. „Mandala zdrowia”

Opracowana w Toronto w 1974. Wykorzystuje model Lalonde’a.

-model holistyczny

-model dynamiczny

-model interaktywny

MEDYCYNA HOLISTYCZNA:

Uwzględnia nie tylko stan narządów wewnętrznych, ale i stan psychiczny i duchowy pacjenta oraz wpływ środowiska zewnętrznego.

- psychika

- emocje

- społeczeństwo

- duchowość

1