Administracja ogólna odp na zagadnienia.doc

ZAGADNIENIA – ADMINISTRACJA OGÓLNA

1.      Administracja i prawo administracyjne (pojęcie, cechy, rodzaje norm, najważniejsze sformułowania, odróżnienie prawa administracyjnego od innych gałęzi prawa).

2.      Źródła prawa administracyjnego.

3.      Struktura i organizacja (strona resortowa, strona terytorialna, organ, urząd, podmiot administracji, zakład administracyjny, system administracji publicznej, koncentracja, dekoncentracja, hierarchia, nadzór).

4.      Administracja centralna i administracja regionalna (rząd i samorząd).

5.      Formy prawne działania administracji publicznej.

6.      Stosunki i sytuacje administracji – prawne.

7.      Kontrola administracji publicznej.

Ad 1.

PRAWO – jest pojęciem wieloznacznym. Prawo w znaczeniu szerokim jest zespołem norm które określają postępowanie ludzi i innych podmiotów prawa, które jednocześnie są ustanowione i sankcjonowane przez państwo. (inaczej prawo to, to co pochodzi z ustaleń przedstawicieli narodu).

ADMINISRACJA – Administracja pojawiła się w XVIII wieku w oświeceniu łac. ministrale – służyć, pełnić prawne czynności. Administracja jest to służba publiczna. Administracja jest od zawsze ale wcześniej nie była tak nazywana. Administracja ciągle się rozrasta. (inaczej administracja to prowadzenie pewnych spraw, zarząd pewnymi sprawami). Administracja dzieli się na: administrację publiczna i administrację prywatną.

ADMINISTRACJA PUBLICZNA – odnosi się do spraw państwowych, ważnych dla określonych społeczności. To działanie realizujące i sprzyjające realizacji interesu publicznego (administracja publiczna nie jest nastawiona na zysk). Administracja publiczna dzieli się na: administrację publiczną w znaczeniu podmiotowym i administrację publiczna w znaczeniu przedmiotowym.

ADMINISTRACJA PUBLICZNĄ W ZNACZENIU PODMIOTOWYM – są to ludzie działający w administracji, struktury administracyjne, podmioty administracyjne.

ADMINISTRACJA PUBLICZNA W ZNACZENIU PRZEDMIOTOWYM – jest to działalności podejmowana przez różnego rodzaju organy, instytucje, podmioty na rzecz interesu publicznego.

ADMINISTRACJA PRYWATNA – to załatwienie i prowadzenie spraw ważnych z punktu widzenia osoby prywatnej, a nie publicznej, jest uznany za priorytetowy (administracja prywatna jest nastawiona na zysk, dochód i interes prywatny).

PRAWO ADMINISTRACYJNE – odnosi się do administracji publicznej. Zresztą jedna z jego definicji na tym się opiera. Prawo administracyjne to ta gałąź prawa która normuje administrację publiczną. Dlatego należy przyjąć że podmiotem prawa administracyjnego jest prawo publiczne.

ZASADA POMOCNICZOŚCI (SUBSYDIARNOŚCI) – oznacza że zadania powinny być wykonywane na najwyższym szczeblu. (np. najpierw rodzina ma sobie dać radę z daną sprawą, jak nie daje rady idzie po pomoc do gminy, jak gmina nie daje sobie rady to idzie z problemem do powiatu, itd.)

GAŁĄŹ PRAWA – stanowi podzespół norm prawnych, które ze względu na wybrane kryterium konstytuują względnie spójną całość.

Podział prawa na gałęzie:

Ø      PRAWO CYWILNE – reguluje relacje między podmiotami prawa w relacji poziomej, czyli żaden z podmiotów pozostających w stosunku prawnym nie jest władny narzucić swojej woli drugiej stronie (cywilno-prawna metoda regulacji).

Ø      PRAWO PRACY -  reguluje stosunki między pracodawcą a pracownikiem, a także organizacjami pracowników (związki zawodowe) metodą w zasadzie cywilno prawną, jednak z dużym zakresem norm semiimperatywnych służących wyznaczeniu minimalnego poziomu ochrony pracowników.

Ø      PRAWO KARNE – jest zbiorem norm mających na celu eliminację zachowań aspołecznych najcięższej wagi poprzez zastosowanie sankcji kary (karno-prawna metoda regulacji)

Ø      PRAWO ADMINISTRACYJNE – reguluje relacje miedzy podmiotami w stosunku pionowym, tj. wówczas gdy jeden z podmiotów może władczo kształtować sytuację prawną drugiego podmiotu (administracyjno-prawna metoda regulacji).

NORMA PRAWNA - to wynikająca z przepisów prawa reguła postępowania, wydana lub usankcjonowana przez państwo, zagwarantowana przymusem państwowym. Norma prawna stanowi rezultat interpretacji przepisów prawa. Norma prawna jest najmniejszym analitycznym elementem prawa, który daje odpowiedź na pytania: kto, w jakich warunkach, jak powinien postąpić i jakie są negatywne następstwa zachowania niezgodnego z wzorem powinnego zachowania.

Elementy normy prawnej

Wyróżnia się dwie główne koncepcje budowy normy prawnej:

·         Koncepcja trójelementowa (hipoteza, dyspozycja i sankcja),

·         Koncepcja norm sprzężonych (norma sankcjonowana i norma sankcjonująca).

Według koncepcji trójelementowej normę prawną dzielimy na:

·         Hipoteza - zawiera albo opis sytuacji, w przypadku której zaistnienia norma znajdzie zastosowanie, albo opis cech, które posiada adresat normy prawnej, np.: Sprzedawca, który otrzymał cenę wyższą od ceny sztywnej (...)

·         Dyspozycja - określa obowiązek lub uprawnienia adresata normy prawnej; zawiera opis pożądanego zachowania się adresata normy prawnej, np.: (...) obowiązany jest zwrócić kupującemu pobrana różnicę (...)

·         Sankcja - informuje o skutkach niezastosowania się do dyspozycji normy prawnej, np.: (...) podlega karze pozbawienia wolności do lat trzech.

PRZEPIS PRAWNY – samodzielna jednostka redakcyjna tekstu prawnego, czyli zdaniokształtny zwrot językowy (zdanie w sensie gramatycznym) wskazujący sposób postępowania, czyli regułę powinnego zachowania. Często jest wyodrębniony formalnie, wyróżniony wizualnie i opatrzony nazwą indywidualizującą, taką jak artykuł, paragraf czy ustęp.

Definicje administracji publiczne:

Ø      Franciszek Longchamps zaliczył administrację  publiczna do tzw. pojęć instytucjonalnych. Są to takie pojęcia, których treść jest zmienna (np. w zależności od panujących warunków politycznych i ustrojowych), ale nazwa pomimo zmiany treści w zasadzie zmianie nie ulega. Mają one przesuwalny zakres w tym znaczeniu, że zespół znamion danego urządzenia, któremu odpowiada pojęcie, niektóre ulegają zmianie przy bezwładności reszty pojęcia i jego nazwy. Inaczej przecież wyglądało to co był określone państwem hitlerowskim, a czym innym jest administracja publiczna w Niemczech współczesnych. Tak właśnie należy rozumieć stwierdzenie, iż administracja publiczna należy do typowych pojęć instytucjonalnych.

Ø      Według klasycznych określeń administracja publiczna (szczególnie najbardziej dla tego nurtu charakterystyczną definicją negatywną Waltera Jellinka) administrację stanowi ta działalność państwa, która nie jest ani ustawodawstwem, ani wymiarem sprawiedliwości. Istota administracji publicznej, w myśl definicji negatywnej, polega na tym, że władze ustawodawcza i sądownicza mają ściśle sprecyzowane, natomiast odpowiedzialność administracji za stan spraw praw państwo ma charakter ogólny i praktyczny.

Ø      Według definicji funkcjonalnej administracja jest to organizatorska działalność państwa. Mało jest w tych definicjach zainteresowania dla związania administracji prawem, nie nawiązują one w zasadzie do interesu publicznego, nie uwzględniają zasad podziału władzy. Z tych względów nie są one szeroko eksponowane.

Ø      W stosunku nowej definicji zaproponowanej przez H. Izdebskiego i M. Kuleszę przez administrację publiczną rozumie się zespół działań, czynności i przedsięwzięć organizatorskich i wykonawczych, prowadzących na rzecz realizacji interesu publicznego przez różne podmioty, organy i instytucje, na podstawie ustawy i w określonych prawem formach.

Ø      J. Boć określa administrację publiczną jako przyjęte przez państwo i realizowane przez jego zawisłe organy, a także przez organy samorządu terytorialnego zaspokojenie zbiorowych i indywidualnych potrzeb obywateli, wynikających z współżycia ludzi w społeczeństwie.

Ad 2.

Źródła prawa administracyjnego:

Za źródła prawa administracyjnego rozumie się akty prawne powszechnie obowiązujące, wydane w określonej formie przez powołane do tego organ. Akt powszechnie obowiązujący, wiąże wszystkie podmioty, które posiadają cechy adresowe danego aktu prawnego.

Źródła prawa polskiego:

1. Konstytucja
2. Ustawy
3. Ratyfikowane umowy międzynarodowe
4. Rozporządzenia
5. Zarządzenia
6. Przepisy prawa miejscowego

Materia ustawowa  to zastrzeżona dziedzina życia dla uregulowania ze względu na jej wagę aktem wyższego rzędu.

Rozporządzenia charakteryzują się podwójną więzią:

a) więź formalna - to oznacza, iż rozporządzenie jest wydane na podstawie aktu prawnego, który umocowuje dany organ do wydania przepisów prawa szczególnego względem ustawy.

b) więź materialna - oznacza, że zakres przedmiotowych regulacji zawartych w rozporządzeniu musi być zgodny z ustawa.

Rozporządzenie nie powinno zawierać nieścisłości prakseologicznych, to znaczy norm blankietowych oraz takich rozstrzygnięć, które powodują możliwość ich stosowania w oparciu generalnie o zasadę uznaniowości administracyjnej. Rozporządzenie charakteryzuje się bezpośredniością stosowania z chwila jego ogłoszenia.

Zarządzenia mogą mieć zasięg powszechnie obowiązujący, jak i taki, który obowiązuje na danym terytorium. Niezbędna jest jego publikacja.

Ad 3.

Organ administracji jest to podmiot (człowiek lub grupa ludzi) wyodrębniony w strukturze administracji, wyposażony we władztwo administracyjne oraz posiadający własne, wyróżniające go kompetencje.

Urząd – w prawie administracyjnym występuje w trzech znaczeniach:

·         jako zwyczajowa nazwa zespołu kompetencji (np. urząd prezydenta, urząd wojewody, urząd burmistrza),

·         jako element nazwy organu administracji publicznej (np. Prezes Urzędu Patentowego, Naczelnik Urzędu Skarbowego),

·         jako aparat pomocniczy organu administracji publicznej (np. Urząd Gminy, Urząd Miasta i Gminy, Urząd Stanu Cywilnego, Urząd Celny, Urząd Skarbowy).

Pojęcia urzędu nie należy utożsamiać z organem, czyli wyodrębnioną jednostką organizacyjną aparatu państwowego, pełniącą określone funkcje w dziedzinie życia społecznego.

Podmiot prawa - ten kto może posiadać uprawnienia (prawa) lub obowiązki (tzn. ma zdolność prawną). Podmiotowość prawną nadaje prawo. Każdy człowiek jest podmiotem prawa od urodzenia do śmierci.

Podmiotem prawa jest:

·         osoba fizyczna

·         osoba prawna

·         jednostka organizacyjna nie posiadająca osobowości prawnej, jeśli posiada zdolność prawną.

Zakład administracyjny - jest swoistym podmiotem, zaangażowanym w realizację funkcji administracji publicznej. Zakład administracyjny stanowi formę organizacyjną związaną z realizacją zadań ze sfery administracji świadczącej. Tam gdzie chodzi o wykonywa...