Po uchwaleniu sławetnej noweli stanowienie prawa przebiegało coraz częściej w konflikcie z parlamentem. Rzutowała na to ogólna sytuacja polityczna, faktyczna dyktatura autorytarna Piłsudskiego i jego obozu i narastające opory z Sejmem, spychanym na polityczny margines. regułą stały sę ponadparlamentarne rządzy powoływane przez marszałka o cieszące się głównie jego zaufaniem, a nie tyle obu izb. Sanacja w międzyczasie budowała własny obóz polityczny (BBWR) stopniowo zwiększający swój udział procentowy w Sejmie (wybory z lat 1928, 1930, 1935). Brutalizacja walki politycznej osiągneła apogeum w latatch 1930 - 1934. Niemal cały czas obóz rządzący przygotowywał projekt nowej konstytucji, wzmacniającej władzę wykonawczą, zwłaszcza prezydenta, którego uprawnienia krojono wyraźnie pod osobę marszałka. Nowa konstytucja zwana popularnie kwietniową została uchwalona 23.04.1935 r., ale Piłsudski z niej nie zdążył skorzystać - umarł 3 tygodnie później. Nowa konstytucja opierała się na następujących zasadach:
§ Ujomowała państwo jako dobro wspólne wszystkich obywateli
§ Współdziałania obywateli z państwem w celu osiągnięcia swego "wspólnego dobra"
§ Elitaryzmu (pogląd społ-polit. głoszący słuszność, a nawet potrzebę wyodrębnienia w społeczeństwie elit rządzących, obdarzonych wyjątkowymi uprawnieniami (przecwinicy demoktatyzmu)
§ Jednolitej i niepodzielnej władzy prezydenta zastępując w ten sposób monteskiuszowski trójpodział władzy
Punkt ciężkości władzy znalazł się w ręku prezydenta RP, nadal sprawującego 7-letnią kadencję. Jego zwierzchnictwu podlegały: rząd, Sejm, Senat, siły zbrojne, sądy i NIK. Podczas sprawowania kadencji był jedynie "odpowiedzilany przed Bogiem i historią". Akty urzędowe głowy państwa nie wymagały teraz kontrasygnaty, co dowdziło, że nikt za nie nie ponosił odpowiedzilności. Prezydent mógł wskazać swojego następcę, powłać i odwołać premiera, I prezesa Sądu Najwyższego i prezesa NIK, naczelnego wodza i generalnego inspektora sił zbrojnych. On też powoływał 1/3 skłądu Senatu, rozwiązywał parlament nawet o ile uznał to za stosowne, przed upływem kadencji, stosował prawo łaski. Akty prawne prezydenta wykraczające poza jego prerogatywy wymagały kontrasygnaty premiera i danego ministra, tylko że od niego uzależnionych... Głowa państwa mogła zgłaszać projekty zmian konstytucji i odpwiednia uchwała wymagałą jedynie zwykłej większości głosów. Prezydent otrzymywał prawo weta wobec poselskich projektów zmiany ustawy zasadniczej i podbny projekt mógł pojawić się dopiero w następnej kadencji parlamentu. Oprócz tych uprawnień ustawodawczych, prezydent posiadał prawo wydawamnia dekretów z mocą ustawy. On też zwoływał, otwierał, odraczał i zamykał sesje obu izb parlamentu. Wobec uchwał parlamentu (w tym i ustaw) mógł zastosować prawo weta zawieszającego. W okresie wojny mógł wyznaczyć swego następcę (taki przypadek nastąpił w 1939 roku). Prezydenta wybierało specialne, elitarne ciało - tzw. Zgromadzenie Elektorów, składające się z 80 osób: 50 wyłonionych przez Sejm, 25 przez Senat i 5 wirylistów (2 marszałków obu izb, premier, I prezes Sądu Najwyższego i generalny inspektor sił zbrojnych). Rząd według konstytucji miał "kierować sprawami państwa, niezastrzeżonymi innym organom władzy". Ogólnie rzecz ujmując jego kompetencje wzrastały i pozycję gabinetu ograniczał tylko prezydent będący jego zwierzchnikiem, powołującym skłąd rządu wraz z premierem Ten występował raczej w roli reprezentanta Rady Ministrów niż jej niezależnego szefa. Premier i ministrowie mogli zostać pociągnięci przed Trybunał Stanu na wniosek prezydenta i połączonych izb. Nowa konstytucja wyraźnie pomniejszałą rolę parlamentu - czyli władzy ustawodawczej. Przy okazji uległa redukcji liczba posłów do Sejmu (do 208), wybieranych w 104 okręgach wyborczych. Listę kandydatów ustalały specialne zgromadzenia okregowe obejmujące przedstawicieli samorządu gospodarczego,z zawodowego i terytorialnego. Na czele takiego ciałą stał komisarz wyborczy nominowany przez ministra spraw wewnętrznych. Od 1935 roku, gdy weszły w życie owe przepisy, partie polityczne pozbawiono prawa wyłaniania kandydató, co dało administracji okazję do nadużyć. Czynne prawo wyborcze przysługiwało teraz po ukończeniu 24 roku życia, a bierne 30, w wypadku Sejmuj. Zawężono też prawo wyborcze do Senatu RP - czynne prawo przysługiwało tutaj po ukończeniu 30-tki, a bierne od 40 lat. Senat liczył sobie tereaz 96 członków, z tym że 1/3 powoływał prezydent. Na miejsce partyjnych klubów poselsko-senatorskich pozostawały "grupy regionalne" (reprezentanci danego województwa). Parlament, głównie Sejm miał ograniczyć się jedynie do funkcji ustawodawczych i budżetowych, tracąc wpływ na powoływanie i odwoływanie rządu. Senat został wzmocniony w stosunku do Sejmu poprzez utrudnienie tej izbie odrzucania poprawek senackich (niezbędą stała się większość 3/5 głosów). Parlament wyłoniony w 1935 r. nie odzwierciedlał rzeczywistej woli wyborców, a to w skutek około 50% bojkotu na wezwanie sił sił opozycyjnych. Sanacja w sposób sztuczny jednoznacznoie w nim dominowała. W sumie konstytucja kwietniowa sankcjonowała system autorytarny, faktycznie wdrażany i funkcjonujący po 1926 r. Druga Rzeczypospolita rozporządzała do realizacji podstawowych zadań państwa w sferze wykonawczej, rozbudowaną administracją polityczną, rozporządzającą możliwością stosowania nawet jeśli trzeba - przymusu. Administracja publiczna dzieliła się na centralną i terytorialną. Ta druga z kolei skłądała się ze struktur administracji rządowej i samorządu. Administracja rządowa miała też swoje 2 rodzaje: ogólną (polityczną) i specialną. Administracja ogólna podlegała resortowi spraw wewnętrznych, specialna innym ministrom np. wojskowości, oświacie, transportowi itd. Państwo zostało podzielone na 16 województw, 264 powiaty, jedno miasto wydzielone (stolica), 611 gmin miejskich i 3195 gmin wiejskich (stan z 1939). Podział kraju przeprowadzony z kolei dla potrzeb administracji specialnej (okręgi wojskowe, sądowe, kolejowe, szkolne), częstokroć nie pokrywał się z wyżej przedstawionym (ogólnym). Samorząd nie był jak np. w Anglii czy USA niezależnym czynnikiem w stosunku do państwa, przybierając tylko formę udziału spełczeństwa w zarządzaniu krajem. Samorzą występował w postaci terytorialnej, gospodarczej lub zawodowej. Od momentu zamachu majowego następowała jego uniformizacja i podporządkowanie administracji rządowej. Do centralnych organów administracji zaloczano: Radę Ministrów (ministerstwa dzieliły się na dwa departamenty, te zaś na wydział, biura, referaty), w któej skład wchodziło ostatecznie 11 resortów: Główny Urząd Statystyczny (GUS), Głowny Urząd Miar, Główny Inspektoriat Pracy, Państwowy Instut Geologiczny, Dyrekcaj Monopoli Państwowych. W wypadku administracji terytorialnej w jej postaci (formie) rządowej, organem pierwszej instancji był starosta powiatowy (lub grodzki w wypadku miast powiatów), a organem drugiej - wojewoda, a w Warszawie komisarz rządu. Naczelnikiem administracji województwa pozostawał wojewoda, będący połnomocnikiem rządu w danym regionie, nominowany przez prezydenta na wniosek szefa resortu spraw wewnętrznych, zatwierdzony przez rząd. Organem pomocniczym wojewody był urząd wojewódzki. Warszawski komisarz rządu posiadał rangę wojewody, a pomocnikami byli starostowie grodzcy i magistrat stolicy. Administracją na szczeblu powiatu (w formie rządowej) przewodził starosta, pochodzący z nominacji ministra spraw wewnętrznych. Współpracowaly z nim organy samorządu powiatowego, sejmiki powiatowe i wydziały powiatowe. Swoje włąsne sktruktury posiadała administracja specialna, np. wojsko, okręgi korpusów (10), komendanci garnizonów i powiatowe (potem rejonowe) komendy uzupełnień, szkolnictwo swoje okręgi szkolne (10) na czele z kuratorami. Samorząd terytorialny funkcjonował na terenie gmin ( w wypadku wiejskich rada gminna pochodząca z wyborów pośrednich, od 1933 rady zbiorowe, a wprzypadku moiejskim - rady miejskie powoływane w normalnych wyborach), powiatów (rady powiatowe, od 1933 sejmiki) i tylko 2 województwach: poznańskim i pomorskim na mocy praw pochodzących jeszcze z pruskiego zaboru; do 1939 r. państwo nie powołało w innych regionach tego szczebla samorządu (tam gdzie istniał posiadał organy w postaci sejmiku i wydziału wojewódzkiego oraz starosty krajowego). W wypadku gmin miejskich decyzje rady wcielał w życie zarząd miejski skłądający się z prezydenta i łąwników w miastach wydzielonych lub burmistrza i łąwników w pozostałych miastach. Samorząd terytorialny realizował zadania własne i poruczone czyli takie, które na mocy ustawy lub rozporządzenia normalnie należały do administracji. Z kolei samorząd gospodarczy zrzeszał osoby fizyczne bądź prawne (instytucje i przedsiębiorstwa).Poszczególne branże lub kilka pokrewnych tworzyły odpowiednie izby (np. rzemieślnicze, rolnicze i przedsiębiorstwa). Instniał też samorząd zawodowy skupiający odpwiednie grupy zawodowe w celu reprezentacji interesów tych grup (np. izby adwokackie, lekarskie). Wymiar sprawiedliwości II RP należał do sądów powszechnych i szczególnych, a organami pomocniczymi były: prokuratura (wraz z Generalną), adwokatura i notariat. Na sądy powszechne skłądały się: sądy grodzkie, okręgowe, apelacyjne i Sąd Najwyższy. Sędziowie pochodzili z nominacji prezydenta, a same sądy działały na zasadzie niezawisłości, choć ustawa z 1928 roku dała możliwość sanacji pewnej ingerencji. Do sądów szczególnych zaliczano zaś: wojskowe, pray, wyznaniowe, Trybunał Stanu, Trybunał Kompetencyjny (opory między władzą a administracją), Najwyższy Trybunał Administracyjny (orzekał o legalności działań administracji).
rysio361