imiona słowiańskie.txt

Imiona wywodz�ce si� z przedchrze�cija�skiej tradycji s�owia�skiej. By�y one nadawane prawdopodobnie w czasie postrzy�yn. Mia�y one magiczne znaczenie i stanowi�y �yczenie � wr�b� dla osoby je nosz�cej.

Dzieci zanim otrzyma�y swoje prawdziwe imi� (w wieku oko�o siedmiu lat) nosi�y imiona zast�pcze, chroni�ce je przed z�ymi mocami, np. Niem�j, Nielub, itp.

Charakterystyczn� cech� dla imion s�owia�skich, wyr�niaj�c� je spo�r�d innych imion lud�w indoeuropejskich by� brak w imionach odwo�a� do wyznawanych bog�w (prawdopodobnie temat tabu, zobacz: mitologia S�owian) oraz nazw zwierz�t. U S�owian nie by�o te� imion zwi�zanych z broni� (imi� Mieczys�aw to imi� stworzone przez Jana D�ugosza, kt�ry pr�bowa� w ten spos�b wyja�ni� pochodzenie imienia Mieszko).

Imiona S�owian by�y abstrakcyjne. Ich zadaniem by�o zaopatrywanie m�odych ludzi w cnoty niezb�dne w boju albo w radzie plemiennej, oraz do utrzymywania zgody i porz�dku. Mia�y r�wnie� przypomina� o szacunku dla starszych.Nadawane w czasie postrzy�yn imiona by�y zwykle z�o�one, cz�sto o pniach bor-, woj-, raci-, stan-, stoj- (np. Borzys�aw, Wojs�aw, Racimir, Stanimir, Stoigniew), oraz pochodz�ce od s�awy albo miru (np. S�awomir czy Jarogniew), b�d� rodziny (czyli siemi), wuja, stryja (np. Siemowit, M�ciwuj, Sulistryj).

Dwucz�onowe imiona s�owia�skie mia�y bardzo cz�sto zako�czenie �s�aw (od s�owa s�awa), -bor (czyli walka), -ciech (od s�owa cieszy�), -mys� (od s�owa my�le�), -rad (od s�owa radowa�), -gniew, -woj, -w��d (od s�owa w�ada�), -wit (czyli pan) -mi� (od s�owa mi�y) oraz -mir (czyli pok�j). Charakterystyczn� cech� jest dla nich mo�liwo�� przestawienia kolejno�ci cz�on�w, przez co powstawa�y pary imion takie jak S�awomir i Miros�aw, Radomi� i Mi�orad, Gniewomir i Mirogniew.

Imiona kobiece tworzono cz�sto dodaj�c ko�c�wk� -a do imienia m�skiego (np. Miros�awa czy Dobromi�a). Zar�wno imiona m�skie jak i �e�skie by�y cz�sto skracane lub zdrabniane, przez co powsta�y np. Cieszym z Cieszymys�a, Bliz z Blizbora, Ka�mir z Kazimira, Sulim z Sulimira, Radochna z Rados�awy. Cz�sto cz�on skr�cony rozszerzano formantem o wyg�osie -ch lub -sz (przyk�adem s� imiona takie jak: Bolech, Cz�stoch, Milich, Gniewosz, Budzisz, Bogusz, Przybysz), albo formantami -ek, -ko, -ik, -yk, -ina, -yna, -on, -�ta, -ota (np. Godek, S�awek, Chwa�ko, Milik, Dobrzyk, M�cina, Borzyna, Miron, Chwal�ta, Radzi�ta, Jarota).

W�r�d imion s�owia�skich spotykano te� imiona jednocz�onowe, pochodz�ce od przymiotnik�w b�d� rzeczownik�w pospolitych (np. Poznan, Goszczon, Kochan, Wygnan, Krszczon, Baran, Szyd�o, K�kol, Broda, �y�a, Uchacz, �opata, �aba, Rus, Cich).

Imiona s�owia�skie na ziemiach polskich
Przed pojawieniem si� na ziemiach polskich chrze�cija�stwa u�ywano tysi�cy rodzimych imion, z kt�rych wi�kszo�� zagin�a bez �ladu.

Jedynie cz�� imion zosta�a zapisana i dzi�ki temu zachowana do naszych czas�w. Jednym z najwa�niejszych dokument�w, dzi�ki kt�remu mo�emy zapozna� si� z bogactwem imion s�owia�skich jest Bulla gnie�nie�ska z 1136 roku wystawiona przez papie�a Innocentego II na pro�b� Jakuba, arcybiskupa z Gniezna. Papie� wylicza posiad�o�ci arcybiskupa gnie�nie�skiego podaj�c m. in. wsie oraz ch�op�w w nich mieszkaj�cych. Dokument wylicza ponad 300 r�nych posiadaczy, ch�op�w, koniuch�w, �agiewnik�w (wytw�rc�w �agwi, czyli naczy� drewnianych), a tak�e piwowar�w, cie�li i rycerzy.

Wedle Bulli do arcybiskupstwa gnie�nie�skiego nale�a�a:prowincja �niejn z dziesi�cinami, z targiem, z jeziorami i z ca�� jurysdykcj� �wieck�, z�o�ona z tych wsi : Grochowiszcza z tymi posiadaczami: Dziurzewic (lub Durzewic), Radzi�ta, Mys�ak, Sirak; Starzy Biskupicy z tymi: Stawosz, Rus, Su�, Bia�ow�s, Witosza, P�cisz, Smarsk, Mi�och, Kraik, Nieg�os, Koniusz, Da� (lub Dal), Mar�ek, Krzy�, Fozdziech, Redzi�ta, Smogorz, Domk, Dzigoma, Koby�ka, Parzech, K�obuczek, P�pik, K�dzierza, Komor, Zdomir, B�dzieciech, z kt�rych niekt�rzy przeywaj� w Zagorzynie; Czaple z tymi: Krzos, Smarz, Czyrzniela, Zdziewuj, Su�ek (lub Sulek), Mi�ochat (lub Mi�oczat), Chrap, D�otla, Taisz, Go�y, Siedlon, Ko�cio�, Milich, Lederg, Sulirad, Puka. R�wnie� �yrdnicy z tymi posiadaczami: Karna, Dobek, Milej, Snowid, Targosza, Cirzpisz, Mieszek, M�cina, �ow�ta�Dalej czytamy:R�wnie� Sadowo z tymi: Stanoch, Pizla (lub Piz�a), Boruch, Wojan, Dargorad, Radost, kt�rego pierworodnym (synem) jest Rpisz, Niezda, Wilkosz, �erzucha, Radosz, Rusowic�Bulla wylicza nast�pnie ludzi pe�ni�cych powinno�ci dla arcybiskupstwa:obowi�zek koniuch�w ci pe�ni� : Go�ciwuj, Wojuta, Niezamys� z trzema bra�mi, Goszczon, Dziadk, Radost, M�kosza, Nadziej, Mozuta. �agiewnikami za� ci s� : Krzy�an i Sobik z bra�mi, Bolech z bra�mi. Ch�opami za� s� ci : Modl�ta, Smogorz, Gniewosz z bra�mi, �mina z bratem, Piskla, Maruszk, S�dziej, Domawuj, Cikarzewic, Smogorz, Witosz, Rusota z synami i bra�mi� Ci za� s� cie�lami: Wrzeszcz, Cis, Du�gota, Doman, Golijan, Go��mi za� ci s� : Po�k, Pokaj, Ciesz�ta, �azina, Smarz, Z�ymys�, U�ciech, M�cisz, Godzina, P�cie�, Czyrzniech, Modlic (?), Goszczon, Dobiesz z synami, Mi�osz, Kwasek. Rycerzami tak�e ci s�: Soba (lub Sobia), Stoigniew, �egost, M�cisz�

Wraz z nastaniem chrze�cija�stwa rodzime imiona zacz�y by� wypierane przez imiona �aci�skie, hebrajskie i greckie. Pocz�tkowo imiona brano od aposto��w (np. Piotr, Jan, Jakub), p�niej tak�e �wi�tych (np. Miko�aj, Micha�). Imiona nies�owia�skie ulega�y daleko id�cemu przetworzeniu i spolszczeniu, powstawa�y formy takie jak Bie� (od Benedykta), Pach, Pasz, Pasek, Paszek (od Paw�a), Bo�cza (od Bonifacego), Idzi (od Egidiusza), Pietrek, Pietrzyk, Piotrusz, Piech lub Pioch (od Piotra), Jaracz (od Horacego, Jarosz (od Hieronima), Kuba lub Jakusz (od Jakuba), Tworzyjan (od Floriana), Jaksa (od Jazona), Grzymek (od Peregrinusa), Jaktor (od Hektora), Larysz (od Hilarego), Szczedrzyk (od Teodoryka). Czasami t�umaczono obce imiona na j�zyk polski (np. Bonawentur� na Dobrogosta, Feliksa na Szcz�snego, Laurencjusza na Wawrzy�ca) lub identyfikowano imiona s�owia�skie z �aci�skimi lub greckimi (np. Lasota z Sylwestrem, �egota z Ignacym).

Na skutek decyzji soboru w Trydencie, kt�ry si� odby� w 1563 roku, biskupi zabronili nadawa� imiona, kt�re nie by�yby imionami �wi�tych. Szlachta broni�a swoich Zbigniew�w i Jaros�aw�w, ale pro�ci ludzie mogli odt�d wybiera� imiona wy��cznie z kalendarza chrze�cija�skiego, gdzie z imion s�owia�skich by�y jedynie Kazimierz, Stanis�aw, Wac�aw i W�adys�aw.

Dopiero pod koniec XVIII, a zw�aszcza w XIX wieku ponownie zacz�to si� interesowa� rodzimymi imionami, wyszukiwa� je ze starych ksi�g, niekiedy odtwarza� (mniej lub bardziej umiej�tnie) i tworzyc w�wczas nowe imiona na wz�r dawnych s�owia�skich (np. Lechos�aw czy Wie�czys�aw).