ROLA NAUCZYCIELA W EDUKACJI PRZEDSZKOLNEJ I WCZESNOSZKOLNEJ
• „Istotą współczesnej pracy pedagogicznej nauczyciela z dziećmi jest organizowanie szeroko rozumianego doświadczenia.
• Doświadczenie to może być praktyczne, skierowane ku przedmiotom, obiektom, może być także społeczne, skierowane ku innym, (...) może mieć charakter umysłowy, skierowany ku symbolom ( dotyczy lektury tekstów, zdobywania informacji w procesie czytania itp.), może być wreszcie doświadczenie tzw. autokreacyjne - swoiste budowanie siebie według własnego programu.
• Możemy zatem, w tym kontekście, dobierać i porządkować treści, uwzględniając rodzaje projektowanych doświadczeń, organizowanych przez nauczyciela w systemie edukacji wczesnoszkolnej”.
ROLA NAUCZYCIELA…
• Powinnością edukacyjną nauczyciela jest organizowanie sytuacji inspirującej aktywność własną lub twórczą dziecka, prowadzącą do efektywnych zmian w umiejętnościach i wiadomościach, doprowadzających do zewnętrznego rozwoju.
• Nauczyciel przed przystąpieniem do pracy powinien przygotować szczegółowy plan pracy. Jego zadaniem jest prowadzenie obserwacji i rejestrowanie spostrzeżeń, wskazujących na osiągnięcia i ewentualne trudności napotykanych przez dzieci.
• Nauczyciel ma obowiązek po zajęciach lub w czasie zajęć notować spostrzegane zachowania edukacyjne dzieci.
• Spostrzeżenia te, poddane wartościowaniu czy pedagogicznej interpretacji, są oceną opisową.
ROLA NAUCZYCIELA….
• Nadrzędną wartością nauczyciela jest wspieranie rozwoju dziecka. Obserwując zmiany zachowań, nauczyciel poznaje ten rozwój w zakresie: rozwoju poznawczego, artystycznego, fizycznego i społeczno-moralnego…. „Rozwój następuje przez działanie i dlatego jakość edukacji wiąże się z jakością zajęć. Toteż inicjatywa i możliwość wyboru pozostawione dziecku to warunek dobrego uczenia się.
• Dzieciom potrzebne jest właściwe ukierunkowanie, aby ich inicjatywy służyły rozwojowi. Wymaga to również inicjatywy ze strony nauczycieli, aranżowania różnego typu sytuacji:
cd
ROLA NAUCZYCIELA………
• sytuacji „otwartych”, pozostawiających dzieciom maksimum możliwości wyboru i inicjatywy,
• zajęć zorganizowanych, kierujących uwagę dzieci na konkretne sprawy (nauczyciel nadzoruje i wspomaga działania dzieci),
• sytuacji zaplanowanych i prowadzonych przez nauczyciela, w których większość inicjatywy należy do nauczyciela”
ROLA NAUCZYCIELA ……
• Nauczyciele muszą nauczyć dzieci wiary w siebie i odnajdywania sensu podejmowanych działań.
• „Dobry wychowawca umie nie tylko wejść w świat dziecka razem z nim, wzbogacając i rozwijając to, co już istnieje, ale umie też tworzyć zalążki przyszłej wiedzy i umiejętności, starając się uruchomić wewnętrzną motywację dziecka, a także tworzyć nastawienia typu „chcę”, a nie typu „muszę” ”
ROLA NAUCZYCIELA……
• Nauczyciel powinien stwarzać dziecku okazje do podejmowania różnorodnych zadań, aby nauczyło się ono samodzielności w zdobywaniu informacji, organizowaniu własnych działań oraz ocenianiu siebie i swojej pracy.
• Realizowane zajęcia powinny być uzupełniane tematycznie powiązanymi zabawami, grami dydaktycznymi i ruchowymi, formami teatralnymi, twórczością plastyczną i ekspresją słowną w celu doprowadzenia do sytuacji, w której dziecko będzie uczyło się przez działanie, przeżywanie, odkrywanie i przyswajanie.
• Regulując czas pracy, nauczyciel powinien brać pod uwagę nie tylko realizację zadań, ale psychofizyczny stan dzieci.
ROLA NAUCZYCIELA…..
• Nauczyciel w trakcie pracy z dziećmi powinien odwoływać się do wewnętrznej motywacji dziecka, zachęcić do poznawania, działania, umożliwiającego przeżywanie i doświadczenia czegoś co go interesuje. Zadania powinien dobierać tak, aby miały one dla dziecka sens i znaczenie.
• Takie działania nauczyciela będą prowokować dzieci do twórczej pracy, do aktywnego udziału w ich przygotowaniu, a nie tylko do biernego odbioru.
ROLA NAUCZYCIELAumiejętności ogólne i specjalne
• Umiejętność poznawania i kształtowania własnej osobowości, swych możliwości i wiedzy. W naturalny sposób z tej umiejętności powinna wyniknąć kreatywność oraz wiara we własne siły. Rozpoznawanie obszarów swej wiedzy i niewiedzy powinno też w efekcie prowadzić do samodoskonalenia i rozumienia konieczności kształcenia ustawicznego.
2. Znajomość sposobów prawidłowego komunikowania się z dziećmi, rodzicami oraz innymi nauczycielami. Prawidłowe, otwarte i pełne kontaktowanie się z dziećmi i ich rodzicami pozwala uzyskiwać informację zwrotną niezbędną do właściwego funkcjonowania ucznia w szkole. W dotychczasowym systemie kształcenia umiejętności z tego zakresu nauczyciel mógł zdobyć w sposób szczątkowy. Uważano, że właściwe komunikowanie się z otoczeniem wypływa w naturalny sposób z rozwoju człowieka i nie poszukiwano specjalnych dróg jego doskonalenia. Dzięki dzisiejszej wiedzy i jej praktycznej weryfikacji zaistniała potrzeba kształcenia wymienionej umiejętności.
3. Znajomość metod i technik właściwego monitorowania i diagnozowania poziomu osiągnięć dzieci/uczniów w zakresie umiejętności ogólnych oraz kompetencji społecznych w danym wieku rozwojowym. Ważne jest też nabycie umiejętności właściwego doboru narzędzi diagnostycznych oraz - w miarę potrzeb - ich samodzielnego tworzenia. Niezbędna jest również sprawność analizowania wyników swych obserwacji i przekładanie ich na konkretną sytuację dziecka w przedszkolu/szkole. Diagnozowanie poziomu rozwoju dziecka powinno prowadzić do określania jego "gotowości bycia zajętym".
4. Znajomość pracy z grupą i pracy indywidualnej w ramach normalnego toku zajęć oraz w sytuacjach poza nimi. Obecnie nauczyciel ma przekonanie, że potrafi pracować indywidualnie, a jedyną przeszkodę w tej pracy stanowi duża liczba dzieci w grupie/klasie.
Istnieje konieczność uświadomienia, że indywidualizacja polega przede wszystkim na dostosowaniu materiałów dydaktycznych i metod do indywidualnych potrzeb ucznia, a nie na działaniu w parze z nauczycielem bądź w samotności z materiałem jednakowym dla wszystkich dzieci w toku zajęć. Szeroko rozumiana umiejętność tworzenia otoczenia edukacyjnego, z którego dziecko może czerpać na miarę swych możliwości, ze wsparciem ze strony nauczyciela, powinna stanowić podstawę do pracy indywidualnej.
5. Znajomość psychologii i pedagogiki na tyle aby móc bez przeszkód przyzwyczajać dziecko do samokontroli i osiągania satysfakcji z sukcesu bez uciekania się do tzw. nagradzania zewnętrznego oraz w celu właściwego dostosowania dla danej grupy dzieci - metod, środków i zakresu treści dydaktycznych oraz wychowawczych.
6. Znać dobrze jeden z języków europejskich w mowie i w piśmie. Idei kształcenia językowego nauczycieli przyświecają dwa podstawowe cele: ukształtowanie światłego nauczyciela znajdującego swe miejsce w zintegrowanej Europie oraz doprowadzenie do wzbogacenia wstępnej edukacji dziecięcej o naukę języka obcego, którą mógłby prowadzić z powodzeniem nauczyciel w pierwszym etapie edukacji.
7. Posługiwać się komputerem i umieć wykorzystywać go zarówno do własnej pracy, jak i w pracy z dziećmi.
Komputer oraz inne nowoczesne urządzenia stały się codziennością na przełomie ostatnich lat i żaden światły człowiek nie może się bez nich obyć. Nauczyciel powinien nie tylko sam się posługiwać komputerem, ale również wykorzystywać do maksimum jego walory dydaktyczne.
8. Umieć tworzyć otoczenie edukacyjne, wykorzystując właściwe metody i środki. Wiąże się to z szeroką wiedzą pedagogiczną i umiejętnością sensownego wyboru wspomnianych metod i środków w zależności od wieku dzieci i ich indywidualnych możliwości oraz innych uwarunkowań (np. środowiskowych, finansowych).
9. Umieć tworzyć warunki sprzyjające, zabawie oraz doświadczaniu i dociekaniu w sensie naukowym i filozoficznym. Tworzyć podstawy do łagodnego przejścia od modelu
zabawa - zabawa
zabawa - praca
praca - zabawa
w ostatnim okresie edukacji wczesnoszkolnej.
10. Posiadać zdolność budowania programu zintegrowanego o charakterze otwartym, którego treści nie są od siebie oddzielone, lecz się przenikają, a traktowane holistycznie wpływają na siebie wzajemnie, uzupełniają się lub rodzą następne zagadnienia i problemy.
Oczekiwania w stosunku do nauczycieli pracujących z dziećmi w młodszym wieku szkolnym
• Według M. Kielar- Turskiej, nauczyciel wspomagający rozwój dziecka powinien:
• umieć dostrzegać, rozumieć i właściwie reagować na emocje dziecka
• być empatycznym, co oznacza- wiedzieć kiedy śpieszyć z pomocą, a kiedy się od niej powstrzymać,
• umiejętnie występować w obronie dziecka,
• rozumieć jego postępowanie;
cd.
• podtrzymywać zapał poznawczy dziecka, wykazywać zainteresowanie tym, co ono robi - raczej zachęcać do działania aniżeli skupiać się na nadmiernym wyjaśnianiu;
• być dynamiczny- (w sensie fizycznym, jak również w sensie psychicznym)
- czyli przemieszczać się razem z dziećmi, być otwartym na ich pomysły, przyjmować je i modyfikować;
• skłonny analizować i wyjaśniać zachowania dzieci, a nie tylko je oceniać i odrzucać ;
• kierujący do dzieci raczej propozycje niż nakazy;
• otwarty na dziecko i na samego siebie
- czyli pomagać dziecku, ale też dbać o własny rozwój,
• poznawać nowości metodyczne w celu wykorzystywania ich dla ulepszenia swego warsztatu pracy;
- umiejętnie dostosowywać środki dydaktyczne
UWAGI DOT. ŚRODKÓW DYDAKTYCZNYCH
• Poruszając problem doboru środków dydaktycznych w przedszkolu i klasach I - III należy pamiętać o tym, że jakiekolwiek środki dydaktyczne, a więc te najprostsze, jak i te złożone, nie mogą być celem samym w sobie.
Środki dydaktyczne spełniają tylko wtedy swą rolę, gdy nauczyciel uświadomi sobie cele kształcenia „realizowane" na danych zajęciach oraz prawidłowości występujących procesów poznawczych.
• Współczesne tendencje nauczania na poziomie przedszkola i klas I-III wymagają od nauczycieli innego, niż dotychczas, „myślenia pedagogicznego". W zakresie organizacji zajęć, doboru metod, form organizacyjnych i środków dydaktycznych należy mieć na uwadze następujące wskazania :- nie stosować pedagogiki „czterech ścian”,- nie przeceniać podręcznika jako jedynego źródła wiedzy,- dać dzieciom szansę samorealizacji i odpowiedzialności za wykonywanie zadań.
• Uwzględniając kryteria doboru środków dydaktycznych należy brać pod uwagę nie tylko wymagania stawiane przez sytuację dydaktyczną ale jeszcze trzy grupy czynników ukierunkowujących wybór:1. fizyczne właściwości środków,2. cechy zadania dydaktycznego,3. właściwości ucznia.
• Ponadto dokonując wyboru środków i materiałów dydaktycznych nauczyciel powinien odpowiedzieć sobie - Czy ich wykorzystanie wpłynie na realizację zaplanowanych celów ?
Kompetencje współczesnego nauczyciela
• Nastawienie na potrzeby uczniów.
• Umiejętność współpracy.
• Nastawienie na jakość.
• Otwartość na zmiany.
• Przedsiębiorczość.
• Etyka działania.
• Komunikowanie się.
• Nastawienie na rozwój.
• świadomość znaczenia jakości edukacji dla pomyślności uczniów,
• świadomość kosztów wynikających z niewłaściwego oddziaływania na uczniów (czego naprawdę uczymy?)
• nastawienie na perfekcyjne wykonywanie każdej czynności (planowanie procesu),
• bieżące monitorowanie jakości własnej pracy,
• szybkie i skuteczne reagowanie na pojawiające się problemy (brak dostatecznie zadowalających efektów),
• niedopuszczanie do popełnienia dwukrotnie tego samego błędu,
• nastawienie na ciągłą poprawę i doskonalenie procesu edukacyjnego, organizacji pracy szkoły.
• opr.na podstawie: Tomasz Rostkowski, Zarządzanie kompetencjami
• Nauczyciel dbający o jakość procesu nauczania powinien rozwijać u siebie umiejętności:
• Otwartego komunikowania się z uczniami, rodzicami i innymi nauczycielami,
• Stwarzania sytuacji dydaktycznych aktywizujących uczniów,
• Poznawania i kształtowania własnej osobowości,
• Monitorowania i diagnozowania osiągnięć uczniów,
• Wdrażania ucznia do samokontroli,
• Dobrego planowania własnej pracy,
• Pracy z grupą i pracy indywidualnej podczas zajęć z klasą,
• Określania i stosowania różnych wymagań,
• Stosowania oceniania wspierającego rozwój ucznia,
Ko...
Madziulka86