pierwszak1-103.pdf

Alicja Frankiewicz Lidia Zielkowska

Ja, Ty i Świat

Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów to czynności powtarzające się w pracy dy-

daktycznej nauczyciela. Ich celem jest zebranie informacji potrzebnych do podjęcia decy-

zji o ocenie wiedzy uczniów. Warto więc przypomnieć znaczenie tych pojęć.

„Efektem kontroli jest rozpoznanie. Termin kontrola odnosi się zwykle do wszelkich

czynności nauczyciela gromadzenia i scalania informacji o uczniach i klasie”. 1

„Ocenianie to proces dochodzenia do opinii lub przypisywania wartości. Sprawdzian na

przykład jest techniką kontroli przeznaczoną do zebrania informacji o tym, ile uczniowie

wiedzą na jakiś temat”. 2

Zależnie od celu możemy wyróżnić ocenianie kształtujące i sumujące. Ocenianie kształ-

tujące opiera się na informacjach zebranych przed rozpoczęciem nauki (diagnoza wstęp-

na) lub podczas nauczania. Ma posłużyć nauczycielowi do planowania pracy z uczniami.

Ocenianie sumujące (zbierające) ma na celu stwierdzenie, w jakim stopniu osiągnięcia

danego ucznia, klasy, nauczyciela odpowiadają założonym celom dydaktycznym. Służy

więc ocenie osiągnięć. Na tej podstawie nauczyciel ustala, jaki jest poziom osiągnięć ucznia

i formułuje informację dla ucznia i rodzica.

Sprawdzanie i ocenianie wiedzy ucznia to proces złożony, który ma spełniać wiele za-

dań oraz być nośnikiem informacji:

• dla ucznia – wskazywać mu, co już potrafi, a nad czym jeszcze musi pracować, moty-

wować go do podejmowania wysiłku, eliminować stresy szkolne,

• dla rodzica – dostarczać informacji o postępach edukacyjnych jego dziecka, informo-

wać o sukcesach, ale i o porażkach,

• dla nauczyciela – dostarczać informacji na temat jakości osiągnięć edukacyjnych ucznia

w porównaniu z założonymi celami kształcenia.

Podstawowym elementem w ocenianiu są narzędzia sprawdzające, które nauczyciel czę-

sto sam tworzy i wykorzystuje. Co jest zatem istotne przy układaniu sprawdzianów?

Zasady, jakimi powinien kierować się nauczyciel projektujący system kontroli i tworzą-

cy własne sprawdziany, testy, karty kontrolne, karty osiągnięć znajdziemy w pozycji pt.

„Uczymy się nauczać” R. Arendsa. Oto niektóre z tych zasad:

• Sprawdzian musi zgadzać się z celami dydaktycznymi przyjętymi przez nauczyciela.

Sprawdzian ma dotyczyć celów uczenia się podanych wcześniej uczniom.

• Dobry sprawdzian powinien obejmować różne cele uczenia się – od zapamiętania fak-

tów, przez rozumienie, analizę i twórcze zastosowanie zasad.

• Sprawdziany mogą przybierać różne kształty i składać się z rozmaitych rodzajów za-

dań, np.: zadań przyporządkowania, zadań z luką, zadań typu prawda–fałsz lub zadań

otwartych.

• Sprawdzian powinien być trafny, tzn. powinien mierzyć to, co zakładano. Warto pamię-

tać, że jeden sprawdzian nie da pełnego obrazu tego, co uczeń wie i co potrafi. Trzeba

więc ostrożnie interpretować wyniki sprawdzianu i sięgać po inne sposoby zbierania

informacji, nim wyda się ostateczną opinię o pracy ucznia.

• Sprawdzianami posługujemy się przede wszystkim w celu rozpoznania lub ocenienia

osiągnięć ucznia. Sprawdziany także powinny stworzyć sposobność do nauczenia się

czegoś. 3

Nauczyciel, znając różne metody sprawdzania osiągnięć ucznia, wybiera takie, które po-

zwolą mu prawidłowo ocenić osiągnięcia z puntu widzenia zadań i wymagań szkoły. Taka

ocena będzie słuszna zarówno w przekonaniu ucznia, jak i nauczyciela.

Nauczyciel, stosując testy pedagogiczne, ma do wyboru różne ich rodzaje. Wśród tes-

tów sprawdzających znajdziemy test „omnibus” obejmujący treści kilku przedmiotów na-

uczania, bez wyróżniania tych przedmiotów przy punktowaniu wyników testowania. Test

taki służy sprawdzeniu wiedzy całościowej z pewnego etapu kształcenia. Ten test raczej

nadaje się do indywidualizacji nauczania i oceny własnej pracy, a nie do oceniania uczniów. 4

Proponowany cykl kart osiągnięć dla uczniów klasy pierwszej może być ciekawą pro-

pozycją do wykorzystania przez nauczycieli w całości lub we fragmentach. Nauczyciele

znajdą tu wiele ćwiczeń, zadań, które można stosować w różnych momentach zajęć, nie-

zależnie od podręcznika, z którego aktualnie korzystają. Ponadto karty te mogą służyć do

utrwalania i systematyzowania wiedzy uczniów. Skonstruowane są w większości tak, aby

badać oraz sprawdzać wiadomości i umiejętności z jednej edukacji, co pozwala lepiej roz-

poznać i ocenić osiągnięcia uczniów. Taki układ kart nie burzy koncepcji kształcenia zin-

tegrowanego, bowiem integracja w aspekcie pedagogicznym „to sposób nauczania mają-

cy na celu pokazanie związków między wszystkimi kierunkami czy zakresami edukacji

oraz ukazywanie nauki jako całości. Tak więc integracja to łączenie elementów w całość, ale

ta całość nie jest sumą elementów, ale nową jakością”. 5

W pozycji tej znajduje się:

W proponowanych przez nas kartach osiągnięć ćwiczenia, których celem jest badanie

określonych wiadomości i umiejętności, ułożone są koncentrycznie. Dzięki temu można

ocenić postępy ucznia w nabywaniu wiedzy i umiejętności oraz ocenić i przeanalizować

jego pracę.

Rejestrując wiadomości i umiejętności uczniów z poszczególnych edukacji, można za-

stosować następujące oznaczenia stanu opanowania danej umiejętności przez ucznia:

• Z – zna, wie, potrafi zastosować, jest samodzielny,

• PB – popełnia błędy, myli się, pracuje samodzielnie,

• ZN – wie, ale potrzebuje wsparcia i niewielkiej pomocy nauczyciela,

• NZ – nie zna materiału, nie radzi sobie nawet przy pomocy nauczyciela.

Nazwy badanych umiejętności wpisujemy do tabeli. W miarę ich przybywania dopisu-

jemy kolejne (badane po raz drugi, trzeci), opisujemy przyjętymi wyżej oznaczeniami.

• 14 kart osiągnięć matematycznych,

• 9 kart osiągnięć polonistycznych,

• 3 karty osiągnięć polonistyczno-matematycznych,

• 4 karty osiągnięć polonistyczno-środowiskowych,

• 8 kart osiągnięć zintegrowanych,

• 4 karty z zadaniami typu prawda–fałsz,

• teksty do pisania z pamięci,

• teksty do pisania ze słuchu.

Taki rejestr daje nauczycielowi całościowy obraz poziomu wiadomości i umiejętności

każdego ucznia z danej edukacji, opanowanych w przewidzianym na to czasie.

Tabela 1

Badana umiejętność z edukacji

polonistycznej

(numer karty)

Imię i nazwisko ucznia lub numer z dziennika

Uczeń:

tworzy wyrazy z liter

dzieli wyrazy na sylaby

liczy wyrazy w zdaniu

pisze zdania ze wzoru

drukowanego

uzupełnia zdania z lukami

rozumie czytany cicho tekst

Stan umiejętności możemy określić za pomocą znaków lub liter, np.

• (+ +) lub PO – umiejętność w pełni opanowana,

• (+) lub DO – umiejętność dobrze opanowana,

• (+ –) lub SO – umiejętność słabo opanowana,

• (–) lub NO – umiejętność nie opanowana.

Tabela 2

Badana umiejętność z edukacji

matematycznej

(numer karty)

Imię i nazwisko ucznia lub numer z dziennika

Uczeń:

ilustruje działanie na dodawanie

na chodniczku liczbowym

+ +

+ –

+ +

ilustruje działanie na odejmowanie

na chodniczku liczbowym

+ +

+ –

+ +

porównuje liczby

porównuje sumy i różnice liczb

+ –

+ +

+ –

rozwiązuje proste zadania tekstowe

+ –

+ +

dodaje w zakresie 10

odejmuje w zakresie 10

+ +

+ –

+ +

Jedną z często stosowanych koncepcji oceniania jest ocenianie na podstawie uzyska-

nych punktów.

Uczeń otrzymuje informacje o liczbie punktów, jakie zdobył z wykonanego sprawdzia-

nu. W kartach zamieszczamy przy każdym zadaniu odpowiednią liczbę punktów. Roz-

wiązanie zadań oceniamy w skali 0,5 – 1.

Przyznając punkty za wykonanie poszczególnych zadań, zwracamy uwagę na stopień

ich trudności. Zadania polegające na przykład na uzupełnieniu luk, połączeniu strzałką

ilustracji z określeniem, uzupełnieniu ciągu liczb punktowane są po 0,5 punktu. Zada-

nia o większym stopniu trudności punktowane są po 1 punkcie.

1. Ile to? Wpisz liczby.

2. Dorysuj tyle elementów, ile brakuje.

3. Dopisz brakujące liczby.

4. Napisz działanie do ilustracji.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: