POLITECHNIKA BIA£OSTOCKA
WYDZIA£ ZARZ DZANIA
KATEDRA MARKETINGU I PRZEDSI BIORCZO CI
PRACA DYPLOMOWA
MAGISTERSKA
ZARZ DZANIE PROJEKTEM EUROPEJSKIM
NA PRZYK£ADZIE PROGRAMÓW STYPENDIALNYCH
REALIZOWANYCH PRZEZ URZ D MIEJSKI W £OM Y
Autor: Beata Tolzdorf
.......................................
Praca magisterska
napisana pod kierunkiem
dr. Tadeusza Kowalewskiego
BIA£YSTOK 2007
Karta Dyplomowa
nr albumu studenta: 68572
studia niestacjonarne
rok akademicki:2006/2007
Wydzia³ Zarz dzania
kierunek studiów:
Zarz dzanie i Marketing
magisterskie
uzupe³niaj ce
Katedra Marketingu
specjalno :
i Przedsi biorczo ci
zarz dzanie przedsi biorstwem
Beata Tolzdorf
(Imi i nazwisko dyplomanta)
Temat pracy dyplomowej:
Zarz dzanie projektem europejskim na przyk³adzie programów stypendialnych realizowanych przez
Urz d Miejski w £om y
Zakres pracy:
1. Program y Unii Europejskiej skierowane do sektora edukacji
2.Charakterystyka beneficjentów projektów stypendialnych Urz du Miasta £om a
3. Efektywno realizacji projektów stypendialnych w latach 2004-2006
na przyk³adzie Miasta £om a
dr Tadeusz Kowalewski dr hab. prof. PB Wies³aw Tadeusz Pop³awski
Im i i n a zwi sk o p rom o t ora - po d p is
Im i i n a zw isk o k ie ro wn ik a ka t ed ry - p o d pi s
…………………….
D a ta wy da n ia te m at u pra cy dyp l om ow e j
……………………………. ............................................
Po dp is dy pl om a nt a D a ta z³o e n ia pr ac y dy p lom o we j po t w ie rd zen i e
d zi ek an a t u
R eg u la mi no w y t erm in z³ o en ia p ra cy
dy pl om o we j
2
SPIS TRE CI
WST P
..................................................................................................................................... 4
1. ROZDZIA£
PROGRAMY UNII EUROPEJSKIEJ SKIEROWANE DO SEKTORA EDUKACJI
... 6
1.1. POJ CIE ZARZ DZANIA PROJEKTAMI.................................................................... 6
1.2. ISTOTA FUNDUSZY STRUKTURALNYCH................................................................ 14
1.3. PROGRAMY UNIJNE DLA SZKOLNICTWA............................................................... 21
1.4.ZINTEGROWANY PROGRAM OPERACYJNY ROZWOJU REGIONALNEGO
(ZPORR) - DZIA£ANIE 2.2.................................................................................................... 29
2. ROZDZIA£
CHARAKTERYSTYKA BENEFICJENTÓW PROJEKTÓW
STYPENDIALNYCH
URZ DU MIASTA £OM A
................................................................................................. 37
2.1. INSTYTUCJA WDRA AJ CA JAKO BENEFICJENT KO COWY........................... 37
2.2. URZ D MIEJSKI W £OM Y JAKO ODBIORCA OSTATECZNY............................. 42
2.3.UCZNIOWIE SZKÓ£ PONADGIMNAZJALNYCH - BENEFICJENT
OSTATECZNY........................................................................................................................ 49
2.4. STUDENCI – BENEFICJENT OSTATECZNY.............................................................. 57
3. ROZDZIA£
EFEKTYWNO REALIZACJI PROJEKTÓW STYPENDIALNYCH
W LATACH 2004 - 2006 NA PRZYK£ADZIE MIASTA £OM A
................................. 66
3.1. STRUKTURA WYDATKÓW KWALIFIKOWALNYCH.............................................. 66
3.2. MIERZENIE EFEKTYWNO CI PROJEKTÓW – ANALIZA WSKA NIKÓW.......... 75
3.3. BADANIE OPINI BENEFICJENTÓW OSTATECZNYCH NA TEMAT
PROJEKTÓW STYPENDIALNYCH...................................................................................... 84
3.4. SYNTEZA......................................................................................................................... 94
ZAKO CZENIE
..................................................................................................................... 97
SPIS LITERATURY................................................................................................................ 100
Spis rysunków........................................................................................................................... 105
Spis tabel................................................................................................................................... 106
Spis wykresów.......................................................................................................................... 108
Aneks........................................................................................................................................ 110
3
Zmiany, jakie nast pi³y w Polsce w obliczu proce sów integracyjnych, stwarzaj
konieczno zdobywania oraz pog³ bia nia wiedzy teoretycznej oraz praktycznej z zakresu
integracji europejskiej. Od kilku lat Polska korzysta z ró nych form bezzwrotnej pomocy.
Pocz tkowo by³y to programy przeda kcesyjne, natomiast od 1 maja 2004 dost pne s równie
rodki z funduszy strukturalnych. Zakres partycypacji w fundusza ch pochodz cych z Unii
Europejskiej zale y od umiej tno ci prawid³owego wype³niania aplikacji i przygotowania
projektów. Projekty europejskie staj si bowiem trwa³ym elementem wspomagaj cym
rozwój gospodarc zy i spo³eczny kraju.
Niniejsza praca nastawiona jest szczególnie na przedstawienie metod oraz do wiadcze
zwi zanych z pozyskiwaniem zewn trznych róde³ finansowania tj. funduszy unijnych przez
Jednostki Samorz du Te rytoria lnego w latach 2004-2006. Celem pracy jest komple ksowe
zaprezentowanie problematyki zarz dzania projektem europejskim, zw³aszcza dotycz cym
sektora edukacji, gdy jest to obszar zainteresowa autora niniejszej pra cy. Ca³o zosta³a
zobrazowana na przyk³adzie programów stypendialnych realizowanych przez Urz d Miejski
w £om y w latach 2004-2006 tj. pierwszym okresie programowa nia. Zamierzeniem autora
jest równie podsumowanie tego okresu programowania, zmierzenie efektywno ci oraz
rezultatów prze dsi wzi rea lizowanych przez Miasto £om a z udzia³em rodków
pochodz cych z Europejskiego Funduszu Spo³ec znego (EFS) na prze³omie trzech lat.
Skute czno i e fektywno tych projektów ma szczególne znaczenie, dlate go e na ich
realizacj s przeznaczone rodki wypra cowane przez ogó³ obywateli Unii Europejskiej.
W celu przygotowania niniejszej pracy pos³u ono si literatur przedmiotu,
specjalistyc znymi czasopismami, dokumentami programowymi, wytyc znymi, stosownymi
4
przepisa mi prawa, a zw³aszc za dokumentami ród³owymi pochodz cymi z Wydzia³u O wiaty
Kultury i Sportu Urz du Miejskiego w £om y (adres: ul. Farna 1, 18-400 £om a).
Na tre pracy sk³a daj si za tem trzy zasadnicze rozdzia³y. W pierwszym z nich zosta³y
przedsta wione ogólne zagadnienia zwi zane z zarz dzaniem projektami. Za cz to od
omówienia poj terminologicznych, chara kterystyki projektów europejskich, etapów ich
realizacji, najcz ciej pope³nia nych b³ dów przy ich rea lizacji, a do kluczowyc h czynników
sukcesu proje ktu. Nast pnie w celu g³ bszego zrozumienia poruszanej problematyki
wyja niono istot fundusz y strukturalnych, przedstawiono programy Unii Europejskiej
skierowane do sektora edukacji, zw³aszcza jednego z nich tj. Zintegrowanego Programu
Opera cyjnego Rozwoju Re gionalnego (ZPORR). Temat niniejszej pracy dotyczy bowiem
Dzia³ania 2.2. ZPORR - Wyrównywanie szans edukacyjnych poprzez programy stypendialne.
Kolejne rozdzia³y zosta ³y zaw one do te matyki zwi zanej z tym Dzia³aniem.
Rozdzia ³ 2 zosta³ po wi cony be neficjentom Dzia³ania 2.2. ZPORR. Zosta³y w nim
zaprezentowane instytucje zaanga owane w system zarz dzania i wdra ania funduszy
strukturalnych Unii Europejskiej w okresie programowa nia 2004-2006. S to instytucje
p³atnicze, instytucje zarz dzaj ce, instytucje po rednicz ce oraz beneficjenci. Jednocze nie
wyja niono na czym polegaj ich funkcje i wzajemne relacje. Nast pnie scharakteryzowano
szczegó³owo grupy doc elowe projektów stypendialnych Urz du Miasta £om a tzn. studentów
sta le zameldowanych w £om y oraz uczniów ³om y skich szkó³ ponadgimnazjalnych
pochodz cych z terenów wiejskich.
Ostatni rozdzia³ niniejszej pracy stanowi prób zmierzenia efektywno ci oraz rezulta tów
projektów stype ndialnych realizowanych przez Urz d Miejski w £om y. W tym celu
przedsta wiono finansowy oraz rzeczowy stopie realizacji projektów. W odniesie niu do
zakresu finansowego projektów, omówiono równie struktur wydatków kwalifikowalnych.
Natomiast za pomoc analizy wska ników produktu i re zultatu zmierzono czy za³o one cele
projektów zosta³y osi gni te. Podsumowanie rozdzia³u stanowi przedstawienie wyników
ba da ankietowych przeprowadzonych w ród beneficjentów ostatecznych (stypendystów)
jednego z omawianych projektów. Celem bada mia³o by m.in. poznanie opinii na te mat
funkcjonowania systemu stypendialnego, zbadanie poziomu zadowolenia z udz ia³u
w projekcie ora z poznanie potrzeb w zakresie wsparcia edukacji uczniów. Ponadto s³u y one
mog jako jeden z elementów e waluacji projektu.
5
ROZDZIA£ 1
PROGRAMY UNII EUROPEJSKIEJ SKIEROWANE DO SEKTORA
EDUKACJI
1.1. POJ CIE ZARZ DZANIA PROJEKTAMI
Upowszec hnienie si w ostatnich kilkudziesi ciu latach podej cia do planowa nia
prezentowanego przez z naczne grono ameryka skich teoretyków organiza cji i zarz dzania,
wyeksponowa³o znaczenie projektu. W ka dej organizacji coraz wi kszego znacze nia
na bieraj dzia³a nia niepowtarzalne, zwane z³o onymi przedsi wzi ciami czyli inaczej
projektami.
W uj ciu prakseologicznym projekt oznacza dzia³anie z³o one, wielopodmiotowe,
przeprowadzane zgodnie z planem, który ze wzgl du na skomplikowany charakter bywa
sporz dzany przy pomocy specjalnych metod
.
1
W inny sposób projekty mo na zdefiniowa jako niepowtarza lne, z³o one
przedsi wzi cia zawarte w okre lonym prze dzia le c zasowym, realizowane zespo³owo,
w sposób wzgl dnie niezale ny od powtarzalnej dzia ³alno c i przedsi biorstwa, za pomoc
specjalnych metod oraz technik
Przedsi wzi cia wyst puj nie tylko w przedsi biorstwach, lecz tak e w innych
instytucjach np. administracji publicznej. Pierwszy „a tak kultury projektowej” na instytucje
rz dowe i samorz dowe nast pi³ wraz z pocz tkiem przyznawania pomocy przez Uni
Europejsk (najpierw fundusze prze dakcesyjne, potem strukturalne). Okaza³o si wówczas,
e wydawanie pieni dzy unijnych odbywa si niemal wy³ cznie w wyniku realizacji
Trocki M., Grucza B., Ogonek K
., Zarz dzanie projektami
, PWE, Warszawa 2003, s.17.
Tam e s.18
6
projektów
W zwi zku z powy sz ym celowe wydaje si przedstawienie kilku definicji
projektów realizowanych prze z ró ne instytucje oraz znalezienie cech wspólnych.
W metodyce zarz dzania projektami europejskimi projekty definiowane s jako zbiory
czynno ci podejmowanych dla osi gni cia jasno okre lonych celów w wyznaczonym czasie
i przy pomocy przeznaczonego na to bud etu
. Szerzej przez projekt rozumie si
zorganizowany i u³o ony w cza sie ci g dzia³a , zmierzaj cy do osi gni cia konkretnego
i mierzalnego wyniku, adresowany do wybranych grup odbiorców, wymagaj cy
zaanga owania znacznych, lecz limitowanych rodków rzeczowych, ludzkich i finansowyc h
Warto w tym miejscu wymieni cechy charakterystyczne wspólne dla wszystkich
projektów. S to
:
- dzia ³ania podejmowane dla spowodowania rezultatów oczekiwanych przez
zleceniodawc projektu;
- jest odpowiedzi na potrzeby;
- jednorazowo realizowane zadania, zawarte w okre lonym przedziale czasowym,
z wyró nionym pocz tkiem i ko cem;
- du a innowacyjno , niepowta rzalno w zakresie koncepcji i realizacji;
- niska standaryzacja;
- kompleksowe, wieloprzedmiotowe, z³o one dzia ³ania, w któryc h planowaniu,
kierowaniu i realizacji bierze udzia³ wie le wydzia³ów organizacji;
- wydzielony z toku codziennej pracy, jest realizowany równole gle lub z ca³kowitym
oddelegowaniem cz³onków zespo³u do re alizacji projektu;
- okre lono projektu co do miejsca, czasu, uwarunkowa , kosz tów;
- trudno realizacji oraz du e ryzyko niepowodzenia proje ktu;
- du e potencjalne korzy ci;
- znaczny udzia³ wykonawców zewn trznych;
- okre lona struktura orga nizacyjna, jasny podzia³ w³adzy i odpowiedzia lno ci za
re alizacj zada przewidzianych w projekcie;
- projektem powinien zarz dza mened e r projektu, inaczej specjalista.
www.finanse-publiczne.pl z dnia 11.01.2007
Grucza B.:
Podstawowe poj cia i zasady zarz dzania projektami europejskimi
, [w:] Zarz dzanie projektem
europejskim (praca zbior. pod red. M.Trockiego i B.Gruczy), PWE, Warszawa 2007, s.13
Bonikowska M., Grucza B., Majewski M., Ma³ek M.,:
Podr cznik Zarz dzania Projektami Mi kkim
w kontek cie Europejskiego Funduszu Spo³ecznego
, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego , Warszawa 2006, s.8
Trocki M., op.cit., s. 16-18, 27; Lock D.,
Podstawy zarz dzania projektami
...
jagaw7