ADHD.pdf

Biuletyn Klubu Nauczyciela. WYCHOWANIE PRZEDSZKOLNE

Uwaga! ADHD!

Dziecko

nadpobudliwe

psychoruchowo

w przedszkolu

Krystyna Adaśko

Zespół nadpobudliwości psychoruchowej z zabu-

rzeniami koncentracji uwagi – czyli Attention De-

ficit Hiperkinetic Disorder , w skrócie ADHD – jest

jednym z najczęstszych zaburzeń wieku rozwojo-

wego. Ocenia się, że występuje u 3-20 proc. dzie-

ci. O zespole nadpobudliwości psychoruchowej

mówimy tylko wtedy, gdy objawy są niewspół-

mierne do wieku i poziomu rozwoju dziecka, gdy

stają się źródłem wyraźnych niepowodzeń w do-

mu i przedszkolu i gdy niekorzystnie wpływają na

życie rodzinne, naukę i rozwój dziecka.

Z nadpobudliwością psychoruchową mamy do czy-

nienia wtedy, gdy dochodzi do powstania przewagi

procesów pobudzania nad procesami hamowania.

Utrata zdolności hamowania zachowań i samokon-

troli prowadzi do następujących zakłóceń pracy

w mózgu:

Ad. 1. Zaburzenia koncentracji uwagi

niezdolność do refleksji nad zdarzeniami;

Dziecko nie jest w stanie skoncentrować się na szcze-

gółach podczas zajęć w przedszkolu lub w czasie wy-

konywania innych czynności. Często ma trudności

z utrzymaniem uwagi na grach i zadaniach.

Nie słucha tego, co do niego się mówi, nie stosuje się

do kolejno podawanych instrukcji. Ma kłopoty z do-

kończeniem zadań i wypełnieniem codziennych obo-

wiązków, często ma trudności ze zorganizowaniem

sobie zajęć lub zabaw.

Ociąga się lub wręcz unika rozpoczęcia zajęć wyma-

gających wysiłku umysłowego, nie lubi zajęć dydak-

tycznych w przedszkolu. Często gubi zabawki, ołów-

ki, książki, przybory przedszkolne.

niezdolność do przewidywania;

niezdolność do przestrzegania ustalonych zasad

w grupie przedszkolnej;

brak zdolności ukrywania emocji, duża ich impul-

sywność.

Na przykład dziecko 6-letnie dużo mówi podczas wy-

konywania zadania i nie potrafi instruować siebie po

cichu, jak wykonać zadanie.

Ad. 2. Nadruchliwość

Model psychologiczny

Z psychologicznego punktu widzenia – na podstawie

badań naukowych i obserwacji – istotą zaburzenia

w nadpobudliwości psychoruchowej są nieprawidło-

wości w rozwoju mechanizmów samokontroli.

Dziecko ma często nerwowe ruchy rąk lub stóp. Nie

jest w stanie usiedzieć w miejscu. Wstaje z miejsca

w czasie zajęć dydaktycznych w przedszkolu lub w in-

nych sytuacjach wymagających spokojnego siedze-

nia.

Często chodzi po pomieszczeniu lub wspina się na

meble w sytuacjach, gdy jest to zachowanie niewła-

ściwe (w przedszkolu, w domu). Ma trudności ze spo-

kojnym bawieniem się lub odpoczywaniem. Jest nad-

miernie gadatliwe.

Przyczynami powstania nadpobudliwości psychoru-

chowej mogą być:

uwarunkowania psychospołeczne,

urazy okołoporodowe,

Ad. 3. Impulsywność

alergia pokarmowa.

Kryteria diagnostyczne ADHD (zgodnie z DSM-IV) to:

1. zaburzenia koncentracji,

2. nadruchliwość,

3. impulsywność.

Dziecko często wyrywa się z odpowiedzią – zanim py-

tanie zostało sformułowane w całości przez nauczy-

ciela. Dziecko ma kłopoty z zaczekaniem na swoją ko-

lej. Często przerywa lub przeszkadza innym – np.

wtrąca się do rozmowy lub zabawy.

www.wsip.com.pl

czynniki genetyczne,

10 Dziecko nadpobudliwe w przedszkolu

UWAGA:

Aby zdiagnozować u dziecka ADHD – sześć lub więcej

objawów tego zespołu musi utrzymywać się u dziecka

przynajmniej przez sześć miesięcy oraz występować

w różnych sytuacjach (przedszkole, dom, zabawa),

w stopniu utrudniającym funkcjonowanie dziecka w gru-

pie rówieśniczej, bądź w stopniu niewspółmiernym do

jego rozwoju.

analiza opinii nauczyciela przedszkola (funkcjono-

wanie dziecka w grupie przedszkolnej),

rozmowa z dzieckiem,

ocena funkcjonowania dziecka na podstawie kry-

teriów DSM-IV, ICD-10.

W przypadku stwierdzenia ADHD należy podjąć wielo-

kierunkowe postępowanie, obejmujące oddziaływa-

nia psychospołeczne, psychoterapię i w ostatecznym

wypadku farmakoterapię.

Trzy podtypy ADHD

W ramach klasyfikacji DSM-IV wyróżnia się trzy pod-

typy ADHD:

podtyp z przewagą zaburzeń koncentracji uwagi –

dziecko nie może się skupić, jest jednak w stanie po-

zostać w bezruchu, jeśli wymaga tego sytuacja;

Praca z dzieckiem z ADHD

w przedszkolu

Postępowanie z dzieckiem z ADHD wymaga ścisłej

współpracy nauczyciela z rodzicami – bardzo ważne

są w takim przypadku jednolite metody wychowaw-

cze. Przedszkolakowi dotkniętemu syndromem ADHD

należy zapewnić atmosferę spokoju i bezpieczeń-

stwa.

Ważne jest, aby takie dziecko miało zapewniony sta-

ły, rytmiczny plan dnia. Należy ograniczyć bodźce

rozpraszające jego uwagę. W przedszkolu dziecko

z ADHD powinno siadać, jak najbliżej nauczyciela.

W domu należy zadbać o to, by biureczko dziecka, je-

go pokój lub kącik były zawsze uporządkowane.

Wszystkie polecenia powinny być formułowane krót-

ko, jasno, precyzyjnie. Podczas oceniania postępowa-

nia dziecka należy akcentować jego mocne strony.

Jest to tzw. wzmacnianie pozytywne, którego zna-

czenie podkreślał Janusz Korczak: Mów dziecku, że

jest dobre, że może, że potrafi…

podtyp z przewagą nadpobudliwości psychoru-

chowej – dziecko jest określane jako „żywe srebro”.

Jego aktywność nie maleje w żadnej sytuacji. Odpo-

wiednio zmotywowane dziecko jest jednak w stanie

skupić się na dłużej;

podtyp mieszany – u dziecka występują zarówno

nasilone objawy niepokoju ruchowego, słaba kontro-

la impulsów, jak i zaburzenia uwagi.

Objawy i diagnostyka

Warto wiedzieć, że im młodsze dziecko, tym wyraź-

niejsze są objawy nadruchliwości i kłopotów z kon-

trolą impulsów. Zaś im starsze dziecko – na plan

pierwszy wysuwają się trudności w zakresie koncen-

tracji uwagi.

U chłopców częściej występuje podtyp mieszany lub

podtyp z przewagą nadpobudliwości psychorucho-

wej. Natomiast u dziewczynek częściej stwierdza się

podtyp z przewagą zaburzeń koncentracji uwagi.

U dzieci w wieku przedszkolnym występuje najczę-

ściej podtyp z dominującą nadpobudliwością psycho-

ruchową.

W niemowlęctwie nadpobudliwość psychoruchowa

przejawia się krzykliwością, płaczliwością, zaburze-

niami snu i zaburzeniami łaknienia. U dzieci starszych

– w wieku przedszkolnym i szkolnym – ADHD wystę-

puje w złożonych formach i obejmuje trzy sfery roz-

wojowe:

ruchową

Pokaż mi, że mnie kochasz

Pracę wychowawczą z dzieckiem z ADHD należy

oprzeć na dziesięciu zasadach, które można sformu-

łować w postaci podstawowych próśb dziecka nad-

pobudliwego:

1. Pomóż mi skupić się na jednej czynności.

2. Chcę wiedzieć, co się zdarzy za chwilę.

3. Poczekaj na mnie, pozwól mi się zastanowić.

4. Jestem w kropce, nie potrafię tego zrobić, pokaż

mi wyjście z tej sytuacji.

5. Chciałbym od razu wiedzieć, czy to co robię, jest

zrobione dobrze.

6. Dawaj mi tylko jedno polecenie – nie dawaj kilku

naraz.

7. Przypomnij mi, żebym się zatrzymał i pomyślał.

8. Dawaj mi małe zadania do wykonania – kiedy cel

jest daleko, gubię się.

9. Chwal mnie choć raz dziennie, bardzo tego po-

trzebuję.

10. Wiem, że potrafię być męczący, ale czuję, że ro-

snę, kiedy okazujesz mi, jak mnie kochasz.

poznawczą

emocjonalną.

Pełna diagnostyka w kierunku ADHD dokonywana

jest przez lekarza specjalistę – neurologa lub psychia-

trę dziecięcego – i obejmuje następujące czynności:

obserwacja dziecka,

badanie pediatryczne,

badanie psychologiczne (ocena ilorazu inteligencji),

badanie neurologiczne (EEG),

zebranie wywiadu od rodziców,

Biuletyn Klubu Nauczyciela. WYCHOWANIE PRZEDSZKOLNE

Rady dla nauczycieli

1. Formułuj bardzo krótkie komunikaty (w pozytywie), np.:

Spakuj rzeczy. Uwaga, zaczynamy! Otwórz zeszyt.

2. Powtarzaj polecenia krótko i czytelnie.

3. Zapisuj polecenia.

4. Sprawdzaj, czy dziecko wykonało zadanie, a potem

przejdź do następnego polecenia.

5. Zwracaj uwagę hasłowo: Spójrz na mnie! Halo! Zobacz!

Uwaga! Utrzymuj stały kontakt wzrokowy z dzieckiem.

6. Używaj różnych sygnałów dźwiękowych (dzwoneczek,

gwizdek, itp.).

7. Stań przy dziecku, poklep go po ramieniu, poproś o po-

wtórzenie słów – poleceń, które przed chwilą wypowie-

działaś. Upewnij się, że dziecko zrozumiało twoje słowa.

8. Zrób krótką gimnastykę w czasie trwania zajęć (rozładuje

to energię dzieci).

9. Chwal za każdy etap pracy. Mów powoli, łagodnym to-

nem – to uspokaja.

10. Unikaj pytań zamykających typu: DLACZEGO?, w zamian

stosuj wypowiedzi otwierające: CO SKŁONIŁO CIĘ DO…?

Nie używaj wyrażeń: ty zawsze, ty nigdy, jak zwykle…

11. Za każdym razem dziecku uczniowi, co robi dobrze, z cze-

go się cieszysz, co zauważyłeś i jakie postępy zrobił w da-

nej dziedzinie.

12. Gdy dziecko jest niespokojne, odwróć jego uwagę od kło-

potu, np. CHODŹ, POMÓŻ MI…

13. Wzmacniaj pozytywnie, chwal tak często, jak to możliwe.

14. Dzień po dniu przypominaj mu o zasadach.

15. Wykorzystaj tzw. „kartkę bezpieczeństwa”. Mów: „Zgnieć

ją, podrzyj, podepcz, wyrzuć”, gdy dziecko jest silnie

czymś wzburzone.

16. W czasie pracy wymagającej skupienia posadź dziecko

nadpobudliwe pomiędzy osobami flegmatycznymi, bli-

sko swego biurka, z dala od okna, które zaabsorbuje je

bez reszty.

Wiele sposobów na ADHD

Jest wiele specjalistycznych metod pracy z dzieckiem

nadpobudliwym. Nauczyciele i rodzice mogą wybrać

taką, która będzie przynosić najlepsze efekty.

Na zakończenie – na zachętę dla wychowawców

przedszkolnych oraz dla rodziców dzieci z syndro-

mem ADHD – warto przytoczyć parafrazę modlitwy

Reinholda Niebuhra: Bądź pełen zapału, aby zmienić

to, co można zmienić; miej pokorę, aby zaakcepto-

wać to, co nieuchronne oraz mądrość, aby właściwie

rozstrzygać.

Metoda Weroniki Sherborne

system ćwiczeń ruchowych pod nazwą „Ruch rozwi-

jający”. Umożliwia dzieciom nauczenie się kontrolo-

wania swego ruchu, panowania nad nim, wyładowa-

nia swojej energii, różnicowania płynności ruchu,

czyniąc dzieci zdolnymi do kontroli nad swoim za-

chowaniem.

mgr Krystyna Adaśko

pedagog, logopeda dyplomowany z II stopniem specjalizacji zawo-

dowej, ekspert ministra edukacji narodowej ds. awansu zawodo-

wego nauczycieli.

Metoda Paula Dennisona – gimnastyka mózgu

usprawnia motorykę dziecka, nadaje płynność jego

ruchom, usprawnia koordynację wzrokowo-rucho-

wą, stymuluje rozwój intelektualny poprzez pobu-

dzanie, aktywizowanie pracy mózgu.

Literatura:

1. Praca z dzieckiem nadpobudliwym psychoruchowo w przed-

szkolu, CMPPP, 2006.

2. Dzieci nadpobudliwe iroztargnione, w: Świat Nauki, listopad

1998.

3. Dzieci trudne do kochania, Instytut Wydawniczy CRZZ.

4. H. Natowska, Wychowanie dziecka nadpobudliwego psycho-

ruchowo, 1982.

5. Dzieci z zaburzeniami emocjonalnymi, CMPPP, Warszawa

1996.

6. T. Wolańczyk, A. Kołakowski, Nadpobudliwość psychorucho-

wa udzieci, 1999.

7. Linda J. Pfiffner, Wszystko oADHD, Zysk i S-ka, 1996.

8. Gordon Serfontein, Twoje nadpobudliwe dziecko, Prószyński

i S-ka, 1990.

9. A. Misiak, K. Kossakowska-Petrycka, Mam nadpobudliwe

dziecko… I co dalej, WSiP, 2007.

Zabawy i ćwiczenia relaksacyjne

relaksacja eliminuje niepożądane zachowania dzieci.

Dziecko uczy się panowania nad swoim ciałem, po-

zwala na kontrolowanie gestów, czynów. Relaksacja

pomaga w koncentracji uwagi i skupieniu się na wy-

konywanych czynnościach.

Metoda M. Montessori – ćwiczenia wyciszające

integracja ciała, psyche i ducha, czyli budowa osobo-

wości dziecka dokonuje się przez ruch. Zjawisko po-

laryzacji uwagi towarzyszy ruchowi i jest związane

z ciszą.

Metoda Dobrego Startu

metoda ta rozwija umiejętność prawidłowego wyko-

nywania czynności ruchowych w harmonii z czynno-

ściami poznawczymi. Wszechstronnie oddziałuje na

rozwój psychomotoryczny dziecka i ułatwia naukę

czytania i pisania.

www.wsip.com.pl

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: