Wykonano przez: Marcin Bąk
1.BUDOWA MIKROSKOPOWA KOŚCI
A) KOŚCI DŁUGIE – w tych kościach tkanka kostna występuje w dwóch postaciach: istoty zbitej i gąbczastej.
W ISTOCIE ZBITEJ znajdują się liczne, przeważnie podłużnie biegnące KANAŁY HAVERSA, które łączą się z kanałami odżywczymi. Dookoła każdego kanału leżą koncentrycznie ułożone blaszki kostne tworzące UKŁAD HAVERSA tzw. OSTEON. Między osteonami znajdują się blaszki wstawne. Na obwodzie kości długich blaszki kostne biegną równolegle do obwodu kości i są to tzw. BLASZKI ZASADNICZE. Na obwodzie kości znajdują się jeszcze kanały VOLKMANA, które wprowadzają naczynia krwionośne z okostnej w głąb kości. Istota zbita otacza centralnie położoną JAMĘ SZPIKOWĄ, wypełnioną szpikiem kostnym żółtym. W nasadach istota zbita tworzy cienką powłokę tzw. ISTOTĘ KOROWĄ otaczającą istotę gąbczastą.
ISTOTA GĄBCZASTA składa się z beleczek kostnych ograniczających przestrzenie tzw. CEWKI KOSTNEJ wypełnionej szpikiem kostnym czerwonym. Beleczki te mają różna grubość i ułożone są równolegle do kierunku działania sił mechanicznych.
B) KOŚCI PŁASKIE – istota zbita tworzy tu dwie blaszki: zewnętrzną i wewnętrzną ( blaszkę szklistą ).
C) KOŚCI PNEUMATYCZNE – zawierają w sobie jamy wyściełane błoną śluzową. Znajdują się tylko w czaszce.
D) OKOSTNA – składa się z warstwy zewnętrznej WŁÓKNISTEJ, z której wnikają do kości WŁÓKNA SHARPEYA z warstwy wewnętrznej , która zawiera w okresie tworzenia kości osteoblasty(komórki kościotwórcze).
E) ŚRÓDKOSTNA – wyścieła jamę szpikową kości długich.
2.ROZWÓJ KOŚCI – KOŚCI POKRYWOWE I ZASTĘPCZE
A) KOŚĆMI ZASTĘPCZYMI nazywamy kości rozwijające się na podłożu chrzęstnym
B) KOŚĆMI POKRYWOWYMI – nazywamy kości rozwijające się na podłożu tkanki łącznej.
Kości rozwijają się z komórek mezenchymy (osteoblastów). W tworzeniu kości bierze udział także drugi rodzaj komórek OSTEOKLASTY(komórki kościożerne), których zadanie polega na procesie resorpcji już wytworzonej tkanki. Powoduje to powstanie w głębi kości jamistych przestrzeni lub cewek.
Kostnienie na podłożu tkanki łącznej nazywa się KOSTNIENIEM BEZPOŚREDNIM gdyż zachodzi bezpośrednio w embrionalnej tkance łącznej.
Kostnienie na podłożu chrzęstnym to tzw. KOSTNIENIE POŚREDNIE. Może przebiegać albo wewnątrz chrząstki tzw. kostnienie śródchrzęstne albo na obwodzie chrząstki tzw. kostnienie dokoła chrzęstne.
Kostnienie śródchrzęstne zaczyna się w kościach długich w środkowej części trzonu i postępuje ku nasadom.
Kostnienie dokołachrzęstne polega na narastaniu kości przez wytworzenie nowych warstw na obwodzie ( tzw. wzrost przez nakładanie).
3.KSZAŁT KOŚCI, JEJ BUDOWA A SIŁY NA NIĄ DZIAŁAJĄCE
Beleczki istoty gąbczastej ułożone są równolegle do kierunku działania sił największego ciśnienia lub pociągani. Na kształty i architekturę istoty gąbczastej wpływają przyczepy mięśni i więzadeł oraz przebieg naczyń krwionośnych i nerwów.
Ciśnienie wywołuje na kościach zagłębienia o różnym kształcie takie jak: dół, dołeczek, bruzda, kanał, otwór, wcięcie, wycisk.
Pociąganie powodowane przez mięśnie i więzadła wytwarza wyniosłości w kształcie: wyrostka, kolca, grzebienia, guza, guzka, guzowatości, rogu, kresy.
Wszystkie te występy służą mięśniom i więzadłom za miejsca przyczepu i nazywamy j odrostkami.
4. MECHANIZMY WZROSTU,ROZROSTU I PRZEBUDOWY KOŚCI
PRZEBUDOWA: wynika z różnych przyczyn tj. niedoborów: wapnia, białek, witamin, hormonów oraz procesu starzenia się. W przebudowie biorą udział osteoklasty (resorbują osteony) i osteoblasty (wytwarzają blaszki kostne nowych osteonów).
WZROST I ROZROST: kostnienie bezpośrednie jest drogą powstawania kości pokrywkowych i kości czaszki. Proces rozpoczyna się powstawaniem stuktury błoniastej z tkanki mezenchymatycznej. W miejscu pojawienia się bogatszej sieci naczyń następuje zróżnicowanie się tkanki mezenchymatycznej w osteoblasty. Następnie formują się beleczki kostne na których układają się nowe osteoblasty przekształcając się w nowe osteocyty. Prowadzi to do przyrastania beleczek na grubość. Beleczki przebiegają w różnych kierunkach wytwarzając płytkę kostną w budowie gąbczastej. W jej wnętrzu tworzy się jama szpikowa. Tworząca się kość ma charakter kości grubowłóknistej (obecność grubych pęczków włókien kolagenowych) i podlega ona procesowi modelowani przy udziale komórek kościogóbnych – osteoklastów.
Kostnienie pośrednie odbywa się na podłożu tkanki chrzęstnej szklistej. Sposób ten jest charakterystyczny dla zasadniczych części szkieletu. Proces ten rozpoczyna się od powstania chrzęstnego modelu kości ( trzon i 2 nasady). Trzon pokryty jest ochrzęstną. W jego środkowej części pojawiają się liczne naczynia krwionośne i w ich otoczeniu tworzą się osteoblasty (tworząc tzw. mankiet kostny). Mankiet kostny rozrasta się na grubość oraz w kierunku obu nasad chrzęstnego modelu kości (proces kostnienia okołochrzęstnego). Wewnątrz mankietu zachodzą procesy zwyrodnianiowe komórek chrzęstntch, są to tzw. punkty kostnienia. Wewnątrz trzonu wytwarzana jest jama szpikowa.
Proces kostnienia zachodzi w czasie wzrostu organizmu. Kostnienie i modelowanie trzonu prowadzi do wytworzenia tkanki kostnej zbitej w części zewnętrznej oraz rusztowania beleczkowatego jamy szpikowej.
5.TEORIE ZWIĄZANE ZE ZMIANAMI KSZTAŁTU KOŚCI (BASET ,CULMAN I INNI)
TWIERDZENIE WOLFA: kształt kości jest genetycznie zakodowany natomiast struktury wewnętrzne kości ich masa i wytrzymałość zmieniają się w zależności od obciążeń zewnętrznych.
CULMAN: uważa się, że kształt kości można udowodnić, wyliczyć matematycznie.
BASET I JASUDER: zjawiska pizodaktyczne czyli zdolność niektórych struktur krystalicznych do generowania prądu elektrycznego pod wpływem nacisku mechanicznego.
6.STREFA OBOJĘTNA KOŚCI
Strefa obojętna kości to centralna części trzonu kości długiej, która poddawana jest najmniejszemu działaniu sił zewnętrznych. W strefie tej działają komórki kościogubne – osteoklasty, zamieniając w okresie rozwoju kości długiej tkankę kostną w jamę szpikową.
7. ZNACZENIE ROZSZERZENIA KOŚCI DŁUGICH – ICH NASAD
Rozszerzenie nasad kostnych sprzyja powstawaniu HIPOMOLCHIONÓW ułatwiających dynamiczną pracę mięśni, jak również umożliwia powstawanie rozległych powierzchni stawowych, które zmniejszają wielość siły nacisku przypadającą na jednostkę powierzchni.
8.ISTOTA ZBITA A ISTOTA GĄBCZASTA.CELOWOŚĆ BUDOWY I RÓŻNICE
ISTOTA GĄBCZASTA – kości jest zbudowana według schematu trajektorii. Są to linie odpowiadające kierunkom działania sił największego nacisku lub pociągania. Wynika stąd duża różnorodność ich w układzie i uzyskanie maksymalnej stabilności przy stosunkowo niewielkiej ilości materiału budulcowego istoty gąbczastej.
Zwarta budowa ISTOTY ZBITEJ ma zasadniczy wpływ na wytrzymałość kości na jej obrzeżach powoduje to znaczną wytrzymałość kości na siły ściskające. Istota zbita tworzy coś w rodzaju rury, a jak wiadomo z fizyki rura ma wiekszą wytrzymałość na zgniatania niż walec z jednolitego materiału.
9. DOŁY I JAMY CZASZKI
1) DÓŁ PRZEDNI CZASZKI: położony najwyżej, wytworzony jest przez: część oczodołową kości sitowej; blaszkę sitową kości czołowej; trzon i skrzydła mniejsze kości klinowej. Do mózgowej powierzchni części oczodołowej, która zajmuje boczne położenie w przednim dole czaszki przylegają dolne powierzchnie płatów czołowych mózgu.
2) DÓŁ ŚRODKOWY CZASZKI: głębszy od poprzedniego i położony niżej. Składa się z dwóch symetrycznych i obszernych części bocznych i znajdującej się pomiędzy nimi części środkowej. Części boczne tworzą: skrzydła większe kości klinowej, część łuskowa i powierzchnia przednia piramidy kości skroniowej. Powierzchnia części bocznej jest zagłębiona i pokryta licznymi wyciskami palczystymi oraz łękami mózgowymi. Na dołach tych opierają się powierzchnie dolne płatów skroniowych mózgu.
3) DÓŁ TYLNY CZASZKI: największy, najgłębszy i najniżej położony. Utworzony przez; trzon kości klinowej; część podstawną i części boczne kości potylicznej; tylna powierzchnie piramidy i część sutkową kości skroniowej; łuskę kości potylicznej. W środku tego dołu znajduje się otwór wielki. Z tyłu tego otworu znajdują się dwa duże doły potyliczne dolne, w których spoczywają półkule mózdżku.
10.OTWORY CZASZKI
Oglądając czaszkę od dołu spostrzega się przede wszystkim OTWÓR POTYLICZNY WIELKI, przez który rdzeń kręgowy łączy się z mózgowiem. Obok wyrostka rylcowatego znajduje się OTWÓR RYLCOWO-SUTKOWY dla nerwu twarzowego. W połowie długości części skalistej leży duży OTWÓR SZYJNY ZEWNĘTRZNY prowadzący do kanału tętnicy szyjnej. W tylnej części kości klinowej znajduje się OTWÓR OWALNY, przez który opuszcza czaszkę nerw żuchwowy – III gałąź nerwu trójdzielnego. Nieco do tyłu i w bok leży niewielki OTWÓR KOLCOWY. Między częściami oczodołowymi kości czołowej leży BLASZKA SITOWA nazwana tak od licznych przebijających ich otworków, przez które przechodzą nici nerwu węchowego.
W skrzydle większym kości klinowej widnieją trzy otwory. Najbliżej szczeliny oczodołowej górnej leży OTWÓR OKRĄGŁY. W bok i do tyłu od niego znajdują się OWALNY i KOLCOWY. Na górnej krawędzi wejścia do oczodołu leży OTWÓR NADOCZODOŁOWY, przez który przechodzi nerw nadoczodołowy. Wejście do jamy nosowej kostnej nazywa się OTWOREM GRUSZKOWATYM. Poniżej oczodołu znajduje się OTWÓR PODOCZODOŁOWY, przez który przechodzi nerw podoczodołowy wraz z towarzyszącymi naczyniami. Po obu stronach guzowatości bródkowej leżą OTWORY BRUDKOWE. Które prowadzą do kanału kończącego się OTWORWM ŻUCHWY.
11.PODZIAŁ CZASZKI NA CZĘŚĆ TRZEWNĄ I MÓZGOWĄ
Czaszka składa się z 29 kości podzielonych na dwie części: mózgoczaszke i twarzoczaszkę.
MÓZGOCZASZKA: ochrania mózgowie oraz narząd przedsionkowo-ślimakowy.
Tworzą ją :
· Kość potyliczna 1x
· Kość czołowa 1x
· Kość klinowa 1x
· Kość sitowa 1x
· Kość ciemieniowa 2x
· Kość skroniowa 2x
TRZEWIOCZASZKA: ochrania narząd wzroku, tworzy podporę dla trzew oraz zawartych w nim narządach smaku. Kości te podzielone są na trzy grupy:
GRUPA I: kości czaszki twarzowej:
· Kość nosowa
· Kość jażmowa SĄ TO KOŚCI WYCZÓWALNE PARZYSTE
· Szczęka
· Kość łzowa
· Małżowina nosowa SĄ TO KOŚCI NIEWYCZÓWALNE PARZYSTE
· Kość podniebienna
· Kość sitowa
· Lemiesz SĄ TO KOŚCI NIEPARZYSTE
· Żuchwa
GRUPA II; kość gnykowa
GRUPA III: Kosteczki słuchowe:
· Młoteczek
· Kowadełko
· Strzemiączko
12.SCHEMAT BUDOWY KOŚĆCA KOŃCZYNY GÓRNEJ
A) OBRĘCZ BARKOWA :
· Obojczyk
· Łopatka
B) RAMIĘ:
· Kość ramienna
C) PRZEDRAMIĘ:
· Kość łokciowa
· Kość promieniowa
D) Nadgarstek
SZEREG BLIŻSZY:
· Kość łódeczkowata
· Kość księżycowata
· Kość trójgraniasta
· Kość grochowata
SZEREG DALSZY:
· Kość czworoboczna mniejsza
· Kość czworoboczna większa
· Kość główkowata
· Kość haczykowata
13.SCHEMAT BUDOWY KOŚĆCA KOŃCZYNY DOLNEJ
A) KOŚĆ MIEDNICZNA: (pierścień kostny) powstaje na skutek zrośnięcia trzech kości : biodrowej, łonowej, kulszowej
B) UDO
· Kość udowa
· Rzepka
C) PODUDZIE:
· Kość piszczelowa
· Kość strzałkowa
D) STOPA:
· Kości skokowej
· Kości piętowej
· Kości łódkowatej
· Kości klinowatych: boczna, pośrednia, przyśrodkowa
· Kości sześciennej
14.RÓŻNICE W BUDOWIE KOŃCZYNY GÓRNEJ I DOLNEJ (POWIĄŻ Z FUNKCJĄ KOŃCZYNY)
Kościec kończyny górnej i dolnej zbudowany jest homologicznie. KOŃCZYNA GÓRNA człowieka w związku z pionową postawą ciała służy za narząd chwytny i ma konstrukcję wybitnie dynamiczną. Ruchy kończyny górnej, jako całości, odbywają się w stawach: ramiennym, barkowo – obojczykowym i mostkowo – obojczykowym. Staw ramienny jest stawem kulistym wieloosiowym co sprawia, że można w nim wykonać ruchy wokół niezliczonej liczby osi. Staw ten posiada dużą swobodę ruchów ze względu na: płytkie i małe wydrążenia w porównaniu z dużą głową stawową oraz luźną i bardzo obszerną torebkę stawową. Ruchy w stawie ramiennym można sprowadzić do czterech zasadniczych: zgięcia i prostowania; odwodzenia i przywodzenia; nawracania i odwracania i obwodzenia (krążenie).
KOŃCZYNA DOLNA jest dłuższa masywniejsza i jako narząd podporowy ma charakter budowy statycznej. Obręcz kończyny dolnej stanowi kość miedniczna, bardzo masywna powstała ze zrośnięcia trzech kości. Kość udowa jest najdłuższą i najmocniejszą kością szkieletu. Kościec golenia składa się z dwóch kości długich: piszczelowej i strzałkowej. Kość piszczelowa jest znacznie mocniej zbudowana od strzałki, gdyż tylko ona dźwiga ciężar ciała i łączy się stawowo z kością udową. Staw biodrowy jest stawem prostym, kolisto-panewkowym. Staw ten jest stawem wieloosiowym o trzech zasadniczych osiach ruchu: poprzecznej, strzałkowej i podłużnej. Staw ten ma jednak ograniczone możliwości ruchu pod względem zakresu ruchu. Czynnikami ograniczającymi swobodę ruchu są: bardzo głęboko osadzone głowy w panewce; silna gruba i napięta torebka stawowa; liczne i mocne więzadła stawowe.
Stopa jako narząd podporowy ciała odznacza się odpornością i sprężystością. Wzmocniona jest licznymi wiązadłami i mięśniami. Mięśnie kończyny dolnej w porównaniu z mięśniami kończyny górnej są silniejsze, o większym przekroju fizjologicznym. Spowodowane jest to funkcją podporową jaką spełniają kończyny dolne.
15.PODOBIEŃSTWA W BUDOWIE KOŃCZYNY GÓRNEJ DOLNEJ (POWIĄŻ Z FUNKCJĄ KOŃCZYNY).
A) OBRĘCZ:
- kończyny górnej tworzą dwie kości: obojczyk i łopatka
- kończyny dolnej tworzy jedna kość powstała ze zrostu trzech oddzielnych kości
B) RAMIĘ: tworzy jedna kość
UDO: tworzy jedna kość
C) PRZEDRAMIE: tworzą dwie kości
PODUDZIE: tworzą dwie kości
D) RĘKA: utworzona jest z trzech elementów: nadgarstka, kości śródręcza i kości palców.
STOPA: także 3 elementy: kości stępu, kości śródstopia i kości palców.
16.BUDOWA KRĘGU (ANALOGIE I RÓŻNICE W POSZCZEGÓLNYCH ODCINKACH KRĘGOSŁUPA)
W każdym kręgu wyróżnia się trzon( cz. Przednia), który służy do dźwigania masy ciała i część tylną zwaną łukiem kręgu. Trzon wraz z łukiem ograniczają otwór kręgowy. Z połączenia wszystkich kręgów powstaje kanał kręgowy dla rdzenia kręgowego wraz z oponami.
Trzon ma powierzchnię chropowatą dolną i górną, które służą do połączenia z krążkiem międzykręgowym. W miejscu odejścia łuku od trzonu są wcięcia kręgowe dolne i górne. Oba wcięcia sąsiednich kręgów krążkiem międzykręgowym ograniczają otwór międzykręgowy – przechodzi tu nerw rdzeniowy i naczynia. Od łuku odchodzi siedem wyrostków:
KRĘGI SZYJNE
Liczba 7
Kręg szczytowy i obrotowy różnia się budową o d pozostałych. Trzony sa niskie, łuki cienkie, otwór kolczysty duży.
· Wyrostki kolczyste pochylone ku dołowi, od 2 do 6 wykazują rozwidlenia, kręg 7 podobny do piersiowego nie ma rozwidlenia
· Wyrostki poprzeczne krótkie, złożone z dwóch blaszek ograniczają otwór wyrostka, przechodzą tędy tętnica kręgowa i żyły kręgowe.
17.BUDOWA KOŚĆCA KLATKI PIERSIOWEJ.
Szkielet klatki piersiowej składa się z:
· 12 kręgów piersiowych
· 12 par żeber
· mostka
ŻEBRA: maja postać wygiętych półksiężycowatych blaszek kostnych. Każde z nich ma koniec przedni-mostkowy, trzon i koniec tylny-kręgosłupowy. Koniec tylny-kręgosłupowy nosi nazwę głowy żebra, która łączy się z dołkami żebrowymi leżącymi na krawędzi trzonów kręgowych. Z boku głowy żebra leży guzek żebra, który stanow...
Delightful93